장음표시 사용
131쪽
ascendere in nauiculam,& praecedere eum trans laetii,donec dimitteret turba . Et dimita turba ascendit in montem solus orare. Ascendentibus navim discipuli; ct tempestatem pasturis ipse 'Christius,quem trans ipsum mare suerant secuti simul non ascendit, sed in monte remanet, quia ' istis videlicet post op semel fluctus nostrae mortalitatis transiit, & aquae mortis semel intrauersit Ach nsi cadis
ad animam eius, ta ad ipsas passionis aquas non reuertitur: resurges quippe ex mortuis,iam non F 'moritur,mors illi ultra no dominabitur. At vero nos, qui illum transeunte aquas secuti sumuς, haptizati Uid licet in morte ipsius,consepulti cu illo per baptismsi in morte, nos inqua aquas ad Pi μυλ huc multas transire, Sc mare longuin arare debemus d est,tempestates tribulationum, aut certe Rom. . vitiorum pati,quas de constanter serre,& superare iubemur, ad omnes tentationes praeparati. Bene ergo,ut matthaeus euangelista testatur, hoc ipsum iussit dominus Iesus,significas m Sc illi dista t. Cn. tocipuli eius,& quicunq: vellent illis pie vivendo imitari, se recepto in monte caeli, laboraturi s rent in fluctibus seculi, probandi ad aquas contradictioni , & exaudiendi in abscondito tempe statis, ad quos indelicet fluctus non esset ipse reuersurus cir eis,msi per praesente Omnipotentia auxilii sui. Quia verd Sc hoc idem euangelista non solus dixit, quia orare in montem ascendit, pister μ' 'eundum non est, quia nec tunc,cu adlauc mortalis esset orauit, nec modo cu immortaliter regnata dextris Dei interpellat pro nobis abstu maxima distantia omnimodae orationis,qua homo o in Luta rare Deum debet,aut unquam debuit. Quam videlicet orandi distantiam Lucas quodam loco exprimes: Et erat, inquit, pernoctans in oratione Dei, videlicet cum esset filius, deum patre reue ueb . irenter Orabat,deus ipse reuerendus,& pro sua reuerentia exaudiendus cuius .ii a & mors sacri
sicium pro nobis Sc iugis oratio extitit. immortalitas autem eiusdem nunc idoneu nostrae fiducis Ibidem. Patrocinia eston qua non iam ut oret prosternitur, sed sedens ad dexteram maiestatis in excel/ Rom. s.
iis ii eo pro nobis rectὸ interpellare dicitur, quod in semetipso nostra deo patri substantia sense
per praesentat sidelis perorator, iustus cp ac potens aduocatus. Cum, inquit ,ascendisssent navim, venerunt trans mare Capharnau. Hoc secundum regula,qua Tychomus recapitulatione appeta Ial ntelligendu est. Prius enim anticipatur quod trans mare Capharnaum Venerint deinde narratur qualiter Venerint. Sic illud in Genesi per anticipationem dicitur: Et creauit deus homine Gene. nad imaginem suam, ad imaginem Dei creauit illsi, masculum & Deminam creauit eos. Posterius nant narratur qualiter primo hominem de limo terrae formauerit, ac deinde vn am de costis eius
in muliere aedificauerit. item cudixisset scriptura de generationibus filiorum Noe loquens, ab his diuita sunt insulae gentium in regionibus suis, Unusquis secundum linguas & familias in
nationibus suis, inserius narrat qualiter diuisae sunt, dicendo: Erat autem terra labis uniuς,8c G eqsermonum eorundem.Cunal prosiciscerentur de oriente,&c. Sic inquam, Rhoc Ioco rei gestae anticipa tur, mox Q ipsa res gesta hoc modo narratur Et tenebrae iam sadix erant,& non venerat ad eos Ieius JAc si dicat, Sicut dixi quia sero tactum esset,ascenderunt discipuli eiuς in navim, ite oc nunc dico, quia tenebrae factae erat quado ascenderunt in navim, Se no venerat ad eos Iesu quia videlicet in monte rema serat,quo sicut anta ia dixi propter turbam sugerat ipse so Ius. smare aute magno vento flante surgebat. J Hoc & tunc factu eit,& saepe fit, ut vento elemetari fiante,mare exurgat, & quanto vehementior status inhorruerit, tanto magis intumescativa Psalacitas et undas collidat S inuoluat. Tunc deprehen in fluctibus nauicula, nunc in caelum erigitur, nunc in abyssiim demergitur,& ut ait quidam Nubila tanguntur velis,& terra carina. A t vero tempestas illa, tanto miraculo domini luper aquas ambulantis sedata, seculi turbines significat quos nunc saluator calcat 5c mitigat, qua do clamanti ad se ecclesiae, pacem 5. quiete in tempore
opportuno resormat. Igitur vetus magnus,ventus urens,est diabolus,que S per ventu Aquilo/ u isnem sancta scriptura lignificare consueuit,qui tunc habens ira magna vehementius flauit, Sc corda maloru amplius furore tuo turba luit,quando nauicula discipulo in Christi scilicet sancta eius ecclesia, vidit agi per mare huius ieculi. s u ergo remigassent quasi stadiis xxv. aut xxx. vident Iesum super mare ambulantem, se proximum naui fieri,& timuerunt. J Matthaeus euangelista , dicit,quia quarta vigilia dominus ita venerit. Eii autem quarta vigilia noctis sere pars vltima, ' 'quia videlicet quatuor sunt vigilix, tribus horis per lingulas deputatis, quas castrorum vigilesime militari mutando excubias, 5 Picissim vigilado teruare consueuerat. Igitur ocin hocmy . steria est, quod discipuli tempestate passuri vespere ingrediuntur,se mane saluatoris aduentu visitantur,quia a Vespera persecutionis, vel peccati aduersitate,mane Verd pacis vel iustitiae pas/ xilii dei sim inscripturis significat prosperitatem,iuxta quod ait Psalmista: Ad vesperum demorabitur in mane seiug,8e ad matutina laetitia. i.secundisi peccatu Adx,qui post meridie declinante la die requisi tus 5e peccator inuentus est, demorabitur aduersitas mortalitatis,& secundum Christi iustitiam it , . tiqui destructo peccato per mortem suam,matutino surrexit,laetitia succedit immortalitatis Sc incorruptionis. Sane quod ait: cum remigassent quasi stad Is viginti quinet aut xxx. magnitudinem spectat maraculi,quod cum illis ascendentibus navim resus no venisset ad eos, tanto spadiovis ad illos super mare ambulauerit. Nam cum littora curua sint,& nonnullis in locis latus c5tinentis renuem producat in aequora linguam,quocunq; ex tractu littoris Iesus mare ascenderit
132쪽
χvPERTI IN IOAN. CAP. VI.m,gno satis spatio super aquas ambulauit. Si de sinuoso littoris secessu asccdicinae. stadis m- .hulauit,si magis introrsum productum littus tenuit. xxv. stadiis mare ambulando calcauit. Iten, si mystica leti luna hic in istis numeris attendere libet,quando in tentationibus subuenit siue a persectione boni Cperis, siue a fide quo in sanct xtrinitatis,ut persecutionis exturbatos visi tat,grandem cursum suae dignationis perficit,&a longe deiectos in profundia animos de longin- Μνρ H quo aeternae stabilitatis suae lutore, auxiliatrix gratia procurrit. Nam xxv. stadiorum numerusum in cum totus sit quadratus, ex quinario in seducto compositus quinquies enim quin . xxv.sacci H 'v' persectione boni operis in trini ecus significat , quod quini lentibus corporis perficitur, & quin p libris Mosi comendatur.Tricenarius aut numerus,que secunda υ nitas. i. denarius perficit, tertio repetitus, euangelicam trinitatis fidem recte sigurat. Ita 7 dum Christiano vi persecutionis vel occultae tentationis a bono opere depulso, Christus subuenit,quali xx v. si ad os elongato & ab si racto subuenit : cum alit et,qui fideiquOQ damna incurrit, miseratus appropinquat, quasi xxx. stadiis longe iactatam nauicula libera t. Et timuerunt inquit, imo prae timore clamauerunt iuxta, allum euangelisiam, quia putauerunt quod fantasmaeli et . I ille autem dixit eis: Ego sum, nolite timere. Voluerunt ergo eum accipere in nati mi, bc statim fuit nauis in terra ad quam ibant. IH ioco hic euangelista praetermittit, quod Matthaeus no tacuit,quia Simon Petrus magnae fidei dilectionis ardens erga dominia Iesum: Domine inquit, si tu es,iube me venire ad te super aquas, S illo dicete: veni, dei cedes de nauicula ambulabat i Uper aquas,ut veniret ad Iesum. Hoc tras uos inimicos quoidam haereticos, qui ab