G.J. 's Gravesande, Introductio ad philosophiam, metaphysicam et logicam continens

211쪽

ss4 Sed 3c alio respectu hae disserunt. Saepe in Μethodo Analytica, nisi per ambages , a composito ad Principia simplicia ascendere non concisitur, in iis ipsis occasionibus in quibus Postea facile viam magis directam detegimus, per quam in .Synthesi a Principiis ad composita descendere possu

8ues Hisce Μethodis tertia addi potest; Μethodus nempe discendi, de qua pauca o

servanda erunt; explicatis primum quae ad alias duas pertinent.

816 Commune est omnibus Μethodis , ut qui studio Veri sese tradere cupit, in ut dispositione , ut assensum non det nisi Evidentiae ; & serio animum applicet ad omne illud removendum , quo in Errorem duci potest. Sequitur hoc exinmnibus huc usque explicatis. 837 Praeterea delideratur, ut quisque faculLtates naturales, quibus in hisce uti debet, quantum potest, extendere laboret; facultates nempe , quae ad Intelligentiam rei

tionem habent. l838 Sunt hae i. Plures ideas simul considerandi. a. Ideas medias inveniendi, quando ideae immediate conferri non possunC. Et cum utriusque perfectio pendeat ab Attentione & Μemoria , neque hae ningligendae sunt. . l

212쪽

AD PHILOSOPHIA Μ Σο3 De iis quae ad hunc scopum conducere possunt , ante Omnia , nunc age De augenda Intelligendi

ON temerariam esse amertionem , 839 Μentis Intelligendi Facultatem a re augeri posse , ex simplici consideratione Facultatum aliarum in homine, facile deducitur. - Nulla enim agendi Facultate homo gau- 86odet, inquam voluntas dominium habet, quae non arti , & exercitio , totam suam debeat persectionem. Si de corpore apatur , confer rusti- 86 Icum, qui pedibus vix unquam usus est , nisi ut aratrum sequeretur , cum in arte sua perito saltatore ; quam immensu est differentia i licet forte in primo , si s Iam naturalem consideremus dispositionem, membra plurimis flexionibus apta fuerint .

Homo, ne cadat, plerumque mirabi- 8 sali utitur artificio ; dum pondus corporis , inflexione quacunque ad partem unam augetur , motu aliarum partium aequilis

dum i est . -

XXX brium

213쪽

a o4 INTRODUC T; robrium statim instauratur ; instinctui cuidam naturali motus hicce plerumque tribuitur, cum tamen arti, exercitio continuato acquisitae, manifeste debeatur. 863 Infantes, in primissa nativitate annis, hac arte omnino destituuntur ; hancque Iente persectiorem fieri , dum continua ipsa exercendi occasio datur , facile o servare possumus; ita ut deinde, vix attendendo , exerceatur ; eodem modo ut musicus digitos regulariter agitat , dum vix percipit, se ad hoc ,.quantumvis pa

rum, attendere.

864 Respectu sensuum , in Capite XIV. Vbdimus horum, sine arte , nullum esse u

86ue Haec eadem ad Μentis Facultates quascunque etiam reserri possunt, quae in inbtio difficilia, & vix possibilia , sunt, frequenti exercitio facilia fieri , quotidiana

docet experientia.

866 Verum equidem est Naturae desider ri dotes; ub1 hae deficiunt, Ars nihil proficit: sed quod Natura: dedit exercitio mirifice amplificatur; quod & melius , &hreviori tempore fit , si exercitium hoc juxi certas regulas , id est , Arte, diris

gatur .

8 6 Ut exercitio augeatur ipsa Μentis Intelligentia, primum paucae simul ipsi ideae

214쪽

proponendae sunt; ubi assueta erit has conliderare , 3c inter se conferre , plures ipsi offerri debent.; ut & his simul considerandis assuescat ; sicque ordine procedendo, ingenium omne extendi poterit. Haec ad praxin reducimus , si animum 868 applicemus scientiae , cuicunque , quae eo ordine exponitur, ut primum facilia, d

inde difficiliora proponantur ; & quidem

ita, ut nunquam progressus ad sequentia detur , nisi antecedenaia extra omne d

bium posita sint. Sic , non tantum facultas plures ideas 869simul considerandi amplificatur; sed &Μens in ea dispositione; qua assensum nisi

evidentiae non concedit, confirmatur.

