장음표시 사용
141쪽
prostuente de latere Christi emundata est uniuersitas illorum in ipsa hora dominicae mortis
eodem nos emundamur linguli,& eodem aqua: elemento undecunque sumpto cum verbo eiusdem crucis & sanguinis, in quo nos inquit Iohannes lauit ille a peccatis nolitris. Et quem illi agnum in ara crucis torridum illa sacratas sima vespera simul omnes in inferno positi veloci ter comederunt. mpleta prophetia, quae dicit: O mors, ero mors tua, morsus tuus ero anserire. Etenim non active dictum est, mordebo te, vel ero morderis te, sed passive : moisus tuus inquit ero inserne, quem inquam agnum in inferno mortui comederunt, nos eunde suum qui lcemporibus,& locis manducamus, ut cum illo in xternis Uiuamus. Quod si quis a nobis quae
rat, quomodo panis qui hoc anno de terra creatur corpus Christi sit,quod in cruce pependit, de vinii quod prssentibus expressum est acinis ille sanguis eius sit,que de latere tuo sudit Interro emus eis, quo filius hominis,qui uti deformina iaceptus,& de terra natus est de coelo descende rit, vel quomodo ante i in coelum ascenderet,iam in corio esse potuerit, iuxta veritate ipsius dicetis : Et nemo ascendit in coelum,nisi qui descendit de cocto, silius hominis qui est in coelo. Hoc prosecto si quid sapit respondere poterit, quod propter unitate personae Dei de hominis Christi illud rectissime dicium sit,quia videlicet Unus eii Christus,filius hominis cia silio Dei, qui de coelo descendit,qui l cum esset in terra, nihilominus 5c in ccclo,& ubiq; erat,quippe que loriis nullus concludit, quia incirculcripta est natura diuinitatis. Ergo verbis paululum demutatis dicamus ei: Nemo tes ubleuat in coelum,nisi hic panis qui descendit de cocto , hoc corpus domini, quod pependit in ligno. hic sanguis eius qui effulus est pro omni mundo. Nempe si priorem ien tentiam videt, de ista non video quid dubitet. Vnuas enim Verbi, unum efficit corpus Christi, ut illud quod tunc in cruce pependit,& istud quod nunc ecclesiae sides ore sacro conficit,unum corpus sit, una inquam caro, de unus sanguis sit. Proinde non ita simus incauti adulatores be ati Auguliam, Ut cudicat ille, sacramentum e re sacramenti, unitatem corporis Chri siti quod est ecclelia, rem dicens esse sacramenti, panem autem dominicum huius rei lacramentum: sta limque acquiescamus eis, qui hanc diuitionem in Patrocinium sui sensus arripiunt, dicentes: ita cramentum id esse sacrae rei monimentum c hoc modo nullum faciamus locum dominicae ditas initioni , quam ita est elocutus: Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur: hie est sanguis meus qui pro vobis effundetur. Etenim ecclesia quidem corpus Christi est , sed non illud corpus quod pro Vobis traditum est. Siquidem ecclesia non pro seipsa tradita est. Quod si pa nis mensae domini, non nisi huius sacrae rei, scilicet unitatis ecclesiae monimentum cst, multo magis nec ipse corpus illud est, quod pro nobis traditum est. ItaQ quantas cunque volunt simi litudines hinc accipiant dicentes : Quia sicut multis ex granis conficitur unus panis mensae do mini, & sicut multis ex acinis confluxit vinum calicis Christi,sic ex multis hominibus consistit,& tamen una est ecclesia Dei,vel quaecunque talia dc apte inueniant,dc utiliter proserant,dum modo fundamentum permaneat quod potitum est,prxter quod aliud nemo ponere potest , ab ipso dicente de pane Sc calice vini: Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur : hic est ca Iix sanguinis mei, qui pro vobis effundetur. Hoc fundamento fidei non bene custodito, illam praedicationem domini dicentis: Qui manducat carnem meam,dc bibit sanguinem meu niue manet, ego in eo: quidam ita reciprocant: Qui manet in me, bc ego in eo,llic manducat carne meam, oc bibit sanguinem melillo sensu praeoccupati,quod manere in unitate fidei, hoc sit ma ducare carnem,& bibere sanguine Christi, c adeo non necessariam sibi arbitrantur esse ad salu tem corporalem dominicae mensae communicationem. Sed quid si omnes hoc idem dicant, Somnes hoc idem sapiant c Nonne otiola reputabitur illa traditio domini, de ad nihilum redige tur , ut nusquam obseruetur modus ille,manducandi, bibendi,quem ipse ore suo praedocuit, sub ipso articulo sacrosanctae palsionis Pereat igitur a Gord e Christiano hic sensus, quem im portat haec inutilis reciprocatio. Hoc plane Christus non docuit,sed qui manducat inquit car nem meam,dc bibit sanguinem meum,eo videlicet modo quo traditurus sum, corde credendo ad iustitiam,&ore manducando ac bibendo ad salutem, hic in me manet, de ego in eo, ita ut iam non sint duo, sed una caro. Manducare nanque & bibere, causa efficiens est,eaecium autem, i in me maneat de ego in eo. At ille, qui manducat, ta bibit indigne, iudicium sibi manducat & bibit. Non nemo indigne manducare potest, sed nemo indigne manducare deo het. Panis nanque semel consecratus, nunquam postea virtutem lanctificationis amittit, aut Christi caro esse desinit, sed non prodest quicquam indigno, cuius fides sine operibus mortua est, de idcirco spiritum qui una ilicat, non habet, quo ore percipiat. Quid enim mirum est, si terra terram comedat c Quid autem caro Chri siti, remota diuinitate, niti terra nostra est e Pro inde quicurii carnem Christi comedar, non expauescimus,certi,quid de nostro sumpserit, quid de suo sit Dei filius. Quo ergo deuenit, quod indignus manducat dc bibit Hoc certe sicut ante nos dictum est pium lit&ialutare credere per membra diffundi, ita ut non sit obnoxium se cessui. Sed hoc plus habet dignus ab indigno, quia huic ad salutem, illi proficit ad iudicium.
