장음표시 사용
101쪽
COMMrNTARIOR vM LIBER III r. yy vinum . Credideriint inquit in eum discipuli eiuς, dii pro quantitate miraculi fructus esset valde
exigui q. Ergo de quod hic ait Euangeli ista Gi edidit ipse S tota domus eius,5' illic: Crediderunt in eum discipuli eius, pro quantitate quidem operum, paruum commemorat seudium, verunt a m it mmen non contemnendisi respectu pa x iux,qited ellet nimium dissicilis ad credendum. Et hoc quidem taluatoris beneficium, in uno reguli tilio ut legitur)ii a factu est. Giem, sicut arctiise synagogi silia,qus Iunc mortua est,quando mulier a fluxu sanguinis liberata est, recie lynagogati nisi cat, quae tunc prae insidelitate S inuidia vitam sua in reliquit, quando gentilitas a peccatis suis,in liristum credendo,recessit tanillil proli ibet insilio reguli mystice eundem populit tu dasciam accipi,cum supradicia mulier Samaritana manifeste lypum ecclesiae de gentibus pritu Ierit,qua in dominii credente hic incipiebat moti . Nam sicut archisynagogus, qui procidens ad genua Iesu, rogauit pro Llia,ita orque S regulus nobilem fidem patrum, Abraham, ita ac, & la cob recte ligni licat quae pro Ialute illius populi ad Christum de dominii patrem, antiquis meri tis interueitit. Quam illorum fidem dum in ii ne i sculi respicit, in eo quod reliquiae Israel saluae sunt,redie illis dicit. Nisi ligna & prodigia videritis, non creditis. Nisi enim praedicatibus Enoclid Helia, instantis iam lanaet sublecuturi iudicii ligna ae prodigia viderint, multo maiora quam nos, qui neque redcmptoris ligna vidimus,neci: ventuti iudicii ligna 5c prodigia adhuc videmus non credent. Quapropter tunc illorsi minoris laudis vel gratia iides erit,ut eidem populo recte dicatur,& illud ,quod ui typti eius Apostolo Titomoe dictum est: via vidisti me credidisti. Bea ii qui non viderunt Sc crediderunt. Sed δ illud quod dici utricii, quia heri hora septima reli riusexit quit eum febris quod δἰ incilier Samaritana Icxia horam donimus edetem tu per puteum credi α septi-dit pulchre huic mysterio congruit. Quid enim eii hora septima nili post solis ascensum eiusdem mihψ ssolis descensu Sexta quippe hora sol altilliitius est,nec niti deicendendo septimam sacit horam. Igitur sexta hora mulier Samaritana dominum agni obit & credidit: hora vero septima , silium reguli febris reliquit,quia videlicet alcendente in coelum Christo sole iustitiae, ecclesia de genti bus credidi c. Iudaicus Uero populus illo descendere incipiente, id est,iigna oc prodigia dei census sui praemittente cretaurus cli.
RVPERTI ABBA Tl SI UITIENSIS IN IOANNEM COM
Vnc Euangelistam Iollan nem per aquilam si nificatum esse quod pocnec in cuir, i iis notum e t recte spiri tot sancto placet. Ultrista quippe solemia sititis gyran hannex
em per circuicu, Sc in circulos suos rei tertentem,ideli,omnia disponentem, Sc M aqui
in secreto consilio cum taprx uidentem,claro intuitu contemplatus est, vias p
eius in hoc euangelio t anqua in horologio lucida rationabili Ungula depin Xic, Ee irit Ut sapientiae eius circuitu, conliliorianwp eius circulos diligens lector, quanqualippientibus ut cuia in speculetur oculi,. lia quippe itinera, dc facta quaeda describit fili hominis, ob insinuandu consiliu eiusdem filii Uet,quemadmodu ob in uestigandui ascensum seu descetum sella, geometricales quoidam circulos tibi depingere iolet astronomici. In quo illud maxime notandum, quod nullii pasci tale se siti pri erit, do velut ii ab orientali linea sursum versus progres sonarios lolis graduς copiates, ita semper ab hoc sesio secundu ladia dc didia, circa maxima bc ne
cessaria vertatur sacramuta Christiande si dei. Sunt aut quas comemorat, tres trita anno tu solem tales,quarta solennitate excepta, in qua palsus ipie ac sepultus,resurgens p a mortuis,eade, quae superioribus anni R docuerat, perfecit. de de seipio condidit salutis nostrae iacramentia. De Pa telia primi anni ita dictu est,quia Hierosolyma ascendens priinu S maxime necessaria viis notirx pr. iurantantia verbis aperuit instrui nemii,diccs: Nisi quis renatus suerit ex aqua Alpiritu sanino, os ni fidit est introire in regnia Dei,dec. Ac deinde commoratus in Iudaea,detrahetuibus Iudaeis, Dauid ii ni hus pharis. is,diuertens in Samariae ciuitate,tademq redies in patria suam, myllice prλsgnauit, quibus vel quo ordine eiusde regenerationi, , t Iupra dictu est derivaret gracia. Ecce hoc se in i aseliacundo anno eode festo aicendens Hierololyma, eniens ad probatica piscinam,eande qua preste secundirato anno verbis tantum comendauerar, factis quoqpraefigurat baptii mi sui potentia, ac deinde RR03'per occalionem iactorum eius,aduersantibus Sc calumantibus Iudaeis, dii veritatem diuinitatisi e defendit, firmum nobis i dei verbum contrahit, in quo tota eius baptis ni virtus constitit. Tettio
102쪽
ys RVPERTI IN IOANNTM C A P. V. Tertio nillilominus anno circa solennitatem eandem, facto conuiuio de quin ue panibus R ' -' duobus piscibus, ita quinq: millia hoininu per occasionem cibi illius,aliud non minus necessariurn m. . saluti nostrae commendat sacramentit,dicens Nisi manducaueritis carnem silis hominis , 5e bis Pascha herilis eius sanguinem,non habebitis vitam in vobis dcc. Quarto anno in eadem solennitate ut praedictum est in patitur, videlicet ut superioribus annis docuerat, nos in morte eius baptizaremur Se carnem eius ad manducandum,&sanguinem ad hibendum acciperemus. Adeo sanctam 5 veram veteris paschae rationem comprobat, ut in qua veterum fulgebat memoria Dei
beneficiorum,in eadem solennitate nouorum conderet veritatem sacramentoria.lgitur hoc mense principio mensium, qui iuxta solem ilium vii bilem primus est in mensibus anni, quid fecerit, quid dixerit iste festiuus nobis sol iustitiae,in hoc ut cccptum est euangelicae lectionis speculo coc 3 V- templemuς.s Post liaec erat dies scitus Iudaeorum alcendit Ieius Hierosolymam. JHic Euan - , iis, iii. pelista paschale festum non aperte exprimit, dum dicit indit iste: Erat dies festus Iuclaeorum, die oruin ascendit letus Hierosolymam,sed ex superioribus sesium paschale suisse colligitur. Nam aliamive pa ob causam luperiuς,Ubi mulieriba maritanae est locutus,dixit discipulis tuis: Nonne vos dicitis,
i h ς ι quia adluic quatuor mentes sunt, δἰ metips venit Constat vero, quia Vbi no plus quam quatuor x menses ante mei sciti intersunt,paschalis sestiuitas non plus quam duobus mentibus longe abest, Deut. , quo Vtiq. spacio temporis alia selituitas nulla Occurrit, qua iecundum prxcepturia legis omne inasse ulum deberet apparere ante conspectum domici. igitur de hoc paschale festum est, quo no strorum ut pra dictum est, de posterius liquebit sacramentorum principium repetitur. t Esi au tem Hierosolymis probatica piscina,qus cognominatur Hebraice Bellisaida, quinque porticus habenς. J Piscina non a pisce di sta est,ire ut Hec fiscina a iis co,nec mutina a muto nisi forte per antiphratim, eo quod pisces minime habeat . Erat autem aqua gemino lacia mi ignis quorum alteria Pier unque impletur imbribus lirhernis,dter rubris est dii color aquis, Unde hostiae lauabaimur. i. Quamobrem probatica quoque dicta est. Graece nanque probata,Latinὸ oues dicuntur. Vnde Ut prxdictum est plicita a haec probarica dicitur,eo quod ibi hostiae lauaretur .Quae cog nominatur inquat Hebraice Bethsaida. Otandum quod non ait, qus co nominatur probatio. Quod i i dixi ilet, videretur ideira dici Graece probatica,quod Hebraice Bethlaida: sed est inquit