erroris sui qualitate antastici dicti sunt, veritas utiliter prouidit ne deesset Christianae sidet os aut spiritus,quo tantasticam quo v blaspliemia leuiter ea illi lares ii et . Euerunt aut haretici,qui dominii notitiis no veru & solidii, sed saniasticum cor pus habuisse dicerent hoc argumenio nimis infirmo abutentes,quia super aquas ambulauit . Si δυς- inquiunt super aquas ambulauit , salitasticu& non verum corpus suit. Hoc dixerunt tam impe riti qua impii,tam hebetes quam audaces. Nam eius de autoritatis veritas, eiusde & eade verita talis authoritas,Petrum refert ibide super easdem ambulasse aquas,& non ante coepisse mergi, qtimeret, vidcias ventu validis veniente,sorias Sisin signu& portentu suturae negationis, quia di Hat. G. cturus erat, flante magno vento diaboli in prxtorio diaboli. Non noui homine,nescio quid dicis. Consequitur ergo,Vt Petrii quoq; veru fuisse hominem, verucli corpus habuisse denegent,quia Scipi e luper aquas ambulauit easde. Sed Petria veru suisse homine, rinio puria homine, id est,iolum modo hominem, non etia Deum suisse, negare no poterant. Consequebatur ut liosi es S negato res verae humanitatis Chrisii obmutescerent,quia no poterant uno eodem pro facto,de ari sto& Petro contraria ratio abiliter praedicare,scilicet unum ambulantem super aquas,vem dc purii homine extitisse aliis aut,quonia idc secisset, Veci homine no esse, verum corpus no habuisse. Tande discipulis Iesu tranquillitate reddita, optato littore potitis,cuna enim vellent eu accipe re in navim,statim inquit euangelasia luit nauis ad terram qua ibant. Notandum diligenter est, Quam- quadrisaria distinctas miseroria necelsitates, S nihilominus quadrifariam distinctionem miseri cordiarum domini consuentili illi,quas in Psalmo cui. proplieta contexuit, in ius domini nostrihoim p e c Ordine prxsiguratas esse, quo id c propheta illas dulcisona digessit conseisione. Pro soli ait pheta nant spirituali oculo praeuidens gratia De dia tempore beneplacito vocantis, iustilicati a quib' & magnificantis eos,quos praesciuit S praedestinauit,conformes feri imaginis silii sui, nosque in lib. . . uens, quia solis ortu usq; ad occasum, in aquilone di mari, longe a Deo eramus dispersi. Ita Rom. a. mam Vocationem nostram domino cosilens Errauerunt,inquit, insolitudine,in via quos viam Prima ciuitatis habitaculi non inueneriat, esurientes& sitientes anima eorum in ipsis defecit. Et ciama uertit ad dominii cu rribularetur, & de necessitatibus eo ci cripuit eos. Quod uti et in eo fit, quod Puta ι Per regeneratione aquκ ct spiritus sancti, deducimur in via recta, ut eamus in ciuitatem habita io . . tionis,qua aliter inuenire non pollemus, iicut ipse ait: Nisi quis renatus fuerit ex aqua & spiritu sancto no potest intrare in regnii Dei. Hoc aut praestauratu in eo supra dictu est, quod abeuntem: domini tras mare Galilaeae, multitudo magna est secuta. Secunda distinctio misericordia, si in , Gisia psalmo haec est. Quia confregit portas aereas,& Vecto ferreos confregit. i. actualia peccata quae bariis. post baptismum quam plurimi lx taliter incurrunt, prae suae sortitudinis spiritum ad poeniten Oim. tiam peccatores excitando distatuit,suscipiens eos de via iniquitatis eorum,mox ut propter in iustitias suas humiliantur,&assumunt poenitentiae luctum. item Rhoc in eo praesiguratu est,quia faciebat signa dominus noster super his qui infirmabantur,ut videntes turbae , celerius seseque Tertia rentur. Tertia nil ut ominus earundem milericordiaria consecto illorum est, qui famem simul b, S taedium habentes audiendi verbum Dei, cum suerim prius ti per haptismum ab omni ilesii . cato, di posit modum Per pccnitentiam ab iteratis criminibus iustificati, rursus appropinquant morti, obliuiscentes manducare pane suum, id est, prae taedio non valentes aspicere illum,u quo vere Vivit homo, panem, scripturarum. De quibus continuo psalmus praedictus ita sub Dis . s. iungit: omnem escam abominata est anima eorum, S appropinquauerunt usque ad portasPs icio mortis. Non enim sicut fames panis eius, quo solus exterior homo vivit, sic se habet iam quoque
133쪽
COMMENTARI O R V M LIB. VI. v quoq; panis spiritualis, qui est sermo GL Siquidem in fame panis huius corporalis graue dest
deri uni est,in saturitate fastidium: in fame aute panis illius,id est verbi Dei, graue est fastidium, in saturitate desiderium. Bene ergo de eiusmodi dissi urn est: omnem ei cam abominata asi am via eorum, quia videlicet siliquas gentilium poetarum, aridumq: & vacuum Tulliana: facian diae sanum, tanquam grandes delicias esuriunt, scripturas autem prophetarum S sanctorum patrum, tanquam inanem paleam fastidiunt. Quod quidam manius diuini conuiua seri se vecta instam effectus, si quando inquit in memetipium reuersus, prophetas legere tentassem, scr/ Hieromo horrebat incultus, quia lumen caecis oculis videre non poteram,quod tamen non oculorum η'
culpam putabam et i e,led solis. Sed de huiusmodi quoq necessitatibus ac tribulationibus dominus, ut in his quoque confitentur illi misericordiae eius, liberauit eos : Et misit, inquit, Uerbiam Psalo
suum di ianauit eos, S eripuit eos de interitionibus eorum,ut panem scripturarum Sc ipsi ma seducantes θέ aliis frangentes, sacrificarent sacrificium I audis, & annunciarent opera cius in eae ulcati me. Et lioc maxime in iupradicto nuraculo significatum eli,dum de paucis panibus refecti homines illi hoc opus laudauerunt & an nuncia uerum, quia luc est vere Propheta qui Vcturus est in mundum. Quartum necessitatis periculum,uel quarta conseimo im ericordiarum, recto/rum vel praelatorum sanctae ecclesiae est,qui dum inquietis turbis praeliant,mult:scurarum per secutionum Q fluctibus tribulamur, tandeira auxilio domini vii natur, R de necessitatibus edit
m tuis magnifice Ixiiii cantur. Ipsu nan o sunt de quibus continuo Pint mista: Qui descendunt, Ibidem
inquar, mare in nauibus,faciente, operationem in aquis multis,ipsi viderunt opera domini, dc mirabilia eius in profundo. Horum periculuri sed eit,i piritus procellae, dicente. .pernii ten e do mino,star N inualescit ut mallentur fluctus eius, ut Qui nunc per contemplationem ascendunt
usque ad ccclos, repente descendant usque abyssos seditiosis turbis agentibus, turbenturo S moueantur sicut ebrias,& Omnis sapientia eoru deuoretur. Nam Sc Moysi sapientia tali conturbatione deuorata est,quia exacerbauerunt , picitum eius,5c distinxit in labiis suis, quia videlicet solita fide tunc non est locutus ad aquas contradict ionis: horum,inquam, periculum & subue Polao6iuentium imiericordiarum laudabile miraculum in eo significatum est, quod discipulis nauigantibus ut praedictam est mare magno vento fiante surgebat, & dominus ambulans super a quas, venaci sq: ad eos statuit procellam eius in auram, & siluerunt iliactus eius, & lxtati sunt quia siluerunt, de deduxit eos in portum Voluntatis eorum. Statim enim ut praedicturii est Pial. riuit nauis ad terram quam ibant. Sequitur: s Altera die turba ius stabat trans mare vidit quia nauisula alia non erat ibi nil una, Ec quia non introisset cum diicipulis suis in navim, sed soli intomo discipuli eius ascenderant. Aliae vero superuenerunt naues a Tyberiade,iuxta locum Vbi manducauerunt panem, gratias agentes domino. J Vidit, inquit, turba quia nauis alia non erat ba. ibi nili una, S quia non introisset cum discipulis tuis Iesus. Hoc aperte dictum est. Sed quando hoc turba illa Vidit c Altera inquit die, videlicet quando nec ipsa nauicula iam ibi erat,vipo te quam Procedente Vespera diicipuli sui ascendentes ut supra dictum est in venerunt Caphar ii m. Ergo non corporali tunc visioni, sed υitu vidit memoriae. Igitur simplici quidem elo cutione, sed aperta satisque clara signiticatione