G.J. 's Gravesande, Introductio ad philosophiam, metaphysicam et logicam continens

31쪽

7374Ηorologium idem manet solutis partiabus, si iterum jumantur. Domus eadem

manet cujus succemve omnes Rartes ren

Nantur, ita ut nulla ex primis supersit; sed si hoc fiat minori tempore, & opere non interrupto, domus nova dicitur; non Ordo turbari , & substantia mutari, eodem tempore debent . Similςm successivam , servata Identitate, mutationem in corporibus Hominum, & Animalium, ut & in Plantis, obterVamuS. Quidam dicunt Identitatem talis cor poris in Stamine quodam a Deo formato, ruod interpositis partibus fuit expansum,ari; haique tantum mutari partes inte positas ; ipsius vero Staminis partes nunquam tolli, aut harum ordinem turbari, quamdiu corpus idem manet. Sed ad hoc nos non attendimus : idem dicimus co pus , quamdiu Ordo partium non interrumis pitur; & hoc solum consideramus. Quando cogitantium Substantiarum bdentitatem examinamus, iis quae superius 64. de Substantiarum Identitate ob servavimus , quaedam addenda sunt de Ι-

dentitate Personae.

Personam Μetaphysici ρocant determunatam Intelligentem Substantiam di sed Imtellisentiam concipiunt , in qua praetet

praetentes , quae inter se conseruntur , I deas

32쪽

AD PHILOSOPHIAM. 23 deas, datur recordatio talis praeteritarum perceptionum , ut cum conicientia praesentis existentiae conjungatur memoria exbstentiae praeteritae.

Haec memoria proprie constituit Iden- 7stitatem Personae: potita illa, Persona e dem est ; si tollatur memoria , mutatur Persona , quamvis de eadem substantia

agatur.

Μorbo, aut casu quocumque, Sempronius praeteritorum memoriam amisit; quas nunc habet ideas , non majorem cum iulis , quae ipse olim cogitavit relationem habent, quam cum iis quae cogitavit Μar-Vius ; quare , in praesenti Sempronii Intelligentia, nullam cum praeterita Identi- , talem detegimus ; Substantia tamen m lata non fuit, sed Persona.

CAPUT VIII. De Causa oe Vectu. UBI res quotidie mutari videmus , & 76

has initium habuisse consideramus , acquirimus ideam Causae & Effectus. Causam Vocamus , illud omne cujus vi 77 res es. Illud autem, quod vi Causae es , vocamus Essectum.

Omne quod est , quomodocumque hoc 78

B sit,

33쪽

24 INTRODUCTI sit, sive Substantia, sive Μodus, sive R latio, in genere, quod non est Νihil, aut habuit initium , aut initium non habuit . V Quod non habuit initium est a se, aut. ab alio est essectum: sed ab alio emci, i est 'ab alio habere initium; ergo quod non ha- . bet initium est a se ; ideoque in se propriae existentiae principium nabet, & est, quia non potest non esse. 8o Inversa propositio etiam vera est. Omnemuod in se suae existentiae principium habet, est sine initio: si tale haberet, pro prii initii causa esset, & ageret antequam esset; ergo Nihil produceret Esiectum; id, est, Nihil esset Aliquid. 81 - Ex hisce deducimus , omne quod inticum habet , a causa extranea originem accepisse . .

Causarum classes varias ponunt Μet

physici . .

, 8a Causas distinguunt Materiales, Form les ; Principales, Instrumentitates ; Emcientes, Impulsivas, Finales. Causa etiam est Proxima vel Remota; Prima vel Secunda ;Interna vel Externa; immanens vel Transons; Per se vel Per Accidens; Univoca vel aequivoca ; Creans vel Conservans ;Libera vel Coacta; &c. Inutile plures distinctiones memorare ;& magis inutile mihi videtur illa explicare,. quae

34쪽

AD PHILOSOPHIA K. que de his omnibus traduntur. Pauca 8 neralia tantum exponam, quae in solvendis quaestionibus majoris momenti usum ha

bent.

