장음표시 사용
131쪽
Cum enim fieri non potest, ut sine quibusdam aut riuatur,
aut bonum acquiratur ut conseruetur, tunc illa necessaria
sunt, O Me causa necessitus quadam M. Insuper demon-sratio necessarium est,propterea quod res aliter sese habere
non potest ,si modo se puciter demostrata. Huius autem cauo sint ipsa priora θ fera non potest ut aliter ea sestha-
. beant quibus ratι biatio conflat.Quorudam igitur alia
causa est,ut necessaria sint ruorudam nulla, sed ob haec ipsa alia necessario sunt.Quare prunum O proprie necefarium id est, quia est plex. Me enim fieri non potest, ut pluribus siesse babeut modis. Quo fit, ut neque aliter unquam β-
se babere postatioquin pluribus modisseesse haberet. Quias sint aliqua perpetua ac um bitia,nihil illis es violentum,
io Necessarium id dicitur, sine quo fieri non potest ut
uiuatur,ut causam comitante. Necessarium quoque in quinque partitur intellectus, In quorum primo id necessarium esse ait,sine quo ut uiuatur, fieri non potes , utpote quod in causa sit ut res consistat. Sic cibus necessarius est animantibus,sic item spiratio.Causa. n. vi
uendi ala est haec autem sunt causam iptam adiuuantia.
ladiata. Secundo modo id necessarium intelhgi ait, absque
quo bonum 3e opportunu effici nequit, vel malum te cludi abiiciq;. quemadmodum potio pharmaci neces.saria esse dicitur,non quidem simpliciter, sed ad mo , bum depcllendu. Sic disca ,necessarium est ut doctrinam cosequaris: honestis moribus assue scas, ut bonussas.nginam nauiges,ut nummos recipias si hic aliter
Nodis. Tortiriquod vi aliquis te inuitus facit. Nam violentum. de quod praeter consitum esticitur,id necessarium consueuit nuncupari:quomodo is necessario quopiam venisse dicitur, qui eo coniectis vinculis adactus est, aut ventorum impulsu deiectus. Nam quae vi nobis allata facimus, haec ex necessitate facimus. quo fit, ut ad hunc modum necessaria moerorem inducant. Nam ut Euenus poeta dicit. Omne necessarium res est grauis atque molesta. Et vis necessitas quaeda est, ut etia sophocles inuti
Sed vis saeua premit, fieriq; haec improba cogit.
Quo violentum quoque necessarium nuncupari I ueni& Sophoclis testimonio confirmat. Necessitate porto & vi a consi lio & persuasione alienam esse, dubium
esse non potest considerantibus eius principiu non esse in nostra potestate.Q uaobrem dixit. Voluntatis. n.acrationis motui aduersatur. qm haec in nostra potestate sita sunt, necessitas autem limoi libertatem tollit, cum mirinsecus afferatur,&in alioru sita sit potestate. Praeterea sempiternum & immutabile, quodque aliter habere non potest,necessarium esse dicitur, de ex hoc cintera necessaria dici ait.Nam quod aliter habere non potest,id proprie necessarium est. Sempiterna igitur simia pliciter necessaria esse ait, caetera vero necessaria dici,qm in eis quidquam lim& haberi videatur.Nam quod vi allata fit,tuc est necessarium, cum ericiens nequeati petu & voluntate sua moueri propter violentiam, quae dissuaderi nequit. psuasio n.dissuaderi potest. cui
autem vis affertur,is aliter emcere no potest. Item adiuuans causa ut si aliquid vel bonum sit, necessarium idcirco dicitur, qm si ne illa esse, vel certe bonum esse, non licet. qui quidem sunt tres rei necessaris intelleetias primum explicati. Sed quatuor praedictis quintum ad iungit, qui pertinet ad demonstrationes. Demonstratione . n.idcirco necessariae sunt,qm quod demonstr
tur,si proprie ae simpliciter demonstretur, aliter ha be re no potest: quod quidem ut necessarium sit, priora,i antecedentes propositiones causam esse ait, si quidem fieri non potest, ut aliter ea sese habeant, per quae syllogismus& dem inratio procedit. Sed, cum oti necessaria in eum intellectum referri docuit,quo necessarium id esse intelligitur, quod aliter habere non potest, e
rudem partitionem exequitur,de necessaria partim cam
se diuersam habere dicit cur necessaria sint, de quae pvim fiunt,& demostrationes, partim omni hmoi caula vacare, ac esse potius caeteris cum necessitatis ut primae ac medio vacantes propositiones, ad haec sempiterna,&quet ad hunc modum sunt necessaria, nee ullam habent externa cam, de aliis ipsa sunt causa necessita tis. Quae cunque.n.natura consistunt, a diis,qui sempiterni sunt. causam ha bent existendi. Praeterea quod sine aliquo nequit vel esse, vel bene habere, huic ab illo causa cur vel sit,uel recte habeat, necessario suppeditatur. Aliorum igitur, iquit,necessarioru diuersa est causa necessitatis. Nam eorum, quae sine aliquo esse nequeLat, causa diuersa est, ut cibus diuersus ab eo est quod alitur, Se se eorum quae sine aliquo bene vel habere, vel essici nequeunt, causa est diuersa.Similiter eorum, qus per vimessiciuntur, item & conclusonis necessitatis causam diuersam esse constat. Sola sempiterna, quae quidem sunt diuina, causam cur semper sint, nullam habent externam,& propter ipsa quae natura consistunt, ex necessitate& sunt & fiunt. Sed ubi necessarium eiusmodi esse definiuit,ut aliter habere nequeat. Primum ait de proprie necessarium,i.quod est simplex. cuius eam caulam reddidit, hoc.n. fieri non potest, ut pluribus sese habeat modis. Nam quod simplex no est, multifariam sese habet. quod autem multisariam se habet, id aliis sese habere potest. hoc igitur accepto inserit Si sint in rebus aliqua simplicia,sempiterna de immobilia iis vimoe m de quidquid est praeter natura, abesse. Nam ni ita esset,possent aliter sese habere .Sed illa inprie ex necessutate esse, cuiusmodi per se sint primae causae, quod idcirco adiecit,ne quis quod ea necessaria nuncupemus, sic accipiat quasi violenta,& praeter naturam dicamus. I num partim per accides dicitur,partim per ρ.Per ac
cidens quidem,ut Corricus o musicum, ct Consecus musi-eus.Idem enim ess dicere Coriscus o musicum, O Coriscus musicus,cr musicum iustum, musicus iustus Coriscus. Hiuersa enim haec unum dicatur per accidens. Iustum qui dem et musitaHuia νtrunq; vvi substantiae accidit.MusicuHis o Corisius qm alterum teriaccidit. Similiter modo quodam o musicus Coriscus unum est quod Coriscus, pr pterea quod altera partium quae in oratione sunt hera accidi veluti musicu Coram incurvere Coriscus, ac iustus consim propterea unum est, quod utriusique partis unum eidem accidit um.nihil erum diserunt in hoc, rasio musicum accidere,atit Corino musico Corisium iustum Idem ea modus oesi degenere, si de uniuersatium aliquo nomine accidem ipsum dicatur,ut homo iidem est, atque musicus homo M.n.ex eo est idem lata homini tui qvide una est substantiao sic accidit ut ex eo,sua viruque cuidamsingularium accidit eu Cor coaetsi non eodem mo ius νιῶ-
questa unum ut genus forsitan, cdi ut in substantia, alterari habitus siubstanti vel afectas. Quae igitur per accidens
unum dicuntur Boc modo si ρ decuntur Eorum autem qua
unum per se dicatur, alia ex eo ricanuur,quia continuasiunt, ut fastis unicula,c ligna glutino. Linea quoque contin sit exa etiamsit, una dicitur, qtae admodum Opartium qua-
132쪽
que, ut brachium atque erus. Horum autem ipsorum magis quodam propterea quod disclimen quoddam est in ea sunt unum quae continua sunt natura, quam ea, qua sunt dictione & prolatione. Illic.n.dixit quod unum est Coeoti arte.Id vero continuil dicitur, cuius motus est νnus riscus musicus, hic aut musicus Corticus & Coriscus. perse, alitersese habere nonpotest. us autem uest mo Porro musicum Cori seu, de iusium Coriseu idcircotus,quι indiruisibilis est, atque indiuisibilis tempore. Ea vero unum esse ait , quoniam utriusq; una pars eidem acci- persee continua sunt, quamn tactu sint unum. namsi hoc dit, quod in utroque est idem. Nam musicum, quod pacto ligna posueris visist tangant, non aut lignum, est unius propolitionis pars, de iustum, quod alterius, aut corpus,irat aliquid quinquam continuum ea dixeris esse. cum accidit Corisco quod habetur in utraque, idem Omnino igitur ea quae continua sunt,unum dicuntur, etsi se est in ambabus propolitionibus. Praeterea etsi accides raram tabent, O etiam magis ea, qua 'rara non habent, non de Corisco alioue indiuiduo, sed de specie quapiavi tibia aut femur magis es unu tua crus, propterea quod aut genere, Breuiter, de aliquo uniuersali praedicetur, feri potest,ut non unus sit motus ipsius cruris. et recta linea similiter unum per accidens fieri ait. vis, verbi causa, mgues unum,quam flexa. eam vero, qua sera est, acan- homo de musicus homo idem esse dicatur.Nam di litegulum babet, unam ex eo et non νnam dicimus e quia unum sunt,uel quia homini qui substantia est, musicu ei ι potest, ut motus ipsius smulsit et non simul. Recta accidit, vel quia musicum di homo accidit uni cuidam autem motussemperosimul, mn fit utpars ipsius , indiuiduae substantiae. exempli gratia Corisco, quem-gnitudinemhabens ilia quiescat, alia moueatur,ut fit ini, admodum musicum de iustum unum dicobatur, nisima fera. Praeterea alio modo exeo aliqua νnum dicuntur, quod non similiter utrunque,t.homo dianusicum adquissubiectu est indisserens forma. Indifferens autem coria est Corisco, sed homo ut eius speci 4 Sin ipsius exi- hoc pacto subiectum est, quorῶ forma est in usibilis sensu, stens iubstantia, musicum vero ut habitus quidam, veIsubiectum aut aut primum aut extremum ad D .etenim affectio, vel omnino vi accidens, quemadmodum es