sanetus Euangelista nobis innuit turbam iis Iam multum attonitam, valde sollicitam trans mare stet ille, & comperto a superuenienti hus quod Iesus cum diicipulis suis esset trans mare in altera parte , coniecturali collatione miraculum quod non viderant inuestigasse, videlicet praeterita respiciendo, scientes nullam aliam nauiculam ibi stetisse. Iesum autem cum discipulis suis non ascendisse, igitur aut pe/dibus illum super mare ambulasse, aut in modum Heliae quem spiritus domini plerunque LRegas de loco ad locum transferebat, istum quoque, quem vere iurarium prophetam esse paulo ante dixerant, spiritu domini trans mare raptuin suisse. fCum ergo vidiset turba quia te sus non esset ibi neque discipuli eius, ascenderunt naues & venerunt Capharnaum quxren/tes Iesum. Et cum inuenissent eum trans itiare, dixerunt ei : Rabbi, quando huc venistic t Er g , inquit, quia aliis naues superuenerunt, di sic transfretandi facultatem habuerunt ad quaerendum Iesum. Ascenderunt ut quaererent eum, dc inuento: Quando, inquiunt, huc Venisti, iri monon ausi dicere: Quare huc tam cito venistic Nam intentionem, qua illum quaerebant, Ves eor5qiu concilium quod in deserto conceperant, ut raperent eum de sacerent regem luper se, tutum iesum fore nondum arbitrabantur, in ciuitatibus prodere, quippe nondum confirmati,nec consensu eius animati, ut postulabat negocium latriae rei. Maluiuent ergo tardat se illum in deserto, e .i donec acclamato vel sublimato super se rege, datisque sacramentis militaribus, besticiis cr/ faceret. dinatis lanctionabus , Primum in ipsum tetrarcham Galilaeae Herodem , deinde in caeteros regni Iudaici tetrarchas armati signa inferrent , sicque liberato regni Dauidici lotio, Ito mana iplana cum toto quod sub ilia erat mundi imperio, tanti principes facti, rege suo praeeunte subiugarent, sic implerent prophetiam dicentem: Et possidebit domus lacob , qui se possederant. s Respondit ictus de dixit: Amen anten dico vobis, venistis ad me, non quia
vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus de saturati estis.J Fidei quaerenti intellectum L iiii eorum
134쪽
idit RVPERTI IN IOAN. CAP. VI. eorum quae ab hoc loco veritas dicere incipit, ante omnia scire covenit linquantu possibile est
qua intentione ea dixerit, illam4 prae oculis habere,ut in luce eius faciem agnoscat,eiusque ver hi qualis si S aduersus omnem corporis S sanguinis Christi inimicum, haereticum iudicare vel Hic inci discernere queat indubitanter, qualis non sit. Est autem lioc in eius intentione cossiderandum, P quoes eadem via , perquam vita exclusa, moris admissa est, mortem excludere, vital homini Ih .u. reducere parat, scilicet per cudulitatem rei, quam constat inuisibilem esse,nec humana rationectarii ita posse coprehendi. Scimus enim quia primi parentes nostri acquieueriat diabolo mendacin me dacium Nuius ipse pater est) loquenti ac dicenti: Nequaqua morte moriemini. Scit enim Deus quia quacunt die comederitis ex eo, aperiemur oculi vestri,S eritis sicut dis scientes bonum dc malum. Nunquid dixerunt,quomodo potest hoc lignum oculos nostros aperire, scientia boni de mali afferre,deos nos efficere Hoc igitur sciendum est,quia quemadmodu peritus medicus se
cundum morbi naturam,qua novit,antidotum temperat, de dicit aegrotanta,quia tale venenum
bibisti, vel talem herbam,aut quamlibet rem malam comedisti,nili hoc illi contrariu sumpseris, . vivere non poteris. Sic author vitae. um dicit: Nisi manducaueritis carnem mea,& hiberitis sanguinem meum, no habebitis vitam in vobis. Hoc per summam iustitiam intendit,ut quantu homo mendacio credidit, tantia credat veritati quantum credidit deceptioni superha praesum ptione, tantia credat redemptori humili subiectione, tanta side comedat pane, & bibat calicem
hi illi, quanta insidelitate comedit fructu vetitae arboris, Ut de isto credant plus qua Uidere posta sit,qui de illo plus c, videbat, & omnino plus & aliud qua est e poterat, nulla ratione adductus credidit. Sedia adipia vitae aeternae verba venienda est: Ame a me dico vobis linquit venistis cstia, me, no quia vidistis signa, ted quia nianducastis ex panibus,dc saturati estis. Rex ille qui noab hominibus sit,sed homines ad regnum suu colligit non reges de soliis suis elicisivi sedeat ipse
pro illis, sed cupiditatem euertit,& charitate costruit in cordidus nostris. Nam quod istis horni tribus dicit,omnibus cupiditatis latellitibus dicit: in quibus tametsi Clarisiis sequvvel Deu quae xere Uideamur, tamen tunc Uere cupiditas regnat,si Deu propter aliud qua propter ipsum quae runt aut i quiantur. Cit igitur audimus dicente rege istu : Venistis ad me, quia vidistis signa, QIJ J sed quia manducastis ex panibus,& saturati estis, ad cor suu quis curiosi ruredeat,& interroget se quidam me ii liam, qua mente ad ili Onu Uel meniam eius adeat .i. quid deiiderans ad sansum altare eius iniqua accedat. Sunt illic signa quae secit lesus,sunt S panes quibus qui accedunt,pascuntur,ct qui nihil interio aliud esuriun iacurantur. Signa quae ia ei a sunt super lus qui infirmabatur, illa sunt quibus sana ui, ri Ur, ireria incarnationis,nativitatis,passionis, resurrectionis S ascensionis eius de domini no
chesina sit ei Iesu Ebristi Qui propter hxc veni ut gaudetes,& gratias agentes, quod ea videre meruerunt
tepore quid epi xterila, virtute aut semper praesentia dc sancto desiderio pascuntur in his, tib illos tanq: raptores suimet rex Christus refugi sed ille ciues de domesticos suos agnoscit, ut laciat ii Tm . . los inuet ire quod quaei unt,quia lana intra illos est regna Dei, iani sunt ipsi intra regnum chari Lucaeir tatis. Paries aut e regis eius de Christi, panes inquam multi non unus panis non enim de illo uno pane,qui eli ipse .hrillus, ted de panibus eius nunc agitur. Panes ergo Christi regis sunt illi, qui pro mercede constituti, iusta S antiqua lege debentur liis, qui altario deseruiunt. Qui soli huic mercedi inluant,& ob hanc solam sacri altaris ministerio se ingerunt, raptores regis, ex per Detit. ii uaiores regni sunt, importunum Ornantes solium,intempestiuum portantes subsellium. Dicit eis t. o. u. rex tam acriter quam laPlenter . Amen amen dico vobis, venistis ad me no quia vidistis signa, sed
At te ite quia naan ducaliis ex panibus, & saturati estis. Ac si dicat: os uti Q inon me,sed mea diligitis: nodis A in ego sum, sed quod est iub me quaeritis, non mei sed mensae meae vos estis amici. man iecte ser ducatis ex panibus meis, & sui sicit vobis. Saturati estis: Non enim iustitiam esuritis aut sititi uiatis sed solo ventre ducimini, solam curam carnis facitis in concupiscemis s. Et luee est beatitudod'mi ' vestra, tota saturitas, ingredi pompatice domum domini, comedere agnum de grege,& Vir Ah , .. los de medio armenti. Cum nil ut aliud quaerentes canitis ad vocem psalter i, sicut David puta uit vos habere vasa cantici,& nihil patimini super contritione Ioseph. Vere enim nocopalamini, Mai s. 1 e compat si ne charitalis pascimini in contemplatione signora, quae videtis,id est,mysterio tu,quae in altari tame moratis,nihili omnino patimini super contritione dicentis: Haec quoties cun et seceritis, in mei memoria iacietis. Quid igitur dica,quo facto regem,que quaeritis,nsi rapaeci cupiditate, sed ordinata charitate apprehendere possitis. soperamini non cibum qui perit,sed qui permanet in vita xternam. I Operamini inquam non cibum qui perit. Cibus ille quo satu
rati estis, propter quem vos ad me venitis, Ut iterum saturemini, quia iterum elurietis quotidie perit,de quoties intrat in os, toties in ventrem vadit: in ventrem inquam Sc no in mente vadit, S in secessum emittitur, & lic perit. Talem cibis non dico,ut operemini,no comoneo,ut pro illo HM y soliciti litis,non incito vos, ut propter illum ad me Ueniatis. Non enim ad hoc in hunc mundii veni,vt impleam horrea vestra saturitate huiusmodi, de vino torcularia redundent, unde am