probatica,id est lauandis hostiis accommoda, quem tensum sermo latinus uno verbo non res liai cognominatur autem Bethsaida,quod Latine dicitur domus frugum. Cuius nominis iecundum res subsequentes magnum est mytterium, Qu:nque inquit porticus habens.In hoc tantum continetur narsi eriuiti, ut quamuis per hominis factum,tamen a Deo recte credatur prout sunt quatenus liuius numera porticus illic haberemur. ur enim illic habebantur. Sequitur: s In his iacebat multitudo magna languentium , cxcorum, surdorum, aridorum, expectantiu aquae motum. J id eit,ad hoc piicina haec porticus istas habebat, ne multitudo languentium ad cale/siis reinedij opificem pii cina in excubans,iecium non haberet,ne Opem supernaria expectare nolicerer,xilia urente,Uel turbine aut pluuia de sub Vuido vi nente. Longa enim erat supernae vi sitationi, expectario,de qua protinus lubiungitur: l Angelus autem domini secundum tempodescendeb.it in piscinam,ct mouebatur aqua. Et quicunque primus descendebat in piscinain, ita inussiebat a quacula detinebatur infirmata te. Iideo tunc euideliter prxsentes sanctae ciuitati Jc., teniplo prsi ides aderam virtutes, antequam ' admisium in saluatorem crudele necis sacrilegia receii stet ab eis onine cali praesidium, quo facto, ut Ioi ephus quoque testatur, auditae sunt ex Iose dς dem virtutes conclamantes: l rarit eamus eα his sedibus. Notarcium Uero, quod non esu liostia
2 ., ' rum quae illius plicios aqua lauabantur,sed ex eadem sua S hostis lauabantur,a qua sanabaturribr. unus,quicunque Post motionem eius primo descendiisset infirmus. In his inquam ut pisdicta
capai. est tantu continetur mysteriuri tantum prssiguratii est lacramentum, quanto opus habebant, que ccclesii toplo inserendae erant hostrs vivae,scilicet anilias N corpora lanctorii, quato opustia hemus omnes nos homines,qui Uniuerit ex primo parente nostro verum languorem, veram de omnimodam tam corporis quam animae contraximus infirmitate. Scimus enim & credimus, Esai. credimus inqua propter quod loquimur,quia diis noster Iesus Christus, qui vocatur iuxta pro a Di n I phetam magni conlitis angelus, de coelo venit,id est,non de deorsum,ut caeteri homines, sed deiursum,non de terra, t primus homo terrenus, sed de coelo venit homo coelestis, quia non de matre iuxta quoidam asortiuos haereticos initium habuit, sed a Deo Veniti patre exivit apud quem erat antequam sol maretur terra N orbis. Venit inquam in populum Iudaeorum, de illo carnem assumens,S eodem de sensu suo, dum praedicat di annuntiat salutem N pace, mota ea gens inquieta, grata issimae Veritatis eius impatiens,& verta in seditionem, tradidit morti vi lxcri .. xternae larguorem. a ille morte luavit x mundo codidit sacramentit,ut in morte eius bapti Deut.3; zaretur genus humanum,id est,Omnes qui diuersis retro temporibus collecti, quinque libris Mosaicae legis testificatam hactenus expectauerunt gratiam Dei. Huius plane mysteril siguram, praeterebat illa magna & diuina res. Vnde di hic Euangelista Iohannes, supernae charitatis diligens inspector, recte illam non prstereundam arbitratus est . Piscina quippe illa ita cra in
103쪽
cra n qua, ut praedictum est,hostiae lauabantur, uniuersas populi Iudaeorum caerimonias, Uni uersum veterum sacrificiorum ritum significat, quae cum umbrae essent futurorum, ita, ante ii
Christus descenderet de in se me pso legem impleret, neminem iustificare, vel ad Persectum ad- Η b. i.
ducere poterant, sicut piscina illa ante descentum angeli neminem sanare poterat. Quae, si cur quinque porticibus cingebatur, in quibus iacebat multitudo languentium, motu aquae eae Pectantium: ita lex Moysi,cuius quinque libri sunt peccatores interim cohibebar, sacrifici js illis obumbraticis emundari non valentes , donec Veniens Christus ea, quae sacrisicis; eisdem praesi gurabantur, in veritate perficeret. Vel certe, quia non solum illos qui sub lege Moysi fueriar, Qui notea de cuneios qui ante legent,6c ab initio mundi electi per sidem Deo complacuerunt, Christus aetates Dei si lius saluare venit, de omnibus erat nec ellaria passio Christi: bene quinque porticus erant,
ct in omnibus languentes iacebant, expectantes aquae motum: quia videlicet ante aduentum se risuis, Christi, a quo sexta mundi aetas incipit,quin aetates sucrunt, quarum in nulla defuisse crede ise Christi. dum e t fideles ac iustos Uiros, qui circa eandem spem repoliti,salutarem nositri redemptoris eri Pectabant aduentum. Quorum omnium unam eandemq; fide recte signiticabat ille Unus, qui Ephe. 4. prior deicendebat in piscina,& sanabatur. Nam unus donii nus, una fides,unus in omnibus ele ia octus est spiritus, Sc idcirco electorum omnium siue mortuorum, siue vivorum, siue ante siue post passionem Christi vocatorum, Una ecclesia oc unum corpus est. Igitur in hoc loco tam Pulchra, tam splendida suae passionis figura illustrato,dominus quid secerit audiamus. Sequitur: s Erat autem quidam homo ibi, triginta Scocto annos habens in infirmitate sua. J Recte quidem, Ut a sanctis doctoribus expolitum est,hic homo tanto tempore languidus, peccatorem significat scelerum suorum enormitate pressum: cui quia dilectio Dei de proximi deest, R idcirco per poeni
tentiam conualeicere non potest, bene huius infirmitas triginta de octo annos habet, S a qua dragenario numero, qui poenitentiae dicatus est, binario diiser t. Verum, quoniam per huius L ng
occasionem sabbat uni Iudaeorum soluitur,&eadem sabbati carnalis solutio magna,& Ciui ni, istianae sidei nece: Laria ratione detenditur, non contenti sumus scire, quod peccatorem significet: populas ed&quem, qualem quantuinque u est, et late distusum figuret nolle oportet: quia videlicet da designat ille gralabat usuum talabra portat, non leue est,quod dominus ipse, qui iusserat, aduocatus eius iactus esit, disputando aduersus illos robustos legis aemulatores Iudaeos, quali pro sabbato Dei aemulantes, reuera autem prae inuidia seipsos diisecantes, dum unius saluti detrahunt, alterius virtuti vel gloriae inuidentes. igitur sicut ille unus,qui post motionem aquae primus in pisci nam deicendere poterat, priorem popul uni recte significat,id est,Israelitas,quorum est adoptio, de testamenta& legislatio, quorii patres,ex quibus Christus secudum carne, qui est super omnia Romuinus, benedictus in secula ut a nihilominus iste, qui hominem non habebat, Ut cum mota suisset aqua, mitteret eum in piscinam, populum significat gentilium,qui cum ipse in Christum croderet, & baptizari vellet, nemo apostoloruin, sicut in Actibus apostoloris de Cornelio legitur, Acto. iri unitati illorum qui ex circuncisione erant, illum admittere audebat. Cuius rei mysterium, quia nostra res est, in praeienti lectione lubtilius perscrutandis. Erat,inquit,quidam homo ibi, triginta&odio annos habens in infirmitate. Vbi aqua illa mota suerat, dc unus descendebat in plici Laneu nam, ibi erat&homo iste quia videlicet, Ubioc passio Christi celebrata est,&baptismi sacrame/ diis perrum illi priori populo tradebatur, iam ex tunc gentilas populus,fama tantae lalutis audita, gra tiam eandem postulabat, triginta di odio annos habens in infirmitate, id est,olim desperatus, perdita corporis S animae temporali S aeternali lalute, fraudatus vitae praesentis pariter oc su
iurae veritate. Nam per triginta annos,qui numerus annorum plena Viri aetas est, vitae praesen iis persectio: per octo annos vitae suturae aeternitas, cuius octo sunt beatitudines, quaeci octaua
mundi aetate perficietur, recte siguratur. Sed gentilis populus,& prstentem vitam se non posse retinere sciebat, Staturae nullam spem habebat. Igitur magnus iste languidus triginta Jc octo annos in infirmitate habebat: quia & praesentem vitam laboribus de oneribus cito consumebat,
ct suturae resurrectionis spem nullam habebat. Vt autem iste languidus tam vetus tamque a Psal. 13. salute remotus, calamitatem tuam agnoiceret,magisque ac magis ingemisceret, grandis illum commotae aquae sonus excitabat, magnu inque gaudium illius, qui ante se descendens curatus Laerat. Nec vero tantum ex eo, quod in omnem terram lonus ille exivit, & in sines orbis terrae PsAcr.