Causam distinguunt a Conditionet Cam 83sa illud est, in quo concipitur Essicacia, quae effectum producit. Conditio autem, aut Conditio 1ine qua non , est illud sis ne quo Causa Eflectum praestare non potest; quamvis in ipsa conditione nulla deintur Essicacia proprie dicta . EX. gr. La- Iis Gravitate cadit ; Gravitas est causa escensus: descendere tamen non potest , nisi sibi permittatur ; & haec est Conditio. Hac distinctione magis intricatas fit 8 Causae conceptus ; non semper ita facile quid sit Causa, quid Conditio , determinari potest. Etiam, hac admissa distincti ne, Causa deficiente Conditione invalida

est , & nisi improprie pro Causa haberi

non potest.

Ideo , ubi clare distingui poterit Con- 83 ditio, ab eo in quo emcacia haeret, hoc

ultimum vocabo Agens.

Patiens vocatur quod a Causa muta- 86tur, dum Effectus producitur ; aut circa quod occupatur Agentis Essicacia. Potens dicitur Agens quando, ut Esse- 87ctus ab Agente producatur, conditio tantum deficit.

35쪽

28 - Ad causam autem proprie dictam rese ramus, omne quod requiritur ad Effectum praestandum ; quare illa necessario hunc producit ; nam , si non produceret , aliquid 1 upplendum foret , ut Effectus produceretur , id est , requisitum quoddam deficeret; sed vocamus Causam omnia re qui sta conjunctim. 8ς Effectum etiam non dars, nisi positis omnibus, ad hunc producendum, requitatis, manifestum est . Nihil enim clarius, quam ipse Enectus , demonstrare potest

haec omnia adesse.

. so Omnis ergo Effectus habet Causam, a quo necessario pendet; sed Necessitas diversa est, pro diversa natura Subjecti. VI Haec demonstratio clara est , & simplex; & inde sequitur, non dari Causam indiflerentem , quae potest , aut non pintest, essectum praestare: nam praestare, &non praestare, Effectum disserunt; & Caut . sa desideratur, quare potius unum, quam

alterum, obtineat 88 .sa Causam liberam talem tamen esse muti. ti contendunt ; sed Causam non distinguunt a Potentia r in Causa autem con IInentur omnia requisita , quibus positis . 3 Essed us datur 88. .

93 specie , circa Causam liberam diriam, obtervanda sunt , alibi tractanda

. L erunt:

36쪽

AD PHILOso PHIAΜ. 2 erunt: nunc illa memoramus, quae de omni Causa amrmari possunt..Νeque ex iis quae fortuita, aut a Somte pendere, dicuntur, objectio deduci potest. Nihil enim est fortuitum, nulla datur Sors, nisi relative ad ignorantiam n

stram.

Non etiam ex iis quae diximus univer- y saliter concludendum est, Causam esse iulud, quo posito ponitur Effectus. Si duo Effectus ab eadem Causa pendeant , ubi

ponitur unus ponitur alter e unus tamen

non est Causa alius 3 ut in sclopeio putiverem pyrium cum globo plumbeo continente, accenso pulvere , Violenter gi bus movetur, & strepitus auditur ; dato que uno datur & alterum. In tali casu tamen aliquando unum pro Causa alius habetur, sed minus proprie ;ut in agitatione librae , descensus unius brachii , pro Causa adscensus alius habe- tur i, quod verum non est in casu aequia

librii. Ex iis, quae diximus, sequitur , Cau- 9ssam Causae esse Causam ips)us Emctus. A est Causa , B Effectus ; B iterum est Causa, & Ε ctus C ; Dico A Causam esse ipsius C.

P 11to A , hoc necessario producit B

88. , B etiam necessario producit C ῆ

37쪽

a 8 INTRODUCTI ergo posito Α , ponuntur illa quae requiruntur ut C necessario producatur; & est hujus Causa 88. .s6 Vulgo nota de Causis Regula est, Non

dari Causarum progressum in Infinitum: v rissima haec est , quamvis innumeras norint Mathematici series Infinitas, ex te minis constantes, quorum sequens , juxta Certam regulam , ex praecedenti deduciatur. Sed non eodem modo Infinitum describunt Mathematici & Metaphysici; his

enim hoc unicum Infinitum Vocatur, quo non datur majus , id est , quod augeri non potest ; tale autem non posse dari Causarum seriem manifestum est ; ultima enim Causa, Effectum praestando, seriem augeret . Μathematici autem Infinitum ocant omne quod Finitum, id est, quod mensurari , aut numeris exprimi, potest,

superat.