plius grauentur corda vestra in crapula & ebrietate, de curis saeculi. Iam quippe sufficit diei ve tiro malitia sua haec, ita ut diem illum praeuidere non possitis, qui tanqua laqueus superueniet
135쪽
Co MNENTARIORVM OvER V r. ityuniuerso orbi, sed illum potius cibum dico ut operemini, qui permanet in Uliam aeternari dest qui in hac mortali vita manducatus, ad hoc valet,ad hoc proficit, ut vitam det mundo aeternam. Hunc talem cibum operamini. sQuem filios hominis dabit vobis.J Dabit,inssi,non dedit: ne sorte talem cibum vel tales cogiteris panes,quales manducasti vr Pr dixi & saturati cstis, L. quia videlicet non aliud esuritis,quia vos esuriem sitimque iusirilix non habetis. Illum vobis ci hum benedictione sua multiplicatum dedit,& non dabat nec assuescetis,hoc rcge, in otio ciboruabundantia crapulari remota iam a vobis poena,qua iuste operatur homo terram in iudore Uul c. , ius sui,hunc autem cibum non dedit,ied dabit, cum vos opus eo cibo dignum Operati fueritis. i. i Tunc,inci de non ante vobis dabit .Quare I Hunc enim pater signauit idcirco non nisi operan addit delibus dabit hunc cibum silius homini, quia pater hunc signauit,hunc a communibus signis certo S proprio signo suo diuinxit, ut cit alios cibos omnes bonis ac malis operantibus,&otiosis munes secerit, eadem largitat qua solem ilium Uitabile facit oriri super bonos A malos, de plu/it super iuscos S iniustos: tolum hunc panem, hunc cibu, de quo nunc loquor vobis, nun4 dare velit n4 dignis, id eli, perantibus opus Dei. ita signauit,ita clauiis omnibus cruiora portis apud se continuit, Ut non cum cibis communibus patiatur a canibus vel porcis inuci iri. Quo aurem signo hanc tignauit magno plane Ze reuerendo signo.l. nomine tuo.DDcit enim de hoc pane vitio, c est nomen mes in illo. omen quod est dominus Deus ac Dei filius, tutus panis proprium s is signum est. Cui enim angelorum de hominu di Ait aliquando: Filius meus es tu, ego hodie genui uis . .ie: Haec de huiusmodi nomina,quxcunq; iunt diuinae naturae, Propric Panis huius ligna, imo U Psinti nam proprium itignum sunt. I 'raeierea signatiit hunc eundem, Dondum quidem in re, sed iamduduiti in prxaestimatione,mox autem signabit in re, signo quia omnes videbitas,qufido coque
cur hic panis igne passionis, ut absq; signo suo, quod est sua crux,rio detur ad manducandu alicui nec ab aliquo pol sit niti per hoc lignum agnosci auri tria enui, capi vel manducari. Igitur cudi cisset eoimnias opera milii cibum qui permanet iri vitam aeternam, iam Dil superesse Uidebatur operariis illi, tam promptis,qui quaesierant i apere illum,& sacere ri ne luper te,nili ut designato tibi opere admitterentur ad proiicerendum cibia, qui non Polici perire. Nam in se ira oram
nullam fore, auida spe pra ximc am,quiri sacerent, quicquid praeciperet largit cir tanti Ilipedi rex. si xerunt ergo ei iudxi: Quid facien.us , ut operemur opus Dci I Sca i iis tam ioclibus tamet humerosis regni Dei operari js, quam non asperum iugum, quam non graue Onus reta iste Luponat audiamus. t Resin ndit Icsus&dixit eis: Hoc est opus Uei,υι credatis in eum quem il/ opus te, uisu. J Hoc opus Dei tantae suauitatis ac lenitatis iugum vel onus est, ut ei nulla seculi libertas, aut otium valeat comparari. Desiciosum opus certe,&dulce Omni homini,ia scirent Om dui iurines sitis Adae dulcedinem eius experiri,cuaporato sensu carnis, vel instatione miserae vanitatis, quae ex prima radice d est, ex primo parente in cunctos humani generis ra mOS A fructus nimis Gene.ti pertinaciter sese effudit. Hoc enim opus de non aliud, datum est primo homini, quando tulit eum dominus, Se posuit in paradiso voluptatis, ut operaretur Sc cultodiret eum .Quid enim Ia horis arbitramur illi sui se iniunctu ab eo quod dictum eli,ut operaretur dc cultodiret eum Pu iamus ne q impolitum fuerit illi hoc operis, ut operando, in sudore vultus sui vesceretur ex omni ligno paradisi, aut Ut poma paradisi cunt odii et, ne dirutis sepibus aliquis predo nocturnus illa decerperet Ergo quod di mea: ut operaretur de custodiret eum, hoc esse intelligere debemus,ut creatori suo in laude Se gratiarum actione fidelem animum gereret,plusq; Deum quam
visam Dei creaturam diligeret, Sc credendo consilio eius,paraditum ieruaret tibi, ne peccando habitationem eius amitteret. At ille in ratus,cum antequam operandi praeceptum accepisset in m mercede operis donatus es et prius enmi in paradisum tulit eum Deus soris platinatum,clope randi daret illi praeceptum ingratus, inquam, suaue iugum,Sc leue onus abiecit Dei, de domini creatoris sui .Quid . n. asperi laus aut grauitati habebat,imperio credere dicentis: Ex omni ligno quod est in paradiso comedes, de ligno aute in scientix ii Amali ne comedas, quacunq; enitudie comederitis ex eo, morte moriemini: Igitur opus Dei omni octo suauius, lim est, ut cre
datis,inquit in eum quem ille misit. Hoc maxime Nipsa diffinitio credendi in eum palam da ia i hit in te Iligi. Quid est enim in Deum credere, nisi Deum non propter sua, sed propter seipe d a prosum diligerec Nam qui Deiam propter aliud quam propter seipjam quaerunt quemadmodum pter iniisti, qui veniebant ad dominum Iesum, quia non signa viderunt, sed quia manducauerunt ex panibus, citaturata sunt nec Deum diligere, nec in Deum credere dicendi lunt. Aliud enim est 'ia tu credere Ueo, credere Deiain credere in Deum . Pollunt quidem credere Deo, vςl credere gere. esse Deum, ted credere in Deum nullatenus dicendi sunt. At illi, qui Deiam non propter rem porale emolumentum, sed propter ipsum diligunt, vere in Deum credere dicendi sunt. Et hi profecto gustaverunt, gustuque suaui experti iunt hoc opus Dei quod est et edere in Dei filium, opus esse ii ne labore, iianum line aspernate, onus sine grauitate. Ergo q Od ait: Ut credatis Rom. nin eum,quem ille misit dem est ac si dixisset, ut non propter panes quos manducastis, sed pro ptermesplum ad me veniatis. Sed omnes amici huius mundi no eo spiritu aguntur, ut cosi temo
136쪽
ia o RVPERTI IN IOAN. CAP. VI. Christum dicere possunt ei, non tua sed teipsum quaerimus. Dixerunt ergo Iudaei: Quod ergo signum tu facis ut videamus & credamus tibi cQuid operaris c Patres nostri manducauertit manna in deleri insicut scriptum est: Panem de cocto dedit illis manducare. J Nonne ergo veri tas verum dixit, quod isti homines venicbant ad eum,non quia viderant signa,sed quia de paninibus manducauerant,dc saturari sueram .i. quia non illud propter quod signa faciebat, sed ipsa
signaquaerebant, ea maxime qua non anunx sed ventri prosicerent. Cum enim dixis erit: quod signum tu facis ut videamus , credamus tibi,quid operaris continuo quasi Iesus interrogasset: quod signum vultis ut iaciam Vobis Patres nostri, inquiunt, manducauerunt manna in deser io,videlicet quicquid secisset aut dixitici ad veram pertinens vitam, nihil actum crederent, nisi ultroneis diuitios impleret eos usq ad omnem nauseam. Et vide nunc quam irreuerenter pul Tἔiatio stant dominum vani tentatores, quasi iam illum in consortium adduxerint suae vanitatis,a consero ora clusione incipiunt sic: Quod ergo signum tu facis Ac ii dicant: Dixisti hoc esse opus Dei,ut credamus in te quem ille miterit. Magna prosceto gloriam quoeris, nec paruo signo tibi debet con se in im cedi. Quod ergo signum tu facis quid operaris: An quia de quini panibus hordeaceis quinque xnis milia hominum semel Iatiastic Hoc valde parum est ad hoc ut credamus tibi. M aius suit, quod
christi, patres nostri manducauerunt manna in deserto,non panem de terra creatum, sed de ccclodatu.