Nunc ad ordinem coeptum sermo reuertatur, dccum veritate prxlentis lectronia euange
142쪽
i 36 Ru PERTI IN IOAN. CAP. VI.licae escam potum dominici corporis S linguinis uti captum est pertractando manduce
mus, manducando pertractemus: Amen amen inquit dico vobis,non Moses dedit vobis pa nem de coelo, sed pater meus dat vobis panem de ctato verum . Siquidem illum qualem cunque panem quem Patres Vestri in deserto manducauerunt, panem utique vel cibum peri iuruiri,S quotidie pereuntem, non ipse Moses aliis dedit, scd cum alijs ab eodem Deo accepi qui dat escam omni carni. Quare ergo verum panem, de quo loquor, Moses dare non potuit,s ed pater meus dat vobis c Sequitur. I Panis enim Dei est,qui descendit de coelo S dat vitam mundo. J Vera & firma ratio, plane comprobans,quod vere panis hic Mose maior sit, nec ab illo dari potuerit,iuiliciensque ad demonstrandum panis eiusdem substantiam dii sinitioni triis hias persecta incrementis,uidelicet quod Dei sit,quod de coelo descenderit,quod vita det mi do. Si dici isset: Panis enim Dei est, nec plus addidi illat,non illum a communi pane decreuisset,nam de omnis panis, quem terra prostri, Dei donum est, Uei creatura est. Etenim domini est terra Scplenitudo eius. Addidit ergo : qui deicendit de crulo. Sed de si non plus adiecisset, necdum sta tisisium panem diffinisset nam 5c ludaei cum dixisssent: Patres noviri manducauerunt in deser to manna, protinus adiecerunt: Sicut scriptum est, Panem de coelo dedit eis manducare. Et quidem in una panem pluit dominus de cGio, non tamen artitereo, sed de coelo aerio, per quod volantes aues, volucres coeli dicere solemus. Et verbo quoque descendit quod hic positum est, de illo pane dictum est, quia cum descenderet ros mane lupe castra, descendebat pariter Rinari. Adiecit ergo de tertiana huius panis differentiam , quae non sinat illum communem istisetelligi cum pane aliquo dicens: Et dat vitam mundo. Quod vita dat,de non uni genti,sed unise
uello mundo Uitam dat, hoc maxime pondus, pretium Q panis huius commendat, θc singula ritatem demonstrat .Quid enim est, Uiram dat, nisi mortuos vivificat Hoc certe manna non magis sacere potuit,quam panis ille, que singulis annis terra proseri seminanti. Nec enim pani illi vel aquae, quam petra produxit, ita vita inerat, quamuis sabulose quidam dixerunt,quod petra sequeretur de loco ad locum castra illiorum I irael , ex occasione diction:s apostolicae, qua dixit: Bibebant autem de spirituali consequente eos petra. Etenim non lapis inanimatus post castra voluebatur, sed torrentis alueus de petra productus, populum secundum viam,qua ituri erant, nutu Dei derivatus consequebasur. Initur panis huius veri, quem pater dat, plena
diffinitio est, de nec plus nec minus ductum est quam oportet. Panis Dei est, id est,non ex ho minibus, sed ex Deo est,imo de angelorum quidem di hominum cibus est, sed nec angelorum nec hominum donum est, S non eri ipsis, non pro ipsorum meritis , sed pro gratia Dei. Et hie
sponte sua descendit de coelo, quo ascendere non poterat Moses, ut inde illum deserret huc, datque vitam mundo,id est,angelis de hominibus, i uiuentes angeli comedant,le nunqua moγriantur morte,qua mortuus est diabolus,comedant homines mortui, Sc a duplici morte corpo ris 5c animae reluscitentur . Multo ergo maior Mose panis liti satisque constat, quia talis ab illo dari non potuit. Sed isti conuiuae terrenia ventre de cibo, qui perit, oculos non subleuantes panem hunc, panem Uei, qui de coelo descendit,& Vitam dare mundo iam venit, non atten
debant, utpote surdi, 5c indociles auditores legis, dicentis: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit ex ore Dei. Vnde haec reputabant, quod spirituale quid loquere
tur eis. s Uixerunt ergo Iudaei : Domine semper da nobis panem hunc.J Hunc inquiunt videlisecet qualem te intelligimus habere, panem semper da nobis, ut non necesse habeamus in sudore vultus aratro terram vertere, semina sulcis credere, de in saturitate panis, de otii securitate non sit opus penuriam vilius rei praecauere. Attamen talis propositio qualicunque spe attentos si Ios iecerat, nec enim solummodo concesserant verum esse panem, quem a patre dari dominus dixerat, sed de ninus avide audientes acceperunt, Venisse panem Dei de coelo, qui daret vitam mundo. lam ipse doctrinae ordo postulabat, Vt panem ipsum clara dc euidenti assuinptione demonstraret, ut vel murmurantes illi de non credentes, in aeterna semetipsos fame conclu derent , ut credentes, Sc ad ipsum Uenientes, vitam xternam manducarent. ΓDicit autem eis:
Ego sum panis vitae. Qui venit ad me, non esuriet: dc qui credit in me, non sitiet unquam.IAc si dicat: Ecce quia de vero pane audistis inhianti deriderio, sinus vestros laxastis dicentes: Domine da nobis semper panem hunc, nolite rursus claudere vel constringere, dum dico vo his , quis panis ille sit, Sc longe aliud ostendo, quam vos speraueritis. Ego sum panis vitae. Iam in vestro arbit rio est,accipere dc habere panem hunc. Nolite obdurare corda vestra, sicut in iis ritatione secundum diem tentationis in deserto, ubi tentavcrunt me patres vestri, sed venite ad me, de non esurietis: credite in me, de non sitietis. Parauit pater in conspectu vestro mensam si vos verum panem esuritis, si veram resectionis aquam sititis. s Sed dixi vobis, quia vidistis me, & non creditis.J Hoc,inquam,dicii Uobis, noui enim vos quod non propterea, quia signa Vidistis,sed propterea quia de panibus manducastis, de saturati estis,uenistis ad rue e nunc di co , quia vidistis me,& audistis verba aeternae vitae, de non creditis, sed tantummodo signa vi
dere, non illud propter quod signa sunt, videre vel credere vultis , tantummodo panes man ducaret
143쪽
ducare, ciboque perituro saturati, Se non cibum qui permanet in vitam aeternat a,curatis ope rari.Quid ergo Quid faciet hic verus panis, quoniam vos ad illum manducandum venire non vul tis Audite iam. somne quod dat milii pater, ad me veniet, de eum qui venit ad me, non eliciam foras. J Poteram ego dicere: Omnis quem dat mihi pater, ad me veniet, sed vos fastidiosi Iudaei, quorum saturitas 5e crapula pharisaicae luperstitionis Uerum panem fastidit, de vobis solummodo me dixisse arbitremini, videlicet tanquam vos habeat totos expoctare hic panis Dei, quoniam filii Abralue estis, & manducatores alios, nisi vos, habiturus non sit. Omne Uixit ergo: Omne quod dat milii pater: omne inquam siue bonum,sive malum,iaue mun- quod dum siue immundum siue circuncisio siue praeputium, omnis sexus, omnis conditio ad me ve niet, Sceum qui venit ad me, undecun* veniat , qualiscunque veniat, dummodo veniat,id est, lar credat,non eliciam foras. Faciain quod secit homo ille, qui cum secillet coenam magnam S vo/ veniet. casset multos, quoniam illi coeperunt simul omnes excusare: Exi, inquit, in vias 5 sepes,& pau/ Luco peres ac debiles, caecos oc claudos introduc huc. An putatis quod panis iste verus fruistra decoclo deicenderit, niti vos illurn comederitis,& quod a pransoribus derelictus ad mensam coeli, frustrato propter vos consilio ibo, reserendus sit Non est ita, sed implebit milii pater domum rurba famelicorum hoc pane saturari cupientium, Se quotcunn ille mihi dederit, quicunq illo
reuelante, panem istum agnouerit, licet catellus veniat sub menta colligere micas,no eum elicias oras. I Quia descendi de cocto, non ut sactam voluntatem meam,sed voluntatem eius qui mi
sit me. aQuod ergo descenderiira de cocto, quod panis vivus Sc Uerus sim, hoc dixi vobis, &adieci: Quia vidi liis me, de non credidictis. Hoc lane, Ut no saciam voluntatem meam,sed v luntatem eius qui misit me, vos reprehedere non potestis, que profecto Deum ei te non dubitatis. Nam de si de cccio me descendi ite non conceduis, attamen a Deo missum, id est, prophetam