vinum unum dicitur Atque aqua una, sisti niuisibilis for- bum ,' vel simum, & his similia. quaobrem hoe similius ma, liquores omnes unum dicuntur,ri oleum,vinum, esset Corisco, cum de ipso Cotii cus mulicus praedica- tiquae liquescere possunt, quia omnium Urimum si ιinum tur. Atque ea quidem, quae unum per accidens esse diruest idem.hac.n. omnia aut aqua sunt rux aer. Dicii tur etiam cuntur, tot modis dici ait. Eorum autem, quae unum unum oe ea, quorsi genus est unum, diferens oppositu dis per se dicuntur,alia ex eo diculur.quia continua sunt. ferentiis, Atque haec uniuersa unum propterea dicisolent, Continua vocat latius sumpto vocabulo ea etiam,quae quod genus est unu, et differentiis ipsis subiicitu ' νt equus, utcuque ab aliquo continentur, ut falcem,quod a vin- homo,canis, unum quippiam sunt, ex eo quia sunt animalia culo constringatur.pari ratione quae glutino cohaerent, euncta, quodammodo perinde sunt unum, ut ea, quorum ut libri, appellat continentia. Alia continua nuncupan- est materies una. Isa autem interdum hoc pacto νnum, in- tur,quod terminum habeant communem, qualia sunt terdum veriore genere idem dicuntur,ut si no propi uae, q uae proprie continua intelliguntur,ut linea, quae con- sed ultimamigenerisspecies,ut triangulas duorum aequa- tinua est etiam ii non recta , sed ex parte insexa siti sielium laterunt eadem unaq: Dura sunt, quia uteri triqu- item corporis partes continentes cile diculur, ut crustus est,ut nonjunt iidem triduli. Praeterea νnum ea dicun ct brachium. Sed continentium ea magis unum esse rur quorum ratio quae qindilitatem explicat, indiu ibis ea ait,quae natura continentia sunt,qu3m quae arte, verbi ad aliam quae quidditatem rei declarat. Ipsa enim persi U- causa brachium hominis, quam brachium statuae. talia fam omnis ratio diuisibilis es.Sic enim oe id quod accrescit, enim magis unita cognataque sunt eademque commu- atque decrescit, est unumquia ratio est a, perinde utque nem habent sensum. Quibus explicatis rationem quani planis ratio formae est a. dam reddit continentis, quam ad explicationem unius 'num partim per accidens dicitur. Vnum partim accommodat. Nam continens id esse delinit, ius moper accidens dici ait, partim per se, tum unum per acci- tus est unus de per se, & aliter sese habere non potest. dens trifariam .accidens enim & id cui accidit, unum di Qui porro motus unus sit,exponit dicens, qui indiui citur, vi conscus de musicum, si Corisco accidat esse sibilis est,atque indivisibilis tempore. Quibus verbis musico.Hori est enim dicere,Coriscus & musicum est ea proprie primuinq; continua esse dicit, quorum m unum,atque Corisco accidit musicum, & Coriscus est tus, quo per se mouens, unus est, & necessario unus,l. muscus, de musicum & iustum unum esse ait. Item ex quo mouentur ola, nec fieri potest ut alterum mo accidenti, unum est musicus Coriscus, & iustus Cori- ueatur altero quiescente,qualia sunt continentia, quae scus. Quibus dictis causam subiungit, quare horum flexura vacant.horum nanque motus tempore indiui- quodque unum sit ex accideti.Iustum quidem & mu- duum est. Sed ubi continua vocari ea dixit, quorum sicum,quia utrunque unisubstantis accidit. Nam mu- motus est unus, protinus quae snt quorum motus est sicum & iustum idcirco sunt unum per accidens, quo- Vnus, ponit,& in quo huiusmodi continentis esse coniam ut tuque uni cuidam accidit. Muscum autem & sistat. In uniuerium igitur per te ac proprie continua Coriscus, quia una pars totius alteri accidit, Corisco. n. esse dicit,quae non contactu unum habent,ut quae vinia accidit musicum.Similiter,inquit, quodammodo illud culo aut glutino continentur,sed quς uno termino c Coriscus Coriscus musicus est,est unum, unaq; propo putantur. Ligna enim quae lese contingunt,non dicu sitio per accidens,quoniam in hac oratione altera pars tur proprie neque Unum lignum, neque unum comtotius orationis alteri accidit. Corisco enim accidit,ut pus, Ad summam non dicuntur unum quiddam. Om-st Corticus musicus. quaquam ipse non dixit, ut G- nino igitur continuum, etsi non rectum, sed inflexum risco accidit, vi sit Cotiscus musicus, cum orationis sit,unum tamen proprie intelligi ait,sed ea magis et in unam partem alteri accidere dixisset,sed uti musicum num,qui recta sunt,& flexura vacant. Tibia enim per Cori leo praetermittens in praedicato verbum Cori. se aut iemur magis est unum, Q crus totum, siquoniam scus. quia enim mulicii accidit Corisco, idcirco Cori- crus flexuram habet, & proinde potest eius non unusseus, Cotiscus musicus est.Dixit aut, Similiter modo esse motus, quod de femore, aut tibia verum non est. Talium
133쪽
Talium. n. fieri non potest, ut parte quiescente, pars altera moueatur, tunc inflecteretur. qua ratione lineam
rectam, Q in sexam magis unam esse ait. Nam sic inflexam, ut angulum habeat,& unam,& non unam esse.circuli. n. linea una est,cum fieri nequeat,ut haec salua eadEsigura ex parte moueatur. Idcirco aut angulosam linea non simpliciter unam esse dixit, qm ea potest ex parte, ae non tota si mul moueri, cum vicissim rectae pars ne queat sine tota moueri,nam alioquin flecteretur. Itaq;
nulla pars recti magnitudinem habens psit per se absq;
tota vel moueri,uel quiescere.Idcirco vero, magnitudinem habens adiecit,quia terminum lineae rectae posset sertasse quispiam appellare,qui terminus in motu lineae totius consistere valet. At post mentionem eius,qd T continuum est, unum esse dicitur, alio modo ea et unum appellari, quorum subiectum non discrepat specie .quod his verbis exponit,quorum indivisibilis species sim sensum quo in loco indivisibile vocat, quod in diuersa sensibilia non secatur.Neque. n.magnitudine individuum sit horum subiectum oportet. sunt aut diuersa sensibilia dulce,exempli causa,& acerbum, de album atque suseum. Ad hunc autem modum ea sensibilia unum esse intelligi possunt, quorum species est
eadem. Neque vero ea tin unum esse ait, quorum primu
subiectum est indiuiduu, sed etiam quorum ultimum. primum appellans id quod continetur. atque proxime subiectum est,ut verbi causa vinum. Nam subiectu appellat subsutiam sensibilem. si ergo vinum sit quorumpiam proximum subiectum, sim hoc ea unum sint. erunt. n. specie unum. similiter, si aqua. quorum autem extremum subiectum idem est, ea quoque unum sunt non quin diuersa inter sensibilia lint, sed quia effecta ex uno aliquo extremo corpore sensibili, specicq; indiuiduocirc. n. v num sunt,non quod similis sint species, edquia ipsorum extremum subiectu idem est specie, quomodo lapores omnes unum esse dicuntur, qm ab uno
aliquo corpore eodemq; extremo subiecto i psorii esse proficiscitur, ab aqua videlicet,vel ab aere.Sed illi, aut extremum adiecit ad finem, quod intelligi potest vel extremum a sine, i. ab iplo maxime seiunctum, vel extremum adfinem,i.vltimum & snis, quod alii n5 subiicitur. Est autem extremum subiectum vinum & oleum, primum vero subiectum sens bile, ex quo ipsa genera n
tur. Ad hunc modum unum sunt, quae ex eadem materia eodemq; lubiecto sensibili fiunt. Praeterea unum, ea dici ait,quorum unum idemq; genus habetur.Nam quae diuersa sunt,&per generis eiusdem partitionem oppositis differentiis accepta, unum sunt icdm genus, quod ipsorum unum existit, de sic unum sunt,quae unugenere dicuntur. Sed haec similiter quodammodo unudici ait atque ea,de quibus modo mentionem fecimus, quorum extremum subiectum & materia quae corpus sensibile sit,eadem habeatur. Nam de illa cum sint inter se ipsa diuersa, unum in sunt,qm ad subiectum unumae individuum referuntur. Sed quamquam ea, quae ex eadem materia existunt, similiter unum esse simpliciter dici possint atque ea, quae sunt unum genere, in qu dammodo similiter dixit,quia non omnino, sed quat nus h ,sicut illa, ad unum quiddam reser u ntur. Altera nanque idem subiectum habent, altera idem praedicatum . quaquam subiectum illud specie individuum est, quantitate non item. genus ἡ diuerso quantitate, non item specie. Sed modo eadem inter se genere dici ait,
quae eidem proximo generi subiiciuntur, licet id oppo-
stis differentiis diuidaturi modo quae supremo generi subiecta sunt,& quae unum, ad hunc modum posteriorem dicantur,exponit, cum,s. genus alterum alteri subiicitur,&species subiecti generis accipiuntur, quae non sunt species primo generi,sed huic sebiacenti pro
ximae, quae ultimae sunt de extremae, hae nanque unum
inter se non ipsis proximo,sed luperiore genere dicu tur. nam idem significat luperiore, atque superiore his. Exempli causa, animal genus est, i tem auis, quod aiali subiicitur. auis species lunt aquila & accipiter. haec igi tur non quatenus aues eadem inter se atque unu su nt, hacina atione disserunt, sed quatenus animalia, & q uia in superiore genere continentur.Sic triangulus,qui scalenus dicitur,& aequi laterus qua sunt figurae, unu sunt, qua trianguli, non item. Quamquam illud, superiore his) significare potest, secundum genus superius proximis generibus. & hoc modo quae secundum superius,
non secundum proximum genus eadem genere sunt, perinde unum esse dicens, ut quae ab uno subiecto unaque materia extrema, non proxima unum esse dicunt,
quoniam ut haec unitatem non per proximam , sed per extremam materiam habent, sic illa genere, non quod proxime praedicatur, sed superiore eadem nuncupant. Cur autem haec per supremum genus eadem esse dicatur, non item per proximum,causam reddit. Nam cuius generis differentiis aliqua illi subdita inter se non discrepant, secundum illud haec eadem sunt interses eundum id autem diuersa,cuius distant d fierentiis. De uibus vero prius meminit,ea non ad hunc modii ea-em inter se sunt. Trianguli ergo aequilaterus, & ut ita dicam aequicrus,& scalaris, qui Graecis isopleuron aci scelesti scalenos appellantur, figurae discriminibus
non discrepant. Nam, cum in rectilineorum disserentiam omnes trianguli cadant, esdem figurae sunt inter se,Sed, quia trianguli discriminibus dissent iur,non sunt iidem trianguli. Eadem est aquila corvique ratio. Nam, cum animalis disserentiis non disserunt omnes enim aues lubuolatile, quod est animalis una disserentia,cadunt eadem sunt animalia, non it cm eaedem aue S,quia discriminibus auis digentiunt. Nam vir Ae mulier id circo pariter homo sunt, quia non distant inter se ho minis disserentiis.Sed ubi, quae unum genere dicantur
edocuit, quandam unius notionem addit,quae a defini. tione lumitur,& ratione, quae rei explica tquid ditatem.
