G.J. 's Gravesande, Introductio ad philosophiam, metaphysicam et logicam continens

181쪽

In Μajori ponimus , Motum Terrae a siuiere solis non posse separari , & unum pro altero posite poni. Facta substitutione , in Μinori patet, Conclusionem bene esse deductam. 26 Ratiocinium compositum esse diximus 7o3. , ubi plures Ideae Μediae requiruntur se, ut fiat Terminorum Conclusionis comparatio.

a Sint A & D , Ιdeae conserendae , quod immediate fieri non potest ; sed A potest conferri cum B , & haec cum C , cujus

ipsius relatio datur cum D ; tunc A con fertur cum D, mediantibus B, & C: quod potest fieri, aut continuato Ratiocinio, audseparatis Argumentis. 728 ExΕΜPLUΜ VIII. Causa omnium prima non ipsa habet causam. Quod non habet causam , in se habet quae ad exi lentiam requiruntur. i . Guod in se habet quae ad exi lentiam requiaruntur , non potes non use. Ergo , Causa primo existit ; quia non potest non esse. 729 Ratiocinium hoc facile in Argumenta simplicia resolvitur ; quae singula , per regu las ante traditas 7I6. III. examinari pin

terunt,

Dissili ori Corale

182쪽

Quod non habet causam , in se habet quae 73o ad exi tantiam de iderantur. Causa prima non habet causam. Ergo, Causa prima in se habet σα Conclusio haec pro Μinori habetur secundi Argumenti , cujus Μajor est sequens Propositio Ratiocinii continui. Et eodem modo , alia Argumenta formarentur , si major esset numerus Idearum intermedi,

rumo

183쪽

LOGICA.

Pars II. De Causis Errorum.

De Causis Errorum in gen re.

73r ΜΝΕΜ Errorem a limitata Intel- N ligentia arceri non posse vidimus 688. . Si autem Hominum constitutionem examinemus , praeter hanc generalem , innumeras fere Erroris causas peculiares dari , pro diversis Hominum inclinationibus , pro diversis circumstantiis, diversas , detegimus . Unica Veritatis via est; mille ad Errorem aditus pa

tent.

732 De causis errorum quaedam praemittere, antequam ipsam Methodum dirigendorum Ratiociniorum , in inquisitione Veri , explicare suscipia mus , nobis necessarium ap paret . Utile est illi , qui ad certum scopum tendit , de periculis , quae in itinere vitanda sunt, moneri.

184쪽

Quid sit Error jam explicavimus, 8. 73367ῖ. 74. 473. . Sensu adstractiori & Ρhilosophico erramus , quoties assensum damus , ubi clara Perceptio deficit , aut ubi de re amrmamus aliquid , de quo ninbis non satis clare constitit, hoc in ipsa redari. ἰSi quis in hisce casibus sorte Verum at- 73 tingat , hoc sibi imputare non debet ; intravit ille Erroris viami si attendat, facile percipiet , se incertum pro certo habuisse',

quamVis incertum verum esse possit. Omnes Errorum causas recensere possi- 733bile non esse nemo negabit; quae mihi praecipuae visae sunt breviter & ordine recense

re conabor.

. Quae jam dixi non repetam; etiam in an- 736tecessum concedam, innumeros Errores dari , qui in usu communi vitae plerumque non sunt magni momenti Sed ne hoc nos abducat a seria Μentis applicatione ad hoc ipsum , ut omnes errores , quantum hoc fieri poterit, vitemus. Eadem causa, quae nos in leviorem Errorem duxit, in gravi rem deducere poteritis Quis etiam sequelas Errorum praeVidere 737 poterit ρ Non certe magni momenti apparet , quid de corporibus , & motibus, coelestibus credat vulgus; quas tamen in exer- . .

citibus , etiam in integris populis agitati

185쪽

r 6 INTRODUCTI oi neS non causarunt Cometae, & Luminarium Defectus 738 Generales quasdam Errorum classes proponam , quae in minus patentes iterum divendae erunt.; de quibus singulis pauca observabo. 739 Capita autem ad quae Errores reseram , sequentia sunt,

- I. Auctoritas.

2. Corporis constitutio . Ubi de Animi Assectibus asendum erit. 3. Superbia. ΡΑ. Ρigritia, aut Ignavia. i 5. Confusio Idearum. I' 6. Necessitas eligendi inter opiniones.. 7. His addam explicationem Errorum ,

.l in ipss Ratiociniis , qui a Dialecticis ad

peculiaria capita fuere relati. CAPUT XXII. i

da De Erroribus ex Auctoritate.

7 o TIΗ IL magis naturale est , quam ut 1, ille , qui rem quandam examinandi capacitatem non habet, alteri credat . i741 - Sed, in hoc ipso casu , illi examinanda erit Auctoritas, cui se submittit. 7 α Quid si ne quidem eo usque facultates

ipsius se extendant .Nihil superest, nisi ut

186쪽

primae, quae occurrit , cedat Auctoritati; casu enim solo , Errorem ille vitare poterit , qui ignorat, utrum ipsi dubitandum l

sit, an non.

in hoc statu sunt infantes omnes; eir- 743ca quos hoc ulterius peculiare datur , quod cogendi sint, ut actiones directioni alterius submittant ; & cum distinguere nequeant submissionem , quae ad actiones pertinet, ab alia , quae ad opiniones sese extendit , illi etiam cogitationes submi Mint, qui actiones dirigere suscepit. Ubi vero Auctoritas ita, pro unica cre- 7 dendi regula, est admissa, Auctoritati cuicunque , quae eum praecedenti non pugnat, sese submittunt. . Infantes, hac de causa, pro veris habent 7 somnia, quae a Parentibus , Μagistris, &similibus , accepere ; haec apud ipsos est

Auctoritas aliis omnibus potior. Praeterea, omnia credunt, quae audiunt 7 6 744. ; si non pugnent cum iis, pro quibus Auctoritatem potiorem habent.