non quatuor aut quinQ milia hominii, sed exceptis paruulis de mulieribus sexcenta milia pugnar ' torunt,non lemel aut bis,led totas quadraginta annis. Quid tale tu operari sc Nunquid tu mandasti nubibus desuper,ut ianuas cocti aperuisti, Se pluis nobis manna ad manducandum, ec pa V L77 nem coeli das nobis,ut panem angelorum manducet homo, Sc cibaria habeamus in alaudantia
Nonne laic contulit nobis Moyses,de tu maiora quoque conferre debes,si te ut aseris misit Deus pater. Non minoribus, imo maioribus signis ut credamus tibi efficere debes. Hoc modo ten tam ,ipsa leni atronis pressura putabant ex torquere se posse quicquid ille facere poterat, quas te continere non valens, di festinans ad gloriam, mox talia facturus esset signa, qualia superba ipsorum cupiditas ambiebar. Equidem nec nunc cum homo sactus esset manus eiusdem do mini qui coram patrihus eorum illa secit mirabilia erat inualida,ut iterum plueret super eos si cut Pulverem carnes, de sicut arena maris Volatilia pennata de caetera sacerct talia, sed sicut illi tentatores horum tentatorum patres non potuerunt latiari a miraculis, nisi solis mortibus sum tentantes S murmurantes tam diu,donec desertum implerem cadaueribus tuis: ita isti silii illo
Nai . ii tum nullo miraculorum genere vel multitudine satiari potuissent, nisi solo signo lonae, quo ita Ionae. 1 cotriti de destructi sunt cum templi S sacerdotii sui veteribus umbris, quomodo cucurbita quae obumbrabat capiti eiusdem Ionae, sub uno solis ictu exaruit. Si enim postici filius hominis tribus diebus N ilibus noetibus in corde terrx stit, in statu suo Iudaea vel synagoga permansissct, non
magis quicuissent aduersus dominum d aduersus Christum eius insanire, l: patres eorum,rnisi in deserto prostrata fuissent, cessassent tentando,murmurando, aduersus Ucum consurgere,quid ergo saturatis illis de luperflua quxrentibu aeterni ac necessari dominus couiuii dicat: omnis saris; Nelicus e audiar, qui non propter cibum percuntem, sed propter eum qui permanet in vii anittis non alernam ad tantum regcm accedere, Fc coram illo semper aissisiere dcsiderat. I Respondit ergo manna, Ieius de dixit ei: Amen amen dico vobis, non Moyses dedit vobis panem de coelo, ita pater, b, cus vobis Patiem de cocto verum. On, inquit, patres Vesri,non Moyses patrum vestro , lari,ay rum illorum omnium,qua manna manducauerunt maximus, dedit vobis pane de calo,sed pa rni seu ter meus: no dico dedit,ied prxsemi lepore dat vobis pane de coelo veru: pane, inquam, Ucrum, ratu . id cst,non pereunte,sed permanentem in vita aeternam. Sicut scriptum est: Dicitis panem de coes,. i. illis manducare. Vere dico vobis, non sicut haec scriptura prophetica dicit.tunc factum ibid.ij csi,quando manna manducaverun patres vestri,sed sicut latum erat ut aperirentur ianuae coeli Gene.; qui propter peccatum antiquum clausae fuerant humano generi S ut panem angelorii mandu caret homo,tunc praefigurarum est,quando illo pane patres vestit alti sunt in deserto. Nam si cut aqua illa,quae tunc de petra percussa profluxit, ut biberent patres vestri,tomphaeam quae ante paraditum I sita esit no editinxit,sicut illud manna nec cibus angelorum exiit it,nec vitam ani. Coti geticam patribus vestris dedit. Hoc loco silendumno est, male quosdam ignotos, sed abscon
λς diti nominis holes opinari, suis quot defendere dictis de scriptis, pane verum dc pol um,quem in sancto altari sumimus,mitulominus patres illos maducasse tunc temporis A bibisse,n nihiloma gis hoc est e verum corpus de sanguine Christi, ch fuit illud manna quod ille populus comedit, Scilla aquaqua de petra productam non solus populus, sed iumenta hiberunt. Huic errori suo pro
maximo argumento adlubent authoritatem apostoli dicentes: Et omnes eandem escam i piritualem manducauerunt,& oes eundem potu spiritualem hiberiit. Ei hebat autem de spirituali consequente eos mira: Petra autem erat Christus. Itaque cum praesenti veritatis authoritate,dicentis:
Vini, Amen amen dico vobis: Non Moyses dedit vobis panem de coetu, sed pater meus dat vobis pantistis nem de coelo verum, aduersus hanc derestabilem praesumptione, quamlibet paucis responden
aboli. dum est. Primocv dicendum, Apostolum non eo i ensu dixisse,quo isti accipiunt, de oes eandem
137쪽
escam spiritualem manducaurrunt,& om nes eunde potum spirit ualem biberunt, nec di. ' iunculam relaturam cilicet eandem escam Uel eundem potum ita potuit se,ut reterri velit ad illa es cam illunain potum,de quo ipse dominus: Hoc est inquii corpus meis,hic est sanguis meus. Sed rix' enean de inquit esca manducauerunt,& eundem potum hiberunt Dathan S. Abyron, qua Mosesct Aaron, eandem Uticu Chore, quam Caleph aut losue. Hoc enim intendit apoliolus ea lectione ut sollicitii reddat omne homine,ne te arbitretur ia compreliendisse, quia cosecutias eit lacra metasidei Christianae. Na haec omnia inquit in sigura iacta iunt nostri, videlicet ut antiquis sciamus experimentis,ca, licet omnes baptizati limus in eodenote patris N illis, di spiritus lancti,& omnes manducemus iae corpus A sangui De L hristi,no tame arbitrandiu nobis fit, aeque Onanibus norbis beneplacitu iit Deo, quomodocul vivamus,qualiacuq post baptismia operemur. Q aia que admoducia omnes illi eis designis,eisde in q, mali, quibus S boni fuerint glorificati,in pluribus
tamen eo ii non beneplacitu est i 'eo,ut introduceret eos in terra repron iis onis sic nimirum nocoplacebit ei, Ut iri troducat nos iii regna Dei,si fuerimus cocuplicentes malorii, quemadmoduta illi concupierunt: ii sernicati fuerinius,sicut quida ex ipsis sornicati iunt: Si tetauerimus Chri situm, sicut quidam eorum tentaverunt si naurmuraverimus,sicut quidam ex ipiis muriNuraue runt. igitur textus apoistolicx literae nemini succurrit, volenti accipere sic eandem ei ca& eandepotum elle dictum, ut referat ad identitatem cibi & potus uiuisici, quem Iumimus in comemo
rationem donum no iri Iesu tristi. Sed nein illud, auod ei ca& potum spiritualem idem Apo si' notus dicit. Nam si aliter velis accipere et ca 3c potii i piritualem, F in siguram spiritia alis contin/ f,. arionentem,& idcirco non naturali rerum ordine, ted spirituali virtute prodeunteria,' pie Apostolus .eat si in eisde literis te constringit quantumuis recalcitrantem. Dicit enim paulopost: Haec autem ona cui no-ma in spuris concingebat. Si omnia,utiet S illa et ca S ille potus in figura contingebant, Proinde
non magis illud marina panis iste verus erat,nec magis ille potus idem erat, quod iste Vitalis Po 4- . tus,quem vere Claridi languine in credimus & confitemur, j illa petra imitus erat,petra viri;
