장음표시 사용
161쪽
sorma syllaba que ex ptop a materia est .materia enim utriusq; partes suae sunt.haec in non est ex materia sensibili. Nam neque bipes, nee elementa sensibilia sunt. Est aut sensus: non similiter formam & quid ditatem, seu desinitionem ex partibus dici, ut totu ex propria suaq; materia, quis ambo ex materia dicantur. Nam totum S substantia composita,ex sensibili materia est. rma ero no ex materia sensibili, sed ex formae materia. quae quidem non est sensibilis, cum partes desinitionis, aut cino formae sensibiles non sint.Nam formae & quidditatis materia sunt partes desinitionem constituentes, ruae ipsae perinde atque forma r5ne intelligunt. Quπ-am vero,inquit, ex aliquo diciatur, si horum modorum quispiam sit per partem. Exempli gratia materia per pariem, forma per panem .Na filius est ex patre&matre, stirpes ἡ terra quasi ex parte aliqua ipsoru . Stim
pes ex terra quasi ex materia idcirco esse dicuntur, qm aluntur, nascunturq; ex terra, non sic ifi, ut ex omni terra, sed ut ex parte ipsus: statuam vero ex aliquo aere el- se dicebamus, qm aes omne, quod sumitur quasi materia statuae, subii eitur ei. neque.n.xs idcirco dicitur statuae materia,qm aeris pars status subiicitur, sed quia ipsum tot si ςs,qd est quasi materia statri, subiicis ei.Rursus filius est ex patre & matre, ex illo ut ex efiiciente, hac ut ex materia, sed utriusq; ex aliqua parie. nam semen pars est patris,& ipsum, S id unde deciditur. Ia tris vero pars est, tum seminis receptaculsi, tum metes, qui materia tunt foetui alio, inquit, modo ex aliquo dicitur , quod post illud tempore fit. quod. n. post aliquid si sta tempus, id ex illo fieri dicitur, ut ex die nox,qm post diem a x serenitate tempestas, quia post serenita. tem.quae quidem partim alia ex aliis vicissim fieri dicum propterea ν alia in alia vicissim mutantur, ut quae modo notavi. Nox. nun diem , dies vicistim in noctem mutatur, tranquillitas in tempestatem,& e conuerso. Mutationes. n. ex contrariis fiuntur cautem contraria sunt partim idcirco solu, quoniam tempore post sunt, ut cum nauigatio ex meridie fieri dicitur, quoniam post meridiem. neque enim meridies in nauigationem transi. se ex Baechanalibus argelia dicuntur, ex
Apollinaribus Olympia. Tars uno modo dicitur id,in quod ipsum quantῖ quoq-mo diuidi potest. id erum, quod a quanto,ut quantum est rufertur, pars tanta dicitur semper, Muti duo pars quodammodo trium dicuntur. Alio modo quanti pars iasilum dicitur,quodsolum ipsum mensurat,quapropter duo tum pars, tum non pars trium dici nimirum possunt. Ea praeterea, in qua forma sine quantitate ditis potest, paertes etiam huiusce Guntur.idcirco Dcies partes generis inquiui esse. Insuper Odri qua totum,autforma rurid, quod forma habet. --ditur ut ex quibus componitur,ut mea pila, ruta meae tessaraia 'as ipsum quod quidem est materies,in qua forma suscipitur, ' angultis etiam pars esse videtur. Praeterea qua oratione sumuntur ea qua νnuquodque declarat,ea quoq; totius sunt partes adcirco genus pars etia dicitur speciei ciem tumen alio modo partem generis esse constat. Pars uno modo dicitur. Sed par inquit, uno modo dicitur id in quod ipsum quantum, quatenus quantum est, diuidi potest. quidquid .na quanto, ut quatum est, aufertur,pars eius esse dicitura quo demitur, siue illud metiatur,sive non,viduo trium partem esse dicimus.
Illud vero, squatenus quantum est F adiecit,qm qualitas aliqua potest a quanto seiungi, exempli gratia, e lor,albedo et dulcedo. at lis no sivit illius partes,quia
non diuellitur quantum ab eo, quod his ablat Is nihilominus quo ad qualitatem esscitur. Alio modo in quae totum diuidi potest,horum ea tin partes e se dicit, quae ipsum metiuntur: ut duo partem esse dicimus quatuor, & sex,& oino parium numerorum,quia duo numerus ipsos metitur,quo intellectu numerus tria, non est pars quatuor, nec hic pars sex. fiet prim , modo partes esse intelligantur, ut duo trium. Praetem partes dici ait, in
quae forma sine quantitate diuidi potest idest non ut
quatum divisa. Formam aut appellat definitionem, par. tes vero, quae ab ipsa sorina & rone continentur, quas pauloante partes & materiam formae vocabat. Diuisio enim formi sim rationem absque qualitate sit, partitio autem in specierum indiuidua eum quantitate. quod si ad hunc modum intelligatur, tunc non species generis pars erit, sed contra genus speciei seu formae:quippe qis
definitionis sit pars: ut ipse paulo post declarabit. Aut Pgenere formam siue spem dixit. Et tunc illud, in quae forma diuidi potest aequi pollebit huic, in quae genus diuidi potest. Illud aut, sine quantitate significat i
sus partitionem ut generis seri.Animal. n . potest diuidi ut quantu, ut tu in partes secatur, eaput, pectus,&c. Potest etiam non ut corpus & quantum, ita ut genus diuidi,quae partitio per differentias lacta, ipsum in species secat, de hoc est quod ait, totum autem forma, aut id,quod formam habet. PNam partitionem ut speciei & Fm speciem vult es scere, qualis est generu pa titio. Non. Lut totius, neque ut multitudinis, sed ut g neris. quo intellectu spes generis partes esse ait. At haec partem alicuius hoc dici ait, in quod res diuiditur, aut ex quo consistit .Quod vero ait, totum aut forma, aut
id quod formam habeto in limoi sensum est accipieductotum ut corpus totum, quod in partes diuiditur,quq totum corpus constituunt. Aut forma hoc iterum partitionem ut formae significat. Partes enim formae, ut formae sunt: ut animae quae se a quaedam est, partes sunt potentiae,in quas ipsa diuiditur. id quod formam habet id est totum compositum: cuius vi compositi partes sunt tum corpus subiectum,cuius prius partitio nem exequutus est, limoi enim totum esse dicebamus. tu forma, de qua posterius meminit. Sed apposita exeia pla,ad id quod formam habet,reserutur,quodq; ut totum diuiditur. De q uo vltimo mentionem fecit. Aesa quadratum si in aes,di angulum secet ur,in materiam &formam diuidetur. Angulus enim formam significat. Praeterea, inquit,quae in ratione sumuntur ea quaevn quodque declaret, ea quoque totius sunt partes. F Eas etiam cuiusque partes esse ait, quae iἀ ratione contine tur quid ditatem explicante. Nam definitionis partes, partes esse videntur, sed formae partibus differentes, quoniam licet totius finitio per formam es sciatur, materiam tamen consignificat, ut ex genere protinus intelligitur. Idcirco, inquit, genus pars est speciei qu niam definitionis eius est pars. tum dicitur id , a quo nulla prorsuspars abes earum, ex quibus natura dicitur totumo id quod continet eu,qua contιnentur, ut illa sint quippiam uni atque id dupliciteri aut enim ita, ut unumquodque sit Prum, aut ita , ut ex his ipsum νmcm emergat.nam ιpsum uniuersale,atque i quod omnino dicitur, ut quippiam totum hoc pacis es νmversa te quia plura continet me ipso, quia de unoquoque pridi catur, ρο illa ola unumsunt, νι νnumquodque est tale. νι homo, equus, Deus, propterea quod omnia sunt animalia. Continuum autem atque finitum es totum, eum unum quid Aphro.luper Meta. L 2 ex
162쪽
ex pluribur eonstat, quae maxime quidem potentia insunt,
me vero non ita actulorum autem ipsorum ea, qua natura Miam,magis talia sumi, quam ea,qua conficiuntur ab arte, quemadmodum ct in ipsi dicimus uno. Totulitas enimen visitas quaedam. Praeterea, cum quantum, prιncipium,
medium,atque ultimum haleat, quota quidem positio di
ferentiam non facit in s νniuersum dicitur.quorum autem facit in hisce dicitur totum. In quibus autem utrunquefieri poteston iis dicitur O totum, uniuersum. Haec autem eas i,quorum natura quide eadem manet in traii 'ositione,
forma autem non manet, ut cara ac venimentum.nam crtotum duitur, ac etiam uniuersum. babet.ανtrunque. At
aqua, o humida quaeque, O numerus, uniuersum quidem
dicuntur, totus autem numerus, O tota aqua non dicitur,
nisi translatione. De quibus autem νniuersum Hi de uno diacitur se hisce dicuntur uniuersa,vi de diuisu, iuersus hic
numerus, uniuersae M vnitates.