Quoru enim ratio definitioq; eadem est, ea licet inter. se discrepent, seiumctaq; sint, unum tamen esse dicuntur. Et, post quam dixit, quorum ratio quae quidditatem explicat, indivisibilis est ad alia m adiicit, ipse .n. per seipsam Ois ratio diuisibilis. propterea quod omnis definitio ex pluribus quibusdam costituitur, in qu pdiuiditur. Cum igitur aliqua inter se disiuncta l unt,&quibusdam accidentibus discrepantia,quorum sublutiam rationes explicantes eaedem sunt, a quoq; unum
esse intelliguntur. quo in loco explicare videtur quae specie eadem ac unu m esse dicantur. Quod vero ait,
perinde atque in planis ratio formae est una signiscat horum inter sedistinctorum, & quibuidam accidentibus discrepantium ad hunc modum ronem esse unam. H moi. n.iunt,quae inter te magnitudine sotu distant .de quom numero esse ait augescens de decrescens .nisi in telligere malimus ad hunc modu: quεadmodu in planis eadem cuiusq; ratio fim spem manet, siue maius sit, siue minus. Nam similis triagulus atq; unus sunt maior&minor, mo sint eiusde speciei. deinde adiicit, aitqMe.
134쪽
Omnino autem unim ea dicuntur maxim quorum intes .
lectio indivisibilis est , ita quidditatem ipsam inmugit,
neque tempore, neque loco separari potest, neque etiam ra-
me horum ea questa antis timuerstiter cutemeriri diuisionem non habent,ra ratione , qua non halent, mrru dicuntur, veluti se vi homo diuisionem non hase unus et homo, si ut animal, est animal, si vi magnitudo, una est magnitudo.Plurima igitur unu ex eo dicatur, quia alaudquippiam unum aut esciunt aut tabent qui patiuntur, aut ad aliquid unum sunt. Ea vero primo dicuntur unum, quorum est Uantia νna. Vna autem, continuatione, aut L
m ut γῆ . Etenim ea, quae non continua sunt ut ea quoruforma non νυ ess,aut ea,quorum non una est ratio,ut plura numerare solemus.Praeterea parthis quodvis unum diciamus eses quantum atque continuum sit, partim non dicimus,se non lis quid totumus non aliquam isam habeat formam. On enim similiter unum dixerimus, si ea rei partes quouis compositas modo viderimm , nisi ob continationem, sed si hoc pacto ut sint calceus, ct unam iam aliquam habeant formam. Quapropter circuli linea maxime o7um linearum est νυ, propterea quod tota est atque perfecta. Ese autem unius imbre consistit, ut numera sit principium
quoddam.Trima enim mensura νviuscujusquegeneris prineipium est. Quo enim primo cognosiimus, id prima mensura generis est cui que.Ipsum igitur unum circa unu nquod-quegenus cognoscibilis reiprincipiu est,non est autem ipsum 'mum in uniuersis generibus idem. hie n.est primus βψbitis mus. ιbilitera uocatis, uel muta, ponderis aut aliud, ct motus etiam abusebique uero ipsum unum aut quantitate est indiuisibile autforma. Eorum aut, quae quantitate. ut
quatitas est, idiuisibilia sunt, id quide quod penitus est tale, positioneq; caret, unitas appellat. id aut ,σpenitus en tale, positionemq: habet dicitur puncti P id quod unice est diuisibile linea nucupatur et id qd duabus ex partibus superficies appellatur quod uero omni ex parte est diuisibile,oe trinam habet dimensionem, id dicitur corpus. O conuersione
igitur facta quia duabus ex partibus est diuisibila d super
citi,qc una ex parte,id linea quod nulla ex parte d punctum,aut unitas nuncupatur, nitas i positione careat, pu-ctums habeat ipsumInsuper ala numero, alia hyecio, alia genere alia si litudine roris sunt unu. Numero quide ea,
quorum eri materies una syecie autem ea, quorum en ratio una. genere uero ea, qtuorum eadem en praedicamenti figura.
sed militudine rationes ea quae sitae habent, ut aliud se ad
Hud habet. Semper igitur posteriora anteriora sequuntur. Q .n. numero suns unum, ea sunt cir specie unum. at quas'ecie sunt unum ea non ola numero sunt unumsed ola generesunt imam,qκe sunt specie unum. Quae uero genere sunt unum ea non sa sunt specie unum, cuncta in sint unam similitudine roris. At qua sinulitudine roris sunt unum, ea non ola sunt genere unum Patet aut oe ipsa multa uni opposto dici modo. Quaedam. Rex eo dicuntur multa,quia non continua sunt, quaera ex eo,gura diuisam materiam aut primam,aut ultimam habent per formam, quedam ex eo, quia plumeas rationes habent rus explicant quidditatem.
Omnino aut unum ea dicuntur maxime, tuorum
intellectio indivisibilis est,qui quidditatem ipsam intelligit & substantiam. Nam quae auelli Oino nequeut,
neque tye,locoue, aut ratione seiunctionem ullam admittunt . ea potissimum unum sunt & tanto magis quae
in hix substantiae sunt. Appellat aut unum proprie, ununumero de hoc aliquid atque subiectum. Etenim quae sunt eiu dem vel generis vel speciei,eoru aliqua & loco& rpe d istinguuntur inter se. Item piae diuersis noibus
appellantur,i. ἰτ ωνυμα, licet, neque loco,neque tpedividantur, ratione tit diuidutur. Ascensus. n.dc descensus, licet subiectum v nu sit ac individuum , ratio inest diuersa: quod vero est unum numero,id prorsus est individuum, praesertim quod est in substantia. Caetera.n. quae unitatem habent, benescio id substatiae obtinent. Vel sensus est, que uni generi subiiciuntur, ea sic genere Unum sunt, ut in specie discrepent,& generis oppositis disserentiis: quae vero uni speciei subdita,distincta inter se sunt,ac separata, lieet non sim substantiam , inquibusdam accidentibus his specie eadem ac unum sunt. At genus ipsum uniuersaliter acceptum , ut aiat, quod
unum est & idem sibi, non alii, sbi ipsum idem atque unum numero est, hoc est non diuidit hois disserentiis. Id aut per haec dicit, quod paulo ante dixerat. Deinde
eatenus quodque unu dici ait,quatenus sectionem non admitti nee discrimen ullum ad aliquid. Nam quaecunque non disserunt inter se,quatenus non disserunt, eadem sunt inter te. Homo.n.qui quatenus homo est individuus, unus est,i. qui non diuiditur in homines.. Similiter unum sal,quod quatenus est animal, non di uiditur: quae eadem est in ciseris ratio. Sed his interiectis eo reuertitur, ut ostendat, quod sim substariam est unum, id proprie unum esse,cum extera singula per aliquod accidens unu esse dicantur. qm aliud quidpiam efficiunt,quemadmodum quae similiter disposita sunt, unum esse dicuntur, ut mel melli idem atque unum esse dicitur, aut certe dulce,& calidu calidor vel quia quidpiam idem habet,ut muscus musico, album albo: quae idcirco eadem sunt, qui aliquid idem obtinent, ut alia, qtia idem patiuntur, ut quae calescunt,uel refrigerantur Breuiter quae assectione aliqua eadem emciuntur. alia ν sini'ad aliquid, ut oes qui ad orientem habitant,dextram mundi partem obtinere dicimus, ac proinde cuiusdam unius colone coniungit Ze vicissim laeuam,qui ad occasum. Eadem est ratio, si quos dextram alicuius unius tenere dicamus, vel duplos esse, vel unius filios. haec igitur unum fim aliquod accidens habent,sqm accidentis cuiuspia societatem obtinent. At proprie una ea sunt, quorum substantia est una.Est aut quorsipiam substantia, vel quia continentia, continens. n.qui est huiusmodi, unum est, ut linea una est, unum planum, unum corpus. vel specie,ut triangulus unus esse dicis, S unus homo. Nam quorum species est una, ea unum substantia sunt, ut holes.sunt enim eiusdem specieir &quaecunque talia sunt, unum substantia esse dicuntur. Vel ratio ne inquit. Ratione unum ea diei possunt,quq multis nothus nucupantur.haec. n.Fm substantiam unulant, quippe quorum ratio Iubstat iam significans una est.Vel pro eodem dixit specie,aut ratione cuius indicium est,quod cum exponeret quae plura esse intelligatur,tum de iis,quae continentibus opponuntur,tum de iis,quae opponunt similibus specie,meminit. Nam plura esse dixit,vel quae non sunt continua, vel quorum species non est una. haec aut singula unum esse docet eo argumento, qm quae non sunt inter se continua, ea ut plu ra solemus numerare. nam multos holes dicimus, qm licet unam habeant spem, intersem diuisi sunt. Item multa dicuntur,quae non sunt specie similia, ut aequus, canis, Si homo.Nec adiecit, quorum rones sunt plures, ea quoque plura esse. Praedictis autem modis proprie unius,alium adiungit, quo totum unum esse dicitur. Nasaepe usu venit, ut aliquid continuum sit, nec in unum
idem dicit,nisi totu sit, de formam acceperit. Haud. n.