Haec autem non sufficiunt; non satis est 37o ita extendere intelligendi Facultatem , ut facilius nexum percipiat inter plures ideas, quae ipsi ordine proponuntur; ast ubi agiatur de ideis, quae non immediate, sed auxilio i plurimarum intermediarum, tantum conferri possunt 727. , peculiare desideratur exercitium , ad hanc acquirendam& augendam Facultatem. Hoc obtinetur aeplicatione Μentis ad 87r

scientiam , in qua ipsa agere debet ; sed ita ut primum in paucis; deinde in pluribus ideis detegendis, exerceatur. Si nunc inter omnes scientias illas veli- gra

215쪽

mus seligere, quae ad finem propositum , omnibus aliis tutius, deducunt, facile patebit in Μathesi has quaerendas esse. 873 In Geometria perfectissime detegimus illa , quae primum indicavimus 868. , Principia lunt simplicia, conclusiones extra omne dubium ; & per gradus , ascensus datur a facillimis & simplicissimis ad dissicillima, & maxime composita. 8 4 In Arithmetica &9Algebra detegimus quae in inveniendi arte requiruntur 87I. . Non hic agitur de simplicibus operationibus Arithmeticis, aut Algebraicis; sed de inventione quae, in quaestionum solutione, necessaria est. 8 3 Non tamen has solas scientias , scopo de quo agimus satisfacere, emrmamus; in quibusdam aliis quoque illa habere pote rimus, quae desiderari diximus 868. 87i. ; si modo juxta debitam methodum expo

nantur.

876 Hoc vero asserere ausim , Geometriam&'Algebram, in his; omnibus aliis scie

tiis esse anteponendas. ta est.

8 7 Sed non uni. scientiae animum applicasse satis est; quo magis disserunt inter se ideae quas Μens acquirit , &. de quibus ratiocinatur, eo quoque magis expanditur In telligentia. 3 8 In Mathematicis scientiis , exercitatione be-

216쪽

AD PHILOSOPHIA Μ. ΣΟΙ ne bene Ordinata, perfectiores fiunt superius memoratae facultates . . i , Sed desideratur praeterea, ut hae ipsae cim ca ideas, nunc unas , tunc alias, & a Μathematicis diversas , exerceantur.

Qui considerationi unius generis ide, 87ρrum assueti sunt, quantumvis, in his ideis ' .considerandis sint versati, de rebus aliis in

pte ratiocinantur.

Ingenium flexile acquirendum est; &hoc 88o tantum fieri potest applicatione Μentis ad plura, quae inter se omnino disserunt. Non quidem talem Natura hominibus 881 concessit Intelligentiam , ut quis , quamcunque adhibeat diligentiam- universalem possit sperare scientiam. isque huic praecipue se tradere debet, quo se societati humane majorem utilitatem procurare posis e sperat; sed praeterea, quantum potest ,

aliarum rerum cognitionem acquirere in Moimo habere debet. ι iUbi quis studium peculiare elegit, ne 88a in aliis , saltem praecipuis , rudis ut, Op ram quoque dare debet. Eo non tantum

in illa, quam elegjt scientia, majores Pringressus faciet; quia nulla fere datur scientia , quae non ab aliis quid miuuari pos- sit; sed praecipue, quia eo ipso, ingenium

in genere scientiis magis aptum fit. Ad hoc autem peculiari modo attem 283 dere

217쪽

ao8 INTRODUCTI dete debemus, Μentem abstractis conside- rationibus esse assitefaciendam . Ubi ideat conferendae sunt , nunquam res melius illustrantur , quam ubi hasideas , ab omnibus aliis separatas , eX

minamus.

384 Ut in his Μens exerceatur , Μetaph ces studium peculiarem utilitatem habet; si modo ex hoc ideae confula omnes r moveantur, & aliae ordine naturali expo

nantur.

8 . CAPUT XXXI.

De Attentione augenda.