Totum dicitur id a quo.) Deinde totius notiones adiungit,ac totum diei ait, a quo nulla pars abest eam,
ex quibus totum natura constare dicitur. quibus.n. natura consistentibus nulla pars abest, ea proprie sunt tota. Alium totius intellectum apponit, quo uniuersalia complectitur,nec solum natura consistentia,sed etiam artificiosa. Nam totum esse ait id, quod cotinet ea, quae
continentur, ut sint quippiam unum, ea. quae continentur. Quae vero continentur, ea dupliciter unum seri ait,vel sic ut eorum quodque unum quiddam sit, velita,ut omnia unum:ae primum explicat quomodo seri possit, ut eorum quae ab ipso continemur, quodque unum sit atque idem. uniuersale. nappellatum de omni significat.nam quod de omni dici tur,totu quoddam esse videtur. Totum igitur, inquit, ad hunc modii dictum, atq; uniuersale, idcirco dicitur uniuersale & totum. quoniam in se multa continet, deque his singulis
uni uoce praedicatur,&omnia unum sunt Iecundu pN-
dicatum .dc ipserum quodque hoe est quod praedicatur
propterea omnia pariter communis, & se complectentis rationem admittunt. Nam illud. Omnia unum sunt,ut unumquodque significat ea unitatem habere non continuitate, led quia eorum quodque eandem rationem admittit. equus. n. homo, canis, & bos omnes Vnu sunt, quoniam eorum quisque animal est. Animal igitur idcirco totum est, quoniam quae ab eo contin
tur, cum inter se disiuncta sint & separata, secundu ipsum tamen unum sunt. Atque hic quidem est intellectus totius,ut aliqua complectentis. Aliud autem quidpiam unum ex iis quae continentur, esse ait, propterea continens est, & unum numero. quod enim unumiddam eontinuum est, & finitum, ex partibus co ns,id totum est, non vi partes rationem totius recipiant, sed continuitate. Quid porro sit proprie continuum,declarat,dicens. Maxime quidem potentia ea nanque proprie continentia sunt, in quibus partes p tentia infundi interdum etiam,si partes actu in ipso sint, ita tamen, ut unum aliquid fiat secundum sormam ex quadam ipsarum com positione: ut artificiosa quae co- positione fiunt:quo domus, atq; item nauis unu qui Ada esse dicituri Sed ex iis quae unitatem ad hunc moduhabent propter continuitatem, & quia partes in ipsis
potentia sunt, ea magis tota esse dicit,quae natura constant Aquae arte confici utur. homo. n. magis est totus, ultatua Nam quod natura costat, T quod arte, magis unum est, ut in partitione unius tellatus est, cuius nos
hoc in laco admonet. Cuius rationem & causam reddit , dicens. totalitas.n.est vestas quaedam. quare ut unum,sic item totum est. Deinde alium totius intellectum apponitiNam, cum quantum, principium, meis dium,atque ultimum habeat, id est,cum quantum snitum sit, cuius partes in hoc genere persitum nullam efficiunt disserentiam, id omne dici ait, qualia sunt,quet partibus constant similibus, nec Pprio termino ac sorma figurantur, ut aqua & aer.quorum autem talis partium situs discrimen facit, in his nomen totius usurpamus, cum partes proprium ordinem habent, quo. Ud, quod ex ipsis conflatur, certum aliquid dicitur, cuius 4 modi sunt quae partibus dissimilibus colis ut, ut facies, manus, breuiter cuiusque animalis corpus. Nam situs
partium in his subiectoru discrimen facit, quales item iunt domus, navisq;. At quae cu partibus similibus costent, formam quadam & figuram recipiunt de iis, de omne & totum pWdicari ait,omne propter subiectum,
totum vero propter formam,quae in variantibus parritibus persistere contingit , cuiusmodi est statua ex materia una figura, seu vestimentum. Nam ct hoc aliqua forma figuratur,& horum quodque omne dicitur , atque totum. de humoribus autem & quae figura vacant in uniuersum omne & totum praedicari negat, sed omne dii taxat. Numerum. n.qui omnis dicitur, neat totum appellari, nisi si quis ipsum totum per tranationem vocet. De quibus autem omne, quasi unum quidda m sit,praedicatur,de iis omnia quoq ue dici ait,si ex partibus,quae omne constituunt, si sumantur ut diuisae.omnis autem numerus dicitur,quando unitatu uniuersias quasi unum sumis, omnes unitates, ex quibus omnis numerus constat, si rursus ut diuisae accipiantur, sic tamen ut omne conficiant: prorsus ut omnia, de partibus dicatur quasi Ieiunctis, omne vero quas unitis: sicut omnes homines dicimus, vel Omnis homo, si quas unum consideretur. Dimiustum dicitur non quodvis quantum, stapartibile ipsum esse, totq; oportet. Duom.n sunt diminuta est
rum oum auferatur. Non. n. νnqua iricuius ablatione di
minutum quippiam sit, id,quod restat eqtiaba sunt, neq;
es no qui siqua numerus est diminutus. namsubstatium seneat oportat. Si cantharus.n.est diminutus, oportet ipsum
adhuc eanthasi sciat numerus no est ulterius idem parte sublata. nee insuper eaola diminuta dici possunt, qua parto dissimiles habent. Hierus.maliquo mo dissimiles partes habet, vidualitatem oe trinitatem, sed nihil prorsus e rum est diminutum, quorum driam positio nullam fari Haqua aut igniswt quae sunt similis generis Ged sint talia oportet,ut positionem per substantiam habeant. Praeterea contim a sint oportet. concentus.n. ex dissimilibus constat, positionem babet diminutus vero non fit. Insuper neque ea,
quae tota diminuta sunt , priuatione cuiusuis partu sunt. 2 sn enim aut si precipuaesubstantia partes aut que uu cster o ubiuis sint auferantur, diminutum faciunt id,quod restat, ceu si perforatus fuerit cathous, non dicitur diminutus Ad si ann fuerit, ut aliqua pars extrema ablatu .Et homo similiter diminutas truncatust dicitur , non si caro aut
spvAdsi extrema pars, non quaeris ipsa sublata fueris,
sed qua tota soblata rursus oriri generaraq; non potest. idcirco calui diminuti neque sunt neque dicuntur. Diminutum dicitur. Diminutum, inquit. diciturno Arquod uis quantum. Nam diminutum seu mutilum est illud quidem in quanto,non in omne quantu hanc apypellationem seu affectionem recipit: sed ut aliquid mutilum dicatur, oportet ut sit non diuiduum modo, sed
163쪽
etiam totc.totum autem hoe in loco vel significat rei cotinuitatem, vel oportet ut dissimilibus partibus consistat, quod pauloante dixit in mentione totius,atque id discrimen inter omne & totum explicauit. Item non solum, inquit, ut partibus similibus constet, totumq; sit oportet, sed etiam ut situm habeat, i.ut sit de numero
rari, ac rursus coalescere valeant. Sed quae tota inquit,
quantorum situm habentium. Sed duo, inquit, non sunt mutila, si auferatur unum. docens non dici aliquid mutilum , si medietas ipsi dematur. neque enim mutilatum seu imminutum esse, hoc est quod minus esse, vel seperari. Quo in loco non solum demonstratur, non esse mutilum eum numerum, cui dimidium fuerit ablatum, sed ne eum quidem, cui pars alia su fit adempta: quod protinus est. Neque enim, inquit, Omnino quisquὶm numerus est diminutus cum sit necesse, ut mutilum eandem substantiam eandemq; sormam retineat. Nam quod parte dempta sormam aliam recipit, ut in numeris esscitur, id non dicitur mutilum. Addit porro, non omnia,quae partibus constant dissimilibus, mutila posse nucupari:quia praefatus fuerat oportere, vidissimilium partium essent, quae sutura esl cnt mutila,cum dixit, totumq;. Non igitur in Omn ibus rebus dissimilium partium mutilum usurpatur, sed in iis tantum,quae situm habent, ut supra diximus. non . n. in numero usurpatur, quasi humerus in partes dissimi Ies diuidatur. exempli gratia, numerus quinque diuiditur in duo & tria, paria & imparia, quae ipsius partes sunt: at non protinus numerus aliquis mutilus appellabitur. H. n.quidpiam mutilum sit, partes ipsius huius. modi sint oportet, ut ipsarum situs: discrimen format
consciant: quod in numero non efficitur, utpote cuius partes omnino situ carean ..ut dictum est in praedicam entis. Idcirco enim quae similibus partibus sunt, non dicuntur mutila, quoniam in ipsis partium transpositio non efficit discrimen. Praeterea continua ruat oportet,quae ablatione partis mutila sunt sutura.Concentus enim ex dissimilibus constat,ex media . .& paranete,&parypate atque hypate, quin Ae ordinem quendam cusi tu habet eorum quodque.concentus. n.in certo quodam horum inter se situ consistit: quibus commutadis,
concentus variat. concentus tamen non dicitur mutilus, propterea'neque continuus est, neque ictus, sed
ex discretis ac seiunctis partibus constit,cuiusmodi numerus esse intelligitur. Sed postquam determinationi-hus ab ipso memoratis docuit mutilum in totis quantis usurpari,deinceps qualis rei,aut cuius ablatio,&in quibus totum reddit mutilum,ostendit.Negat .n. continentibus de quantis quavis ablata parte, quod superest esse mutilum. Neque enim si principales serms ac subitantiae partes toti Ze continuo dematur,reliquum mutilatu m fuerit, ut animal non dicitur mutilum, si caput ipsi fuerit ablatum, cum ne animal quidem pers stat . Neque qualis aut quaecunque pars ablata fuerit ex continuitate, vel diuisa,statim erit totum mutilum tui cantharus non dicitur mutilus, s terebratus fuerit, sed tune demum , s ansa, aut pars alia extrema ei fuerit ablata. eadem est hominis At cuiusuis alterius animalis ratio. quo s carnem abstuleris, aut splenem diuulseris, non supererit mutilatum animal, sed tunc solum, si nasum, auriculam, vel digitum abscideris. Extremarum porro partium eas,s demptae fuerint,mutilos emcere ait,quae si totae fuerint ablatae,renasci aut resci nequeunt. quapropter caluos mutilos vocari negati quoniam capilli ea sunt natura,vt s fuerint a toto ablati,tamen regen
sutilat rursus orari generatiq; non potest . idest, quae si
omnino auseratur, non amplius generationem habet.