135쪽
utesque congestum, unum est, etiam si oes in se partes contineat, nisi se habeat, ut xpriam formam obtineat, ut meplo calcei aperte demostrauit. Lineam vero circuli maxime unam esse ait: quia non solum est continua,sed etiam tota & persecta, quippe cui nulla ex parte seri potest accessio. Citerum in dictione hac aliquid desiderari videtur.nam, eum dixisset. Praeterea quia partim quodvis unum dicimus esse, si quant si, aut continuum sit,partim non dicimus nihil praeterea adiecit, cum illud desideretur. Hic quoque modus quidavnius suetit, vel quidquam simile.Nam licet quod de
circulo ait, ut sic dictum accipi possit, idcirco lineam circuli maxime OIum linearu unam esse, ipse in non i
laquutus est. Dictio igitur & illustris esset & apposita, si pro illo.Sed qm partim quodvis scriptum esset.
Praeterea partim quodvis. Deinde unius esse in eo positum esse est,quod numeri principium sit.Nam unum est cuique prima mensura,quod quidem unum principium est in singulis. Vnu igitur principium est in quocunque. limoi aut est unitas in numero, & aliud in alio
quodcunque est in ipso prima mensura. neque.n .vnuin cuctis idem est. Quid porro sit prima in singulis mε-
sura, exposuit dicens. quo n. primo cognoscimus, id prima mensura generis est cuiusq ue. quibus verbis docet unum principium esse ut cognoscibilis.Per quod.D. cognoscitur quidquam, id illius cognoscendi principium est.ita unum principium est cognoscendi. Nam per unum holem holes primu m cognoscunt, equi per
unum equum, & singula genera per quidpiam sibi P
prium, cuiusmodi est dies s in concentu. In concentibus. n.omnia interualla noc minimo sensibili interualla mensurari videntur. Litera vocalis vel muta in v - ce. litera. n.minima mensura est, qua vox cis scripta
mensuratur. Rursus in pondere quippiam aliud est primum &vnum,cuius multitudine aut copositione pondus cognoscitur. Similiter in motu aliquid est primum
cognitum & intellectum, quo motus Ois cognoscitur. Nam licet nullus sit primus motus natura, nos tri Unius stadii motum cognoscimus aut quempiam alium,quo totum motum mensuramusAed in cunctis,ait, de ubiq; ipsum unum aut quantitate est indivisibile, aut forma.
Quod igitur est quantitate individuum, id si cino est
individuum,& praeterea politione caret, unitas est.Sinpositionem habeat, sitq; oino individuum, punctus. At si uno modo diuiduum, linea. diuidi. n.per longitudinem potest.si duobus,planum superficies .si tripliciter. oino distat nam quod tripliciter. hoc rino veloibus modis distat, eorpus est, forma vero indiuiduuest, ut unus horno,unus equus,per singulas spB.Vnum aut numero,ut manifestum praetermisit.Deinde aliam
unius diuisionem lubscribit,quae usurpari solet,sed quae
in praedictis continet.Αlia.n .lnquit numero sunt unu,
alia specie,alia genere,alia similitudine ronis. appellat
ut unum numero, quorum materia est una. Subiectu colore vocabulo materiam vocans. Nam quae subiecto unum sunt, ea unum numero esse intelligunt. Vnitas.n.licet materia careat, una in est numero, atq; item
Enea. sed subiectum in ipsis colus materia potest nuncupari.Specie vero unum ea esse ait,quorum una est ratio.Eli aut una ratio osum, quae eidem spei lubiiciunt. Nam stilis diuersarum specieru non est eade ratio: eoruin eade ratio,quae sub aliqua indiuidua specie cottinent. At genere haec unu esse ait, quom eadem est fgura pdi .cationisil.de quibus unum supremum genus, Unumqὲ
praedicamentum praedicatur.Nam haec ola unum genere sunt. Analogia v ero,i.proportione unum id esse de-snit,quod se ut aliud ad aliud habet.Nam,cum aliquid se se ad quidpiam habet, ut ali ud ad aliud, ea ob limoisimilitudinem proportione sunt unum. Addit autem dquod indubitatum est, quae sim posterius unu habent, ea sim priora quoque habere.at non e diuerto,qm quae
numero unum sunt,specie quoque de genere vinuntur.
Sed quaerat aliquis quo quae sunt unum numero, prOportione quoque unum sunt, & non Θ diuerso i An siedicitur quatenus unum numero, idem sibi est specie.
Nam qna genere unum lunt, proportionis quoque Un talem habent, quia in eodem genere contenta,proportionem habent inter te, ut homo ad holem, equus ad equum, ut homo ani mal,& equus animal.Item quae in eadem specie continentur, proportionem habent. At non e conuerso quae lunt unum proportione,ea genere unum sunt. Nam proportione unum sunt, ut fons ad
amnem,sic cor ad animaliat non sunt eiusdem generis, sons & cor, vel amnis ad alat. sed post unius mens nem palam esse ait multa opposito mo dici atque unu. Etenim quae continentia non sunt, sed diuisa,ea multa esse intelliguntur. Item quae materiam non indiuidua,
sed diuisam de specie discrepantem sortiuntur, vel primam, vel ultimam. Primam, ut si subiecto illud unum sit, hoc oleum, si quidem haec diuersae sunt species: vitimam vero, si ultimum cuiusque subiectum, ex quo sactum fuit, diuersum est specie, ut si hoc ex aqua sat ut ex ultimo subiecto, ut liquabilia: illud ex terra, vel quopiam alio,vi evaporationes. Multa item sunt, quorum tunt multae rationes, ut quae discrepant specie, q uae iis opponuntur,quorum ratio una est ae definitio. Pari ratione in caeteris unius expositionibus licet multa opposita sumere.Nam multa genere sunt,quibus non est genus commune. Multa item sunt quorum non est indiuiduum intelligentia,& quae inter se diuiduntur, quatenus diuiduntur,multa sunt.