magnum, qui venturus limin mundum, Paulo ante coiissessi estis. Hoc inquam non reprehen
ditis, ut non laciam voluntate meo, sed voluntatem eius qui misit me. Quid est enim non voluntatem eius, qui cur dico vere) milit me, sed Voluntatem propria sacere,nisi propria uten- rare prodo potestate, iniuste aliquiddisponere,non rerum merita pensare, sed praeiudicia iaciendo, bo/ pii mrium malum,uel malum honum dicere,tenebras pro luce, & lucem pro tenebris ponere. Hoc ergo vos improbare non potestis,quod non faciam voluntatem mea,led voluntate eius qui mi sit me. Proinde coeptam prosequar causam, ut rationabiliter vos ab aeternae vitae conuiuio se clusos, de alios admittendos esse ostendam. i Hxc est autem voluntas eius qui misit me patris,ut
omne quod dedit milii, non perdam ex eo, sed resuscitem illud in nouissima die J Sed hoc his adhuc sorte clausum est, nec intestigii iς, quid sit illud: Omne quod dat milii pater . Dico ergo idem manis ei lius. ΓHaec enim est voluncas eius qui misit me patris, ut omnis qui videt filiu& credit in eum, habeat vitam aeternam. Quod dixi, ut omne quod dedit mihi,idem est, quod nunc dico, ut omnis qui videt silium, & credit in eum. Sed idcirco sic sese dixi, ut sciatis non magis circunctiionem qua praeputiu signa et se illorum,quos dedit mihi pater, quos vult ut non perdam, quos vult habere vitam aeternam, sed lota fide discerni, solo amore filii recognoscem dos esse, quos ille milii filio suo saluandos dederit. Omnis qui videt filium, qui oculos cor omnis dis non claudit contra illum, sed videt,& videns gaudio gaudet, ct credit in eum, ipse est illud V quod dedit mihi pater. EL cum sit voluntas citiis , qui milit me patris, Ut non perdam quid ex eo, quod ipse mihi dederit, sed resuscitem illud in nouissimo die, ego non ita econtrario sa
clam voluntatem meam, Ut respuam quenquam, eo quod non sit semen A brahae,vel quia non st insignitus circucilionis charactere Si autem omnis qui videt & credit, vitam habet aeternam, . Pro voluntate patris, quanto magis qui non viderunt,&crediderunt aeterna vita digni sunt Omnis ergo, siue qui corporali praesentia me habens videt opera quae facio in nomine patris mei,& credit, liue qui rationis intuitu videbit de credet, videlicet cum sibi annunciatum fuerit, iam habet vitam aeternam, iam ex eo quod credit, transiit ut supra dixi de morte in Vitam. Et ego resuscitabo eum in nouissimo die. J Et nunc iam habet vitam xternam, Videlicet re Ioan. s. suscitatus secundum animam, de in suturo quando omnes qui in monimentis lunt, audierit vo cem filii Dei,ci procedent, ego ex nomine voearis, resulcitabo eum, & de ii assa vel congerie morte aeterna mortuorum,in resurrectionem iudicis procedentium,discernam illum. Ego enim
sicut panis vitae, sie de resurrectionis quoque corporum' dator sum. Ad hoc valebit ei ve nisse ad me, vel credidisse in me, ut a duplici eorporis θc animae morte resurgat, 3 sicut suprado amplius non esuriat ne p iitiat. t murmurabant ergo Iudaei de illo quia dixisset: Ego sum panis qui de coelo descendi,&diccoant: Nonne hic Iesus silius Ioseph, cuius nos nouimus pa/ p. iatrem Sc matrem c Quomodo ergo nunc dicit: quia descendi de cocto J Hoc est peccatum ita diu hiulorum, de quo exculationem non habent. Nam nescire quod descenderit, vel quomodo de rai nus enderit de ccclo, non adeo mirum erat, praesertim cum vulgata opinione putaretur esse silius Ioseph, sed de illo murmurare,&non potius cum illo agere, vel ab illo quaerere, ut scire me - - rerentur, de illo inquam murmurare peccatum erat, Per quod merebantur viam veritatis
144쪽
n VPERTI IN IOAN. C A P. VI.r . nunquam inuenire. Non enim iam erat notitiam eius quaerere, sed inuidiae samma aduersu; illusuperbiae & indignationis spiritu conare. Sic A patres eorti no ex eo Deu prouocauerunt, id escas pelierunt sed ex eo quod tentando& murmurado petierunt, sicut ait Pi almisita Et tenta ueriinc Deu in cordibus suis,ut peterent escas animabus suis,N male iocuti sunt de Deo,& dixeriti Nu- quid poterit Deus parare mensam in descrιO,Sc. igitur & hi tentatores silii rematoria. i. murmuratores filii murmuratorum, no ex eo Christu dominii offender ut quod illii esse si hii Ioseph opi nati sunt, sed ex eo quod cu opera ccclesia sacerer,di se de Glodet cedisse diceret, maluerunt ad Cp inuicem de illo murmurare, i ab illo descesus ipi ius mysicerim intritone discendi humiliter quae riri mihὸ rere. enim parti a super bax ccre pisi redolci,'uCd eu hoc loco ex note scissit diccies: Nonne
resu. hic est Iesus Llius Ioseph, videlicet multu aduersa sibi et repugna ita nouerat hac esse, de coelo ut aiebat ipse deicendiisse,& quod vulgo opinabantur siliu loseph esse. Rursus omnino sibi con sentiebant, & cdsequentia erant,de coelo illudescendia K 5c Dei siti si qui de patre multa illis sit,pra dixerat, existere. A t illi diabolica conflagrati inuidia patrem deum, cuius aut horitatem co temnere non possent, in verbis eius se aduertisse dissimulabant, & quod solum sciri volebat Iese sum, videlicet hominem siliumq; Ioseph ct mariae esse importune de mendose describebant.
Γ Dixit ergo eis lesus: Nolite murmurare inuicem. Nemo potest venire ad me, nisi Pater,qui mi sit me,attraxerit eum. J murmurantes corripiens, ne sorte non intellexerint, magnifice patrem alium, maiore qua est Iosepti, illis, imo contra illos se habere astruit: Nemo inquit potest venire ad me, .idelicet ad quem cu venerit quis ut supra dix0 non esurier, neque sitiet, nemo inquam potest venire ad hoc, ut non esuriat ne F iiciat,nisi pater qui misit me, attraxerit eum. Hoc pia
ne maius esit quam Ioseph. Quia dixerant:Nonne hic est Iesus silius loseph, lino S omni homine Nemo hoc maius est. Quis enim hominum quenu attrahere I test ad manducandum , sicut mandu potest cari oportet hunc pane vivii de verum ipsum attrahi quid sit quaeramus,& liquido patebit quod iis nemo quen .aitratie remisit, nisi solus Deus. Attrahi ad Claristum panem vivu& verum. i. eiu/nisi i di, rire ac iit ire iustitia, tantumque habere lastidium vel odium omnis iniustitiae, ut talem vacet illi Deus. esuriem sitim tolerare. Ad haec autem quis idoneus Cuius in manu cor cuiusquam est, ut hoe in illo possit efficere Nunquid Paulic nunquid Apollo nuquid Cephaec Nunquid in manu est cuiusquam Omnium verbo Dei nianistrantium, i dum praedicando Dei verbii, quasi fragit pa/3. Com. ne vivis, let mortuis manducandi 5e vivendi desiderium. Nempe sicut Paulus plantauit,Apollor irae, rigauit, Deus aut incrementum dedit, Zc sicut Nisi dominus aedificauerit donisi, inuanti labora/uerunt qui aedificant ea sic dia uanum praedicatores trangunt panem vivia, nisi Deus in mentibus auditorum, sanctum eius de panis excitet desideriit. Igitur ad Christu quenquam attrahere,id est, esuriem sitimin iustitiae cui Q dare, cu nemo possit nisi pater, ac proinde maius sit hoc omni ho naine. s. quenq: ad Christum attrahere, satis magnifico ab effectu probare incipit, quod pater su nihil us longe maior qua loseph sit. Verunt amenti hoc sciendii, quia haec attraciatio no minus filii di filius quam patris gratia opus est. Nam de de seipso hic idem filius :oc ego inquit si exaltatus fuero, oias Mi L. iratiani ad me. Et eidem sponsa sua, scilicet eccle Ira,dicit in Canticis : Trahe me post te. Curer Iolicis. go nunc desola Persona patris dixit,quod oporteat eum qui ad se venit, ab illo trahi Videlicet cant .i. quia de pa tre Iesu murmuratio suborta, Vel ventilata est a dicentibus: Nonne hic est Iesus filius Ioseph c Oppori unes rimum de patre ait: Nemo potest venire ad me,nisi pater