Capilli enim licet in caluo haud amplius regenerentur. tamen in ipsorum natura inest, vi ablati renascantur Vel tota dixit, quonia, squa particula ab extremo qumpiam auferatur, verbi gratia exigua caruncula, hec rurissus fieri potest ut restauretur. pilli ergo si non incsictis, certe in quibusdam ablati renasci possunt, vel in
omnibus a quibus ablati fuerint. Auricula vero de nasus semel ablata,in nullo unquam regenerantur. Illud autem est aduertendum, non sactam fuisse mutili partitionem, ceu mutilum plurifariam dicatur, sed intellectum ipsus suisse explicatum. Gentis dicitus part eorum,quaesub eades cie colo cantu gen ano continuasit, quo pacto dicitur, quo querenus hominum studen Ou quest ipsorum continua I xeratis . Turti si quippiam a primo aliquo profluxerit, quo modo ab Grini genere, es PGpada nuncupantur, quod illi a Graeco,hi a Pelope,qur primus genuit, proflux runt.atque potius ab eo,'s genuit, quam a materia diciso . lent. Dicuntur enim o u fermessu genere, ut ii, qui a P - a sium orti. Praeterea planum gurarum planarum, Ositatin sol darum dicitur gentisigurarum enim alia est planu tutis,atia olida tulis. hoc autem es id, quod disserentiis ipsis sabucitur .Praeterra ut id quod in rationibus inest priamum , atque hoe ipso quid est praedicatum, cuius qualitutes
disserentiae nuncupantur. Gentis igitur tot dicitur modis. Ahiae et per eiusdem speciei continuum dicitur generationem,aritid per id quod primum motius ι ciei eiusde aliud
Ni materies.curus mdisseremti,atque qualitas est,id subiectum est,quod muteriam appellaratis.
Genus dicitur partim si eorum.) Genus quoque AE multifariam diei ait.Nam genus dicitur de iis, quae cum smilia specie inter ipsa snt, generationem continentem ha bent in quem sensum illud solet usurpari, quousque genus hominum sit, id est, quousque hominumst inaneatq; perpetua generatio. Adiecit autem, quae sub eadem specie collocantur.) quoniam non dicitur fenus hominum,si equi permaneant, sed s homines ex ominibus continenter procreati persistant. Aliter genus dicitur id, a quo primo de motore aliqui deducuniatur. Denique quo suae generationis principium reputant,ut genus Graecorum dicitur, quoniam ab Heleno descendunt, qui primus genus ipsorum condidit, utq; Crsei essent causa fuit Sic lones ab Ione,item Heracli eae dicuntur, quorum Hercules primus generis auctor fuit. Pelopidae,quorum Pelops. Quin de a scaenain a quo rudam genus nuncupari ait, ut quidam fuerunt 3 Pyrrha nuneupati,quas ab hae, ut est in sabulis, procreati. Sed a genitore potius genus appellari ait, cum formam is pra beat, matre suggerente materiam, de esse cuique a forma potius suppeditetur. Caeterum eorum gene. rum, quae a loco cognominantur, quomodo Asanus quispiam, aut Aegyptius genere dicitur, hie mentionem non iacit, propterea quod se appellati, non sortiuntur nomen a primo auditore. Deinde duas eiu dem intellectus expositiones explicat. Nam duas expositiones reddit generis,quod de pluribus dicitur,ac specie disserentibus Sc. prior est cum genus quas subi ctum disserentiarum esse dicitur.Nam planam figuram ad hunc modum genus esse ait, quia planum dicens, s-guram planam intelligit, cum id genus sit planarum s gurarum.itaque hoc totum figura plana,sumit pro De Aphro.super Meta. L a trian- ,
164쪽
triaguli 3e quadrati , 8t om n um planarum sigurarum. Pari ratione figura lolida solidarum figurarum. Nam figurarum, alia est figura plana talis, exempli gratia triquera, vel quadrata, alia fgura solida talis, ut globus est figura solida talis, tessera talis, Pyramis talis. Haecessatus ait, choc autem est id, quod differentiis ipsis subiicitur. quasi genus a differentiis in speciem redigatur,&hac ratione labiiciatur ipsis. Praefatus autem genus sie dictum subiectum esse differentiarum, hoc ipso nomine, 0, disserentiis subiiciatur, quod in progressu materiam appellat , quin etiam in Sexto huius operis libro genus vocat materiam, explicat posteriorem expositionem generis ad hunc modum appellari,ua genus id esse dicitur, quod primum in ratione de-niente,& quid ditatem significate collocatum, in quid est de subiecto praedicatur. hoc enim est quod ait, &dicitur in eo quod quid est. genus enim hoc modo id esse intelligitur, quod de pluribus specie discrepantibus in quod est praedicatur. Nam eius,quod primum indefinitione redditur, qualitates disserentiae esse dicuntur,quibus inter se discrepant ea,quorum in definitione genus est ide. Prius igitur ipsum explicauit, eo quod quasi subiectum a disterentiis in speciem redigatur. nucautem eo quod in des nitionibus primum assumatur,& in id, quod est praedicetur. ita cum expositiones diuersae sint, idem tamen significant. Disserentias autem
qualitates nuncupauit, quoniam pauloante in qualitatis partitionibus eas primo in loco numerauerat. Praesatus autem hos esse generis intellectus, eosdem summatim repetit imul innuens duos ultimo loco positos e positiones esse diuersas eiusdem intellectus. Quaedam enim ob speciei continentem generationem genera dicuntur, ut hominum vel equorum genus: alia propter primum motorem . qui posteriorum specie si milium est auctor ,ut Heraclidarum genus, Graecorumq; , atque Ionum. Neque vero temere specie eiusdem) adiecit , cum genus non ab eo qui utcunque primus moueri dicatur nisi eiusdem sit atque posteri speciei, genus enim humanum tunc demum appellabitur, si eius initium ab homine proficiscatur. aliud, inquit, ut materies quasi materiam appellat genus,quod est commune, ac de pluribus specie differentibus praedicatur.qu modo aut materia sit huiusmodi genus,exponit his verbis cuius enim disserentia atque qualitas est, id est subiectum , quod materiam appellamus. Quia enim
disserentiae huius velut subiecti sunt,& per ipsas in speeie constituitur, ut materia per sormam, genus materia
potest nominari id est quia differentiae sunt qualitates,& genus subiicitur ipsis. Nam cuius est differentia, id disserentiae subiicitur: ut qualitati id, cuius est qualitas , quoniam quod qualitatibus subiicitur, id materia nuncupatur, genusque materia efficitur qualitatum ut differentiarum Diuersa vero genere ea dicuntursequorumsubiectum priamum Gersum est,t neque alterum in alteris, neque in idem
truque resoluit,vt forma materia diuersi genere Lut, O ea,quae per figura praeduationis ius quod est diuersam, dicuntur. Eoru . n.qus sunt, alia quid est significant, alia qua
le quid, alia atria, ut antea est diuisum. neque.n.haec aut ιn
sese vicissimae ut in unum quis resoluuntur. Diuersa vero genere ea dicuntur. Post generis partitionem. quaenam genere diuersa nuncupantur, expinnit. Quorum ergo lubiectum primum diuersum est, ea genere diuersa esse ait, subiectum primum appellans materiam. Nam quibus non est eadem malefas ubiecta,neq; materia unius in alterius materiam resoluitur, neque amborum in eadem specie, ea genere diuersa sunt. Materiam porro eam dicere videtur, quae actu subiecta est, quam & primam nuncupauit .prim I vocans, quae proxima est, in discrimen ultimae sim rcs lutionem,quae proprie prima est. Exempli causa, statuae subiectum est aes, poculo crystallino aqua. quae materiae,licet diuer' sint, materia tamen status,in materiam crystallini poculi resoluitur, propterea P aes liquescere potest:& quaecunque liquescere possunt,ex aqua constant.quo fit, ut ea, quae modo in exemplum assumpsi, non dicantur ad hunc intellectum genere discrepare. Rursus,s huic aurum, illi argentum subiicias, hae quoque materiae diuersae suerint, nec altera resoluetur in alteram. sed quia ambo in unam eandemq; speciem resoluuntur, i .in aquam , idcirco illa non sunt genere diuersa,quorum ergo subiectis nihil tale accidit, ea diuersa genere dicuntur, ut lapis N aes: quippe quorum alteri terra,alteri aqua subiicitur, quarum neque altera in alteram, neque utraque in quidpiam aliud sensibile lubiectum idem resoluitur. Praefatus autem talium subiectis nihil huiusmodi accidere, ipsemet quaenam huiusmodi sint,exponit, dum formam & materiam ad hunc modum diuersa genere esse ali: corpus materia appellans: quae idcirco genere diuersa esse ait, quoniam corporis subiecta,& subiecta formae neque altera in altera, nec utraque in quippiam commune resolui dicuntur. Quo in loco partes definientis rationis subiici quali materiam formae dicere videtur. Hoc enim supra dixerat. Cum igitur corporis&formae lubiecta non sint eade,
neque alterum in alterum resoluatur, neque utrunque
in idem fit,ut haec gne diuersa esse ad hunc modum intelligantur. Ad haec, sorma & materia sic diuersa gen re haberi possunt,qm altera in alteram non resoluitur, cum neq; eadem in ipsis vicissim sint, neque aliud ipsis subiiciatur, neque enim unum aliquid ambobus subiicitur, nec subiectum unius in alterius subiectum resol, uitur,cu nihil ipsis subiiciatur, quia neque aqua aliquo subiecto & materia constat, neque proprie dictae materiae,alia rursus materia subiicitur. Item diuersa genere dici ait etiam ea quorum praedicationes primae diuersae sunt,& prima genera diuersa. Nam primorum gen
rum quaedam significant quid est, id est substantiam, alia quale, alia quantum, alia aliud ex iis quae in praedicamentis connumerantur, quorum diuertitatis causam adiecit. Nam quoniam neque alterum in alterum res OLuitur, neque utrunque in unum quidpiam, idcirco lixe genere diuersa sunt. quo quidem modo animal de atiis non erunt diuersa genera , sed neque materia de forma ad hunc intellectum genere diuersa esse videntur, cum ambae sub substantiam cadant. Falsum uno modo dicitur ut res sal aiatque huius aliud
exeo,quιa non componitur, ut fieri non potest ut compona . tur. quemadmodum dicitur diametrum esse commensurabilem costae, aut te sedere Iborum enim alterum semper, alterum ιnterdum est falsum. sic enim haec non entia uni. stadex eo tria est quidem, est tamen aptu aut non tale esse quale est ut id ese, quod haud est, videriae apparere. ut pictura ac Amnia.haec enim aliquid quidem sunt i non ea, qu
rum imaginationcm e ciunt. λ es igitur hoc pacto falsa dicunturAut quia non sunt ipsae ut quia imaginatio, quae ab ipsis emergit,entis non es. oratio vero lsa est ea, qua est e rum, quae non uri, ea rationeinua falsa est. Haec
165쪽
o Hre enarratio in Graeeo tota ferme scatet.O1n Librariorum erroribus.