Eius quod est,aliud per accides dicitur, aliud per se. Per
accidens quidem, ut iustum musicum esse dicimus,Miemesse musicum, oe musicum boum esse perinde dicentes, atque musicum aedificare dicimus, propterea quod aedificatori, ut sit musicus ut musico, t sit aedificator, accidit. hocar.esse
Med me hocaccidisse significat. Sic oe in hisce, quae dixi
mus,cum hominem musicum esse duimus, o musicum esse hominem aut album musicum esse, aut hunc album, hoc ex : eo dicimus lina eidem acciderat ambo,illud ereo, quia ac
cidit ei quod est.Musicum vero exeo dicimus hominem esse, quia bule musicum accidit c autem O assum dicitur esse, quia illud est,cui id accidit. Ea igitur, quae per accidens esse dicuntur inoc pacto diculur,aut quisambo enti insunt eide, aut quia illud enti inest, aut quia ipsum est cui inen, de quo ipsiumpradicatur Perseautem ea dicuntur esse, qua praedicamenti figuras sigmficant. tot erum ipsum esse significat, quot moris ipsae dicuntur Cum igitur eorum spredicantur, atra quid est, alia quale, alia quantum, alia ad aliquid, alia agere, aut pati, aba ubi alisqsi significant, ipsum esse, idem quod unumquodque istora significat . sta enim haedisserunt homo valens est, ct homo ualet, homo etiam ambulans est quisierans, homo ambulat inui secat. similiter dicendum est in caeteris. Preterea ipsum esse veru signis
eat, O non esse, non verum, sed falsum tam masmrati equam in negatione,veluti Socrates musicus est, hoc est propterea quod verum est, aut Socrates albus non est , hoc essenam propterea quod verum est. at diametrum non esse inmcommensiurabilem
136쪽
comm urabilem lateri non est, propterea quod verum noe'Ad falsum. Ius per ipsum esse et ens,partim id quod po . tentia, parum id, quod est actu, significat. Mim id quod potentia, id quod actu ridet, videns dicimus esse, scire si uter id quod Histianis, id pi utitur, item
gurescere, ' id cui iam quies ineR, id quod quiescere potest. Similiterct in substantiu dicere consuevimus. etenim Nercurium in lapide vicimus esse, G dimidiu lateae, O frumentum id esse quod nondum maturum euasit. 2Jando aut
quippiam dicendum O, O quando nondum dicendum es potentia esse natus determinare oportet. 13 Ens aliud per accidens dicitur,aliud per se. Vt v nu, se item ens primum in ens per accides partitur, & ens per se, ac primu modo explicat quibus aliquid per accidens esse dicitur in exemplis pro ente, est, usurpans, m est ab ente formatur.Per accides igitur, inquit, enset esse pdicamus iam cum sic dicimus, iustus est musicus: quemadmodum unum per accidens esse dicebat. iam cum sic,homo est musicus.tum cum sic, musicum est homo. ibus modis unum per accidens dici supra demonstratu in est. horum autem inter ipsa discrimen,& eur in cunctis limoiens&esse per accidens dicatur, deinceps declarat. Vt.n.cum aliqua accidentia de quopiam pdicamus, illam praedicationem ex accideti una esse dicimus, propterea ν sic accidetium subiectu unuest, sic ens per accidens dicuntur, quae substantiae cuipiam ad hunc modum adsunt. Nam ut unum per acci
dens est,qth uni accidit,sic ens per accidens, quia entis substantis aecidit,& ipsius est.Quorum autem proprie subiectum est,ea siue unum siue plura sint,ipsus erunt accidentia si hoc sint. Nam quod non proprie aliquid est, id per accidens est illud. Nulla.nsubstantia quidquam eorum est, quae non sunt in ipsius esse,sed ipsi a cidunt.quaobrem ipsa his subiecta substantia per accidens ea est, quae ad hunc modum de ipsa praedicantur, sua quae accidetia & ipsa per accidens sunt, utpote quae nec proprie sint, neq; per se, sed esse ab eo cui accidui,
mutuentur. Perinde dicentes, inquit risi musicus aedificare dicatur, non aediscator esse, vi csi accidens absq;
esse sumpserit,& id quo dicas, exposuerit. perinde esse
docens dicere,aediscatorem esse musicum,ac aedificatorem mulicu, vel e conuerso musicum a discatorem. neque. n. resert hoc, an illo modo dicatur. utcunque. n.
dicatur, significat, cui accidit esse aedifieatori,huic item esse musico contingere. Nam cum aliquid haec esse vere dicitur,huic praedicatum adesse & accidere veru est. Vt in caeteris igitur, sic in modo dictis usu venit. siue.n. hciem musicum esse, vel musicum holem dicamus,siue muscum album esse,vel album musicum, hac oratione ambo eidem accidere dicimus, & hciem, vimq;, i.& album,& musicum per accidens esse,illa vero homini musicum acciderer quod idcirco est ens, quia enti accidit, sutum & ipsum proprie ens,si ex entis esset se, stantia.Dicimus aut holem musicum,non quod homo accidat musico, sed quia homini muscum accidit.H
enim sedicatio, muscus est homo,praeter naturam pro- nuciatur. postis igitur tribus modis, quibus res per accidens esse dicuntur, ipsorum inter ipsos explicat disserentiam. Vel. n. sic esse dicuntur,quod ambo emi substantiaeq; , adsint,vel quod praedicatu adest accidit quae subiecto, quod est subitantia,vel quia ipsum est,cui adest id, de quo ipsum praedicatur, ut in propositionibus
praeternaturalibus. Prς dictis autem ad iugit illud, non
album est a veluti hic ipsum esse ex accidenti dicatur,
perinde atque in supradicta & similia. n5 album .n.per accidens esse dicitur, qm illud est non album, cui acci odit esse non albo. Sed,postu de ente per accidens disseruit,de ente per se disputationem aggreditur,& tot modis ens per se dici ait, quot sunt figurae & genera praedi eationis.Predicationis aut figuras appellat decem pr dicamenta. Decem igitur modis ens per se dici tradit huiusque causam exponit, qm esse cum quocunq; ento construatur,idem significat, quod id cum quo costrui tur, quia ens aequivocum propriam cuiusque existentiam signis eat. si ergo decem sunt different ut sim suprema genera, utique ens & esse decem quoque modis di cetur.Nam esse cum substantia con structum, existentiam signiscat substantialem,cum quanto, existentiam ut quanti: cum quali, ut qualis, & in caeteris generibuc similiter.Quamobrem,cum aliquid horii de quopiam in substantia pridicatur ut genus,vel e Pia, aut definitio cuiuspiam ipt brum, verbum, est, quod eum huiusmodi praedicatis construitur, per se praedicari intelligi debet.
Verbum aut est,cum quocuque conli ruatur, naturam
illam significare, indicium esse ait, quod homo est v lens, nihil aliud significat,quam homo valet: cum ver bum est, quod cum valetudine construitur nihil aliud significet quam valetudinis existentiam,vi ambulati nis quod cum ambulans,& sectionis, quod eum secans: uae ratio eadem in cunctis reperitur. Nam ut in libro e Guciatione testatus est, ipsum nihil est,at significat in compositionem quadam, quae sine compositis esse
nequit.Praeterea est, inquit, & esse atqueens, verum significat, non esse aut & non ens, salsum. Nam verum, effe& eas dicimus, salsum vero, non esse,&nonens.
Similiter in allirmatione& negatione, id est siue a firmando siue negando de quopiam praedicetur. qui. n. Socrates est musicus dicit, quod dicitur, verum eme dicit,est, pro vero usurpans. Similiter qui dicit, Socrates est non albηsino albus negative praedicans,rursus vere dicit Socratem non albu esse. Et ad hunc modum veruestinasirmatione, salsum aut in negatione : ut si quis dimetientem non esse incomensurabilem lateri dicat, construens diametrum incommensurabilem lateri cum non esse,salsum dicit hoc esse. Nam qui assirmationem dicit,is veru esse dicit ipsum esse, qui vero negationem, is esse tollit, ceu saltum sit.Praeterea esse& ens significare ait tum q uod est potentia, tum quod in aetii. quod si pro quod est potentia scriptum sit, dicendum tantumdem suerit,qm quod est potentia,dictu quidem verum est, at n5 protinus est. illud vero actu horum dicto tu,
idest dicendom,ci eorum,quae potentia sunt. NU, . n.
solum qui videt,videns appellas, sed etiam, qui videre
potest, ut dormiens. nam ese de utroque praedicatur.
Et scire similiter, Ae id quod vii scietia potis. scire inquit, i.scientem esse. Eadem est in quiescendo ratio. Quin etiam in substantiis perinde ab esse significari ait tum quod potentia est, tum actu substantiam, dicens ad driam rerum praedictaru,res ipsas, quae lubiecta effodicuntur in actionibus, habitibus, atque quietibus,qupsubstantiarum accidentia sunt. qui enim Mercurium esse dicit in rudi marmore, is Mercurium ex marmore
exprimi posse ait. Item lineae dimidiu potentia, inquit, est in linea nodum dissecta. Lineam quoque inter substantias commemorans,qm sic quibusdam visum est. Frumentum similiter potentia est, anteii maturauerit.
Sed qo, inquit, quidpiam dicendum est,&qn nondum dictau est, potentia esse, in aliis determinare oportet.
137쪽
Neque.n. possibile de re qualibet praedicari debet, sed de ea, quς iam est,& potest in id proxime mutari,quod esse dicitur, vel accipere ipsum. Nam qui iam lapis est,
merito hunc Mercurium potentia esse dicas: non item terram, vel aquam, ex quibus lapis gignitur, Mercurium potentia quisquam appellauit: ut puerum potentia doctum appellamus,non sic insantem menstruum. di catulus recens natus potentia videns est, non is etia,
qui in utero gellatur. Sed de ente per accidens, & de quasi vero in libro proximo disputabit, in Sexto di Septimo de ente per se, in Octauo de ente tum potentia, tum actu.
Substantiae dicsituro simplicia corpora, ut igni terra,c ' aqua, quae sunt simulis generis O corpora omnino,
ea quae ex hiyce constantiar malia inquam, damonialartest istor .atque haec omnia propterea dicuntnrsubstantiae ruod non de subiecto dicuntur ,sed de bis caetera dici β- leni lio modo idsubflamia dicitur,quod causa est essendi inestq; talibus quae de subiecto non duuntur, quatis es anima ammatium.Praeterea partes,quae sunt in talibus definie,
res,atque hoc aliquid significantes, quae si tollantur, tollitur
totum, vis tollatur planum, corpus, ut quidam requirent, tollitur, o si linea,planum. atque omnino numerus quibusdam tales esse videtur. si tollatur enim, nil ii inquium esse,et
ipsum insuper definire omnia dicunt. 6 Subitantiae dicuntur de simplicia corpora.) Post gens proprie dictum partitus est per pdicamenta, quot
modis praedicamentorum quodque dicatur, exponit.