Saepe quidem dubitant , sed in hoc 747

ipso casu, Auctoritati se submittunt; audiverunt , de rebus similibus fabellas saepe narrari.

Per plures annos regulam aliam sequi 748 non possiunt; sed quot non homines senes fiunt , quibus nunquam in mentem Μ in-

187쪽

i S INTRODUCTIO incidit, hanc non esse optimam, quae ad rerum cognitionem ducit, viam/

7 V Ubi infans juvenis factus, ad illam per

Venit aetatem, in qua propria ratione uti

potest , acuuisitas jam habet innumeras deas; sed inter has quis Errores numera. bit, & quomodo ipse certum ab incerto separare poterit λ Difficile admodum homini est illud falsum eTe suspicari, quod perlongum tempus pro vero habuit 73o Mens nunc Iirmior ipsa judicat , sed omnes quas eae praejudicatis opinionibus concitassiones deducit , non illis ipsis firmiores sunt.

73r . Quisque seriam debet impendete operam , ut sese hisce erroribus expediat . i Non tamen impossibilia tentanda sunt . lUniversale dubium amplecti , ut singula,

quae in mente dantur, ordine perlustrentur, supraliumanum est. 73a Sed praeterea, quamvis pleraque, quae in infantia admittimus, incerta sint, non tamen, ubi Μens a jugo Auctoritatis liberatur ,. pro, talibus omnes debet habere, quas admisit: opinpones.

733 Non subito Mens vires acquirit ; fit hoc per gradus, primum de paucis , pO: stea de pluribus, per se ipsam sese determinare potest , dc quidem ita , ut dubio nulli locus supersit li Satis

188쪽

. Satis ergo erit, si attenti ad hoc simus, iit in omnibus occasionibus , in quibus

serio de re quacunque cogitamuS, examinemus ; an Principia , ex quibus conclusiones deducimus , a nobis antea singulatim fuerifit pe pensa; ut cbnclusiones non deducamus nisi ex Principiis, quorum Veritas clare: enotuit.

Ulterius , quoties audimus illud , quod rues

pro vero haberhus , ab aliis contradici , aut in dubium vocari, debemus quoque indagare, ari unquam a nobis fuerint ad examen revocata argumenta quibus opinio nostra nititur; in hoc casu, debemus praeterea rationes oppositas ponderare, sc nihil negligere, ut ab antiquis praejudicatis opinionibus Μentem nouram liberemus. Qu1 hasce regulas sequetur, brevi tem- 736pore fructum percipiet; seria autem admodum Μentis applicatio necessaria est: non

agitur de re facili ; sed utilitas laborem in

immensum superat. Sed non cum tenera aetate , de qua 737huemque egimus , terminatur Auctoritatis Tyrannis; per totam vitam imperium

suum eXercet,

In primis annis , p6st Parentum & 738 Praeceptorum Auctoritatem , validissime an nos agit opinion uni concursus 7 6. ; sed si a Parentibus accipiamus illa , quae Μ a ab

189쪽

76o18o INTRODUCTIO ab omnibus confirmari quotidie audimus , haec tunc indelebilibus sere characteribus in Μente inscribuntur. Haec causa est , quare homines ab opinionibus V0lgo receptis , raro admodum recedant ; & quare illud omne quod novum apparet a multis rejiciatur. , Hac eadem de causa , glebae quasi adscripta videtur Veritas; quod enim in una regione pro Iali habetur, in alia inter selia& maxime absurda resertMr. Quod de regionibus dicimus , ad societates peculiares epiam pertinet ; hae fere singulae quibusdam opinionibus, b omnibus societatis membris admissis , ab aliis

distinouuntur.

76 a Psi e addere possumu4 , homines facilς pro veris admittere illa , quae ab iis audiunt, quos pro doctioribus habent , dum ipsam doctrinam cum fortiori , aut irripv- . dentiori , afferrione saepe confundunt ;quamvis in aliis modesta aliquando elocutio ignorantiam doct inae specie induat. Omnes ex his profluentes Errores facile evitarent homines, si examini potius, quam Auctoritati, sese submitterent. Ab opinione , ab omnibus in regione recepta , nemo , in hac educatus , liber est ; pertinet talis opinio ad illas, de qui

bus supra dictum 738. ; sed sum quo'

190쪽

, D pui hos o Pu IA 1 f.' ij itidiana hujus detur confirmatio , peculiaris in hoc casu est difficultas. O intonem autem, qua societati cuidam peculiaris est , nemo ante initum examen

amplecteretur , si quisque ad Errorem vitandum debitam impenderet operam. Circa ipsum autem examen in genere 76s observandum , in multis oecasonibus , ejepeculiaribus causis , hoc difficile fieri .

Noxium saepe est a c6mmuni recedere opinione ; quare in hujus examine, hanc ve- 'ram esse cupimus; &eo ipso, requisita eunt cura, rationes oppositas ponderare impedimur.

Qui nomina odiosa timent, vix audent ;ullum de multis quaestionibus examen inire , ne ratio ipsis demonstret , sine fati ne admissam , sententiam esse tejiciendam. Quot non hodie adhucdum sunt loca, in quibus absurdas , & maximε ridiculas , de

Spectris nocturnis & Diaboli praestigiis , fabellas in dubium uocare , & Ianctissima

Religionis iundamenta evertere , non diastinguuntur.

Di in examine Veti timet, aut deside- orat , inutilem pendet operam ; ut sese H-sce liberet , ante omnia animum appliare debet.