inanimata Sc iniensibilis, quam Moyses virga per cullit. Nam viuuersa ut iam dictum est con tingebant in figura,quae prosecto nus quam Valet idem quod ipsa res quam si gurat,t iciat Una dira non est idem quod ipia rei vel corporis substantia. Sed dicit aduertarius Nimiruincte iste pa nis quem in altari consecramus, sigura est panis vivi, qui de coelo descendit, non ipse panis vi MMus. Cuius quaeso aut lioi itate canonica fretus, catholicis hoc infers auribus Nun quia ubi di xit ipse panis vivus de pane quem tenebat in manibus: Hoc est corpus meum, di tum est ali quid tale quale dixit Paulus, bi cum dixissiet Petra autem erat Claristus, Zec. Haec autem in quit omnia in sigura contingebant illis Nempe si ipse Christus aut Euangelista, Vel Apostolus author esset dictionis huius, non tu elles redarguendus. Etiam si dicat quis siguratam e Te lo cutionem, qua dicetur posterius: Nili manducaueritis carnem silii hominis,& hiberitis eius sanguinem,non habebitis vitam in vobis, non nobis aduersatur, quia videlicet ilia siguratio locutioius velitatem rei non perimit,quem adnrodia in Parabola seminantis, verba parabolica rem non perimiit vere seminantis. Qu eentirieli dili initio figurata locutionis Nempe cum aliud in voce sonat, aliud intelligendum est, si gurata locutio est . Plane ergo Sc si praedicta locutio locutio. si rata est, aliter enim Iudaeis sonuit, aliter Cliristus sentit, rem ipsani figuratio non perimit, sed ipia potius figuratio re permanente perimitur: cum de pane Se Uino lignanter dicitur: Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. ibi enim lenius Iudaicus peritamur,quia luce clarius eii, quod siciu intelligebant, Chri lius manducandus non est. Putabant enim, quod concidi Vellet carnem suam, N inandacari, ii qua utebatur quin i sensibus,quenladmodum concidii urca ro agiis, ta comeditur. thi, inquam, siguratio hac pol mitur,dc permanet senius Uerbi consonus, scilicet quod panis in veram iubstantiam corporis eius diuina virtute conuertatur. Q aod ii cuiquam impossibile esse videtur,scilicetvt panis, qui hoc anno creuit e terra, corpus Christi si at, bc quod vinum, prx sentibus expreiliam acinis, Vercatur in sanguinem domini, coni equi intur ut aquam quam paulo ante de Rhcno ac Tyberi, vel quolibet sonte ii auiit, crucis N pa Ilio innis Christi sacramento lignatam, non credat illam est e,quae de latere eius lanceato cum langui ne suta cucurrit,ad hoc, Ut per baptismuin suum lauaret nos a peccatis nostris,ut cum lioc quo pnegauerit, sit ex toto corde et nicus te publicanus, sit homo haereticus, post prima Sc iecunda admonitioriem a cunctis deuitandus. ,ea illud cur non credat, cu omnis aqua, siue maris, siue Lite is sumias, aut sontium,cisterii ara aut paludiani omnis,inu,aqua Undecunq: sumpta vel producta, isecundum subit antiam sit una Ciam igitur Undecunci iumpta sit, crucifixi domini sacramento Aqua,ri admota fuerit,rationi fidelium nulla dubietas lubest, quin ipsa eadem ut, quam υt supra dictu est dominus noster de latere suo profudit Quid aute secundum subsitam iam iiiii aqua est Aqua nempe a radicibus imbibita, per vites aicendit,sc calore solis paulaturi vegetata,vinum iit. Ite differsit. cum ex quatuor elementis homo compol tus lit, sanguis uti et in illo ex aquae substantia est alam no sub
138쪽
ibi si non accidentia computamur in numero creaturarum. Cum igitur vino verbum crucis Se passio anilui . nis Christi accedit, quae ratio vitat,ut non idem sanguis,qui pro multis in remissionem peccatorunas usus est,debeat credi An quia non colorem , saporem assumit sanguinis, quemadmo dum quando corrumpitur in intestinis corruptibilis hominis, S sanguis horridus visui quoque sit c Nempe incorruptibile verbum, iamque incorruptibilis N immortalis Christus, sic vinum Parii, si suum sanguinem esse cit, ut rei visu S gustu blande nihil inferat corruptionis. Nil ait ominus corpus substantia panis quatuor elementis consecta, multo magis cognata est vere . humano corpori Chiihi, Christi quam fuerit manna, quod in aerei uti ii Dei concretum supra castra lirael pariter cu rore Exod. io descendebat. Frumentum de terra natum est, δἰ blandis fauoribus aeris aspiratum permaturuit, non sine aqua pluuia,de calore solis sed ut hoc taceam, rursus Ut fieret panis, aqua commixtum,
de igne decoctum est,& ita substantia panis peracta est. Cum ergo panis ille vivus, qui de coelo deicendit, quem Ut supra ipse dixit) pater signauit , cum inquam) eodem signo , quod ipse est,
signat hunc panem, qui sui omnes nouimus nuper creuit in terra, & lignanter dicit: Hoc est corpus meum,quod pro vobis tradetur, audes dicere aliud elle quam Christi corpus Veritas dicit: Hoc est corpus meum,dc addit, quod pro vobis tradetur, & tu dicis non est idem corpus Nempe si non est idem corpus, si non est idem qui de ccxlo descendit panis vivus, non est hoc
corpus quod pro vobis traditur. Sed iamdudum liquet omnibus,in quo sensus tuus haereat carnalis totusque animalis, ideoque non percipiens ea quae sunt Dei, videlicet quia nec panis, nec vinum, aliquid de exteriori specie mutauit,idcirco sapere non potes, nec vis quod vere se 3. Coti: ctum sit corpus de sanguis domini. Consequitur ergo, Ut cum albus episcopus te sorte inauru ho
minem baptizauerit, non credas teipsum apud Deum factum esse,quod est is qui te baptizavita . vom. . quod de silio diaboli iactus sis filius Dei,de silio mortis silius vitae,de silio irae filius gratiae sempi
cii: , teri x,Pro eo quod capillus tuus niger non refloruit, iaciesque tua toti ulci: corporis cutis xthyo pica, secundum colorem eius qui te baptizauit non retinuit. Quod si concedere perhorrescitinem fideli deterior sis, de mauis confiteri, quod quanti is de exteriori specie nihil mutaueris, vere de alio corpore diaboli , quod est omnis massa perditorum, in aliud corpus Christi,quod est ec cle ita, transieris, crede de hoc,quia panis iste visibilis,de vinum,quibus ex rebus teporaliter vivis, quamuis nihil de exteriori specie mutatum sit, in alium transierint,dc in illum cibum potumque conuersa sint,qui angeloria victus est, quo pascuntur immortaliter, quia videlicet tam in hoc, uin illo sacramento,uerba quae loquitur nobis dominus, spiritus de vita sunt. i. no carnaliter sed spiritualiter,no secundia crassitudinc carnis, sed secundit mentis nostrae spiritum, renouationem oc biecti' resurrectionem totam perficiunt. Sed quid dicemus magnis S magnificis paruulorum magi Rd stris, quibus interdu suauius redolet Platonis Academia, qua haec vivifica domini mensa: quid uri. μ' sin quam dicimus eis, ubi totis viribus intenti ad expugnandam veritatem dominici corporis oci anguinis, magnorum sententias doctorum coram attulerint,dicentium a unc panem significa/uit manna, hunc panem significat altare Dei, sacramenta illa suerunt, sacramenta haec sunt, insignis diuertaiunt,in re quae significatur paria lunt, itemin aliud illi manducauerunt, aliud nos sub specie visibili,quod tamen idem signiticat virtute i pirituali Haec enim dc his similia de non