dei creas illius magni angeli auditus est,illud cognouerat: Uetu oc ex eo , quod penes eande pisci na,5 intra porticus eius, idem languidus aderat . illo quippe tempore, quando hic nostrae pacis nuncius,hic Dei filius de coelo deicendit, Se seditione cotra illum excitata, ut passione sua saluos nos sacere intrauerunt aquae Utque ad animam eius,& venit in altitudinem maris, de tempestas demersit euollo,inu,tempore Romanorum milita Centuriones, quinquagenarii S decuriones intra Iudaes tinus habebantur. Erat ergo quida homo ibi trigit a bc octo annos,ut praedictum est, habens in infirmitate . si uein cu indiu et Ieius . & cognouillet quia multa te pus haberet,dixit ei:
Vis Linus fieri Quibus putas oculis illum qui per hunc homine lignificabatur,magnu langui ui isti dum Iesus vidit, quos vel quantos habet oculos in capite iuri Septem .lPie est enim lapis ille,in Zacha.
104쪽
νt nv PERTI IN I AN. CAP. V. c. hc', quo oculos Zacharias propheta se vidisse test atur,qui sunt septem spiritus Dei, quorum
Psal.i i. omnis plenitudo corporaliter habitans in illo requiescit. litis oculis gratiae Vel misericordis, qui non esit alia quam ipse Deus noster spiritus sanctus,vidit istum languidsi cum ascendisset in coetu, prospiciens de excello sancto suo,de coelo in terram aspiciens, ut audiret gemitus compeditorii, vi solueret silios interemptorum. Tunc,inquam,prospexit, tunc vidit de cognouit, quia mul tum tempus haberet, id est, sensum pietatis suae se sensisse probauit, quia tempus miserendi eius rsat . ades L. Quem eius respectum pulchre per hoc innuit, quod praedicto homini familiariter dicit: Vis ianus sieri Et quidem desiderium pauperum iam exaudierat ,& praeparationes cordis
eorum audierat auris eius. Quomodo ergo parentem omnibus unius languidi voluntate nescire
poteratc Verum ad hoc interrogat,& ad hoc solum dicit, vis sanus siem: Ut ostendat, quod de homine nihil amplius debeat quaeri, id est,non qualis persona vel ex qua gente sit, sed hoc solii,
utrum peccata sua relinquerepustitiam J Velit operari. Nam in omni gente,qui timet Deum ochst' '' operat cir iustitiam, acceptus esit illi. s Dicit ei languidus: Domine hominem non habeo, ut cuna mota fuerit aqua , mittat me in piscinam. I Homo iste necessarius, qui languidu mutat in pis cmam,id est, peccatore ad domini cx passionis applicet sacra metuis,ipie Christus vel aliquis vi carius eius est. Verbi gratia: Petrus vel Plautus,m quo loquitur Christus, imo totus concors apo stoloria Vel sacerdotu chorus, quoru est officium docere N baptizare: quod profecto est languida Coriis in piscinam passionis Christis cundam aeternae salutis dimittere Sed hunc hominem languidus gentilium populus reuera non habebat, quippe conti adicentibus his quieX circuncisione erant
Asto uderibus, S contentiole ali crentibus, Christu non pertinere ad gentes,sed ad iblii genus Abraheto in Q cui res comissus est. Hoc profecto languidus iste tunc dolebat, quando Cornelius orans N elee
inosynas faciens regni, Dei quaerebat, quia nec ad Symonem,qui cognominatur Petrus, mittere nouerat vel audebat,nec eidem Petro adhuc reptilia vel serpentia terrae de coeno sileram ostes a. quod in eiusmodi piscina lauare,& sic mactare de manducare deberet omnia. Dene ergo ait lan guidus, quia homiriem non habeo,ut cum mota fuerit aqua, mittat me in piscina. Et quas quae reretur ab eo,cur hominena quem Optabat, hominem tam necessarium no haberet,protinus ad
iungit .sDum venio enim em,alius ante me descendit. JQuod profecto secundum illius cautam, cum quo tunc loquebatur lesus,non satis rationabiliter videtur subiungi. Non enim, quia dum veniret a pie,atius ante illum deicendebat, idcirco hominem non habebat: sed quia homine non Alius habebat, quo mitteretur, ideo in pilcma descendere no poterat. Melius ergo iecundu id, quod ante me per illisa tignificabatur, ipse liter alis termo procedit,quia videlicet gentilis populus idcirco h inuri ininem non habebat qui mitteret illum in piscinam, quia dum veniret ipse,alius ante ipium de Atio ij Rendebat,id est,idcirco Christi gratia percipere non poterat, nec apostolis illum admittere liceo
bat, quia dum rogaret sibi auditum salutis aperiri, hi qui ex circuncisone erant, moleste nimis Obulabant,dicentes: quia nisi circuncidamini iecundis morem Moysi, no potestis latui fieri, necuad Christi gratiam admitti:α ita dura conditione repellebantur du diceretur eis,ipsos ad Chrissium non pertinere,nisi prius uniuersae legi Moyii lubilc eremur. Sed aduersus hanc illius Prim ris populi inuidentiam oportunc adest prolocutor Christi,magnust gentium aduocatus,ipioAE tu, lancius,& antequa ni gentiles in illam dominicae passionis pncina,id est,m bapti lini eius, quo in morte ipsius haptizamur,sacramentum descendisset, cecidit super eos,&erant loquentesim Romis. E,N magi illicantes deum. Ac deinceps sicut vitum est eidem spiritui sancto eiuli apostolis, Acto. iti dia initum est, ne quis vlterius tentaret imponere iugum ceruicibus discipuloru, quod neque imi
Q portare potuerunt,neri: Patres eorum .Recte ergo donianus,dum ilia sutura,imo per lenae 1Plum
disposita, S mox facienda, praeuidet: dicit illi tanguido, qui in piscinam deicendere non pote rat, Ubi alius ianatus fuerat. I Surge, tolle grabbatum tuum N ambula. Et statim sanus iactus surrexit,&sustulit grabbatum tuum Sc amdulabat. Erat autem sabbat una millo die. J Cur enim sabbato, illi,quem omnipotens verbum imperio suo sanat,grabbatum suum portare imperat, quod apud Iudaeos feri non licebat, dicente lege: de die sabbati non inseretis onera per portasmem is vestras. Gur,inquam,hoc imperat, nisi ut ostendat inimicis suis Iudaeis, mox affuturum, Ut sicut mala. r. per prophetam praedixit, non solum l abbati,ted de omnium solennitatum illorum stercus super vultus illorum pronciat. Hoc enim postmodum coepit fieri aut horitate spiritus sancti, signa de Q. s prodigia facientis, Vbi omnes a seruitio legis abioluit, interpretibus voluntatis eius lanctis apostolis , dicentibus : quia visum est spiritui sancto S nobis, nihil ultra vobis imponere oneris, quam hxc necessaria, Ut abstineatis ab immolatissimulachrorum, S sanguineo sui lacato de sornicatione . A quibus custodientes vos, bene agetis. Valete. Sed cum labba
Luna carnale non curandum est e dominus opere iniuncto innuit, cur tali modo , id est, de Portatione grabbati, quam alio quolibet modo istud lignificate maluit c Plane nonnitus aut Parum boni Operis Per illam grabbati vectationem tignificauit. Non enim quippiam ei
labolis aut oneris in hoc fas est iuspicari, sub quali laboramidus quodam loco dicit: Venite ad me Umnes, qui laboratis de onerati estis, S ego reliciam vos. Siquidem labor ille dc onus illud inur
105쪽
C OMMENTARI ORVM LIBER V. y infirmorum est, qui non tum sanitatem consecuti, non alius sine dubio labor, quam amor huius mundi, qui nondum curatos multis oneribus curuat 5c deprimit. Igitur onus illud hic lignificat quod quisque portat,iabbatum domini legitime celebrat. Proinue primo sciendii est, quia G sicut in holmne illo qui curatus est, populum gentilium intelligimuς , quondam absque fide in hibi 'r'