97 Sed qui Canonem hunc propugnant, &qui contrariam tuentur sententiam , ad

initium seriei attendunt, & eo respectu , sensu Μetaphysico, progressium in Infinitum non dari , est verus sensus Regulae propositae. Id est , ita haec exprimi potest , Nullam dari Causarum seriem , ane initio; sed in unaquaque primum dari te minum , quod ex natura ipsius seriei d

38쪽

PAD PHILoso PHIAMI aqOmne quod est, in momento quocun- 98que consideretur, est definitive illud quod

est 6. non est unum aut alterum; emgo illud quod est a se, determinato m do est a se ; & hoc determinatum quid est, quia non potest non esse; si mutetur, non amplius est idem determinatum quid: hoc autem non potest non esse; & mut tio est impossibilis. Id, ergo, quod es a se , es immutabi- ρρD; si hoc mutatum concipiamus , statim mutatio evanescit; illud enim perit, quod mutatur , & aliud quid substituitur di sed perire non potest , quod non potest non

esse. In omni Causarum profressu continua Ioodatur mutatio ; ergo ipsa series non est a

Canon alter, non minus notus, hic est, ror

bit dari in Essectu , quod non fuerit in i Causa; quod non ita intelligendum est, ibia 1 emper, quae in Effectu habentur, e dem modo in Causa contenta fuisse, quod vocant Formaliter contineri; sed satis est,

si in Causa detur illud quod , ad Essectum

producendum, requiritur. Hoc solo sensu Regula haec universaliter vera est; sed ni. hil nos docet: quis enim ignorat Causam esse Causam λ & non magnum Canon hi ce habet usum. I

39쪽

META PHYSICA.

Pars II. De Mente Humana.

CAPUT IX. De Intelligentia in Genere. Ioa DXPLICAT Is generalioribus quae res L, quascumque spectant, Μentem ipsam . examInandam esse jam observavimus, antequam transeamus ad illa, quae ad hujus directionem, in cognoscendis rebus, per

ro3 Μens nostra intelligit , id est , Peremptiones habet, & has confert; quae ex hoc attributo sequuntur, ad omnes Substantias Intelligentes applicari poterunt. Io Sine Μemoria, multae ideae conferri imter se non possunt; &, sine hac, nullum ratiocinium datur . Concipe Intelligens quod nullas ideas pro lubitu praesentes servare potest, quas antea habuit revocare ,& habebis perfectae Insaniae conceptum ..ios A Perceptione quacunque inseparabilis est

40쪽

est conscientia i in ipso propriae existentiae conscientiam habet Percipit autem se certo modo esse; hunc, Io6 vocamus Existendi statum. Status duos, quorum Ιdeas habet, inter Ioyse potest conserre, & unum alteri anteponere ; id est , in statum quem anteponit, transiret, si haec ipsi concederetur potestaῖ, aut illum, in quo est, si hunc nempe anu reponat , servaret, quamvis, in alium transire, ipsi concederetur. - Velle est actus Intelligentiae, quo states LO quidam alteri anteponitur. In determina tione voluntatis nihil praeterea dari, qui rattente rem considerabit, statim percipiet, Volo rem extra me certo modo esse , Iob

sive haec majoris, sive minoris, momenti fit; manifestum est hoc ita posse exprimi: me statum illum existendi, in quo habebo Ideam rem istam ita sese habere, ant ponere huic statui , in quo Ideam habeo

rem aliter esse.

Hoc ipso, quo statum unum alteri ρο- M. . ti 'rem habet Intelligens, Felicitatis & Ι felicitatis capax est. De hisce homines plerumque tantum re- I lative loquuntur; & statum vocant Infelicem, qui Felix diceretur, si non conse retur cum magis Felici. cipit conscius