. C . io contemnendis sumere videntur aut horibus. Secundum quos Se apostolum audi inquiunt: Patres nostri omnes sub nube suerunt, Soes mare trantierunt,de oes in Moyse baptizati iunt, in nube de in mari, & omnes escam spiritualem manducauerunt,& omnes eundum potum spiritualein hiberunt. Bibebant autem de spirituali consequente eos petra, petra autem erat Christus... uid igitur respondebimus eis: Et quidem iam superius dictum est,eandem escam S eundem a potuin nequaquam Apostolum ad hanc escam 5e ad hunc potum, que de Christi mensa sumi
verba imus, referre voluisse, habitatoremet eius spiritum veritatis 5c gratiae longe alio sensu verba lixe Pauli. protulisse,videlicet ut intelligas, quod eandem escam manducauerint,&eundem potum bibe rint Dalliandi Abyron, quem Moyses & Aaron, eundemin hore, quem Caleph aut Iosue. Alioquin si dicas, vel Apostolum dixisse intelligas, eandem escam illos in illis umbrigma ducasse, quam de nos manducamus hoc tempore reuelatae gratiae, & dicas cum supra dicta quorundam authoritate, manna illud,& hune panem mesae Christi, in signis diuersa,& in re quae si gnificatur paria esse,& cxtera quae supra dicta sunt,ac proinde satearis, hunc panem non magis,
quam illud manna corpus esse Christi,nec plus spiritus habere Virtutis, consequitur plane, vedicas sacrificia agnorum Sc arietum, nouo sacrificio panis de vini suisse sanctiora, veteresque pa Leui ii. nes propositione digniores hoc pane, qui ponitur, oc sacratur in mensa Christi. Praedicta Reg ti nanque sacrificia longe sanctiora suerunt, qua in illud manna vel aqua illa quae de percus sa fluxit petra , quippe cum de sacrificiis, vel propositionis panibus non nisi mundis , ct sacerdotibus, aut Leottici generis hominibus edere liceret, illud autem manna indifferenter cuncti manducare,&illam aquam, utpote nulla diuini nominis inuocatione lanctificatam,
licet spiritualem. d est, non naturali ordine, sed spirituali virtute productam, vel spiritu ua iis por
139쪽
lis potus significatiuam, iumentis aeque Ut homanibus bibere e canibus quOcb lambere impune Nu. te. licuerit. Scriptum est enim:Egressae sunt a lux largissimae, ita ut populus biberet ac iumenta. Sed per Christi gratiam non eo usque altissime sapiant i u sapientes, qui tantis Obiectiuncu/ lorici
lis mei iam domini diverberant: ut praedicent iumentis, non licO Sc brutis animalibus , quae Prou.i6nquam illam Scipia biberunt, sedivinentis quae computruerunt in stercore suo, S canibus qui reuertuntur ad vomitum suum, suibus quoque lotis in volutabro luti, liunc panem vel potum dominicum indiscrete tradendum eile praedicent : quomodRur praeditum est,illo pane,cui co paratum esse volunt hunc pane dominicum,Scili qua populus ac iumenta comuniter Uti po Q a tuerunt, ne i hoc modo irritum faciant eiusdem quoque apostoli iudiciu dicentis: qui manducate bibit indigne, iudicium sibi manducat Sc bibit. In collatione sententia rude corpore S san guine domini,heati Ambrosis sententiam digne palma obtinere indicatum est,dicctis inter cae/ bibi itera: Liquet igitur,quod praeternaturae ordinem virgo generauit,S hoc quod conficimus cor aliis pravus eη Virgine est. Quid hic quxris naturae ordinem in Christi corpore, cum praeter naturam sit i ς ipse dominus Iesus Christus partus ex virgine Vera utiq; caro Cli risiti est qu. π crucistria est, quae sepulta est, verum ergo carnis illius sacramentum est. Item: Sicut verus eii Dei sitius, dominus noster Ieius Christus,non quemadmodum homines per gratiam,sed quasi filius ex substantia pa cris,ita vera caro, sicut ipse dixit,quam accepimus,& Uerus potus est. Igitur etiam si angelus L Co. io de coelo nobis euangelizet supra dicta Apostoli verba, quoniam patres nostri omnes sub nube suerunt, bc omnes mare transierunt, & omnes in Mose baptizati sunt, Sec. sic exponendo, quod haec ipsa, quae tunc in illa Umbra vel in illa nocte saeta sunt, eiusdem fuerint virtutis, cuius ilia sunt iacramenta, quae nunc in die salutis fide Christi rutilante fiunt, vel eo cibo potuet siue ha ptismo, quo baptizati sunt in Mose, nube dc in mari, magis illos consummatos suisse, quam po
iteriores, inter quos Satriuel de David qui per mare non transierunt, neque manna imanducaue/ r.Co.u. xunt,si inquam etiam angelus de coelo haec euangelizet,non illsi tanc γ lucis angelum, non in hac
sententia, tanquam Christi audiemus Apostolum. Quod di si quis sanctorum patrii iale quid Caullualicubi dixit,quod a praesumptoribus in aduersiain praeripi potuerit sicut mos eorum est, qui cu
venando aliquid apprehendere quiuerint, quod vibrare queant ex aduerso veritatis, aduersari Wingis exultant, quam sicarius cum ciuem aut collegam conciderit sunt eiusdem alia pleraque patrum. scripta, quae fidelis lector diligenter conserens, periclitanti si dei citius subuenire valeat. Verbi gratia: Idem quem tenent aduersae quali patronum sententiae,dicit in David, quia commutans
vultum suum Ierebatur in manibus suis, nihil aliud sine dubio quam seipsuin tulisse ait verum David, id est, Christum in manibus suis, cum tenens panem & vinum diceret: Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus, qui de paulo post dicturus est in hoc eodem euangelicta . de panis mat. 6. quem ego dabo, caro mea est, pro mundi vita. Nonne hic idem euangelista loliannes dicit in Apocalypsi: Si quis apposuerit ad haec,apponat super illum Deus plagas scriptas in libro isto, Ioan . ..ta si quis diminuerit de verbis prophetiae libri huius, auserat Deus partem eius de libro vitae, HI' de de ciuitate sancta, dc de his quae scripta sunt in libro istoc Nunquid vero minus timenda est hic illa maleditio, vi non detrahamus vel apponamus quicquam verbis dicentis,hoc est
corpus meum quod pro vobis tradetur,llice si sanguis meus nouuin testamentum,qui Pro mul esse:iundetur in remii sionem peccatorii Cum enim illo dicente a oc est corpus meum,cios liab audatione apposuerimus, dicentes,sigurativum vel per similitudinem dicium cum inqua illo di cente, hoc est corpus,nos dixerimus,hoc signi licat corpus, nonne multum est quod apponimus vel praua demutatione detrahimus, & ientiam generamus, quem tantus autor, Deus S homo, nusqualia est locutus, nec ascendit unquam in cor eius c Nempe cum obiicit quis suisq; scriptitat . in schedulis, quod itidem dixerit eadem veritas,ego sum vicis: iam audacter qua imperite in MAE IOD. is numentum naeti doluin illud attrahit,custatim sutilequentia verba dicentis: sicut palmes tropo