peccatis luis iacentem nunc autem nisi de stanteria,& in bonis operibus ambulant cata in nrab sunt, Rhato eius uniuersum Apostoloru5 pra dicatorum Christi ordinem re ne accipimus. Nam sicut docto homo de cuin aegrotat grabbatum iuui portat, Se cuiam sanus est, in eodea diurno labore cope '' tenta somno recreatur,ua populus gentilici Scum insidelitate languerer, per Apostolos Sc prae/,Conu caiores laricios ad Ghristia in magia a dileelionis suauitate deportatus eii, Scum iam per iusti riam iidei lanatus est,eorum nihil minus meritis, Vel exemplis, doctrinas quocu vel monitioni bus in Opere bono,ne deficiar,confortatur, de a quotidianis loluitur excelsibus. Hos autem ita vicit sim portat, ut cum illi ipiritualia scini nauerint, iure carnalia metere debeant. Huic ergo magno languido Mai sanato cum dicitur: Tolle grabbatu tuum N ambula ide est ae ii dicatur: Da Opcram, Ut grabbato tuo non ingratus a pareas. Eos quippe, in qu risi i Piriti tali prx dicat iO- ne requieicis, tua carnali su utentare ciebes subitantia, dignus eii enim operarius mercede sua. Ee 'R 'ς
Ut homo imperata, i anus iacius confestim surrexit,& iustulit grabbatum sua de ambulat. Quid verici quia inmiscitius Palam omni mundo grabbaium tuum portat Ec ambulat. Sanctos Apo totos vel apoliolicos viros, in quor uiri fide, meritiique, & exemplis requiescit, non foelum in vitai lorum ius cepit,&competenti alimonia supt,ortauit, sed etiam post obitu illorum
memorias i piorum Gebito cum lionore venera ir,5c amplius pol essionibus dilatat, ut succes soribus Uel Diutatoribus eorum nil ut corporalibus desit, in quorum spirituali ministerio suam animam reclinauit. Ita proiecto tritic homine grabbatii iuuiti portare iubebat Iesus, cum dicerer
Paulias, i no ipse qui Paulo loquebatur Clitisius Corinthiis, de ministerio quod fiebat in sanctos ' '
Hiero olyinis: Placuit onquit eis,& debitores sunt eorum. Nam ii spiritia alium eorum Partici in is Pes lacti tum gentiles , feliciti cic in carnalibus ministrare eis. Igitur cum languido illi dominus iecunduari magnitudinem potentiae tu e uix illset: Surge recte iuxta beneplacitum voluntatis i uuhoc addidit, vi diceret tolle rabbacimi tuum & ambula. imperium eius,5 Velox salut .as, bc ita nil Priami ra conmatur obediemia frat autem n quit sabbatum in illo die. Dixerunt ergo
Iuda i illi qui sanus iactias luerat: Sabbatum est, non licet tibi tollere grabbatum tuum. J Hoc retici a d xci iant, Mi hypocritae, de quibus bene prophetavit Esaias: Populus luc labiis me hono vat, cor autem illorum longe est a me. Nam niti, ut in cxteris, ita & in isto cor eorum longe elset a Deo, nomam male honorem eius diuiderent, labris pollutis stercus tolenitarum tuarum prae dicantes, corde aut ii lend.dae diuini operis gloriae inuidentes. Quid enim Vnde hic homo ia nitatem receperat ex labbato illorum, an ex virtute eius, cuius praecepto grabbatum sua por rabat Imo, Ut ad illam magnum languidum per totum Orbem diti usum,iermo recurrat, gen tilis Populus unde spiritum accepit, ex Operibus legis,an ex auditu fidei Sic entiri Apostolus, Paulus Iud, is oc Pseudoaporiolis fascinalicibus, illum magnum de famosum grabbati sui portator ,5c
dicentibus line circuncilione oc legalibus caeremoniis, licet baptizati iiii ,non potestis salui fieri, iis es fi cum tuum iam pene ellet oblitus luc homo curatorem,a quo sanitatem receperat, sic iriqii γ in desia ex ge irraticens: O in leniati inquit Galatae, quis vos fascina uat,non credere verita is c Ante quorum gerib Moculos letus x lirili us prosci plus est,in vobis crucifixus. Hoc solii volo a vobis discere, x ope
tibia, legis ii iritum accepepistis, an exauditus id ei Spiritu enim se accepit seiciebat, quod n. a nitelia erat Cperatione virtutist. Unde dc protinus subdichi: Qui ergo tribuit vobis spiritia,&operatur Virruici in vobis,ex operibus legis, an ex auditu fidei Item post aliqua: Currebatis bene, quis vos impedivit Ueri tali non obedire Videlicet currebant accepta ianitate, qui ante Gala, s. iacebant, portates iugum suaue S onus leue, id est, opera lautitiae, quibus nullo modo debuisset homo ianus labbata iudxori quae Deus odit, praeponere, veridico propheta Elata test .ue: Neo meniam Anabbat uiri, oc iesciuitates alias non seram. Iniqui sunt cxtus vestri, Calendas veliras, di i abbata vestra odivit anima mea, tacta sunt mihi moleita. Ac deinceps: manus enim, inquit, vel irae plenae sunt sanguine. Vercuri ille homo cupe dictus, scilicet gentilis populus, iam lana tus, id eit, in Garisto Daptizatus, ted rudis, de scripturarum imperitus, Unde Spartim laicina ri potuit non credere veritati, neiciebat haec, de caetera testimonia propheticae icripturae igno rabat,quod tanto odio ellent Deoi cstiuitates,5 Calendae, cunctaei Iudae iam caeremoniae, ex quod ei anguine litisti, quo plena, manus ludaei habent, sunt pollutae , Nidcirco non poterat de ea quae in Christo est iacie, rationem reddere, nec vero poterat ipium Chri titia praesentia cor Porali adire ut audiret Uina Patiens, quod in tali contentione responderet prole. lueene ergo lub
ditur. Respondit eis: Qui me ianum iecit, ille dixit mihi: Tolle grabbatum tuum, δέ ambula, Interrogauerunt ergo eum: Quis est qui dixit tibi, tolle grabbatum tuum, de ambula is au tem qui ianus effectus iacrat, rieiciebat Iesum quisnam esset.IVide nunc in primis aduersarios Ulixisti, quam ui apiciates inissa incerrogatione tua sint, Siniqui. Ille homo qui ianus est ectus
106쪽
Ru PERTI IN IOAN. CAP. Y.suerat,ic de tam longaeua infirmitate repente tam perfecte conualuerat, Ut grabbatum suum valentibus humeris,& collo irreflexo portaret, hi inem biem illis rei poni iunculam reddiderat dicens: Qui me sanum secit, ille milii dixit nolle grabbatum tuum S ambula. At illi pariem vitam vel membrum ab auditu suo clulerunt, hanc scilicet: qui me sanum secit. Aliam ve 3 parte, id est ille mihi dixit,tolle grabbatum tuum de ambula, protinus Ore eius rapientes, lin guarum suaru i agittis confodiendum pro signo sibi posuerunt. Non enim dixercti: Quis est quileianum sectic seu dixerunt: quis est ille qui dixit cibi, tolle grabbatum tuum N ambula Illud quippe mani sellain tantae virtutis bencsicium dii parere mallent, utpote laudis de gloriae riuicaui am vel materiam non leuetia hoc autem icti , hoc audiri vel publicari idcirco studebat quia videbatur eis,quod quasi legitima accusatione in calumniam trahere milent. Similiter post modum cum diceret gentilis populus sanatus, id est,per itidem Christi tuistis: catus qui me sanum fecit,qui nutu spiritum dedit,de ui me virtutes operatur, ille mihi dixit per Apostolos suos: Iudaicas non cures caeremonias, nec ecrum obserues labbata, tam una diligas dominii Deu tuum toto corde, tota anima, tota Virtute,deinde Proximum sicut teipsum, quod est reuela surgere,
de tollere grabbatum tuum. Cum inquam liaec diceret, econtra non dicebant aduersaris Chri sit,iud xi, Vel pleudoapositola: Quis est qui operatur in vobis virtutes nullam quippe ratio nem inde audire, vel mentionem fieri volcbant, scd hoc dicere audebant: Quis eat qui vobis