Primumq; de substantia disserit, ipsiusq; partitionem
persequitur, unoq; modo substantiam corpus ait intelligi. Corpora. n. lubstantiae sunt,& oino quaecunque vel constant ex corpore, vel corpus habent, ut aiatia, qu
modo quoq; demonia substantias esse dicit, vel demones significans ex eorum sinia, quibus de mones e se placet,quos ad hune modum substantias esse dicit, si qui .
de illi ex anima de corpore constant. vel certe daemonia vocans corpora diuina, cuiusmodi sunt a stra, ct astrorum partes.& sic partes, non ut anima Ze corpus accipi debet,sed ut partes corporeae,exem pli gratia manus &pes. De substantia .naem formam loquitur. Caulam porro,curoia talia substantiae sint, illam tradit, quia non desubiecto dicuntur,i.quia non talia sunt, ut ipsorum esse in aliquo subiecto cos ista t, sed e conuerso ipsa caeteris subiiciuntur. In his. n.esse debet accidentium natura,tales aut lunt indiuidue substantie.in hisar. lunt accidentia, itaq; ipsae neque in subiecto lunt, neq;lde subiecto dicuntur, sed alia in his,ac de his. Alio modo,inquit, substantia dicitur,quod causa est essendi, inestq; in talibus, quae de lubiecto non dicuntur. quibus verbis easgnificat, quae in praedictis substantiis insunt, hae naque
sunt, quae de subiecto non dicuntur, ut accidentia .Qus igitur subitantiis insunt,eisq; caule lunt ut sint, ea quoque substantias vocari dicit. Innuit autem formas eorum , quae natura constant, hoc est naturales materialesq: formas: cuiusmodi est in alantibus anima, quan . quidem ob animam aialia sunt,& in corporibus naturalibus formam cuiusque causam esse ait existendi, i. substantiae. Praeterea partes, quae sunt in talibus definientes,atque hoc aliquid signiti cantes, quibus deliructis destruitur totum. Terminos corporum substantias vocari dicit, quos partes communiore vocabulo,
di particulas appellat, cum sint paries intem allorum corporis. Neque enim super scies sic corporis est pars, ut corpus in ipsam diuidatur, sed rationis corporis est particula.& hac corpus des nitur, que admodum linea quoque se habet ad super sciem, quae cum terminus sit superficies, ipsam definit. Nisi enim termino siniretur, in determinata esset, non hoc aliquid. Terminus enim quo magnitudo quaeque, vel corpus ab aliis deducitur causa est ut ipsum sit hoc quod est F.n propriam circuscriptionem. In est l, in talibus. id est in corporibus qus N per se esse, & terminos habere possunt. Linea enim remotius quidem ei stiper sciet, sed in corporis est terminus, qm superscies ob sque corpore non existit Vel in talibus idest in iis, quae terminos habere apta sunt, de ab ipsius terminari. Vel certe talibus id est substantiis. Sunt enim quibus mathematica ouoque substaq-tias esse placet. Terminos porro hoc aliquid signisca .re idcirco ait, quia sim hos corporu sormae sunt, a quibus haec aliqua esse dicuntur .vt taxilli, vel globi, vel smeos non haec dicunt, sed talia. Caeterv I lineam & ludificiem hoc aliquid significare dicit, quia non solu terminus est, sed propriam quandam natu tam de substantiam significare videtur: vel hoc aliquid ,i. aliquid determinatum. hoc aut ipsis suppetit terminis. illud porro, quae si tollantur, tollitur totum in quo scilicet eorum est quodque,adiecit, quoniam sublatis prioribus, posteriora quoque siublata erunt. nisi enim planum sit, corpus esse haudquaquam potest. nec planum, nisi linea suerit. Nam omne corpus& omne planum des nitum est, te haec ipsorum sunt fines. Semper enim finis, qui habetur in magnitudinibus, prior est eo cuius cst s.
nis, ab eo qui uno interuallo vincitur. Vt quidam inquiunt. Hoe dicit, vel quia sim eos quibus corpus &superficiem terminata esse placet, sublatis terminis ipsa quoque tollutur, non item sim eos, qui corpus aliquod infinitum est statuunt, aut certe F meos, per quos haec sub llantiae sunt, atque principia & elementa, sublata linea de superficie planum de corpus tolluntur. Per quos enim corpora ex quadam planorum compositione gignuntur, ut est apud Platonem in Timaeo per hos planis sublatis, corpus quoque is blatum erit:& pari ratione luperficies, si lineae tollantur: & linea, si punina. haec enim in eadem proportione sunt inter se. At qui terminos non putan t in eorum esse substantia, quorum termini sunt, per hos terminata cum terminis tolluntur. neque enim terminatum est in corporis, aut sirperficiei ratione. Atque omnino numerus quibusdam talis esse
videtur. si tollatur enim, nihil inquiunt esse, Ae ipsum insuper definire omnia. Pythagoricos designat,qui numeros elementa rerum esse statuebant, de quorum Inia in Primo maiore disseruimus. Quamquam per Plat nem quoque numeri omnium entium causae sunt, si non ut elementa & rebus insita, at ut authores caetera singula in specie constituendi. quoniam ideae quae numeri sunt,caeteris rebus cauis su ni existendi. Praeterea qwdditas, ratio cuius est definitio, o haec cu .
iussuesubstantia dicitur. Hiratur, ut iactantia modis On-bus dicatuarii sum inquam subiectum viti , quod non ν terius de alio dicitur, O id quod hoc aliquid, ae sieparabile est.tale autem es uniusculinq; si eclesiatque forma.
Praeterea Ouidditas,ratio cuius eli desinitio, δὲ luce uiusque substalia dicitur. Nam quid est quidditas rogati, definitio respondere solemus. definitionem ergo paulo colus rationem appellat.it a d finitionem substatiam eius esse dicit cuius est des nitio & se non simpliciter quasi erit substantia, neque quanti, caeterorumq; similiter.hoc autem dissert materiali forma, u paulo-
138쪽
ante causam esse dixit,ut substantia quaeque hoe sit qJest, g, illa cum in rebus natura constantibus habeatur, sitque forma naturalis, proprie substantia esse intelligitur' haec aut, quae nunc forma dieitur, per quam quidditas cuique suppetit, etiam in non substantiis versatur.
Haud enim in solis substantiis quidditas locum habet. quo fit, ut non simpliciter limoi formae substantiae sint, sed eorum substantiae, quom quid ditatem significant, quocirca cuiusque rei aliqua substantia esse dicitur. Potest etiam sile accipi forma, quasi multipliciter dicatur, sitq;'una vi causa existendi ei, cui inest, ut anima de qua primum dixit alia sit ipsum esse, cuius causa est sensualis anima,quod quidem no est idem quod anima, licet illa sit causa huius,& de hac mentionem hoc in loco sacere videtur, non de externa sorma figura i:, quae terminus quodammodo est cuiusque, ipsumq; desinit,de qua
tunc meminit,cum substantias est ediceret, quae singulis iis, quae substantiae sunt,insunt,ipsiq; desiniunt, Sed expositis substantiae pluribus intellectibus, limoi substitias in duos tm redigi ait, in subiectum videlicet vitumum, quod non amplius dicitur de alio. Dixerat enim
in primo substantiae significato quod de subiecto non dicitur) quod si substantia est tale quoddam, nimirum quod hoc maxime habet, id potissimum erit substantia. lim i aut est subiectum extremum. ad quam substantiae notionem refertur oli indiuidua substantia, cuiusmodi est tum prima forma,tum etiam materia. Materia. n.de nullo praedicas,&quidqd hoc aliquid,& separatum est. In cuius expositionem adiecit. le vero est uniuscuiusque forma & lpecies. cui rursus intellectui subiicitur substantia, ut ala, ut diximus subiici formas naturales,& eam formam, quae per insita & terminata sumitur, qualis est q uae per corporum terminos intelligitur. per hos.n. formae corporum accipiuntur,quae per
liguras,& quae per quid ditatem intelliguntur. illud aut leparabile si adiectum sit, accipi debet pro eo quod
est,cognitione separabile. Forma.n.diuerta & separata est a materia .si non sublistentia, at certe ratione.Vel separabile dixit,quia forma non est sempiterna, nec semper eadem manet in materia, sed secernitur ac interit. Hm5i enim est omnis forma materialis, quam innuit per sim substantiae intellectum.Vel separabile, quia diuersum est subiecto,nec ex ipsus substantia. sic. n. forma se habet cum materia.Quo in loco quaerat forsitan aliquis deformis quae in eorporibus diuinis habentur. hae naque haec in materia sunt, nec interitui obnoxiae, de cogitatione a corpore ipsi subiecto separabiles. Nalicet formae ipsorum mobiles primo subitantiae intellectui subiiciantur, ut quae indiuiduae substantiae sint, &extremae,& nulli subiecto inhaerentes , in substantiae se eundae alio in loco ab ipso dictae non videns in his substantiae intellectibus connumerari. Sed illud. Et id quod hoc aliquidae separabile est accipi potest ut dictu deform is, quae habentur in substantiar ut separabile dictust pro illac in separabili. Sola enim substantia inter entia separabilis est,& pcr se, prorsus ut hie non de omnis substantiae notionibus agatur, sed de intellectibus substantiae proprie intellectae, quae est vel ultimum subi etiam,hoc est ea materia, vel serma, quae habetur in ip
si .hnaoi enim est quod ait, id quod hoc aliquid ac separabile est. Nam quod separabili causa est ut sit hoc aliquid ,id substantia est, quae per sormam intelligitur.