qui mist meat traxerit eum, quod idem est ac si diceret nemo potest hunc panem manducando vitam xternam habere,nisi credendo amauerit, et amando crediderit : non Ioseph, sed Deum patrem meum ei se,& ab illo me esse milium de coelo ut nascerer de matre virgine. Deinde de non inaequalicum patre sua potestate protinus subiungit. l. Et ego resuscitabo eum in nouissimo die J Hoc ocsupra dixit se facturum, cum eiusdem voluntate patris, quia videlicet quod illic clixit: Omne quod dat mihi pater, ad me veniet: δύ haec est voluntas patris mei, qui misit me, ut omne quod cedit mihi, non perdam ex e sed resuscitem illud in nouissimo die. Hoc idem murmurantibus illis grauiori pondere repet iji : Nemo inquiens potest venire ad me,nasi pater, qui misit me, at traxerit eum: murmurantes & invidos terribili prx nunciati me excipiens ab illis, quos pater si hi daturus sit. At illi quos pater iste non trahebat, eo videlicet modo,quo iam dictum est: non enim idcirco venerant ad eum,quod esurirent ac sitirent iustitiam,sed quia sicut ipse aio di cauerat de panibusn saturati luer ant, adhuc indignantes murmurare poterant,& ad inuici di cere. Et quis ille pater est, vel quis ex Vobis omnibus, qui homo sit, ad ilium, ut credat in eum attrahendus vel cogendus est Aduersus huiusm i contemptum illorum, insigni pro Iulone Elet. 13. subiungit. oest scriptum in prophetis : Et erunt omnes docibiles Des. 4 Hoc maxime in Hiere mi a scriptum est lus Verhis: Polt dies illos,dicit dominus,dabo lege meam in visceribus eorum, S in corde eoru scribam eam,& ero eis in Ueum, S ipsi erunt millini populum. Et non docebit
vltra vir proximum sua,& vir stat rem tuum dicens .emnolce dominum: Omnes enim cognoscent me a minimo eoru usque ad maximi ait dominus,&c. Nunc enim post limpletu est,quod
idem propheta praenus erat dicens: Ecce dies venient, dicit dominus, ta seriam domui lira sud do
145쪽
COMMENTARIO RVM LI P. V r. ii'&domui Iudasci dus nouum,no secundum quod pepigi cum patribus vesilla in die qua appre
hendi manum eorum, ut educerem eos de terra Aegypti, pactu quod irritum seceriit,&c. Nunc inquam postquam dedit legem suam in visceribus nostris, & in cordibus nostris spiritu sancto MCoici: scriptu eam, on docet ultra vir ludxus proximum suum, ut iacit proselytum, dicens cogno sce domini na.Omnes enim a minimo usu: ad maximum,id est, a rusticano vi in adicribain do ctum cognoscunt id,de quo nunc agitur,quid talti vir nescit,scilicet, cum patrem liabere,d in hunc mundia misit se lirastum filium,& sic docibiles Dei sunt. Hoc enim nunc agitur ut pridi illum esti adueitus illos murmuratores,quod Deus Christi sit pater,dicctibiis illis Nonne hic est
lisus filius loseph Ait ergo.Est scriptum in Prophetis,& erunt omnes docibiles Dei. Et ut ma niseisitus irat in quo docibiles Dei suturi sint, protinus adiungitti omnis qui audiuit a patre S di- e
dicit,uenit ad meJAc si dicat: Et omnes quicunq: docibiles Dei fuerint, hoc ab illo disco, ut cre I.
dant in me. Omnis enitia qui liabet aures audiendi,quas exigit doctrina Der,do intrinsecus discit cet. Ubi non vox hominis perurepit, nec penetrat caro N sanguis, sed sola reuelatio patris, qui est in coelis non potest se auertere aiilio Dei,sed venit ad me linquit) credit in me,astringitur nubi itinsolubili vinculo dilectioni, , sestinat inter membra mea copulari, ut eidem, cuius ego natura
filius sum pse quoq in spiritu adoptionis silioria, abba pater clamare possit,quo videlicet spi/ Rom. ritu praeueniente, docibilis Dei modo supradicto tactus est. Non quia patrein vidit quis, sed niti is qui est a Deo,hie vidit patremJ Non inquit ex eo quod dixi:Omnis qui audit a patre,& didicit,
venit ad me cosequitur aut colligi debet, q, pater meus visibilis sit, aut corporaliter, ut homo adiri potuerit, de audiri, quomodo vos indignationis N inuidiae sumantes nebula murmuratis, quod dixerim quia descendi de ccclo,culii Iosepli pater meus sit, quem vos scutum cordas arri puistis,ne a patre meo quiccb audire vel di repol sitis. Pater meus ille est, que Uidit hominum nemo,nec videre potest,qui lucem habit accessibile. Nam de si patrum aliqui Deu vidisse l. Tim. ς leguntur,non in sua tamen substantia viderunt,aut videre potuerat, sicut Moysi dicenti: Si in ueni gratia in conspectu tuo,ostende milii teipsum, ut videam te manifeste, res sum est: Non Exod.;s
Poteris videre facie meam,nCri enim videbit melio Scuiuet,cum utili criptura eade de eo
dem Moyse praemitisset . Loquebatur autem dominus ad Moylen facie ad saciem,sicut loqui so isti emi et homo ad amicus uum. Sane debeatis angelis hoc intelligendii non est, quin vitione Dei per fruantur.Non enim hic de illis agitur,sed de hominibus, quorum nemo Deum vidit viij, quia iis , Π. . stabat paries inimicitiam, id est,orisinale peccatum inter homines & Deu, soluendus in carne kr Christi per passione inor tis,ut posset ab hominibus Deus videri. Ait ergo: Non quia patrem vidit quis : Et adiecit: Nili qui est a Deo, hic vidit patre. Hic inquit qui no est ab homine,cu chria
ius esse non incepit ab Iosepluit cui vos dicitis, aduersum me murmurantes, hic inquam, scilicet alit nouego,vidit patrem ex cunis iis iiij, hominis,quia solus ab illo sum,videlicet natus, non iactus. A a Peos lioquin non valeret haec differentia qua dixi: nili qui est a Deo, cum omnes homines a Deo facti sint, quorum tamen illum vidit nemo. Notandum quippe est quoties ita absolute positum in Mennuro Deo vel ex Deo est Ut non sit additum factium vel creatum,iubaudiendum eise natu, etiam si dehominibus sermo sit, ut illud: dui ex Deo est,uerba Dei audat, propterea vos non au Iohanaditis,quia ex Deo non estis. Subaudiendum est enim nati, ino renati, videlicet ex eo, q1 nativi tate regenerantis gratiae quis indignus est, Verba Dei audire non potest. Cum ergo dicit,no quia patrem vidit quis, nisi inc qui est a Deo,iubaudiendum est,natus vel genit his illa Videlicet gene ratione vel ta a l iuuate,qux non gratiae,sed naturae est,non enim ait: Niti lii qui sunt a Deo, sed
de uno seipio, luc inquit qui est a Deo, ubaudis, solus per naturam natus Uel genitus, solusci ternin&consubstat itialis filius. Nam nisi propriam hic accipias filii Dei generationem, in eoquod ait miti qui est a Deo,luc videt patrem, consequitur quod omnes, qui ex Deo sunt, vi
derint Deum.Sedncri omnes,qui spiritum adoptionis filiorum accepinaus,ex Deo nati luimus,&silii Dei nominamur S sumus,led nondum apparuit quid erimus, S tamen nemo nostrum vi dii Deum. Eigo hic qui ei l a Deo, di proinde vidit patrem, hic ita a Deo, quomodo Unigeni ius, quomodo solus consubstantialis, filius Unicus, i lius linquam) solus naturalis, nam caeteri
omnes adoptiui sunt. Sequitur. LAmen amen dico vobis,qui credit in me, habet vitain aeterna. JPostqua ira iri assumptione qua dixerat: Ego sum panis vitae, qui venit ad me, non esuriet, bc qui credit in me, non sitiet unquam. Coni stetis veritas murmurantes , de concedere nolen tes uso ad Utictoriam redarguit. Clierinthum quot & alios qui nondum erant, haereticos prae damnan Auia dicturi erant Chrisiuin non de coelo descendiisse,sed de Maria existendi initium habuit se, vel etiam ex Ioleph genitum suὶili nunc tandem sorti conclutione aiatinas verbi ueterni coepta perficit : impios confundens, pios autem ad manducandum seipsum panem vitae aeternae alliciens: Amen amen inquit dico vobis, qui credit in me, habet vitam aetersenam. Hoc vii ex praecedentibus constans, & verum ei te, sidelibus peripicuum, infidelibus autem inexpugnabile est . Si enim pater det panem de coelo verum,qui aescendit de coelo dedat vitam aeternam, di ego ille sum panis vitae, ergo qui credit in me, habet vitam xiernam.