praecipit non obieruare sabbata , vel cunctas molaicae legis respuere caeremonias & non ii inebant detrahere Girilii grati .e,sanctorum Apostolorum contemnere Personas. Verbi gratia,
dicentes : Petrus idiota, oc homo sine lueris est, de Paulus de inusti Apostolis nullus est εἰ hiis intilia. Quorum sabulas oc genealogias, dc proianas vocum nouitates , stultas quoque de sine disciplina iux:tiones, quae generant lites, de ad nillil iunt utiles, nisi ad subuersionem audien
tium: quia nec detiit a rei iuguerunt, nec per scientia in scripturarum euacuari potuerant, recte dc limco ictum est, qGia is qui ianus fuerat ei Tectus, nesciebat Ieium quil nam esset. Si enito secisissent, nequaquam potuit sent ab illo fascinari, non credere veritatem. Quam imprudentiam ille cui nos Apoli Olias: Evigilate linquit iusti, dc nolite peccare. Ignoraritiam enim Dei quidam habent. Ad reuerentiani vobis loquor, dcc. Proinde rine dicimus, ignorationem scriptura rum, ignorationem L .hristi ei se quia videlicet absque scripturis, noui Parii er ac veteris ita menti, impossibile est hominis animam stare, Ut nullo circumseratur Vento doctrinae. Nesciebat ergo quamuis ianus sactus, id est, in Christo baptizarus primitivus gentium populus, quisnam esset Ieius,id est,quanius,quam poto, quam Verus Deus,quam vere etiam sabbati dominus. Cur
vocem nesciebat Ait Euanges ista. sic Ius enim declinauit a turba costituta in loco. I Valde no/tandit,quodnd idcirco Iesus declinauerit, quod ille ea n eiciebat, sed idcirco Iesum ille nesciebat, quia Iei us declinauerat. Vnde enim letus declinauerat A turba insit costituta in loco. Noa loco, in quo ei at, Ec in quo Virtutem sanatis operatus suerat, sed a turba quae in loco erat, declinaue rat. Nihil verius. Qui s enim locus est,in quo salutem operatur lesus,nisi sancta eccletia eius Sed a nullo loco Iesus declinat, nusquam localiter declinat. Ubique enim est, cum sit Deu , in omni loco est. Quanto magis ab ecclesia sua, quae locus erus eii, nunquam declinat: Deus inquit Pilat. in loco sancto suo, id est, in ecclesia sancta sua. Sic enim sequitur: Deus qui inhabitare in cit vinus moris in domo. Ergo non a loco te ius declinauerat. Sed quid ait Euangelista A tur ba inquit )c istituta in loco declinauerat, id est, ab illis declinauerat, qui turbam faciebant in loco suo, in domo sita, in ecclesia sua. Non ergo mirum, fita qui lanatus ei sectus fuerat, ne sciebat ieiuni quisnam eii et,cum & lesus propter turbam declina siet. Verbi gratia , cum alius diceret: Ego lum Pauli, alius : ego sum Apollo, alius : ego vero Caeptio, de propter haec schis mala, caeterasque latretes non poterat limplex fidelis ici requis ieius esset, non poterat cito ra tione ni certam obtinere, quam de tristo teneret, ves quam contra veros aduersarios Christi, S salsos aemulatores lenis redderet . Quid tandem iecit letus turba sedata uid in pace iacit, qui in turba de tumultu mentium scissuram declinauit Sequitur. C Postea inuena eum lesus in templo,& dixit illi: Ecce sanus factus es, iam noli peccare, ne deterius tibi aliquid con lingat. J Interim dum turba est in loco, de Iudaei de sabbato suo calumniantur, is qui sanus effectus cst, templam ingreditur, ubi videat Iesum, vel Videatur a Iesu, quia videlicet dum ab hareticis ves pseudoapostolis pullatur quxstionibus nouus credentium populus, neces
sitare Urgente scriptia rarum thesaurus discutitur ,& fidei Veritas aperitur, Ze ita in pace e clesiae, qui fuerant ho: Pites de aduenae, iam ciues sanctorum, iamque domest ici Dei eoAuer cantur. Non enim deerant hospitibus istis Ues aduenis ardentis dona naturae,prses ara scilicet in genia, quae spiritu sancto adiuta, ex lectione scripturarum via recta pollent templum veritatis adire,ubi certa fide offerrent victimas iustitiae. Nam quemadmodum ignis interdum conlopi tus, tuisque cineribus obrutus, statu agente recandescit, de quanto vehementius urgetur, tanto cacius conualescit: sic eadem nouae ecclesiae bona indoles, quanto plures ta maiores aduer
santium lites pertulit, tanto magis Prosecit,& tanto scripturarum notitia Praeclarius enituit. Hoe
107쪽
C o M r NT AR IOR UM LIBrR'v. ios Hoc quoque non praetereundum, quod illum hominem sanum quidem dominus per semet ipsum sexit, sed non per semetipsum in templum introduxit quia videlicet per semetipsum qui ' '
dem peccata dimittit,&super centales primo tepore, ut supra dictum eli, gratiam suam Oscedit: vertam non per semetipsum vel per angelum iuunt, sed per hominem Petrum in eccletiae sui
c5munionem, per baptismum aqux, omnes,qui iam spiritum sanctum acceperant, intromittere voluit. lgitur ubi illum populum suum per medias turbas luereticorum vel contradicentium Iudaeorum in omnem si dei plenitudine adduxit. Dicit ei: Ecce sanus factus es am noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. Hoc a principio non dixit, quando ianu illa in secit: quia pro iecto cum adhuc tenera est et gentiuin sides, iis pulsanda minis, ted lactanda erant blandi arctis,& multa de vetusta consuetudine per discretionem dissimulacia erant ad templa ,in spirituma suetudinis,quae iunc opportunius virga feriremur postu Chri ius plene formaretur mitiis. Me r populo lirael non in Aegypto dominus legem dedit, sed signis Ic prodigiis suis oblectauic qui hus captiuatorem eius Pharaonein verberauit, donec illos educens per mare rubrum traduce is ' 'ret submeriis Aegyptiis S tunc demum legem exeruit dicendo, qui secerit hoc, orte in tiatur Titi, d sanguis eius super caput eius. Ita plane renascentem in Christo infantiam animarum . nutri' ccula Uel mater Dei pratia primo lactauit, ut praecedentem remissionem Peccatorum gratanter I uc. v. acciperent: deinde porti districtione coliercuit, ite confitentes le nolle Lyeia ira, saetis ne rarent. PQ : Dene ergo non i principio, ted nunc tandem dicit homini in templo, iam noli peccare,ne dere rius aliquid tibi contingat. Quia proculdubio meliuς tuisset, nunquam Veritatis viam agnos cere, quam poli agnitionem retrorsum redire. Sed A illud notanaum quod cum iri licem ob
caulamiolcac Dei voluntate infirmitas eiacit ire: videlicet aut ut probetur parientia meritu. Q augeatur iusti, aut quia peccauit Uc purgetur camino molestia corporalis,aut ne poccet obstate
vel renitente vinculo infirmitatis. Hic homo, de quo I xiciis lectio commemorauit, idcirco , tot anno, habuit se in infirmitate sua credenatis est quia peccauerat, cum ei dicat dominus iam noli peccare, ne deteriit, tibi aliquid contingat. iaci oc ipsum ad praediciam similiola nem l. te, populi gentium patenter accidit. ipse est enuti ininor ille i lius, qui peccabit in coelum, c coram ex tali Pacre, dum ac Pra portione paternar subli.intix, quae piam contingehat, peregre proi cstus, in hyni