-ὶ Falsum uno modo diciturJDeinde salsi partitionem explicat, salsum i; quoddam in rebus, aliud in sermone vertari ait.Sic igitur inquit, Falsum alio modo dicitur vires salsa quo in loco alio modo dixit, vel quia inusita i tum est in rebus salsum usurpare: quippe quod inser, mone atque sententiis vesari videatur.Vel alio modo dixit, pro uno modo. salsum igitur in rebus bipartito diuidit.Partim nanque salsa dicitur res, quia prorsus non est, partim quia visum eius salsum esscitur.quod enim non est, quod in rebus salsum esse intelligitur, id non similiter falsum dicitur,ut oratio quς habetur de re ipsa.oratio.n. sal sa de ipsa est,quae ipsam esse ait: ac vicissim vera que ipsam non esse dicit, a se ipsa in eopositio-
. ne quadam, tum verum, tum salsum assumens. quam-
obtem de non entibus perinde atque de entibus oratioee vera & salsa st Rerum aut salsitas non est in quot piam compositione, sed in re ipsa salsum est ipsam non Iria ut non adesse: ut vicissim veritas, eadem adisse &esse, non similiter, ut si ipsa esse dicerentur. Itaque verudi salsum orationis de eadem re utruq; haberi potest, falsum vero in re fieri non potest, donec sit, ut verum .essiciatur. aqua utruque salsum in Oratione ac propolitione esse dicere licebitised alteru ab ipsa re in oratione esse,alterum ab ipso sermone.Oratio. n.quq quod m adest,adesse dicit,are non existente salsitatem habet. Quae vero quod uni adest, id alteri adesse ait, ea ex sermone salsitatem sumit. Id enim salsum est, quod uni
est, hoc ad aliud transferre. quod. n.salsum, ut res in oratione esse videat ur. ipse innuit his verbis adiectis ex eo quia non componitur,aut fieri non potest, ut com-Ponatur. Quod autem in re quoque salsum sit,ipsed monstrauit. In quibus . n.fieri non potest, ut verum dicat,qui ipsa componit ac esse dicit, ea salsa su nt,ut in re.
salsum autem de his, quod in sermone incit, iam est incompositioneallud enim ex eo quia non componitur, aut fieri non potest ut componatur significat quod noexistit, aut non potest existere. Nam compositionem
vocat rerum identitatem, veruque conuentum harum
enim huiusmodi existentia compositio est. dimetiens igitur commensurabilis costae,neque est, neque esse potest. te autem sedere, cum stes,in illud quidem salis m, quia non sic existit, non in quod fieri nequeat. Sunt vero in rebus salis,vel quae omnino existere nequeunt,&impossibiles,& sem per salsae, vel quae nuc non sunt, hae nanque salis sunt,cum non iunt. Alia salsa iunt,quoruvisum ab ipsis procedens est salsum, Ppterea quod haec
videantur esse vel n5 qualia sunt,uel quae non iunt, quae quidem aliter salsa esse dicuntur atque superiora. Nam uorum visum est salsum,ea non sunt salsa, queadm
um praedicta, haec. n. res aliquae sunt, licet non quales
esse vident:qualia multa in picturis notam us, quae sunt quidem aliqua,sed non ea, quae videtur esse.Nam, cum non sint animalia animalia esse vidεtur,& quaedam alia quorumcunque pictura fuerit, & pari ratione vita, quae insomniis apparent,aliquae res sunt. Nam quidam motus efficiuntur iis, qui vident insomnia, non in ea talia sunt, qualia videns. Aliquid. n. ambulare videtur,aut disputare, quod in non est ita. similia his sunt di perinde falsa quae videntur in speculis. Nam di haec aliquid sunt, sed non id quod esse videntur. Dixit autem huiusmodi salsitatem in rebus esse,quoniam ipsa eorum natura salsa est, nostraq; deceptio in rebus est, non in complasii.
t tione orationis quae de rebus habes. Res igitur, inquit, hoc pacto facto salsae dicuntur, aut quia non sunt ipsae, aut quia imaginatio quae ab ipsis emergit quasi noen -
tis et t. JHuiusmodi .n. visum quod ab ipsis proficiscitur, non entis est. itaque via longinquo quasi a non ente. Nam visum deambulare, quod non est id quod esse viti, detur, vel disputare, aut omnino quidquam agere, de huiusmodi visa, entia sunt, motus. quidam ab actu sensibilii bus profecti, suntq; in sensoriis sensibilium qumdam reliqua . visorum autem salsitatem rebus ipsis at- . tribuit. Quod vero ait, aut non tale esse quale est,aut
id esse quod haud est partim refertur ad picturam : illud T non tale esse,quale est. reliquum scilicet sid esse quod haud est ad insomnia.Orario vero, inquit, alua est ea, quae est eorum quae non sunt. at non simplici- ter quae non entium,sed non entium quatenus ipsa salsa elu .salla. n.oratio est quae res ut non habent licisha τhere dicit: quamquam non entium aliqua oratio est vera. s. quae illa non esse dicit, quae vero non existentia viaexi 'entia dicit, vel existentia ut non existentia, ea demum oratio salsa est. Quomodo isitur non entia diacens, falsa est an dicens sua significata sic se habere, quemadmodum se non habent i quamquam pro qua legi potest vel visit sensus, oratio salla est,quae de non
entibus habetur,sive non entia esse dicens, ut quae Hippocentaurum esse dicit, aut quae omnino salsa est. Quin & omnis oratio de iis quae sunt, salsa esse potest, ut ea quae circulum siguram esse diceret planam tribus , lineis rectis contentam & si quod adiicitur, cum hae lectione consentiet. Neque enim ibium ea oratio salsa cst,quq non entia esse dicit ted omnis oratio est salsa, cum de alio dicitur,q de eo de quo est vera. Sin autem legatur,non vel salsa) sed qua salsa) sensus erit, oratio salsa est, quae de iis habetur quae non sunt. Illud. n. quasilla significat, quatenus mentitur ea es cum nosint.
quod verbis his adiectis declaratur. Iluapropter omηu oratis cuiusuis vera, falsa est, si praeter illud ah attribuatur. circuli naque oratio falsa nimiruo, si de triangulo diceretur. Uniuscuiusique aut oratio tum xvi cst ea. qua quidditas explicatur,tu plures: quippe cum
idem sit aliqua ex parte ipsum, ipsum pagum, atque a sectum, vestiti Socrates, O Socrates musicus, aut albus falsa autem oratio nullius est oratio absolute.Quapropter ntia
Menes stulte putabat uta dui censiens, nisi propria oratione νnum de iso, ex quibus esciebatur, neminem contradicere posse, feri etiam neque icere falsumst aut,ut quo et dicatur non solum propria, ita diuersi quoque oratione, penitus falso cor aliqua etiam ex parae vere,quemadmodum octo Uti duali tutis ratione dicuntur. Quadam igitur hoc modo falsa dicuntur.IIonio autem falsus dicitur Haifacitis, e moneue propensior est ad tales opores, non ob aliud quicquam, sed si id ipsum dicendas in qui talium orationam in abis est effector,quemadmodum et resfalsas dicere consueui mus,quae falsam imaginationem siciunt. Quapropterea ratio.quae fit in Platonis Hippia, decipit, eundem hominem falsum esse dicens, verum Eum enim accipit falsum, qui mentiri potes. is autem est He, qui scit, O qui est prudens. Praeterea meliorem eum esse dicit, qua sua sponte res prauas facit. c autem per indiationem accipiis D. Qui nanque
sua θ te claudicat, is praestabilior est eo, qui Ufacit inni
tus, claudicari dicem imitari claudicantemnam si quia
stiam est claudus sua sponte feterior es eo fortasse, qui non sua lo te claudus est , quemadmodum id ipsum etiam σad inos mores accommodatur.