146쪽
i onu PERTI IN IOANNEM C A P. VI.
Idcirco superius vobis dicere coeperam, operamini non cibum qui perit, sed qui permanet iri
vitam aeternam, hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem ille miliet. interturbaris dic tes: Quod ergo signum tu facis, ut videamus & credamus tibis Quid operariis c Patres nostri manduca uerunt in deserto manna. Proinde dixi vobis, quia ego tum panis vitae ,& nunc iterum dico: Ego sum panis. viuus. Patres vestri manducauerunt mannam deserto, & mortui sunt . Hieest pani; de coelo descendens, ut si quis ex ipso manducauerit, non moriatur. a Conserte ei, sectus, videte panis utriusque distantias. Patres vestri manducauerunt manna oc mortui sunt, patres vestri inquam mali, patres malorum,murmuratores , Patres murmuratorum, inside les patro infidelium, quavis ins eande escami pirituale manducauerint,& eundem potu spirituale biberint,que S honi patres honorii quales fuersit Moyses cic Aaron manducaueriit mana, di mortui sunt, imo cum cilem mortui mala morte peccati, manducauerunt, & manducando non reuixerunt, sed illo cibo laturati ad inferos delaenderunt,intatum mortui secundum inte riorem homine, ut quida eoru vita retrahentes adhuc exteriorem,absorpti a terra, de operii humo de medio multitudinis perierint. Quid ergo inquis: Illi qui manducant hunc panem no mori untur. Dixist i enim: Hic est panis de cocto descendens,ut si quis ex ipso manducauerit non mo riatur. Nonne de omnes qui manducant hunc pane,de quo dicis: Hoc est corpus ines, quod pro vobis tradetur,&qui bibunt calice tuum de quo dicis: Hic est sanguis meus,none inqua isti ma ducantes ta bibentes omnes quidem secundum carne, multi vero etia secundit anima moriuntur in quo ergo panem hunc prxsere illi, quem patres manducauerunt, pro eo quod manducantes manna, de bibentes aquam de petra, mortui sunt omnes quidem secundu carne,aliqui vero ei a secundum animamc Concedimus enim multos ex eis mortuos esse secundsi anima, sicut ait spiritus sanctus in David: ipsi vero non cognoi ni vias meas, quibus iuraui in ira mea, uintroibiit in requie mea.Quauis etenim dixerit,aliqui ita morte qua prostrata sunt eadauera il/lorum in deserto consumptum fuisse peccatu eoru,sic intelligentes quod scriptu est: Non iudicabit Deus bis in idipsum, quod teporali morte puniti ocs evadunt morte aeterna,allorii tame me liorem tenemus lententia dicemini,quia quosda flagella danant Sc non liberant, videlicet eos de quibus per prophetam dicitur: Percussi eos nec doluerunt, attriuilii eos de renuntiauerunt ac cipere disciplinam. His sinquiunt flagella ab hac vita inchoant , Rin aterna percussione per durant. Unde per Moysen dominus dicit ignis succensus est in furore meo,& ardebit usque ad inferni nouissuna. Itaq dc iuxta prophetam eunde dicentem: Et duplici cotritione contere eos, plerosque illorum in corpore simul de in anima perisse concedimus: praesertim cum illis exacer hantibus Deum exacerbatione tentationis in deserto 5c cognoscere nolentibus vias eius, iura, uerit ipse ut praedictum est γ in ira sua,quod non introirent ita requiem suam. In quo igitur hunc pandique qui manducat,nihilominus moriuntur, praefers illi que manducauetut Patres illorum, de mortui sunt Ad haec inquam: Attende diligentius,nunquid ullam fecit exceptionem P trum malorusiue bonoriae Nonne uniuersali enunciatione dixit Patres vestri manducauerunt mana de mortui sunt Patres enim vestri inquit) non solum murmuratores vel in fideles mortui sunt,sed etiam iusti, de quanto libet sideles patres omnes vestri mortui sunt, ea videlicet ex causa, qua vis homines moriuntur in Ada. Et hoc dico,quia uuis manna manducauerint, nihilominus oes eadem in morte detenti sunt,sicut Sc antiquiores illorum patres, vel ipsoru iuniores,qui mana non maducauerunt, quia diebus illis non fuerunt. Dixi ergo,quia patres vestri manna maduecaueriit de nihilominus mortui sunt,qua illi qui nomaducauem nil ut ominus apud inferos pro pter originale peccatu deleti sunt,qua illiu ante vel post illud manna hinc ad populos suos pervia uniuersae carnis adducti sunt. Non per illud manna liberati sun neq; ascenderunt ad coui uium angelorum,Vt visione Dei perseuerentur, qua beati angeli aeterna iter vivunt, qua in patre suo Adam omnes homines perdiderunt. Sed hic est panis de coelo descendens. Et ad quid de coelo descendit Ut si quis manducauerit ex ipso,non moriatur. am qui no manducauerit mo rietur,imo iamdudu mortuus in Adam,ab illa eius haereditaria morte non liberabitur. Et quide
mortuorum multitudo plurima est a corporibus separatorum,hunc panem expectantium apud est multitudo gen inferos, quo fraudauit eos peccando pater ipsoru . magna deinceps venturae Pial. H. tium hunc pane dum adhuc in corpore lum flagitatuiti, iat dum adhuc in carne vivunt madis caturi sunt. Vtris p .Loc illis qui iamdudum deiuncti lunt, his qui adhuc viventes in carne sunt ves erunt, ecce parata est a patre meo mensa in conspectu ipsorum. Dico enim vobis. Ego sum panis vivus, qui decorio descendi. Si quis manducauerit ex.hoc pane vivet in aeternum. 4 Quo niam conuiuae patris mei per mortem dissipati sunt,propter vetitum cibum, quem manduca uit pater ipsorum, δέ animae quidem apud inferos, corpora vero in sepulchris sunt: dissipab dc ego panis angelorum , dc secundu illa substantiam qua pascuntur angeli, pergam ad inferos,
Vbi animae esuriunt,fc secundu corpus eode terrae ventre reconditus, quo recondita sunt cor
pora illorum, illic ego tribus diebus de tribus noctibus, sicut suit Ionas in ventre cccii tribuadiebus S tribus noctibus, undeoc animae visione Dei recreatae reuiuiscent, corpora vero nac
147쪽
COMMENTARIORVM LIP. VI. iquidem multa,in futuro autem cuneta resurgent. Deinde residuis, id est,quos praesens adlluc se culum in carne retinet,dabitur hic idem panis in ea specie,quae viventibus congrua est.i .in vero sacrisi in panis& mii iecundum ordinem Melchisedech. t Et panisqueni ego dabo, caro mea Esa. Resi pro mundi vitae: Summa lixe sit consolatio pauperibus,quibus spiritus domini Ueniens ' Perme,euangelizare miluine : summa inquam Sc incomparabilis congratulatio sit haec genii bus terminis et terrae quos inhaereditate vel possessionem postulans accipiam a patre. Quia nilui , minus habebunt de hoc pane vitae,quam antiqui patres, quibus hunc panem signauit, ci dedit Τpater qui misit me. Nam deicendens ad illos vi reficiantur ex me,cum infernus me inomorde rit,& ego morsus eius factus fuero, mors mortis in visceribita eius conclusus, additus esurienti bus iandi is vel iustis, ut vivificentur uniuersi, tunc ego dabo panein istis residuis,in quo non de est veritas ei uidem carnis meae vel corporis,quod eductum de ventre ceti, saluum S integris relidebit aeternaliter ad dexteram patris. Panem eundem angelorum me tribuente manducabit vivens homo,modo sibi congruo,quem dat pater his qui recelleruiar, t manduci ni& relurgant, nunc quidem animae,corpora quidem in die nouissimo. Animaduertendum est hoc loco, cum
utrobi v valeat,& nunc vertibilis sit haec propositio,& panis quem ego dabo caro mea est, et e nim siue carnem de pane praedices hoc modo, de panis quem ego daho dicens, accipite S co
irredi te caro mea est,vel corpus meum eli: siue carnem de pane prxdices, ira de caro mea, quae mortua Ventre terrae glutienda est,panis est, quia resectis mortuis vitam de relurrectionem datura est, cum sinquam) quocunm verias, sententia vera sit,Ordo tame litem Perionaruna Φ vel temporsi mutatio exigit,ut panis lubie tum, S caro praedicatu debeat accipi. Nam halienus de periona patris dixerat, quod ille pane veru daret,& ipse silius panis esset. Nunc ipse panis vivus Sc erus ad suam persona per statum tempus verbi esul dem transitione iacta. Et panis, inquit, que ego dabo, caro mea est pro nandi vita. Et rcuera que pater dedit pane angelorii ut carne astu T'm'
mere S moreretur,quatenus vivificaret,ipie panis c lesiis Panc terrenii nobis dat, que Uiuenti . i. ζ'bus,& quibus maducari potest,vita det aeterna in carne suam transmutat. Et sic verbii quod est iu ranis Panis angelorum,caro factu est,non mutat Uin carne, sed alium endo carnem: sic idipsun. verbii vitici . .