rauit Omnia vivendo luxuriose, tandemque uni chara adhaesit, ct procos pauit. iii reuert ii, aict adhuc longe agenti pater occurrit c in osculi ira ruens super collum eius incubvir, dum , et i ista re supradita uiri eit, gentilibus adhuc foris positis id est,necdum baptizatis, sancti spiritus gratiam ueri immanrici ei tabula. laene ergo ille tali et homo propter peccata sua in infirmitate iacens, tali modo
ludari, irascentibus, sanus iactas et quia f. lnis late, qui tuam ob culpam mortuus fuerat Z perie 2t inuidentes ratre tuo, reuixit de inuentus est. Quid tandem fecit ille, qui prius inter costibus dacis os anaere nesciuir, quis vel in ancus esset ille, qui dixit ei tolle Ieabbata tuu 5 ambula, id eli bene perando ne cures Iudaeorum i abbata Quod iecit nunc, poli P ialuatore in sua co Guomc verum cite Deli, verum eisse Dei sitium . Nequitur : Abiit ille homo Sc nuntia iiii Iudae sq, quin ictus ciliat qui fecit eum sanum. J melius5 siue lius qua luda i rem iste diuisit. illi nant cum zodiisent ab eo: qui me sanum iecit ille mihi dixit, tolle grabbatum tuum de ambula, partem
iliam, quam criminari non poterant, licentio tuo praecideri in quia non dixerunt ciuis cis qui cesaniam iecit,sed dixerunt: quis eli ille qui dixit tib tolle si abbatii tuum Sc ambula. Hic ecotra
rarcem candem, quam criminabantur illi, silentio prarierit, Sc partem nulli Parcorem rei, cliene nune tu
Loni Hrinciat inlidiatoribus illis,da annuntiando non dicit, quia Iesus ellet, qui dixit illi, colle dii, po rabbatii ruum, sed quia lesus esset, qui secit eum sanum. Hoc plane nunc facit, nunc annuciat Pulu a
iud.UE. ii de iis Populus Cim ii, noni o de Pirtutem saluatoris sui eius dein Citri sti filii Dei, nunc
etiam nolentibus S inuitis importune scripturarum veritate impingit. Et si non prosicit Ut con uerta: e , exultat tamen, quia scienter Sc conitari per proloquens ,eost couincens de lege ipsorii de prophetis contu ndit, Se obmutescere sacit imprudentiam pecudoca, ut Via eant recti oc I xten ta , de omnis iniquitas Opilet os suum. Ac nota nasi, quia non in templo erant Iudaei,quibus ille honio nuntiauit.bie enim dictum eii: Abiit ille ho ino, o ciuiltiauit Iudaeis. ianc abiit, imo quia Sup. 1. abi et,cu eo tabe ant in replo ludaei. Nunc eritin quando sumus nos inteplo Dei,quando sumus in eccle. ra patrii 5 tutiorum omnica qui ab initio mundi luerunt veri adoratores Dei, ludari toris Luc. s. sunt, ludaei magno flagello iracundiae Dei Ut mali negotiatores, Ut male negoti anco iacrones, Ora, eiecti sunt. Nos interdum eximus ad eos & rogamus, ut veniat nobii cui a te lusit. Sed ira sica. ipii enim,dia nos iacus Uuulu laginatum comedimuς, loris perii stetes de audientes sympho tua Sc chorii, solo auditu cruciantur, bc pertinacii luore torquemur, donec iple patet exeat, cPec metii iurii rogare dignetur. Nunc ad ce tepore illo gelia redeam. , bc nos qui iecundum ii iam P ligurationem in veritate sanati sumus,nolicae, qua fanati lumus, ii dei firmamenta ex ipsius, qui nos ian auid , Ore colligamus. Sequitur: s Propterea periequebantur luaxi lesum, quia hoc iaciebat ut labbato. t eius autem respondit eis : Pater meus vique modo operatur, bc ego operor, Propterea ergo magia quaerebant eum Iudaei interficere, quia non solum soluebat labbatum,
108쪽
attentione beneuolentiam, ab omni docili S reuerenti anima, res Postulat: quia vere in hac ora tione sua non tibi, sed nobis cosulens, propria scipsam ratione propter nos defendit summa Dei sapientia. Vere etenim in comuni adnitorio totius mundi, tali nobis δἰ propter nos perorat de/sentione, cum elocutione grandi pariter & humili, ut & iapientibus vel eloquentibus seculi ita desit in contextu diuinae orationis artificium quod demirentur, ct ideor is si delibus maiestas vilclaritudo lentuum nuda sit qua illorum insanita vel simplicitas competenter aedificetur. Pro pieita inquit, persequebantur Iudxi Iesum, quia Exc faciebat in sabbato,dcc. Ecce in his .erbi. Euangelista lyllogiimum compegit,cuius nobis distinguere partes opera pretium est,no ut hi
logisticae artiet nugas in tanto opere magnificemus, sed ut eius intentione lentia mi nostro ut cuivrniqua
intellectu consequi pol stinus. Propicrea, inqllis, persequebat Iur eum Iudxi,quia haec faciebat in
S docere illum decebat. At illi non qualicunque die, seis labbatis, neomeniis, aliisque festiuitatibus,celebres conuentus agebant. Oportebat ergo ut sabbatis quado domus plena erat id est
sabbato. Quid hic Euangelista proponit, niti ludaeos mirabiliter faciles oc pronos fuisse in nocerti saluatoris, in tantum caecos oc Vers rationis expertes, ut liuiusmodi opus salutis de requies manifestum opus solius diuinae Virtutis, pro transgressione computarent labbati sui, pro transis gressione inquam non qualicula et, sed tali vel tanta, Vt salutis autore dignia praedicarent mortetio alia ob cautam,nisi quia salutem operaretur sabbati die. Quid enim eii labbatii nisi requies, vel qua ob causam datu est, nisi ut operarius iciliis cxteris septimanae diebus uno die requiesce ret, tamen vicitum diurnua tuo patre familias ex debito perciperet Sic enim in lege scriptum est: Scx dies operaberis, leptuno die cellabis, Ut requiei cat bos de asinus tuus, ut refrigeretur si lius ancillae tuae fcaduena. Ergo non nisi ad requieicendum miseris seruientibus,& ad reparan dos arius solutos, sabbatum datum est id est,requies. Sed hoc opus domini,& cxtera eius opera, requiem vero labori lan uentium miserorum optatissima succedere saciebant, veris angoribus diu desideratum refrigerium lubstituebant. Ergo caeci 5 cxca crudelitate saeui homicidae per diti, multa a vera requie longe receiserant, multum a pietate dii parati erant: qui tale ob causam periequebatur salutis Opilice, Dei gratia. Vbi Euangeli ita lic proposuit, protinus asti in psit. Iesua aut c=iquit, dixit eis: Pater meus vi Q modo operatur, oc ego Oper Cr. illud ,inquit, quod haec fa ciebat in tabbato, ia iiiiiiciebat ad exacuenda illorii crudelitatu, ut ta in F beii ix erect ae vaderent incentae atq: inhiantes ad hibenda eius languine. At ille hoc dixit eis, quod valde maius, quod illorum inuidenti superbiae longiὶ esset intolerabilius: Pater meus utq; modo operatur,&ego operor. Hoc assia mpto protinus concludit lac : Propterea ergo magis quaerebat eum interficere. Si, inqu:t, propter illud inuidentes periequebantur eum, multo magis inuidere N perlequi habe bant,siquid maius ex illo acciperent. Sedi ioci conge maius est patrem suu deum dicere, j tale quid in i abbato facere. Perpende ergo, qui minoribus maiora consore nosti, qua nisi istud fili alio minia, malos filios malom, tota humanitate etauerit,ut dentes eorum 6c arma be sagittae ad in uice prae furore collideretur,de lingua eorii gladius acutus anguine sitiens, longe extra decea J labia protenderetur. Sed ratra nuncipia veroa lection plananda sum. Propterea,inquit,pe sequebamur eum Iudaei, quia hic faciebat in sabbato. Revera satis saciles ad malum satis de nisemium veloces pedes eoru ad ei fundendum sanguinem. A tranae curasta tam sepe faciebat dominus in i abbatis Nunquid ut prouocaret eos,hanc illis dabit offensionec Nunquid quia mori Esuam fore sciebat viil , idcirco prouocabat eos ad ei iundenda suum sanguinem Absit. Sed ipse lucerna erat,de idcirco ut luccret in tenebris,in mundit Venerat. Constat vero, Quia sicut ipse ait, nemo accendit lucerna de in abicodito ponit, sed super candelabrii, ut omnes qui in domo sunt, vel ingrediuntur domum, ut lumen Videant. Bene ergo in oculis omnium lucem operum suo rum propalare debebat, bene in synagogis de in templo, q 3 omnes Iudaei coueniebant, operari