test fructu terre a semet iplo,nili manserit in vite,sic nec vos nisi in me manseritis,manifeste per si militudinem dictum compellant intelligi, praesertim cum non signanter dixerit, ego sum haec viris,sicut signanter dixit, lioc est corpus meum,hic est sanguis meus, appotita protinus descri ptione verae proprietatis,de corpore inquiens,quod pro vobis tradetur, de sanguine autem,qui pro multis cliundetur. Igitur ne veniant super nos plagae nouit simae, neq; apponimus necudi 'φ minuimus quic j diuinae diffinitioni vel descriptioni,qua incarnata verbii ore proprio deprom i stomo quia persecta charitas soras mittit timore,no tam plagam timore,quam veritatis amore confisentur, quia panis iste corporeus, postqua signauerit eu pater, Sc vinu hoc expressum acinis praesentibus,mox ut eodem ligno signatu est,per manus ecclesiae dicentis: ut nobis corpus Sc san vessis, uti fiat dilectissimi silis tui domini nostri Iesu Christi,&c. usq; in mei memoriam iacietis corpus cri cano de sanguis eius, qui huius traditionis autor est,dc hoc sacrificiu ipse Chrisitus est, cuius passione, i nu. sacrificiu fieret,a Deo patre in veritate signatum G. Dicat nuc aliquis: Quid ergo manducaue runt veteres sanethut vita aeterna haberent Si no praeterito tepore dedit, ita prxienti dat pater iis i oriei me de cocto veruique nisi maducauerimus, o habebimus vitam in nobis, quo nunc vitam lia AE patruo
140쪽
i3 RVPERTI IN IOAN. C A P. V I. hem beati patriarchae,vel prophetae sancti,omnesq ameriores electi, qui anteci pater hunc pa/k.ώ'' nem daret, defuncti sunt, non accepta proii uisione,&idcirco non potuerunt manducare Quid' '' ' enim c Nonne per unum idemcr peccatu im,mors in omnes homines transiit,& iam illi qui prae iob., cesserunt,quam hi qui subsequ ur Christi aduentum, in uno omnes peccauerunt Num ergo
peccatum emundari mortem ita, teri oportuit aliter illis quam nobis, aliter nobis quam illis Aut nunquid dominus supplantat iudicium,vel omnipotens s uertit quod iustum est, ut non secundum modum communis culpae adhibeat communem omnibus medicinam iustitiae, sed secundum mutabilitatem voluntatis suae gariet ordinem vel effectum vitae aeternae . Verbi gratia, ut dicat, vos primi sola fide perficimini, vos alii per circuncisionem conluminamini, vos tertii, nil baptizemini, & nasi carnem meam manducetis, & sanguinem meum bibatis, Respon. non habebitis vitam in vobis c Huic obiectioni opportune respondendum est: Cum pris . mum nemo fit qui duhitet,sanctos omnes ab origine mundi expectasse hunc redemptorem ge neris humani, nec aliter eos potuisse paradiibrestitui, nisu venisset prius hic agnus tollere pec cata mundi, illud quoque scire oportet, quod ob caulas antiquas certas ct notas, cum his duo bus salutis nostrae sacramentis necelsariis,icilicet, baptismo corporis l&languinis sui cibo po C m. a. tuque illum venire oportuerit. Nec enim aliud tunc intendit, cum iecundum iustitiae simul Nini lericordiae sux conlilium immutabile, primum hominem lapsum per cibum vetitum requi sivit, dicens : quare hoc fecistic videlicet sitirpem eius tam diu persequuturus,donec culpamea dem humiliter recognitam,& pia consessione damnatam ipse gratis suae flumen aboleretn sic demum verum vitae lignum, quod ipse est, aduersus cibum illum, quem praeiumpsit, come dendum apponeret. Aliter quippe destrui non poterat peccatum illud, quod homo credens diabolo plus quam Deo, cibum vetitum superba intentione comedit, nati ut iterum plus cre dens Deo quam diabolo, econtra cibum imperatum humili lubiectione comederet idem limo.
λ Vt ergo iusta ratione peccatum destrueret iustitia sempiterna, peccatorem eiectum estissa iitiei nio subsecuta est inexhausta mitericordia, nec ante reuocare dei titit, donec in siliis hominumum de- iidem inueniret,& humilitatis voces sibimet respondentes audiret. Coeperunt enim lio nos R. nesciit, erudii i, malitiam serpentis deceptoris agnoscere,& cum execratione refugere,& in con delimationem cibi illius, quem ab illo persuasus homo contra Deum comederat , sacrificia' decimasque, Rhoscias pacificas Deo creatori offerre, cupientes cibi illius maledictionem tali um comestione facii sicloriam, cum inuocatione diuini nominis expurgare. Sed non poterathrutum pecus : verbi gratia, simpleκ εἰ innocens agnus, quem in condemnationem malitios
de noxis terpentis obtulit Abel, non poterat inquam pro offerente se homine brutum pecus loqui , iustitiam non poterat osterenti se , conserre, quam non habebat, vitam aeternam. Ita ergo praeparatis esurientibus, cum sinus Abrahae iam in i piis esset impletus, patefactis in ple nitudine temporis coeli ianuis, dedit pater hunc panem viuum 5c verum, panem signatum, Qv0 panem angelorum. Qui causam habens eandem cur veniret, quam habuit in paradiso, nisi i ' cum primum hominem requireret, scilicet ut cibo, per quem homo periit, oppositum cibum iiij Hi daret, prxcedente merito humilitatis Sc si dei, praecepto patris ad rhus lignum scientiae boni elicibus de mali ipse fructus vitae aeternae in ligno crucis pendere voluit, S per passionem mortis, mor tuorum simul de Uiuorum cibus sieri, ut suo quique modo comederent eum, tam mortui ubi uri quam Uiui. Decerptum quippe illum de arbore crucis manu patris, ipso dicente, pater in
mortuo manus tuas commendo spiritum meum, comederunt illum animae sanctorum , eo vigelicet m. modo, quo de angeli eundem comedunt: comederunt, inquam, veram diuinitatem, & vere μω aperti iunt oculi eorum, δἰ exinde viderunt Deum, quem antehac nemo vidit unquam. Cor pora quoque illorum in monumentis iacentia, virtute cibi huius non caruerunt, mox ut eo
idis c dem Ven re quo tenebantur & ipsa, receptum est corpus eius sicut lonas in ventre ceti tribus diebus & tribus noctibus. Nam virtute huius cibi factum est, ut multa ex ipsis resurgerent, inibis, ,. testimonium suturae uniuersalis resurrectionis , qui Utique non, ut quidam existimauerunt, ite Hai. i. rsi morituri rei urrexerunt, de quibus ait euangelista, quia venientes in ciuitatem sanetam post resurrectionem eius apparuerunt multis, quod videlicet absurde diceretur de iterum moritu Mat.ir. ris: verbi gratia, de Lazaro vel desilio viduae, qui non apparuerunt multis, sed omnibusvis biles & contrectabiles, atque omnino consiliuies siue compassibiles fuerunt sub coditione mor uiuora. tali, comedentes atque bibentes,&habitantes in domibus suis. Viui autem comedunt in
do, ut praedictum est, sibi congruo, comedunt eiusdem passionis salutem secundum tradici in nem ipsius domini signantis panem 5e vinum, ut edant pauperes ct saturentur, & laudent dominum, qui requirunt eum, edent inquam pauperes grandem eleemosynam regis regum, qua dat ipse no alia qua seipsum, nondu in sua specie per siue enim nunc ambulamus,& no per specie.
ut vera si de maducantes cibum vitae aeternae, culpam euadamus parentum nostroru,qui madu
cave runt decepti vana spe de nimia credulitate diuinitatis praeripiendae . Igitur non alio reme
dio veteres consummati iunt sancti oc alio subuenitur novis, sed quo languine simul cum aqua Pro