166쪽
Quapropter omnis oratio euiusuis vera, salsa est si praeter illud alii attribuaturJSi enim oratio omnis salsa est de alio habita quam de quo est vera, est autem vera
de eo,c ui conuenit. salsa igitur erit de eo,cui non con uenit, ac proinde de eo, quod non est.Nam oratio, quς
circuli vera est, trianguli est salia,qm non est, quatenus est huius. Nam licet oratio, quae dicitur alicuius entis, sit,in qua est salsa, non entis est haecin. la est significatiua,quae triangulum figuram esse ait tribus rectis lineis contentam. Sed uniuscuiusque orationem, quae subit tiam cuiusque significat, tu m unam esse ait: una est. n. oratio, qua explicatur cuiusq; substantia tum plures. docet autem quo eiusdem plures orationes efficiatur. Nam cum res ipsa, te res aliquo assecta, idem esse videantur, ut Callias & Callias musicus sunt enim unum subiecto aliqua oratio erit simpliciter ut Calliae, alia ut Calliae musici,quaedam ut albi, breuiter cuiusque accidentis,si Calliae coniungatur, diuersa erit oratio. quo fit ut eiusdem diuersae orationes habeantur, si qua de ipso vera sit. Orationem autem non eam intelligere Oportet, quς proprie definitio sit Callis,vel Socra. aut cuiusuis alterius Plures igitur orationes eiusdem ita demum fuerint,si qua eius vera fit. . Falla autem oratio, nullius est oratio absolute idest, proprie.nam proprie cuiusque oratio est oratio vera. Falla enim,qua salsa, cu additamento est illius oratio, cuius est salsa. Alterius nLque, ut dixit, cuiuspiam oratio salsa est, non eius cuius est vera. falsa. 'equi oratio est,quae ipsum animal rati nis particeps mortale q: esse dicit, qm non est eius cuius est vera .est. n. vera hominis, de non simpliciter equi oratio illa, animal particeps rationis mortale. Et quibus salso tributi, horum nullius est simpliciter. sallam. Oratio,nullius est simpliciter de proprie. Praefatus aut orationem salsam eius esse,quod non est, eandemq; nosmpliciter eius esse,cuius est salsa,esse in alicuius eam nanque orationem dixit esse salsam, quae cum alteriussit,de altero dicitur haec inqua effatus,taxat Antistii nem, qui stulte negabat orationem quampiam de ullo
alio dici, u de eo cuius est proprie, eo deceptus, quod oratio sella, nullius simpliciter si oratio. Neque enim si non est simpliciter de proprie,statim non est omnino.
At Antisthenes rem quamque propria tin oratione dici putabat de unam cuiusq; orationem esse, eam, quae
propria esset. Nam quae aliquid significat, nec est eius, eam eius de quo dicitur,esse dicit, cum ipsi sit aliena de quo dicitur,ab ipso esse alienam. Ex quibus colligere nitebatur, non licere contradicere. contra. n.de aliquo dicturos,diuersa dicere debere: non posse autem diuersas de eodem orationes dici, cum propria cuiusq; una sit.vnius enim unum esse: Zoqui diceret, de ipso tantum dicere. quamobrem, si qui de eadem re dicerent, fore ut hi eadem inter se dicerent,cum de uno oratio una sit. Q ut autem eadem diceret, eos inter se non contradicere. u, si diuersa dicerent, non esse dicturos de eodem, propterea ui oratio una sit de re ipsa. & contra dicturi de re eadem dicere debeanti Sc sic contradictionem esse non posse colligebat, Sed ne mentiri quidem serὰ licere concludebat, cum seri posse negaret, ut alia usua propriaq; oratio de quopiam dicat. Quam doctrinam stultam esse ostendit, affirmaens unumquodque non lo- Ium sua propriaq; , sed etiam alterius oratione dici, salio videlicet,& temere, multipliciterq;, dc inconsulte. ut si quis oratione circuli abutatur in triangulo, aut
equi in homine. Nam quae ait equu esse animal pede-
stre bipes,est illa quidem oraso, in nullo in est ra. Qin homine. qm omnino non est eius subiectum homo. non item in equo,de quo dicitur. p si eum dolioe di etiatur,non est vera, haud dubie in equo salsa est.Sed licet,
inquit, quodammodo alienam orationem vere in qu piam v surpare:cum orationem quae primum ac prox,
me cuiuspiam est propria, ad posteriora, & quae ab illo
esse mutuantur,transferimus,exempli causa in num
ro primu numerus duplus est duo. ipsum enim nomen duplum a duobus derivatur, idem in in caeteris singulis duplis usurpamus, cum hae duplum illorum esse diacimus , propterea quod ita se habent inter se, ut duo ad unum Ita cum numerus duo proprie duplus si , alij innumeri pares eo posteriores dupli nuncupanti ut quatuor, octo,dc caeteri .in quibus oratione dualitatis propria utim ur, ac vere usurpamus,s, si aliqua tum falso, tum vere aliena oratione dici possunt, secto non su rit una oratio,qua res quaeque dicitur, neque uno tantii
modo de ipsorum quoque loqui licebit. Cuiusq; enim
orationem tum ut unam, tum ut plures dici suprasin explicatum. Falsitas quoque mentis ad orationis salsitatem redigi potest. Mens. n. oratio quaedam est. Sed, postures quo modo salsae sint, exposuit, de quo item orationes,sium salsi intellectum adiugit. Homo.n. . lus dicitur nullo praedictorii modoru m, sed quia procliuis est ad mentiendum,ae mentiendo delectatur iasius tantum mendacii gratia, non quod aliud,hoc est,hacrum, aut mercedem quampiam sequatur.Nam qui crum,per mendacia quaerit,is non mentiendi sed lucis.
di cupidus, aut simili vocabulo debet nuncupari. Puterea salsus is dicitur, cuius persuasione alij fallunt, non q, essiciat, ut alii mendaciis delectentur, sed qm eos ataducit, ut suis mendaciis tanquam veris fidem habeant, qui falsorum persuasores perinde salsi homines nuncupantur, ut res, quae saliae esse dicuntur, quae salsam sui praebent speciem,ut quae talis colore insecta sunt, falsa
nuncupantur,ui auri speciem representant:& qui insigniter cu m inflati sint,speciem praebent recte valentiu, Ze res exters salus,de quibus supra dixit. quae propterea falsae sunt, u, aliarum rerum si sunt speciem praeserunt, ut picturae Sint omnia. Praefatus autem falsum holem esse eum, qui mentiendo delectatur, fallacem esse ait, captiosamq; rationem, quae apud Platonem in Hippia, eundem holem falsum de verum esse colligere tentatis, eandem facultatem habeat oppositorsi. falsum naq; hominem eum esse accipit, qui facultatem habet decipiendi. huiusmodi autem homo est, qui veru maxime cognoscit,& prudens est. At non sic falsus homo nucupatur, sed qui mendacijs gaudet,de pronus est ad mentiendum,ti ei tra fidem loquit, eaq; vanitate desectas, quod multum abhorret a prudente, quique aliis falsorufidem facit, de in, i. procliuis, ae proinde malus. Illud quoque non recte in Hippia dictum esse ait, qui praua sponte facit, huc meliorem esse,si qui inuitus, quod per salsam inductionem colligit,dicens, ut qui sponte claudicat,melior 3c valentior est,si qui inuitus. que ratio eadem est in caeteris imitationibus, sic qui sponte mala facit, melior est si qui secus.Nam sponte claudicantem dixit pro eo qui claudii imitatur,qui .n. sic claudicat, molior est eo qui claudicat inuitus, cum alter claudus sit, alter secus. itaque comparatio est inter claudum,de qui claudus esse videtur. Nam si eum sumeret, qui claudus
esset siponte, sortasse hic peior effet, u qui inuitus esset claudus, ut qui sponte moribus flagitosis est, deterior est
167쪽
est qui in ulnis. perditur enim ae dissolutui peior'st
intemperante.Pari ratibne qui sponte sallit, ac nient e do delectatur, deterior est quam qui nolens. Accidens dicitur id, quod inest quidem cuipium, arque vere dici de illa potestatis tamen aut necesario,aut plerui, veluti Russiam scrobem ob plantam effodiens, thesaurum inuenit,hoc igitur accidit et,qui scrobem effodiebat: thesaurum, inqua inuenisse, neque enim hoc ex hoc aut 'hoenecessario euenire solet eque plemq; frivisi quissua plantet, thesaurum o fendat atque inueniat. Fuerit etiam et qui .