templum vel synal oga,quando ingrediebantur oes seriari, ad quos lucerna lixe inissa fuerat. Oportebat in i ut tunc tu per candelabrum iuuii an operaretur opus suae claritatis, et expan deret lumen corporaliter , inhiantis in se plenitudinis diuinitatis, ut oculi simplices in lumina eius gauderent,6 Oculinein exculari ne de peccato non haberent. Haec enim lucerna nullum oculii ob sui prxsentia ne et elle faciebat, sed tantii a simplici oculo diit in si bat, quemadmodItu, quilibet honus artifex, per ostensione artis tuae neminem inuidum esse iacis,lea tantum ab effectis deprehendis S discernis,quis inuidus,quis erga te benevolus sit. Cum igitur in praesen ita lucis,Oculi nequam totum corpus tenebrosum haberent, adeo ut lucem in tenebris lucen rcm non modo non comprehendere, sed etiam extinguere vellent, persequebantur enim illum ludis, propterea quia haec faciebat in fabbato dicit eis: Pater iocus usque modo opetatur de ego operor. Breuis se iuentia, mirabilis causa, quia Sc persecutores suos in ius vocabat, denos benevolos sibi, sicut lucerna fulgoris, illumibat . Denevolos nanque sibi nos bonis ope ribus effecit, quorum Unum illud, quod nunc languidum sanauit, ad captandum beneuolen clam pertinuit. Nam quod ait: Pater meus vique modo operatur c ego operoisinosci oratori
109쪽
mirabilis, cuius partem illam qux esit, & ego operor, toto sequenti sermone argumetalloia Ue ritas ob confirmationem nostrae fidei constanter A veraciter defendit. Audite ludaei, audite se gem aequilaris, postulat homo iste que vos persequimini, que vos ob huiuii nodi caulam iri tersi cere quaericis,qua senatum orbis terrae beneuolum sibimet ei fecit. Die sabbati reprelielisus de
ei e qualicueri; nos e de qualitate operis qualibet laudandi defendit, sed de iure tuo secudum .ria tales suos caulam lenitima consita lucris, Vel admo totius orbis publicii auditoris non subter in ira. .
fugit. Vos omnes ex Abrahanai Sc omnes poli A braliam estis, luc aut ex Abraha quide natus est, sed& ante Abrahaesi,& no iic operatur in i abbatis ut vos, cuinhoue vel asinum ad aquatis, t. a. Dori nil iis negligentes in hoc sabbatii,id est, requiem ancillae vel aduenae vestri, vesici pecus sol uel uiu δἰ ad aquantis,& idcirco no vult sub aequali vobiscum lege teneri. Habetis lege,estis quis iri l. x .dem legis periit,habetis iudices,ti vere uti et tumi iam loqui,& recta iudicare velint. Pater meus sinquit Uique modo operatur. Non indicat nunc primum quis vel ubi pater tuus in, sed hac re iamdudum vobis intimata, maxime per testimonium to annis id quod i equitur,n ego operor, defendere intellit. Et illud plane concedere oportet, nec enim negare potetiis, quin ille salis P a ter crus quale iamdudum audistis, vici: modo operetur. Nonne ille vi in modo in sabbati, ve siris fecit tolem suum oriri luper honos & malos, pluit super iustos de iniusto, Nonne cuia iis mat. ii. diebus nullis sestiuitatibus exceptis, occidit & viuere iacit, percutit bc sanat, de quacunque die i. Reg. . appiehenderit hominem dianum inorte, uacunq; die peccator in manus eius inciderit, non est vς--οῦ sabbatum quod illuinde manu eius eruere possit. Nam Ut hoc taceam, quod a substituen dis animalium tombus, vel nutriendis terrae fructibus, non magis sabbato quiescit, quam prima vel secunda sabbati. An putati Auod vos,dum in sabbatis vcsti si onera peccati per portas ve stras, id est, per senilis vestros inlectas, qui uti l cum sint portae ec senesitrae corporis,ingredietur mors per ipsos vi Q ad interiora ventris, cum inquam eiusmodi onera portatis, te longis iniqui Esii. i. tis ianiculis trahitis, putatis dum vos illa iacitis in sabbatis, R dum in sabbato homicidium ad uersum me pertractaris,quod Pater meus tunc ituerim otiosus sedeat,quia i abbatum,S non vos Psa'. '. de libro suo delear, imo peccatum vestrum stilo ferreo in ungue adamatino, scribat sorti opere S protunda scriptura, quam in scii pueri inneino deleata l'alam ei oesit quia pater meus usi modo operatur, S quod non ita requieuerit die septimo ab omni opere, ut cuncti a quae creauit 'st i desinat magis sabbato,quam alia die gubernare. Dessendam it acu mei plum,dicens: Sc ego ope ror: Si aduersamini, vera ratio, rationalis veritas vinculo suo conatus vestros alligabit. Vos in patre enim a Iollaniae,quem conlutendit messe iudicat iis,quasi propositum, audistis, quod Oeus pater in meus fit, Vos a me assumptu refellere non potestis,qiim ille pater meus operetur usque modo in
die sabbati. Concludo ergo dicens: igitur Sego operor. Quid enimcNum ita vos insanire a uindebitis, ut odio vel despectu filii patre quocu condemnet ista persequamini, quia non vacat ab operibus vitae vestrae necessariis, vel a regimine totius mundi in die sabbati c Rursus legaliter ait ruere non poteritis, quod filius minus hi r patre suo ii qudd filius patre suo minus legitimus etiam sabbati dominus iit. Quis enim silici, legitime natus, patri suo natura vel conditione poli ponitur Nunquid pater alterius vel diueri x iubitantiae quaevisae, cuius Scipse eii, si litigenera
. re potuit Facere quide aliud potest,c id quod ipse est, sicut vesina quilibet da pingit vel plasmat, I aliud prosccto, j quod ipse est,facit :ied dum generat, profecto aliud qua id quod ipse eli, gene
rare natura non concedit. Me autem solum pater tibi eca sed genuit: iicut vobis idem Iohannes, suprati qui supra dixit: nigenitus qui est in sinu patris ipse enarrauit. Ille Unigenitum Dei me eit per .hibuit. Igitur S ego operor in sabbato, uonia minus liber, nunus legitimus non tum patre meo. Propterea ergo inquit magis quaerebant illum Iiadaei interficere, quia non solum soluebat sal, halum,sed δέ patrem suum dicebat Deit, a qualem se faciens Deo,videlicet dicendo: I 'ater meus vi et modo operatur,x qualem te sacit cilicet iubiungendo, 3 ego operor. I Respodit ita F leius, di dixit eis: Amen amen dico vobis, non potest filius i se facere quicquam, nisi quod viderit pa
trem sacientem. JHaec di sta quandam impotentiam iniuisicientis naturae tesonare videlitur: edi si recte aduertas veram,certa,itabile raripili:l Uei Omnipotentia praedicare probantur Quae cavero sentia suerint perspectaclarctat, Squa recte, quat optime responderi Ora letus quaerentibus se interficere. Et hoc primo sciendunt, quia foecunda oratrix sapientia Dei, ab hoc loco vii ad id quod longe inserius dicit: qui vero mala egerunt in resurrectione iudicii, tirmissimis ars me tu utitur, utpote nobis verba faciens ad contutaridas aduersarias partes ludaicae vel haereticae Non poprauitatis, bc id ad cosiririadam veritatem tuae diuinitatis, neceisariam Oa: ni Ihri stiano homini.