iamdudum caro sa5cu,panis visibilis sit, non mutatu in panem,sed aliumendo,& in viaitate per sonae suae transferendo panem. Proinde sicut de carne nostra quam Virgo maria peperit, vere fatemur propter Unitatem personae, quae Deus est, sic nihilominus de Paneislo visibili, quem qui, eiusdem verbi inuisibilis diuinitas assumens,in carnem suam transfert, ere oc catholice conficemur,quia corpus Christi est. Ait ergo: Et panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi .ita, videlicet ut mundus redemptus manducet 5 vivat, emundata prius per baptismum veteris quem serpens dedit & persuasit cibi macula. Igitur ab ei sectis liquet, quanto melior hic panis sit illo de quo dixerant: Patres nostri manducauerunt manna de mortua sunt. Hic autem est pa nis de coelo deicendens, ut si quis ex ipso manducauerit non moriatur. Sane cum dicit: Qui maducat hunc Panem, et qui manducat mea carnem,semper digne iubaudiendum est. Quemad modii quoties dicitur in scripturi sanetis:angelus domina,vel spiritus domini, nec additur ina tu , line dubio bonus angelus,vel bonus spiritus intelligitur. Ita ni: Nim quoties dicitur,qui manducat S bibit,di non indigne, proculdubio digne subaudiendia esit. Proinde S in dixit: Patres Franna Vestri manducauerunt manna Se mortui sunt, quoniam absq; bonorii vel malom patrum distin i hς ctione,dixit,sciendu est,quia quantumcun* bene manducauerint aliqui ex illis, tamen omnes mortui sunt, id est,ab haereditaria morte,qua ni Adam omnes moriuntur,per illud manna libe rati non sunt,sed per hunc pane omnes vivificatur electi, qui vel ante i hic panis de calo descenderet, fue t mortui,vel poticu descendit nati sunt, eadem morti obnoxii. Sequitur: si itigabant dii ergo Iudaei ad inuice dicentes: Quomodo potest luc nobis carne suam dare ad manducandum. J rae ectui Et supra quando dixit: Ego sum panis vitae, murmurabant,& nunc quando dicit: Et panis quem cis, ego dabo caro mea est,rebelles de increduli ludaei ad inuice litigant, ii usquain dura eruditi sunt nectere ceruice,ad interrogandis veritatis magistriam,videlicet eo modo, quo percunctari solent hi, qui sciendum veritatis eiuriunt ac iiciunt,ied murmurant,sed litigant, sed verba aeternae vi tae blasphemantes, insaniae deputant. Num ergo istis diceret,quomodo posset carnem tuairida re ad manducandum c Litigabant ad inuicem,murmurabam ad inuicem,& consilium sapien Lille,
tiae Dei non ab ipsa sapientia Uet,ina murmurando & litigando quaeresse ad inuicem, Quid bant adnisi incum discςrent ab inuicem c O homo inquit Apostolus tu quis es, qui respondes Deo Talibus enim qui non amore discendi interrogant, ted intentione aduertandi disputant, ni '' hil aliud dicendum est, niti ut tanquam indigni, sapientiae responso procul absiliant. sDicit ergo eis Iesus: Amen amen dico vobis, nil, manducaueritis carnem sit i hominis , 5e biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. I Ergo inquit) quoniam vos nequaquam esuri tisonii nas sursum in coelum suspenditis,unde panis iste descendit,ut revelet vobis pater qui est in coelis,quod reuelare non potest caro S languis, sed litigatas ad inuicem cordibus impacatis. Hoc tantum vobis dixerim, quod nisi manducaueritis carnem Liq hominis, oc hiberitis eius Matiis. sanguinem
148쪽
i 1 RVPERTI IN IOAN. CAP. VI.iudi; . sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Quis autem est modus manducationis, non meumfa indi est aperire vobis. Sanctum enim hoc est quod litigiosis canibus dandum non sit, margaritaegni vi do sunt, quae videlicet ne conculcentur ante porcos mittendae non sint. Nondum salte serui estis,ed ι' qui reuerentem aurem domino prxbeatis: nedum amici, quibus solis notuit cere habeo ritum hod si vel ordinem, causasque diuinas huius epulationis. Hoc ergo tantillum scitote, qui nisi mandu cramena caueritis non habebitis vitam in vobis. De hoc cibo corporis oc potu sanguinis domini, lixe uin. a sanctis doctoribus data est sententia , quam 5e velut pro maxima vel prima dimitatione ad m- 7 uersus idem corpus de sanguinein domini, nimium seiuni lectores, S immaturati praeripue
re doctores: Hunc, inquiunt, cibu in de potum societatem vult intelligi corporis de membro rum suorum, quod est sancta ecclesia, in praedestinatis, δέ vocatis, de iustificatis, de glorificati, sanctis de fidelibus eius. Quid enim: Nunquid ab eisdem patribus ibidem tacitum est, huius rei, unitatis corporis Cliristi, quod est ecclesia, iacramentum esse panem & vinum, quod in domi dacra- mca mensa praeparatur,& de menta dominica sumitur uid autem est vel unde dicitur sa Eb ' .h cramentum, iam a sacrando, eo quod rem istam. i. corpus Citristi quod est ecclesia consecret, Sed. di ' consecrando assiciat unitatem Nam sicut dicimus ornamentum hoc vel illud, eo quὀd ornet,&vestimentum eo quod vestiat,&cxtera suntlia: l c domini corpus quod in altari sumimus, di sanguis eius, prxdictae vinitatis recte i acramentum dicitur, eo quod illo cibo potuet visibili in una Cliristi ecclesiam qus sit corpus eius, plenitudo eius,inuisibiliter consecremur. Igitur praedicta sententiam nullatenus pro maxima damnitione vel descriptione manducandi di bibendi sanguinem domini accipimus, praesertim cum ipse ore proprio, quando voluit, quibus voluit, quotq; dignos iudicauit,tam dilinente diffinitionem vel descriptionem dederit, ut nemo diale cticosii vel philosophoria unis diligentius diuinire substantiam,vel quodlibet individuum qui 'quiuo uerit. Nam quod solent sacere illi, cum primarii quamlibet substantiarum designare volunt.