siam musicus albussed eu non necessario id fiat, neque ple--q;, accidens ipsum dicimus esse.Q γω m aliqua insint Oatiquabus atque horum nonnulla, ct aliqua in parteseatq; quandoq;:quicquid inest quidem at non propterea quod hoc
erat ut nun aut hoc loco d omne accidens erit, neque diatur vlla determinata sita quaevis causa est accidetissee autes indefinita. Accidit enim cuipiam in Aeginam venisse, simae est ob idipsu profectus, ut illae veniret, stra tepestate expulsus aura praedonibus captus ortu est igituri sum accide uatque est Id non ut ipsum, sedit aliud ortu est. Trampestas. n.causa fuit, ut eum adlucum veniret, ad quem non navigabat.hic autem erat Aegina. Dicitur etiam ueridens
alio modo,quissi per se cuique competit, non tamen est in eius substantia:quo pacto triangulo competit angulos qualis duobus restis babere.ais; hae quidem perpetua e possunt,illorum autem nullum perpetuum esse potes fui us rem ratis altis in locis est ea plicata. Accidens dicitur. Postremo de aecidentibus edisserit, de quomodo adesse debeat, quod accidens vocandum est, exponit.est. n.inquit, caecidens id, quod inest quidem euipiam,atque vere dici de illo potest, non in aut necessario, aut plersiq;. quemadmodum scrobem planta di gratia esst dienti thesaurum reperire accidit,
quia thesauri inuentio non necessario consequitur estodientem, sed neque magna ex parte: quinimo raro quiaspiam inter plantandum , aut sodludum thesaurum reperit : quo intelligitur thesauri inuentionem non fieri exessessione. Nam neque fossio eausa necessaria fuit ad inueniendum thesaurum, neque omnino st, ut qui effoderit scrobem,the aurum inueniat. Itaque thesaurum dicet ad liunc modum inuenire, sed fortuito. sed re autem ex accidenti est esseiens causa thesauri reperiendi.& sortuita ad hune modii accidentia nuncupantur. Musicus quoque si albus sit, ex accidenti est albus. Neque. n. necelsitate neque magna parte fit, ut musis sit albus. Post haec rationem explicat, qua accidens
dignoscere valeamus. Nam clim sit, inquit quidpiam, quod adest,sit etiam,cui adest id quod adest,& eorum, quae adsunt, quaedam vel alicubi habentur,i. in parte eius,cui adsunt,uel aliquando .Fieri enim potest, ut que aliis adsunt,in parte ad tint,vel in aliquo tempore. quacidi alicubi & aliquando ad necessaria quoq; possint accommodari , ut ad ortus occasiusq; astrorum: alicubi, quoniam in una mundi parte oriuntur, in alia occidunt aliquido,quoniam non semper eadem oriuntur & o
cidunt,sed aliquo tempore,accidens est. Quidquid inest quidem, vel simpliciter, vel ex parte, seu ad tempus,
exempli causa nuc & hie,i. in hac parte: non autem per antecedentem & determinatam causam. hoc enim si-
gnificant ea verba, propterea quod erat, aut nunc- ut
hoc loco quibus docet non semper horum cau fas adesse, sed aliquando, nec simpliciter accidentia esse, quae in parte adsint, sed ita demu haec esse accidentia, si non
antegrediatur determinata causa. Neque enim fortuitu
digitus combustus esse dici debet, si causa praecesserit
eius combustionis. neque in aestate fortuitus est calor, cum sit ipsius eausa Solis aceessus. Accidentis aut causa, inquit,non est determinata ,sed fortuita,ac proinde indeterminata . Potest & illud, Neque igitur dictum accipi pro eo quod est , cnulla quoniam iam dixerat
accidentis non haberi causam, cu diceret, At non propterea quod hoc erat.) Tunc enim accidit cuipiam in Aeginam venisse, si non idcirco nauigauit,ut Aegin mveniret. accidens igitur factum suit, aut est, sed non per se suit sactum, nec ex sententia sed cum aliud ageretur, hoe accidit. Nam cum ex proposito alio nauigaretur, factum est, ut in Aeginam is appelleret qui huius causa nauigabat. tempestas . n. causa fuit in Aeginam appellendi, quq cursum, quo petebatur, tenere vetuit. no igie per se iactum est, nee id erat quod agebatur, sed dum aliud ageretur, accidit. Nam quominus seret quod
agebatur, tempestas fuit in causa, non nauigatio, cum alterius causa nauigaretur.Haec effatus, aliam accidentis notionem explicat. Nam quae persequibuspiam insunt,'non tamen in ipsorum substantia, aut di finitione in sum, ea quoque accidentia sunt .de quibus etiam expositiones fiunt,sic, triqueto accidit tres angulos habere duobus rectis pares: quod licet ei per se accidat, non tamen in ratione habetur, quae subitantiam eius exponit. Ratio. n.trianguli haec est,sgura tribus rectis lineis contenta .quo quidem intellectu fieri posse ait, ut accidentia sempiterna sint, priore nullu . Atque haec quid ait,qu d Lune modum sunt accidentia, fieri potest ut sempiterna sint. Dicit autem,seri potest, vel quoniam hoc in loco non ex proposito de hoc edisserens dixit. quae sie adsunt, sempiterna esse viderit vel quia si fieri potzst, ut tota aliqua species animalis, exempli gratia, cicadae, sempiterna non sit, ne ea quidem, quae his ad Miunt,&ad hune modum accidunt, suerint sempiterna, cum prioris modi accidentium nullum possit esse sempiternum. Nam P neque necessario, neque magna ex
parte vel st, vel est, id sempiternum esse qui poteti Sed in quibusdam exemplaribus ita legitur. Et haec causae propris sunt quae lectio significare viretur, huiusmodi
accidentia ad demonstrationem accomodari, per haec enim fiunt demonstrationes. cui lectioni concentiunt verba haec quae proxime sequuntur, c huius autem ratio aliis in locis est explicata. De iii .n.qus ad hunc modum per se adsunt, ac de causis in Posterioribus Relo-hitoriis disputauit:quo in loco cauis demonstrationum
quaenam sint explicatur, non. . quaecunque accidentia,
sed quae per se accidunt iis, in quibus habentur. Aut illud,quidquid persecuique competit, non tamen est in eius substan tia aequipollet huic quaecunque adsunt cuique per al iq uam determinatam causam, non sic tamen,ut in substantia eius habeantur. Quinti libri Netaeum Alex. m. Finis.