Non potest inquit filius a se sacere quicu, uti quod viderit patre faciente. Quis uni angelorii, i. aut hominii hoc de seipso protestari potiait Quid enim Deu patre videt qari iaciente, nisi omne id eii ii honum Quid vero aliud eit, quod ille non facit nili omne inali Quod videlicet qui iacit , a se pse etimetiplo iacit, quia solus facit,quia seorsum extra desi Sc pacrciacit. a ius ergo liue angeloria, siue homurum, ita castum cor Porcii te habere gloriari. v c dicat, quod a te pio quicq: facere nos ossi te pio uia.
110쪽
1 οφ RVPERTI IN,IOAN. CAP. v. Nam S angelica natura malum potuit sacere A secit, & humana natura malum potuit sacere &s.fii ' Et quidem sancti angeli firmati sunt, ct quia malo angelo quicquam a seipso saciente, id
ι, hori est malum iacient ipsi Deo principi tuo adhaerere maluerunt, hoc in i cmunerationem accepe possum runt, ut deinceps malum sacere no possint, quia cum Pollent iacere,noluerunt . Verum hoc noρος ἔς 'per naturae ipsorum potentiam, sed per diuinae Cluntatis remunerantem gratiam. Proinde etsi recte dicatur, quod iam a seipsis quicquam iacere non possint, atramen non liud verum est adiungere,quod iacient quacunque viderint patrem faciensem. Te igitur o Arri, cuius mortui quocpta in inferno sepulti nomen ita tori dc horrori est, toti magnae & i aruix ciuitati Dei, re in quain silii Dei desentio praesens oppugnat, te haec voN eius accusat,te Verum hoc eius testimo nium ei herat, te hic eius ciam raeterna decollatione condemnat.Tu enim eundem filium Dei creaturam dixi lii, tu factum esse inclamasti, tu tempus erat quando non erat adinvenisti, tu uerribilem heu pollute Se imitriinde id cur, de bono ad malum reque ut angelicam vel huma nam naturam dei lexibilem esse delatrasti. Denique cum haec Iudaeis diceret, iam hic hortis nus furor tuus in auribus eius erat, iam te inter illas ludaeorum turbas tumultuantem de .e saluentem audiebat, iam aduci ius Elalphenuas tuas leti Iuni defendendum, suisque sidelibi Non est succurrendum esse ienciebat. Ait ergo: Ameri amen dico vobis, non potest illius a seipso. iis si sacere qui cctuam, nisi quod viderit patrem iacientem. Quid est hoc o Arri, nisi idem ac si dixit ζζ ' sei non est ullus conuerti hilis, id est de bono ad malum i exibilis Quid enim unquam vidit pa
Cene. i. trem suum incus Vel soris, in calo δἰ ii 'terra iacientemini: a valde bona Sedii te no potest quicqa seipso sacere, niti quod viderit patrem facientum. Ergo non niti omne bonum i lius facere po reli,ergo de bono in malum mutabilis aui ilexibilis non est, ergo conuertibilis non est. Et vos
itaque o Iudaei, quid illum quali abique Patre tuo quicquam iacientem , solum propter sal,
hara vestra peri qui mani Cuin patrem eius usque modo operantem culpare non audeatis cur filium litteriicere iuxtitis orte dicitis Deus pater, luomam lege i abbato uncta tenetur, lem per operetur, a via non nisi bonum Unquam Operatur, nec prem e Potest, ut malum operetur:
Ariren anico inquii dico vobi5, nec filius unquamii bonum operator, nec sieri potest ut aliud vel aliter quam pater operetur. Ergo consequens es ,ut de ipse semper liber operetur, ut nullax sabbati lege teneatur, Ut etiam ipse ibi at ilic dominus. Sed adhuc parum est. Nam hac prima propollini iacula concessa, constat quidem,quod si lius nihil ni in bonum sacere queat,sed nondum coni equi vidctur, quod nullum bonum laetum iit a patre absq: tibi cooperatione. Rationem Hli ergo subiungit, ex qua constet,quod in praedicta propolitione nihil Omnino exceperit. I Quae cunque enim ille iecerit, haec S i lius inniliter iacir. Hocdiligenter intuendum est, quia non sic, qu e ra. tum id quod praedictum est, ea cura pariter magni sica nobis hac breui ratiuncula perscribit, sci tot si- licet quod hxc ipia iaciat quae pater facit,oc non alia, de non partem aliquam ex eis, sed omnia,
r d quod non dissimiliter, sed ii militer, id est, quod patre faciente, per naturale Omnipotentia, nosaciat filius per accidentalem vel indultam tibi gratiam, quod patre faciente impat sibiliter,non faciati lius passibiliter, quod patre iaciente inconuertibii imperio non faciat filius conuerti bili artificio. Hoc inquam diligenter intuendiam csi, quia non dixit : Eacu alia, sed haec, quia Qsio ς' non dixit: iiivilia,sed ii militer. Proinde x n lic accipimus patrem dc illium, quemadmodum Thi' duos artificis, magistrui id discipulum, illum facientelia, istum an alia materia magi: iri opus ter & n. imitantem, ted acum Patrem Omnia iacientem, de cum illo deum silivm eadem cuncta eo 1
anu. ponentem. Ipse enim illius patris iapicntia Dei est. Proinde non aliter sine dubio intelligeti . dum est id, quod nunc de ieipio dic it filius, quam illuci quod alibi Dcu sapientia de teipla loqui Prou. . tur: Quando praeparabat cocios aderam, quando certa lege dc gyro vallabat abyssi,s, quando
aethera sirmabat sursum,& liberabationi aquarum,quando circundabat mari terminis suum, de legem ponebat aquis,ne transirent sines suos, quando appendebat standamenta teri x, cum eo eram cuncta componens de delectabar per singulos dies, lucicias coram eo onmi tempore, ludo in orbe terrarum, de deliciae meae esse cum filiis hominum. Igitur cuncta quae pater facit, nonas nus sibi quam patris opera sunt. Sed de adhuc parum dictum est. Nondum enim satis aperte cla ret , unde sit illa tam concors societas, tamque iocialis concordia, Ut alier sine altero, id est, pater
sine filio, vel stilius sine patre nil faciat.Sequitur ergo: s Pater enim diligit istium,& omnia ciem instrat ei, quae ipse iacit. J Hoc iam alio loco in teitimonio, quod perhibuit loliani es, dictu est,quia pater diligit filium,scilice non alia dilectione, iiii spiritu iam reo, quia spiritus lanctus patris Aia des illi; dilectio est: Dii init inquit pater silium, de demonstrat ei omnia,quae ipse sacit. Vt quid illi mos i demonstrat Nunquid ut iciat quod prius nesciebat Absit. Quomodo enim a quoquam tua po omnia test instrui sapientia Et nunc enim dictum est,& omnibus notum est, quia filius est Uri i apientia. Q Vt quid ergo demoni irat ei omnia quae ipse facit Plane non Ut sciat, sed ut diiudicet omnia. Et quide aliud quot dicendu est, sed hoc verti est,quia no ad hoc ut sciat, sed ut diiudicet, demolirat
illi Ollania. Non enim lacere quicciuam vult, iam quod filio tuo primum placeat antequa faciat.
Quid ergo Num istic derogatur patri,tanquam illi diiudicationem in operibuet suis expediati