erbi gratia,cum aequivocationem determinantes,contra argumentorum sophillicas importay ' nitates dicunt, Alexander rapuit Helenam cogimur enim nunc talium in tanto negotio memi. . nisse nugarum, dc sagittantes paruulos repercutere sagittis paruulorum cum inquam dicunt:
Alexander rapuit Helenam,quoniam potest Opponi, Alexander non rapuit Helenam Alexander Philippi rex Macedo, non rapuit Helenam determinantes dicunt: Alexanderis de quoi se, i. is agitur I roianus Priami silius, rapuit Helenam. Hoc idem summa sapientia secit, ubi osten in iduca dere voluit, uomodo carnem suam nobis ad manducandum dare possit. Hoc est, inquit, cor re de bi- pus meum. Et addidit: quod pro vobis tradetur. Item: Hic est sanguis meus. Et adiecit: qui pro 'r vobis S pro multis est undetur in remissione peccatorum. TotumΦ modum manducandi casei leui nem suam de bibendi sanguinem suum perscribens: Hoc,inquit,sacite in meam commemorationa ,si. nem. Proinde cunctis figurarum vel similitudinum nebulis amoris, non corpus quodlibet,nor, corpus Clii isti quod est ecclesia: sed illud corpus domini quod pro nobis traditum est, nos manducare,de illum sanguinem qui pro nobis susus est in remi lionem peccatorum, nos hibere indu Utanter credimus: Sc quod fecit ipse,hoc idem in commemoratione ipsius scimus 3c bene scimus nos sacere, id est, carnem ipsius manducare & languine bibere. Et quamlibet sancta ecclesia corpus Christi sit, de sic ex multis hominibus consistat, quemadmodum panis ille, quem verὸ dicimus corpus Cli isti, multis constat ex granis: de vinum illud , quod verὸ dicimus sangui nem Christi, ex multis confluxit acinis: non tamen id ipsum corpus Christi est ecclesia, quod pro nobis traditum est, quam propriam disserentiam ia pedictum corpus, quod est panis vi
lx xternae, semper authore Christo retinet. Igitur nisi manducaueritis,inquis, carnem meam,
de hiberitis sanguinem meum, hoc videlicet quod dicturus sum facientes in meam commemo rationem, non habebitis vitam in vobis. Sane qui vel tenerrima cohibentur infantia, prius - quam ex hac luce migrant, quam manducare aut hibere possint: vel Qui articulo temporis do ἐά u constringuntur, licui nonnulli consessores, quos nee baptizari aqua, persecutionis, de mortissant par instantia per milit, non praeiudicantur hac tententia veritatis. Nec enim iudicatur apud Deum uuli, α non man)ucasIe, nisi qui manducare noluit, qui non curauit, qui neglexit. De sensibus enim deitabitu voluntatibus iudicat Deus, quae in insantibus edentulis malae esse non possunt,& in eiusmo Diti. di consessoribus cum bonae sint, non fraudantur enectu, quia manifeste Christi communicane
passionibus. Proinde nec paruulos, quos aetatis impotentia manducare vetat, qui mox vi ha ptizati fuerint, ab hac luce migrant aeternae vitae exortes arbitramur, nec praeuentos aper
secutore consessores pios, in sanguine suo baptizatos, corpori Christi communicasse, vel o Iicem domini hibisse, quod ad vitam aeternam proficiat dubitamus. Sequitur: s ui manduiscat meam carnem & hibit meum sanguinem , habet vitam aeternam. Et ego resuscitabo eum in nouissimo die.J Non, inquit, vos vestrique similes, quique murmuratores & litigiosi,vitam habebitis in vobis,sed ille unus populus meus,qui mihi unitur unitate spiritus, ira ecclesia Nea, quae manducat carnem meam de bibit meum languinem, habet vitam aeternam. Haec enim summa est causa aeternae vitae effecti , manducare carnem meam di bibere sanguinem meum,
149쪽
C o M M ENTARIORVM Lit. VI, 1 3
non manducare autem meam,& non bibere sanguinem melim,antiquae persidiae est argumen tum,qua primi parentes hominii, serpenti,qua Deo credere maluerui. Nec enim differt in culpa, no credidisse,quod manducates de ligno Uetato moreretur,& non credere quod manducates car ne mea,& bibentes sanguine meis, oidine praetcripto,ab eade morte liberctur. alii ergo maducaede bibit, redie antiquae mortis pcena se exuit δἰ quia no manducat aut iid bibit,iululominus iuste relinquitur in antiquo iudicio paternae prxuaricationis. Notandum vero, quod cum superius Hic ei dixerit :Hxe est Voluntas patris mei, qui misit me,ut omnis qui videt silium, di credit in eum ha pii nobeat vitam aeternam, di ego resuscitabo eum in nouissimo die. Hic itidem sub eadem disiimstio ne, prius inquit habet vitam xternam,dc deinde s ubiungit: de ego resuscitabo eiam in nouissimo di iri. Idie. Videlicet ne quta existimet te abique corporis Scianguinis eius cibo potu vili bili Uitam resusci utramcp corporis S animae, sola siderecuneraste, & isto sacramento noti egere, hoc ipium repol est retiuit, proculdubio contestans,quod non vere credat, quisquis manducare, & bibere contemnae
Nam quantumuis fidelis, A catholicae proseisionis Itomo sis, si manducare & bibere recules in cita de hoc cibo potuque vilibili eoipso quod tibi hunc necessariu .n non e se praesumis, a societate riderab- membrorum Christi, quod est ecclesia, te praecidis, neque rei te credis in eum, cuius in lim cibo im ii potu et ab ipso tam diligenter comendato, derogas authoritati. Nonne primi parentes nostri, Μ' & prius intrinsecus inumbiliter corrupti spiritu diaboli, contra creatorem suum intumuerunt, de deinde per serpentem suasi, visibili quoque cibo perierunt Ita plane oportet pccnitentem hominem, ut prius inuisibili fide lubuci creatori, corde credendo ad iustitiam, & ore consuen do ad salutem, de deinde Uisibili quoque cibo, Sc potu vitae aeternae necessariam perficere iustisi cationem. Nec illud quoque vacat ab ordine iustitiae, quod prius dum manducat, iam habet vitam aeternam, scilicet in anima, Deo vive per iusticia,& deinde : dc ego resuscitabo eu inquit stbria, in nouissimo die. Nam de saepe dicti primi parentes nostri,dc prius aeterna morte animα intrin secus , dc deinde morte quoque corporis intrinsecus mortui sunt. Etenim quacunque die comederitis ex eo, inoi te inquit moriemini, sine dubio morte animae, ac deinde lententiam quoque Cin iacorporeae mortis acceperunt ab ipso Deo dicente: In sudore vultus tui vesceris pane tuo donec Gen .. euertaris in terram, de qua sumptus es,quia terra es, & in terram ibis. Recte ergo, de seruato ordine iustitiae et qui maducat inquit carnem meam,& bibit sanguinem meum, iam habet vi tam aeternam, quia iam vivit secundum anima, secundum carne vero morietur quidem, sed ego resuscitabo in in nouissimo die. sCaro enim mea vere est cibus, dc sanguis meus Vere est Potus I vinis ki
erus cinquan cibus, Sc verus est i is, quia verum est quod pollicetur,quia vera spes est, qua bus eoi,
manducatur oc bibitur. Vnde de conitat cibum hunc cibo illi contrario modo esse oppositum na falquem homini primo serpens obtulit, quia videlicet cibus ille, cibus suit mendacii, quia salsum qiuit,&salsum est,quod ille cibus pollicitus est, quia cum Uana promissio te datus, dc vana spe diuinae militudinis conlequendae manducatus est . Sed nondum manducatoribus carnis suae, ec bibitoribus sanguinis tantum promisit ista veritas, quantum in persuasione cibi vetiti pol licita est ista salsitas. Nam diuinitatem promisit: Aperientur sinquiens) oculi vestri, oc eritis si ciat dii scientes bonum de malum. Sequitur ergo: s ui manducat carnem meam dc bibit san u