168쪽
o c quoque in loco, Clemens septime Pont.No.pauca mepraefarasine, mora nilitisimorum poetarum m medio tanqua operis cursu opem Lurarum , hoe est, nomen tuu implorare6uod mihisbus sis, siq; tam multis inuocato Apolline, longe verius oe prssentius est: nosiora quia tu Christi Dei vicem inter mortales geris,atque ita geris,νι neglectum Dei cultum, oe languentem religisnem c is ronibus ad veterem disciplinam reuoces, nee sacerdotia ab indium hesbus profinansacraue ab impiis νιolari permittas, sed etiam qm quod veteres deorum mxime proprium munus esse ducebant oes hοibus benefacienes oceasiones dilige ister amplecteris,oe nullam νirtutem mhonoratam, milium Mnestum studia dirictum iacere sinis. Itaque tia qurque de te sperare iubes,quantu ipsesibi exsuis viri tutibus osciuatque doctrina G iprobepolliceatur. Opus igitur austicus tuis suscepi, hoc tantum precor ut ab olutum te σauctore oe patrono densi exeat in manus bolum.Hac.nomma es measolicitudinis. Quo ι mihi contietat , haud quidem verear Db re imortalitatem pollicertiatque eo magis Istodiam mihi nullus timor retinquitur,posse huic opera famam illam,vulgo absique auctore dissipatam ob se diuina comentaria fessio titulo bonam partem Alex. Aphro. ad, scriptu circuferrisquidem illius enarrationem quintum librum haudquaquam excedere. Qua dipinio Geuis,νι necesὸ est, ae dubiis initiis exorta,tam late dio a era vi nemo iam esset in Italia, s qui modo Graecuscriptoribus dignUcendispanti fuisset curiosorkui error hic non esset inprimis persuasus.Quod tu ne nacti magis lacuit intelligere umprimu mihi a te hoe conuertendi negocium munctum esse increbrusset.Pleraq;.n.dum tibi apud me gratias agerent. quod tants Philosophi lumine Latinos holes diutius carere non patereris neq;simul adfructuosismu opim adhortarentur illud tamen d tendum cse adiiciebant quod caeteris seia Alexand. exurratiorabus amos,ne hanc quidem prima Philosiophiae totam retineremus. In banc finiam ex Academia Bonomes amicoru uteras accephιη hanc ex mnasioPutuurno.Hoc mihi idom doctissmus quisque a leuerauit. Quorum consensu quaqua erat di Dile non permoveri, profiteor igi nunqua me sine magna cunctatione fa adhibuisse,propterea quod oes sine auctore loquebantur, o meminera multos hac memoria repente Aristarchos extitisse, qui rerum nouarum cupidi, citius de totis Pbilosophorum libris vixdualtera pagina perlecta tu vetus ille de singulis Homeri versiculis adicarent.Quorum temeritas ab ignaro vulgo mira est quam facile exceptaprobetur,eruditis non ante reiicitur,quam grauibus argumentis conuincatur Qua res tim hmi mihi esse videretur, ut tusi posterioribus labris,de quibus quaeritur aperiectu, iudicari non possiet,ne mihi quidem ante quidsentirem testandu esse constitur ruam totum opus accurati e considerasse Quam prouinciam,cum ci genter obaerim, operepretium mesa rum s tro,si tibi hoc in kcoae V item cunctis philosiophia studiosis mam meam ei qua tam multum inualuerat, perutusAuersam,eausis Hrictim se rectis exposuero. MιH.n.quoque versusspectanti, cum quatuor Oino rationes occureant,quabus auctor cuiusque operis de philosophia scripti diiudicari posse rideatur. inscriptionum antiquitus, dicendi character, op monum constantia, ratiori: testimoniorum: tam sine controuersia bis Oibus Alex phrod eo opus adiudicari explorata est,ut non satis mirari queam illius quisquis fuit, temeritatem, seu leuitas potius est appellanda, qui tam fatuum cδmentu, tam impudenter justιnuerit eatiuare.Quaquam.n.de eorum exemplarium,quae nuquam viderim, inscriptionibus omari magis valeant.qvam pro certo quidpiam limaare, Eud in testari possum,quatuor antiqui maexemplaria, quorsifrasum in conuersioliesecutus lexandri niae sine ulla distinctionem cripta esse atque notata, prorsus ut nusquam nes picio quidem appareat diuersiorum enarratorum. Qui si duo compluresue fuissent, niuit νιdeo cur nonsuum quisque nomen ad ripsisset,aut hoc a librariis magis in his commentariis fulset prater issum tuam mmoralium. comachiorse maria ratione. rus,cum plurima pars Eustrat sit, ea ramo, qua Alyasii est, ct Michaeus Ephesii ,sus quaequeauctoris titalo notata legitur atque distιncta. am dicendi character,seu marus latino vocabulo dictionem nuncupari tam est mytraq; parte similis, ut, quod aiunt ac nonsit lacti senilius.De constatia vero opiniora quid dicam,ciam non olu quae in hoc opere ab ipso di putantur, utrobiquesint consentientisma, sedetiam quaedam Alexandri dogmata,quae ab Auerror , caterus Peripateticis celebraturint in ahis ipsius operibus apparent. hispotismum libris, e quibus quaeritur habeantur/Venio adtest Omorum rorem qua maxime inscriptiosupposititia commri atque resilli poterat si quis fortes Alexandro m e-riorinus ipse Alexander tuod in primis voraciat, citatus reperiretur. Constat. n. post Alexandrum lui Antonino Seuero principibus serui neminem Aristialiquod dephilosiophiascriptum enarrase, ctu non sit orefrequens nomen Alex. dum eius testimonio sitias fias confirmat, aut gloriam inde petit,quod ipsie quidquam excogitauerit,qMd ne ab Alexand. quidem tam oculato Philosiopia satis fuerit perstectum. qam Michael Ephesius,Ioannes Philoponus, Simplicius, Ham nius,quid loquuntur alatirimsi Alexandrum' Et profecto,b ν quam alias, in hoc maxime opere Alexacti opinio erat vel intestimoniu vocanda,vel nisi probaretur, refelleda utpote inquo imma prope dixerim disciplinae Peripateticae versit. Quaregum in opere toto nu quam ammentiosat opinionis Alexandri, putare id a quoqua ex Alexandro posterioribus elucubratu uisse holum est Graecorum enarrationes prorsus ignorantv m.Fieri.nai pose,νι ad qucpiam, ut Aleaadrum atalepraecesserit,referatur, ne dubitari quidem potest am ipse in libro Sexto de Alexandro Aphrodisen philosis -rbo . de ipso mentionem facit is mus ι opinari sepe in mentem venet aput fuisse atque fontem, de totus errorem-
169쪽
nruit.Sicin puto graeculum quisiam leuiculum itam hoc opus fortasse mentis O doctrinarum expers describeretis aduertisse eilmsaepe alias in hac par te,de qua dubitatur lexandri nomen a surpari, tum in Seato libro mensionem fieri Alexandri Aphrodisiici philosophi, verboru mente non persitem, quod re use est operis textam eo argumento abiud cassiciae careris pro comperto enunciasse Quod Alexadri esse, mim,qus modo ese ostendenti veritati no pertinaciter re . pugnet consideratis atque intellectu venta, non debeat in primis esse per sum. Atque equidem reor Alexandia velut praesagiente animo, dum Hreretur ne Parone auctor eius operis v quo sibi fortassie maMme placuit gnoraretur , ex vi dustria nomen sium tamsaepe in eo exemptis Uurpasse, Sic em cie res habet, consueuere Peripatetici, eum est aliquis nodus paulo obscurior explicandus,noti cum iam Philosophi nomen in exemplum asumere, cum de singulis fortasse, aut me dorum partibus agitur. Pleriq; igitur,ut Socraanquiunt exempti gratia, Hl Plato.aut Socra. materia formaάe, ac item Platonis.Vt autem De caeteris sunt familiariam exemplis vocabula e Alexandro, ego oe Alexader. Itaque persaepe dicit,forma mea, materia mea,ωhissimiliasaepe quasi verbasua ipsa exponens materia,inquit lexandriae Dr-ma Alexandri scit cet ut stipsum Alexandrum esse testetur.Et ne cui fortia quisenam hic esset, Alexander, dubiu esse posse iecit libro Sextonibus,gracilis, Philosiopbus Aphrodimus, 'protinus ad me meum: reuertitur. Adde quod cum Aran. enarratorum nullius toto in opere praeterquam in sit Cr Sosigenis ruisivi praeceptor Alexand.mentio facta reperiatur,in sum memorat in virisique libris, Sosigenem in piaterioribus modo citat notat imaeum appellans suum prae ceptorem.ulodsquis urgeat pertinacius, xans ut video quosdam obmurmurare sibi posterioris partu enarrationem plane nonnullis in locissatisfacere, quaeram ab eo quisnam homo ipsem cunctissatisfaciat ' cum vita xt certu habeo ress onderit, petam ab eodem,ne vim diuinam poscat in humana imbecillitate, boni consulat Alexand. νι in aliis , se hoc in loco omnes O Graecos O Latinos enarratores longe superarui. His argumentis tam aperte istorum error detegitur, ut nemini non sit futurus illantis usi si cui etiam meridie sol lucere non νιdeatur, Pt sciant omnes, quantum titi alas no-yra hoc quoque nomine debeat, quὸd tales tantos; auctores Nelut capite diminutos n ubertatem allerense e variis te. nebris depressos,in lucem, nec eam,ut stero,malignam, cures reuocandos. Vale.
LIBER QUINTVSi Vel apud Latinos Sextus, Cum Alexandri Aphrodisiei commentariis,
O R v M , qua sunt, princ pia hae in faciatate ausaeue
ea sane rone, qua entia fiunt.
neq; habitudims causa, mathematicoru sunt itidem principia, o elemensa , causae. Atque Oi,scia essintellectiva,aut aliquo modo particeps intellectus circaprincipia ausasuri aut exacti res,aut simpliciores versatur.Verum hae omnes νnum quid,
genusq; quippiam eaceptum fumentes, debre aia , sed non de rate simpliciter,neque ut es ens, considerationes suas effficiunt, neque ritim,de ipsi quid est,rationem Oino faciunt, sed ex hoc partim dilucidopersensu facto, partim vi uppositionesiumpto, O deinceps hoc pacto quae perse competunt ei generi,circa quod ipsae versantur, aut exactius, aut
mollius sane domos rat. Idcirco patet tali ex iductiones innantiae atque ipsius quid est demonstrationem non ese, sed
quendam declarationis alium esse modum . Simila modo
neque si sit, an non sit genus id, circa quod versantur Airere quicquam videntur , propterea quod eiusdem est mentis, quid est, oesi est quippiam, declarare.