Eadem ina per accidens dicunturAlia perse. Per auia dens, ut album musicu propterea quod utrunq; eidem acci
7, Iusticum item o homo, quia musicum homira accidit. autem idem quod Hrunque horum Hrunque idem quod illud dicitur. nam ct homo ct musteu idem quod homo musicus , hoc idem quod illa dicitur. Quapropter haec Gaνniuersaliter non dicunturi non enim vere dicere licet, oem hominem O musicu idem esse. Vnimosatia naque per se re
citer dici solent Socrates enim ac Socra. musicus , idemesse videtur. Socrates enim non de pluribus dicitur. idcirco non ut omnis homo dicitur, sic o Socrates dicitur omnis. Persevero eadem dicuntur, perinde atque ipsum etiam ν . nam
ea tuorum materies una est, aut specie, aut numero eadem
dici solent i ea similiter,quorum est substantia πω. Quare patet ipsam identitatem, unitatem essendi quandam esse, e plurium, aut cum quissuam uno ut pluribus Hitur, veluti cum quippiam ide quod ipsum esse dicit. nam tunc uti duobus utitur ipso. Diuersa dicuntur ea, quota aut species sum plures materies rutfubstantiae ratio. Atque omnino diser- sum ipsum opposito modo eidem dicitur.Disterentia vero di euntur ea qua diuersia sunt, etsi aliquo mo eadem sunt, Qtum sint Oct numero sed aut genere ut styecie, aut similitudine ronis.Insperea quom genus diuersum est, ct ipsa contraria,atque ea, quae diuersitatem insubstantia habent. Eadem alia per accidens diculur,alia per se. Eadem quoque diuidit in eadem per accidens,& eadem per se. Docetque aliud alij idem per accidens esse tripliciter, tot, modis quot unum& ens per accides partitus est. Vel enim eiusdem accidentia eadem inter se sunt, vel accidens idem quod subiectum, aut vicissim subiectu idem quod accidens, ut in praeternaturalibus praedicationibus. Nam, cum musicum holem esse dicimus, musicum, quod licet sit accidens, subiectum facimus in linpositione,idem esse dicimus atque holem, quem dei so praedicamus,cum subiectum eius sit, & pro accideri habeat id,de quo praedicatur Postu vero dixit praedicationem praeternaturalem per accidens, adiungit, hoc aut idem quod utruqueae horum utruque idem quod illud. quod ipse protinus exposuit. hoc.n. ait, i. totum musicus homo, idem est atque utruque,t .atque homo& musi cum separatim sumpta.Similiter e diuerso viru-que eorum,quae in hoc toto continentur, paratim acceptum,idem est per accidens, atque ipsum totum musicus homo,quarum oronum discrimen in eo est, quod iam principium compositionis ab altero eorum, quae in toto continentur,iam ab ipso toto capitur. Per accidens. n. eadem inter se dicuntur. Quapropter, inquit, haesit.quae eadem per accidens sunt, non ola in uniuersum eadem esse dicuntur. hoc enim significat cum ait, quapropter haec omnia uniuersaliter non dicuntur. quasi dicat, quare quae per aecidens eadem esse dicu-tur, non omnia in uniuersum eadem dicuntur Etenim
nullum accidens idem est in uniuersum, quod quispiam eorum, quq de ipso prsdicatur.Neque enim o ne musicum idem est quod omne album, etiamsi m si cum hoe quod album sit, cum ambo per accidens eidem adsunt, sed idem cuidam esse dicitur. Nam qur eidem adsunt, eadem sunt, neque musicum hoc est quodois homo. etsi musicum hoc sit quod homo, cu homom usicus est: neque homo est omne musicum, licet homo idem esse dicatur, atque musicu aliquod,cuius rationem perrocinationem ostendit. Vniuersalia .n.ait,
per se rebus insunt, accidentia non per se. Per se igitur non dicuntur de uniuersalibus, sed de particularibus. itaque
139쪽
itaque determinatione opus est.Sed in singularibus,inquit,simpliciter eadem dici solent,aecides, & id cui accidit,i. sine determinatione. Singularia. n. nullam Oino determinationem capiunt. Nam idem dicitur Socrates&lSocra. musicus, absq; determinatione, propterea
singularia de pluribus non praedicantur.neque enim dicitur cis Socrates,vel aliquis Socrates, ut Ois homo,&aliquis homo, qm homo est uniuersale, & uniuersalia determinationis sunt capacia. Quε porro per se eadem inter ipsa esse dicuntur, tot modis dici ait, quot unum per se. Sed, cum multos unius per se intellectus explicuerit, hoc isi in loco non cies commemorat, vel quia
his unius per se intellectibus,de quibus hic mentionem facit,idem per se similiter dici est, vel quasi caeter unius per se notiones in hos modos redigi possint. Ea igitur per se eadem dici tradit, quorum materia una est specie,
vel numero,i. quorum lubiectum est unum numero, si
quod accipitur quidpiam, unum est numero. Sic enim unus aliquis sibi ipse est idem. Eorum quoque, quεdiuersis nominibus appellantur, heteronyma graece V
catad una esse materia dici potest. Ascessis enim & descensus subiectum v num est numero,& hac ratione eadem lunt: quaqua ipse de uno Fm numerum, materiam unam sim numerum dixit. Nam quorum materia una
est numero, e eadem sibi sunt.ipsum. n.sibi est idem. Inquasniam se suisse loquutum declarat, dicens: cum quispiam uno ut pluribus utitur. Specie vero unu est subiectum, vel materia eorum, quibus subiectum eiusdem est speciei, etsi non numero, ut si aes ves lapis m ultis statuis subiiciatur, stat uae illae subiectum has eant id Especie. Item quaecunque specie dile repantia, lubiectum extremum unum habent, ut oia liquabilia eadem sunt inter se,& vnu,qm corpus , ex quo primo subiecto Oiaessiciuntur, est unum specie. Et ea similiter quorum est una substantia. substantiam appellat speciem, seu sormam, in quae reseruntur, quae eius de species sunt,& quae eiusdem generis,lum etiam quq inter se proportionem habent, est.n .societas quaedam formae & rationis. haec autem definit dicens identitatem esse complurisi unitatem. Demostratum est autem, eadem partim sim esse ac substat iam eadem esse,partim sim accidens. Nam sim substantiam eadem sunt, quorum materia est una, &quorum una est substatia de so a. Sed, qm aliquid ipsum sibi est idem,adiecit. Aut cum quispiam uno uti pluribus utituroQui enim aliquid sibi idem esse ait,is uno utit, quasi duo sint. Diuersa opposito mo atq; ea de dici ait. Nam quorum plures sunt sipecies ea diuersa sunt, ut equus & homo. Ea quoque diuersa dici possunt,quq licet sint ex eadem materia, non t5 easdem formas habent: ut si qua lignea sint, quae non similes habeant sormas. Item quorum materia diuersa est, quae si numero
sit diuersa, ipli quoque numero diuersa sunt, si specie, specie. Quin de ea inter se diuersa dici possunt,quq cum simili sorma sint,ex varia tu materia constant, ut poculum aureum,& poculum argenteum vel statua marmorea,& aenea statua. Prs terea diuersa sunt, quorum ratio
substantiam explicans est diuersa, ut heteronyma. Et vino diuersa sunt, quae significatis eiusdem opponunt.
Caeterum, si quorum materia una numero est, haec eadem nuncupantur , profecto heteronyma eadem sue rint. utpote quae materiam unam numero habeant. Ancum dixit, diuersa dicu tur ea, quorum aut species sunt plures,aut materies utruque de materia dixit Nam cueadem sint, quorum materia est una vel specie vel numero, diuersa erunt, quorum materiae vel specie vel numero plures sunt. Specie, vis huius materia sit aurea, illius arget ea. Numero autem, si materia utriusque sit eiusdem speciei, sed abiuncta. Vel species dicit species materiae, quae si ad hunc modum distinguantur,tunc ratio substantiae de forma dicetur. Nam quorum formae plures sunt de discrepantes ea diuersa sunt. Atque Oino, inquit, diuersum ipsum opposito modo eidem dicitur. nam cuiusque identitatis modo, suum diuersitatis modum per oppositionem reddi conuenit, ut ipse fecit. Disseremia vero uno modo dici ait, quae non solu inter
se sunt diueria, sed quae cu per quidpiam unum eadem sint,habent in inter te diuersi tatem .Sed post idem aliuid entia adiecit δ: non solum numero quod perine est ac si diceret,modo no sint eadem numero. Nam quae ad huc modii sunt eadem, differre minime quesit, qm quae inter se disserui, idem habeant oportet,non numero. nam quae sic eadem sunt, non differunt inter se, sed specie vel genere, vel proportione: quandoquidem quae eadem specie sunt,numero sunt disserentia: & quae genere sunt eadem,inter se differre possunt. Nam,si haec genere solum eaὸem sint,numero de specie possunt discrepare. Similiter quae proportione sunt eadem numero, specie ac genere inter se possunt dissidere. Aspasus in verba illa, disserentia vero dicuntur quaecunque diuersa sunt idem aliquidentia,& no solum numero, sed specie, aut genere aut proportione. in huc sensum exponit , oportere differentia non solum esse diuersa numero, sed etiam eade inter se sim quidpiam, ut sint non solum diuersa ,sed etiam differentia.Etenim quae numero diuersa sunt, non prorsus sunt differentia nisi eadem sim praedictorum aliquid sint. Secundo mo)o ea disserentia esse intelligi ait, quom genera sunt diuersa, haec autem sunt,quae Oino sunt inter se diuersa, ut animal de
calor.Tertio modo,quae sunt c6traria.haec porro sunt,
quae uni eidem generi subiecta plurimum distant inter
se. Neque vero secundum hune intellectum prima simpliciter differentia dicerentur. Illic n. dicebantur, quae in eodem genere fiunt non eiusdem speciei .ae quae disserunt ut contraria, plurimum diliare adiecit. Praeterea disserentia esse dicit quae in substantia diuersitatem habent, vel hoc quoque ad contraria reserens, vel diuerasitatem appellans contrarietatem . Nam disserentia quoq; sunt, quae licet inter se non sint contraria, in sua tamen substantia mutuam quadam contrarietatem ha bent. Ad hunc modum terra differt ab aqu1. In substantia enim terrae siccum est, in aquae humidum. Potest A: ea disserentia dicere, quae, cum subiecto sint eadem, i si secundum substantiam ae des nitionem diuersitatem habent,qualia sunt heteronyma. Potest etiam diuersi talem in substantia &oppositionem habere nummus adulterinus, de nil mus verus, & vicissim humanum cadauer & homo, ut docuit i n lib.de Enu nctatione.