88s N TECEssARIAΜ praecipue in inqustione Veri esse attentionem, jam obterVavimus 391. 838. ; quid haec sit, etiam diaximus 39 I. . Hujus ulus hicce est. 886 I. Si agatur de re extra nos existente, quamvis examinamus , ut hujus acquiramus ideam; facile patet, eo nos plures acquirere ideas peculiares, quae in vera rei idea continentur, quo eXamen majori Μentis contentione instituitur. 887 2. Hoc etiam locum habet respectu illorum , quae immediate percipimus ;sive agatur de iis quae in mente peraῖun- . tur , 43r. sive de comparandis 1deis

218쪽

AD PHILoso P ΗΙΑΜ. 2G21am acquisitis 433. . Circa quas ultimas clarum satis est , continuata attenta consideratione duarum idearum cbmpo. tarum, plures detegi relationes inter ideas peculiares , quae illas componunt ; & eo ipso judicium de his magis esse perfectum. Ut attentio augeatur, primum rem 888venda sunt omnia , quae ipsam turbare possiunt , deinde auxilia quaerenda sunt,

quibus adjuvari possit.

Ι: Dum ad rem attenti sumus, evitan- 889 dum omne, quod alias, praecipue novas, ad subjectum de quo a3itur non pertinen teS, ideas Μenti communicat. Talia sunt objecta omnia nova, quae sensibus objiciuntur. Removendum omne , quo nervi cujus- 8yocunque nimia excitatur agitatio ; ut lumen vividum, strepitus fortior, situs co poris minus commoduS, &c.

Cavendum quoque, ne quid adsit, quo 89 rtranquillus status Μentis turbari possit.

i ΙΙ. Affectus animi , non tales de qui- 89 abus in praecedenti N.' agitur , sed magis moderati, saepe Attentionem juvant; talis est refraenatus amor gloriae existimationis aliorum hominum; qui affectus, si jungatur cum sncero veritatis 3c virtutis amore, laudandus est , & semper utulas praestat effectus.

219쪽

.Md 1 N T R C; τ I Ggο3 Attentio quoque adjuvatur usu sensuum quamvis de rebus Incorporeis agatur. Dissicile homini est , praecipue non as sueto, ad plures simul attendere ideas ab stractas, nunc quasdam, statim alias conserendo, & necessarias sinsulis momentis

revocando; quod tamen sepissime deside

ratur.

lis habemus , sine dissicultate desiderata

3ρ3 Primo, unico verbo ideam exprimendo, . quod tale eligitur , ut ideam ipsam facile revocet. Secundo, ideam litera designando; sed tunc in loco separato notare debemus, quid singulis literis exprimamus. 8ρ6 Propositiones etiam singulae, ex quibus ratiocinari deber us , chartae inscribi debent, & hisce novae, quae deteguntur, . Conpinuo addendae suηt ; ux unico q*asi intuitu, singulis momentis, possimus omnia perlustrare quae nobis , de negotio quod examinamus, jam perspecta sunt.

897 Haec adjumenta adhiberi pbssunt, qua

cunque sit res quam examinamus; si v

ro agatur de quantitate, id est, de re , quae augeri & minui potest , ut motus LIn hoc casu, ideae quaedam imaginibus,

seu notis, designandae sunt, & chartae .inscribendae; ut sic, dum omnes has sub ocu- commoge duobus modis fieri potest. ue praesens se sistat. Hoc autem

220쪽

. velocitas, tempus , pondus , &c. majus erit quod imaginatio dabit subsidium. Quantit tem enim quamcunque linea gyg' designare possumus; tunc duplIcata linea duplicatam exhibet. qyantitatem. Hac methodo quantitates quascunque oculis subji- cim', & de . ipsis facile ratiocinamur . Ratiocinia non mutantur, si lineis latit i-uinem exiguam, omnibus aequalem, concedamus, M. tunc plurimarum summa sψ- pexficiem essicit.

aestiones plures difficiles,' ope horum 89ρ

adminiculorum , eleganter facile istu- .ras, apud Mathematicos reperimus. ' '

t . De Memoria. . . ,

SINE Μemoria Intelligentiam dari non ς os

posse, Usea Vidimus Io . . Circa quaedam jam observavimus , I9 a.

relatione ad praesens subjectum , exami- .nanda est 338 . Nemo ig dubium vocabit, nutiles o- 9o Imnes esse, quas acquisivimus notiones, si hae non revocari possint; & maxime has . p rodesse , si ita facile in Μentem redegni, ut nunquam deficigni, simile , 'o a ad