RIMAM Philosophi amens in eo quodens est,considerare multis in locis ostendit Aristo. Caeterae nanqu e disciplinae ensinter se partitae sunt, & in tua quaeque par
te versatur, non eius naturam inquirens,
nec ipsam tanu ens contemplans, ted eius accidentia rimando. Astronomia.n .non disserit de itellarum natura,scit ipsaru motus progressum; ac regressus contemplatur. Haec igitur saepe testatus, subobscure hoe in libro, apertius in consequente, illustrius etianum in posterioribus ipsam in entis, qua ens cit, cognitione versari docet, ac de cuiusque desinitione disserere,& quomodo quodque des niendum sit,aperire siue intelligi . bile sit,sive quid aliud, eadeq; quorum habeantur definitiones,&quoru secus,explicare. Quae, si huiusmodiet , nimirum in entis, qua ens contemplatione versat. Caeteriim sit ne qualem esse dicimus, necne, in consequentibus libris planum fiet. Iam ad dictorum enarrationem acceda mus. Eorum quae sunt, principia hac in saeuitate causaeue quaerunt. Admonet nos,id qd saepe dictum est, causas & principia entium hac inquiri doctrina .Entium videlicet in eo θ entia sunt, causas inues ligat philosophia prima. Principium autem latius patere si causam,& cur,& quomodo sit uniuersalius,multis est in locis declaratu. Causas vero entium,qu, suntentia a proposita doctrina conquiri,ex eo docet, quod hoc a nulla caeterarum disciplinarum praestatur, sed ab
Oibus ad Primam Philosophiam desertur,id munus ab ipla, velut a principe ac scientiarum regina pollulantibus. Estai.inquit, quidpiam lanitatis bonaeq; habitudinis causaxanitatis,exempli causa purgatio,ac venae inciso, rectae habitudinis,sorsitan exercitatio. Sut etiam mathematicis sua principia,Ppriaq; elemeta. Ad sum. mam Ois doctrina tum intellectualis,tum activa hanc enim signiscat cum ait,Particeps intellectus neque.n. agenda citra intcllectum gerunt in causis principiisq; considerandis versantur, vel exactioribus, vel si triplicioribus. Principia.n.Geometriae, Altronomia principiis exactiora lunt,quaquam huius sit biectum, Geometriae materiae longe praeseratur,ut dictum est a nobis in libro de Anima. Principia igitur Geometriae exquisitiora, exactioraq; sunt,propterea P ipsius demolirationes minime refelli queunt.Sed cum oes, ut modo dicebam, in principiis causisq, versentur, hae in singularde certo ente,non de ente qua ens edisserui,sed partem quadam entis, & genus quoddam subiectum circulcribentes ac velut decidentes,in causis illius inuestigandis sunt occupatς,nec emis simpliciter causas,aut ens in eo
170쪽
quod ens considerant, neque de quid est 3e substantia quidu edisserui.Sed ex hoc,inquit, partim dilucido persentum facto ut medicina caulas elementaq; compositorum per sensum inuestigat. Horum . n.dissolutionem in quatuor simplicia corpora abeuntem conspicata, ex ipsis ea consistere depraehendit. Ea de ignem calentem
di siceum esse,aquam frigentem & humidam sensu explorat, planumq; facit, non ratione, qm physici est, aut physico superioris munus, ignem calidum At siccu esse, terram siccam & frigidam, aerem calciem & humidu, ratione ac demonstratione planu sacere. Medicina igi cum haec sensuum, ut diximus, testimonio habet explorata,de iis quae sibi lubiecta sunt,c6ficit demonstrationes. Arithmetica vero neque sensus argumento, neque
ratione quid sit unitas ostendit, sed unitatem substan. tiam esse situ vacantem ponit,ut Geometria lignu esse substantia positionem habens, vel cuius nulla pars est. Et illud ,quae sunt eadem paria, ea inter se quoque paria sunt. Et per haec demonstrant quς generi ac subiecto in
quo versantur, per se accidunt,i. Arithmetica numer rum,in quibus versatur, assectiones per se suppetentes, Geometria magnitudinu. Ac eodem modo medicina,
quae ad ipsam priuatim pertinent,rimatur. Per haec igitsua quaque demonstrat, exactius,aut mollius.Nam cuia ius principia exactiora lunt,eius demonstrationes maiore necessitate concludunt,ut Geometriae. ius vero minus exacte, ut Astronomiae ac medicinae, eiusde-
monil rationes magis sunt remisse,molliores ;. Cum igitur ad hunc modum suorum quaeque principioru quid est,ac substantiam & definitionem,exposuit, de subi cto sibi genere disputat.Sed fides a sensu & inductione
facta, non est demonstratio, ut in libro de Demonstratione ostensum est, cum liceat inductioni cuique o
currere , nec eam permittere uniuersale concludere,ut
intelligatur, ex inductione limoi minime substantiae,&quid est, ac definitionis demonstrationem constare. Sed est alius modus, quem ipximo in libro declarabit. Neque vero solum ignis delinitionem medicina, ut in
eodem exemplo perlistamus, non demon lirat, sed ne homo quidem,in quo versatur, si necne considerat:&merito. Nam, cum holem esse nequeat aliter demonstrari, cisi demonstretur ipsum esse aiat pedestre bipes, hoc autem fieri nequeat, cum definitionis non sit demonstratio,sed per demostrationem declaretur, ut ipse ipsis verbis in lecundo posteriorum testatus est, haud dubie holem esse demonstrari nequit.Sed, qm, ut explicatum est supra, ad eandem doctrinam pertinet, quid est planum facere,ad quam si est,no pertinet autem ad ipsam medicinam quid est homo demonstrare, ergo ne ostendere quidem an sit.Post demonstrationem autem
si est, necesse est demonstrare quid est,nec seri posse ut quisquam si est demonstret,ut idem quid est non oste- dat, ne dubitari quidem debet. Si enim iussi ab aliquo
holem esse demonstrare,ab eo quaesierimus,num si planum fiat alal esse,concedes esse holem l haud dubie negabit,cum ei sit in promptu dicere, equum itidem esse alii: ac proinde si demonstret ut ais esse, non protinus holem esse demonstrari. Idem rogatus a nobis, si veroondat esse aiat pedestre bipes, daturus ne sit holem eia se, annuet profecto, atque colant icti Q d ii ita est, recte dicebas, qui holem esse demonstrare de bet, hic cosen ta neu esse,quid est, ac definitionem eius demonstrare. Cliniautem et Naturalisscientia circa genus quodpiam eos quod est, versetur Dirca itaque substantiam versari talem videtur, in qra principium ipsum motionis inest, atque
quietis patet neque activam, neque effectricem ipsam scientiam esse.nam esciendarum quidem rerum principium uesit metu, siue ars iue potentia quada in ipsio est, vi patet, efficiente. Agendarum autem rerum n imo agente, ipsa inquam electio. Res enim est eadem l sub actionem electionem; cadit. Quare,si mens omnis aut activa est,aut est .m-Minui contemnatiua, Naturalis profecto cultas contempla a quadam scientia esidia circa em tale contemplatiua Iuod motu cieri potest, o circa substantia eam plerui, quae ad rationem accommodatur inseparabilem solum. Cum autem & Naturalis scientia circa genus quodpiam eius quod est, versetur. Propositum est Arist. naturalem doctrinam conte platricem esse, non activam, Ondere,& in eo ente, quod in se motus di quietis principisi habeat, hoc est, in corpore naturali versari, qua
quam si naturale corpus id esse intelligitur, quod in semotionis atque quietis principium habet, omne autecirculatum coeles eq; corpus licet principium sua: m tionis habeat,caret in quietis principio, nimirum cce. Ieste corpus non est naturale. An coelum quoque principium habet quiet cedit Nam circa idem conuerti, ne iaque locum mutare,id ipsum quiescere est.Itaque imo biliter mouetur,&cum mirabiliter moueatur, quiescit. P orro physicam cotempla tricem esse necessarium fuit demonstrare. ex hoc enim ostendit, tum materiam ab
ipsa,tum vel magis formam considerari. Est aut cuiusque rei sorma,quid ditas ipsius.Quodsi magis quid litatem cuiusque considerat, danda opera est, ne quid ditas quid sit, ignoret. Quod est ypositum inquirere.sed de ipsa quid ditatis inquisitio necessaria esse onditur. Nam cum haec doctrina ens in eo quod ens consideret, principiaq; eius inuestiget, cognolcere aut ens, qua est ens hoc sit,quod posse cuiusque rei quidditatem seu desinutionem explicare, satis a perit limoi inquisitionem esse necessariam. Porro phyisicam conleptatricem doctrinam esse in hunc maxime modum argumentatur. Physica est doctrina. Omnis doctrina est cotemplatrix, vel activa,sue effectiva. non est aut physica activa neque
effectiva. est igitur contemplatrix. Nam quod physica
sit scientia,oisq; scientia sit contemplativa, activa vel effectiva, adeo in cofesso est, ut ne probationem quidem eius adhibedam curauerit. Assumptionem autem illam, non esse physicam,ncque activam,neque ei sectricem,ad hunc modum ostendit. Sed illud est in t bili gendum artes hoc in loco scientias communiore vocabulo nuncupari. Sic igitur assumptionem demolirat.Agendarum, essiciendarumq; rerum principia A. cauta motionis & quietis non sunt in ipsis, naturalium aut principia cautaeq; motionis atque quietis in ipsis habentur.
naturalia igitur non sunt neque agenda, neque efficienda. Ae proinde scientia qua in naturalibus vertatur Noest activa neque esiectiva. Ae conclusio quidem ronishmoi est. ipse vero cum dixisset, Nam ei scietium quide principiu est in eis ciete adiecit siue mens, siue ars,
siue potentia propterea ui quae vel mente, va arte, vel potentia estici ut haec facultate,quae a mente&arte 4
sciscatur,ollicio tuo iungutur. Sed sortasse illudi Namessicientium non est active accipiendum, ut de causis intc nigatur, sed passi se, ut es scientium pro estici&orum scriptum sit. lnan, O vero sic ab ipso initio relictum fuisse adducor, eo illi adiungitur. Agendorum vero in
agente, ipsa inquam electio qui locus si ad hunc modulegatur, non erit sensus dubitabilis. Nec opus erit illud