Similia dicuntur ea,quae sunt eiae assina, qus sunt pluribus eisde quam diuersis affecta, quom qualitas una est aer id insuper, quod ex hiice contrariis habet plura, aut praecipua,quibus alterari pol .hoc pactosimile dicit. his op. posito modo dissimila dici solent. Oppo ita dicutur contraia
dictoria, cotraria, relativa, priuatis atque habitus, ct ea,
ex quibus oe in quae ritima rationes corruptioneri: prosi riscuntur, O quae simul adeste susceptiuo viroruq: non possunt, ea opponi dicuntur aut ipsa aut ea,ex quibus sunt ipsa. fusium enim Gr album simul eidem non issunt, Quapropterea x quibus sunt ipsa media,his orionantur. . Similia
140쪽
Similia dicuntur ea quae sunt eodem affecta. idest qtano inter se suntlia sunt tecudum speciem, Se formam. Has. n.appellat assectiones , ut Dioscuri appellati Zethus fle Amphion, & maxima ex parte gemini, & haec potissimum similia sunt. Secundo modo similia dicu-tur, quae pluribus eisdem si diuersis sunt affecta, nam ob excessum similia dicuntur. lia. n. maxima ex parte plures affectiones easdem habent,q eae sunt, quibus inter sedisserunt, quo Germanus Germano similis est, de Indus Indo. At hunc quoque modum similes sunt, qui genitores suos imitantur . Tertius similium intellectus est eorum, quorum est una qualitas, ut calidasm calorem similia sic esse itelligunt, etsi caetera dissimilia sint vel quae pariter quapiam qualitate participat, vel certe in eadem qualitate Iunt, de si eam no pariter obtineant, sed aliud magis aliud minus, ut non aeque calida.Quartus similium intellectus ell, cum aliqua plurimas easdE qualitates habent, ex iis quibus alterari de mutari sunt apta , ut vinu coloris ac saporis odorisq; discriminibus alterari aptum est, cum igitur aliqua vina maiori ex parte obtinent easdem qualitates, qui b us mutari & alterari possunt, vel ipsarum praecipuas, similia vina nuncupantur. Sunt autem qualitates,quibus vinum commendatur,sapor, Ae odoris suauitas magis q color. Neque hoc in intellectu similia sunt, quae secundo modo similia esse dicebamus qm hic additur, quibus alterari potest. nam horum plures no fiunt simpliciter plures. Sed his,inquit,opposito modo disii milia dici solent. Dis similia. n. sunt quae forma disserunt, & quae huiusmodi assectiones minore ex parte habet,& q uae diuersis qualitatibus affectae sunt,&qus plures vel principales qualitates disterentes habent ex earum numero, per quas alteratio contingit. Deinde opposita quot modis opponantur, exponit, εἰ ad coem Oppositorum quadripartitam diuisionem,qus quidem es , contraria, priuatio & habitus,correlativa, a uirmatio Ae negatio adiicit ea,ex quibus ortus & interitus existunt, quae quidem es.se videntur ens de non ens. est enim ortus, ex non ente in ens mutatio, interitus vero ex ente in non ens. Neq: vero ens est a stirmatio,& non ens negatio, cum nomi.
ne alterum des nitum sit, alterum non definitum, neq;
ens & non ens contraria sunt, nec relatiua, ncque alterum habitus, alterum priuatio, Vel potius materiam deformam dicit,ac potentiam de actum, ex quibus ortus sunt & interitus. Est enim generatio, cum ex eo quod est potentia, de ex materia ei scitur quod actu est de sormacinteritus vero, cum ex eo quod actu est, ipsaque sorma, in id quod eli potentia, de in materiam transeur. Neque enim materia priuatio est,nec contraria simn g, quaqua priuatio materiae accidat. sed de ipsam genera.
Nonem de interitum opposita vocare potest: vea haec ut contraria opponuntur. Et quae simul, inquit, adesse susceptiuo virorumq; non possunt, ea opponi dicuntur, aut ipsa, aut ea ex quibus sunt ipla. Quon a in contrariorum media non possunt eidem adesse, nec dicuntur contraria,idcirco dixit: vel ipsa si ut corraria sint, aut
ea ex quibus fiunto Media enim idcirco eidem limi l adesse n e queunt, cui alterum immistorum ad sh, qm ea, ex quibus constant, Opposita lunt. Potest de illud, aut ipla, aut ea, ex quibus sunt ipsa dictum esse pro hoc, de ipsa, de ea cx quibus ipsa constant. Ned de verba illa in hunc sinium accipi possunt, vel ipsa, quae eidem virisque capaci simul adesse nequeunt,inter sese opponuntur,vcl iis ex quibus c M llant. si quidem album de nigruipsa inter se opponuntur, quia contraria sunt, de quod ex ambobus constat,opponitur viriq;, qm neque ipsa illorum cuipiam simul adesse queunt. Vel satius est ea verba in primam expositionem accipere. Nam dictio illud significati nec id dicit, quasi hoc non conueniatoibus Oppositis, sed qui aliis quoque ab eis, que proprie dicu tur opponi. nam sim hunc intellectum media quoque eis opponuntur, ex quibus constant .Et sic illud &quae simul adesse nequeut aequi ualebit huic de in unia uersum quae simul adesse nequeunt. Namqd non pi ne dictum est, unde ex quibus sunt,opponunt peri deest ac si dixisset, nam media iis opponuntur, ex qui
bus constant. Deinceps disputat de contrariis, aitque.
Contraria dicuntur ea, quae diferentia genere, simul eidemesse non possunti. ea,quae inter sese plurimil eorum oιum di feriret,quae sub eodem genere collocantur: item ea I De intersise plurimum eorum omnium disserunt, quae in eodem
susceptii fusicipi possimi, ea etia, qua inter sese pluri nisi
eorum omnium disserum, quae sub eandem potentiam cadat, ea insuperiqvae maxime,aut si hciter, aut genere, aut specie disti runt. Caetera vera dicuntur contraria , tum quia
talia habent, tum quia fiunt talium susceptiua, tum quia auatam efficere, rut esci possunt Mut asciunt,aut assiciuntur,
aut abiectiones sunt lata aut aeceptionesiam habitus, ut
priuationes.Cum autem ipsum unum, id quod est, his modis dicantur, O catera, quae peripla dicuntur Aquantur necesse est. Quare idem, diuersum, atque contrarium, trusese habent, utilia sit atque aliud in ranuoquepraedia camento Diuersa Perspecie dicuntur quaesis eodem gen recollocata, nita sese habent, ut alterum sub altero collocetur, O quae sub eodem genere collocata disserentiam h bent,in quae contrarietatem insubstantia habent. Contraria dicuntur ea, quae disserentia genere,simul eidem inesse non possunt. id est, quae genere discrepa tia inter se, eidem adesse nequeunt,cuiusmodi sunt genera diuersa, nec alterum alteri supposita, ut pedes ire animal, de animal volatile,vel agere de pati. Item virtus di vitium ad hunc modum opponuntur. Nam ipsa genera sunt,licet communi generi subiiciantur, ed omnino genera contraria, ut bonum de malum. Nam bonil Ac malum contraria genera sunt, ut ipse testatur in prς dicam emis. Sc in Quarto Topicor u ,de Theopla ratius in Primo Topicorum, quae neque ut simul cuipiam eo rum adesse,quae ipsis subiici utur,cuiusmodi etiam sunt quae motui subiacent de statui. Item contraria sunt ea. quae inter se plurimum eorum disserunt, quae sub eodem genere collocamur de ad hunc modum contraria solent dc finiri.Sic album eti nigru contraria sunt, duleuitem de amaru. Alio modo contraria dici ait quae inter se pharimu m eorum disserunt, q ux in eodem susceptiuo suscipi possuntJ Se sic rurius album e c nigrum sunt contraria. Na eo ta,quae in corpore fieri apta fiant, haec plurimum distant. Caeterv vel hie intellectus diuersus est ab eoru notione, q in eodem genere plurimu diliit, propterea ira non ola cotraria in eodem subiecto sici apta timi. neq;. n.ronabile Ac irrationabile in eode ivb:ecto versant. Vel expositio diuersa docet eiusde diuersas Onc , quae reddi pnt, dicere.aliter contraria dicere. Aliter contraria dici est. Ea,q inter sese plurimu eoru disserunt, i lub eande potentiam cadunt. Quo in loco potentiam appellat disciplinam, i similiter in opposita discurrit,qualis eli Oratoria vel dialectica iacul tas. R he torica .ri. in Oppositis versatur, in laude&vituperatio nc, acculatione de defensone, suasione de dissuasione