glainem meum, in me manet,& ego in eo. J Hic perspicue diiunitatem pollicetur carnem suam nis eon
manducantibus,3c sanguinem iuuin bibentibus, ocillusionem nequissimi nebulonis qmai iert diuia it : comedite de eritis sicut dii non sine magno cruciatu eiusdem illusoris, terio loquens in tiverum effectum conuertit. Quid enim nobis hoc dicto hic Dei filius unicus pollicitus est, nisi ac pz I si aperte dixisset: Dis eruis, S silis excelsi omnes c Et notandum, quod non ei idem verbis Nemo deceptoris usus est dicentis : Eritis sicut dii, nec omnino sic dicere debuit: Qui manducat car est sicut nem meam, S bibit sanguinem meum,erit sicut Deus vel erit similis altissimo: sed in me ma VM net inquit, N ego in eo. Quis enim est,uel esse potest sicut Deus Ille nanque nullius indiget, nul lius Ope vel gratia Deus est. Sed quis ii a prxter illum, naturae suae sufficientia Deus esse potest Sic angelus voluit esse Deus de factus est diabolus. Sic deitatem appetere suasit homini, Sc homi nem hominis honore spoliauit. i am liicquam ille, cum voluit esse sicut Deus, voluit sine gratia vel adiutorio melioris esse Deus, Se hac voluntate uteri a Deo diuitii se . intid ergo esset, nil Dei aduersarius Econtra, consortium vel gratia Dei deos efficit, de filios excelli. Gratiani ergo Se communicationem Dei commendans ei: Qui manducat carnem suam, & bibit san guinem suum, in me manet inquit 5e ego in eo. Quis autem ego, nisi Deus, nisi Dei sapientia, nisi vera, summa, & sempiterna diuinitas Ergo is,in quo maneo ego, diuinitatem in se trans scitam habens, Deus nictus est, filius excelsi renatus est. Non est sicut Deus, quia videlicet unus, solus Se Deus, neminem habendo in se, unde factus sit Deus, sed est Deus me habendo in se manentem, unde sit Deus. Nam audi quid sequitur. LSicut misit me vivens pater ego vivo propter patrem, & qui manducat me, ipse vivet propter me. I Ecce deorum adoptiuo
rum,&Dei vilicidissimilitudo similis,& similitudo dat imilis: Sicut inquit misit me Vivens pater & ego vivo propter eiusmodi patrem, sic ille qui manducat me, vivet Propter me. Sed quo h
150쪽
Sed quomodo misit me viuus pater,uel quomodo ego vivo propter vivente patre misit me
in m. dico Viucs pater.i.genuit me immortalis Pater. Nain eo me milit quod genuit. Si vestrae patere ter, id tur incircuncisis aures, dico misit,dicere apertius genuit, siciit in psalmo testatur ipse, dices adest me Filius meus es tu,ego hodie genui te.Dico ergo,quia misit quod de ipsum vos audire vix patis ii . mini: misit inu vivens pater me,quod no est aliud qua genuit,& incarnari voluit me. Et ego vivo propter patre. i. propter hoc Deus vilics,Deus immortalis suin,Deus impalsibilis,Deus in re, Q. comutabilis sum, quia talem habeo patrem quia talis pater me misit,quia talis pater me genuitati i pro- Et sicut ego vivo propter lauiusmodi patre,sicut N is, qui manducat me, vivet propter me. i. id pter pa, circo sempiterne de beate vivet, idcirco Deus de filius excelli est, quia manducat me,quia maneo x m' ego in eo,&iplein me. Ecce inqua sinulitudo diuinitatis,similitudo vitae &xternitatis, simili
glo deorum adoptiuorum S unici Dei. Sed lixc ut praedictu est similitudo disiimilis est . Ino videlicet quia causis diuersae i unt .Quare ergo vitio propter patrem Quia vivens ipse pa ter misit, id est,genuit me. Quare vivet homo propter me Quia manducat me. Non ego man ducaui patrem ut viverem, sed vivo propterea, quia pater in scipso vivens,& nullius indi gens, genuit me,nihilominus in meipso viventem,S nullius indigentem.Homo autem non pro pterea Viuit,quod pater illum genuerit, sed idcirco Vt uiuar,maducat me,que solii pater genuit.
Est ergo Qt praedictu est dissimilitudo timilis,& iimilitudo dissimilis,unici silii multori, silioruexcelli,dum hic vivit quia genitus est ulli aut uiuur,quia manducant eu qui genitus est. Attamen nillil hac differentia perdunt,quonia& ii nati dii nolunt,manducantes me, qui natus Deus sum, NHiv mecu vnsi corpus fiunt. Proinde no suspiret homo,qui in aeternum vivere vellet, quod abegite iri Deus holem P uaricatore factu, ne sumeres de ligno vitae,& Viueret in aeternu. am ecce habet
non eo. pane vesii,de quo si quis manducauerit, Vivet in Aternu mo gaudeat,quod non est permissu vim ditis. comederet tunc de ligno vitae,& Viueret in aeternu. Si enim tuc comediit et,sic viveret in aeternλGς' quomodo vivit ille cuius sualia comedisset. Econtra, sic nunc vivet in xternis, quomodo vivo ego propter que vivet,quo tribuente manducat,ut Vivat propter me.Sequitur: l Hic est panis de cae lo descendens,non sicut manducauerunt patres vestri manna, de mortui sunt. Qui manducatrPiura' liune pane vivet in xternit. J Breui epilopo colligit at 4 enumerat partes superiores,& commemorat quibus de rebus hactenus verba fecerit Ut earu memoria renovetur alc p redintegretur in animo auditoris. Haec enim eodem ordine quo nunc in conclusione recolligi duperius exposuit, videlicet quod panis ipse verus de coelo descendit,quod nor inierit manna,quod manducaueri
patres illorii, bc mortui sui. His ergo pro posse decuriis rota sequeti volumine tras eda sunt. Finis Libri Sexti.
E domino nostro Iesu Christo in seruo eius David,eodemet patre ipsius sic
dum carne, spiritus sanctus praelocutus est dices: Iuravit dominus 5c no poeni tebit eu,tu es sacerdos in sternit secundu ordine Melchisedech. Huius aut mel chisedech ordo sere nulli incognitus est, scilicet, quia regresso A braha a caede regii, protulit, no carnes sanguine Φ hircorii aut Vitulorii, sed paM & vinum: Erat enim inquit scriptura sacerdos altissimi,& benedixit ei,lioc videlicet di cto magnifice innues,quod tali ordine ritu sacerdotii altissimi praecurrerit. Huius ordinis sacramentu praesulgidii,sub velamine legis recomtum,hoc loco dia dominus no ster, rex de sacerdos verus retegit,tantis oculos hominu radiis serit, Vt intendere n5 valentes, toti fugiant aures,quemadmodum in typum taliu hominum olim fugerunt patres ipsossi,n5 valen Exo 3 . tes ferre claritate vultus Mosi,quia i plendida facta suerat ex collocutione Dei. Sic etenim reuer
herati sunt claritate huius veritatis dii silit illorii murmuratores de litigiosi,no quod claritas sempiterna rationali creaturae naturaliter noxia sit, sed quia creaturae ratio suos irrationabiliter polluit 5e sordidauit oculos terrenis cocupiscentiis ta ut lunaE suum videre no possit.Na qui se auertia lux terunt, quantum cum auxilio Dei pollunt, ab ea quae in mundo est cocupiscentia carnis,& cocu piscentia oculorum,his amica R dulcis est diuinitatis claritas,& si ex parte infirmamur aret re haerebantur, non tamen sugiunt, non murmurant,non litigant,sed expectat donec veniat quodncoras persectum est δε ex acuetur quod ex parte est. Haec iam tunc in illis hominibus praecurrentia sue rut,qui audiebat dominu Iesum,sicut sequetia declarabul.Sequitur. Haec dixit in synagoga, do
cens in Capharnaum. a Sinagogam illam murmurosam de litigiosam in qua dixit haec dominus