장음표시 사용
51쪽
COMMENTARIORVM L I r. II. scarnaliter audierant. Igitur cunctae salutarium diuisiones aquarum , quae preteritis generati nibus distributae sunt, timul conscrutatur in hoc cxle tium conuiuio nuptiarum, R eae aqua la cto vino laetantur conuiuae, quia videlicet vinum lim I x tisicat cor ii ominis, S llic calix ine hrians quam prs clarus est. E iuram cunctis ludaeorum atque haereticorum conticiaticulis, quia mater Ieiu ibi non e ii, id est, non conuiuatur dominicae incarnationis fides: isitae aquae verruntur illis in sanguinem: ut corruptas i cripturas corrupti atque corrumpentes bibarit S UO- Π irimant, imo bibant Sc moriantur: u: p ignis de sulphur, bc spiritus procellarum pars calicis eo Psal sorum. De quorum poenam Apocalypii iustitia Dci lauciatur, dicentibus: Iustus es domine, qui opo loes, qui cras sanctus, quia i Lec iudicatis, quia languitiem sanctorum N prophetarum sua erunt Scsanguinem dedisci eis bibere, ut digni ium. Hauriunt nunc iubente domino) ministri, id est,
tractator I lcripturarum studioic Oc exponentes eas Ipiritualiter, serunt architriclino, dum nosibi attribuunt quod iiitelligunt, sed spiritui lancio. ii te natique tiarum nuptiarum architricli Lu .ixius eii, qui Sc beatae virgini luperciente iis, Uteri eius triclini uni prs parauit, Vt in illo diuina ita iura humanae naturae uniretur: de lingulis animabus Opitulatur, ut intra secreta con Icientiae Deo patri copulentur, Ut eodem verbo quo virgo felix impraegnata esit, R iple ex eius coria
Plexibus tacundentur. Iplius ergo laudi propinandum, Sc cum eius honore bibendum est hoc vinum bonum, quod serua uiri est vique ad huc, quia prioribus temporibus non est da tum, ted nobis, in quos sines ieci lorum deueneruiit. Quo tempore anni vel die tactum lit si i .cor. gnum istud, automate sanct x eccle iis dubitare prolubemur, qu s ipsa die qua idem dominus adoratus cit a magis, de qua a Ioanne baptizari voluit, huius quoque signi gloriam celebrare Nait. αconiueuit. Quod ii eodem die reuertente anno lactum est, imo quia praedast e aut horitati fan sctae ecclesiae indubitanter concedendum eit, cogimur fateri, quia toto anno illo, cuius initio baptizatus est , qui aetatis eius Iricctimus annus extitit, abique miraculis taciturnus deguit. Initio nanque tricesum anni sui, videlicet esul dem anni die tertiodecimo baptizatus est. Dicit enim Lucas: Ipse autem letus erat incipiens quati annorum triginta. quod idem est ac si dixi ita tu risset uando baptizatus est icius, annus trice: imus alatas eius volui tunc coeperat. hi ve
ro toto illo anno fuerat, vel quid egerit, incertum esit. Nam si exacto quadraginta dierum te poti ahinio statim a deserto rediit, de uiter homines ainbulauit, quomodo Ioannes qui illam caelitus ii oes in agnouerat, iamq; ostenderat Ventcntem ad se, dicens: Ecce agnus Dei, quomodo quaeivi luo descito cerna lucens, quae ad hoc accenta suerat, Ut omnibus illam o tenderet , toto illo anno se con tinuit, nec tuis laltem uidicauit discipulis laret enim quod eis anno illo non indicauer. t,qui nunc primum, id est, tercia die ante pi dictas nuptias, illo iterum dicente: Ecce agnus Dei, gratulantur se inuentile illum, Sc dicunt: lii uenimus me iliam, sec. Potest itaque recte intelli si, quod de poli iciuilium quadraginta dierum aliquantum in deserto perstiterit, matthaeo di rari. 4cem et Reliquit eum tentator, oc ecce acceli unt angeli de ministrabant ei. Mircus quoque vi- arcia detur expi citius indicare inora temporis,dicendo: Etat Q cum hesii ς,de angeli mi mitrabant eulsuur si a maioribus diligenter obicruatu,nol il l tradicia tricesimo; imo xiaris ius anno iam inclinato, iacit glorici uiri hoc signorum initium, dignum te quacibus tuas: an hoc quoque prouidens memplum, ne quis immature virtutes ilia, in publiciam prCferat in Pe ricule perniciosae vanitatis, cum ipse dominus i cui vanitas nulla via qualia obrepere posset lenitimum tempus , id eit, plenam viri xta tem, ad Ottendendam omnipotentax tua Llo e
52쪽
VI magno seruntur pelago pauidi nautae, placidam sibimet auram imprecati,sixa callo sydera re paciunt,terra in anulla tenent caelum,sedentesq: ad clauaiyderibus currunt. Erratica vero lydera sequi sugiunt, ne aut Syrtes naufragolas incidant, aut in regiones ignotas deuecita, portus Optatos nunquam attin gant. Idem nobis, qui lcriptur x huius evagelicae prosundum ingressi sumus,
agendum est. Et primo placidius nobis ille spiritus implorandus est, de quo
Pias milia: Spiritus ibinquit tuus bonus deducet me in terram rectam. Uem de doctores lacri mente ac vigilantibus oculis tenendi sunt,qui tanquam ari iuri nunquam Occidentis lucida sydera, stabili iide temper fixi steterunt: S lucem fidei scindentes, erroris Iη '. casum nescierunt. Haereticoruin vero lux erratica, longe fugienda est. Sunt enim sui Apo i tu . stolus aitὶ tydera errantia, quibus procella tenebrarum in xternum conseruata est: & quit quis
ritiola. de errore illorum quippia iii tequitur, in nullius scripturae prosiando maius, quam in hoc Ioan nis euangelio nauli agi iam patitur. Ipio ergo a pirante, a quo lcripturae fideles uniueita con duae sunt, felicia sequentes doctrinae catholicae lydera, coepto curramus nauigio, nilui me tuentes Pyratas haereticos, quos hoc Pelagus non alere, sed aeterno demergere coniueuit nau fragio. Sequitur: l Post haec descendit apharnaum ipte S mater eius, S si atro eius 5e discipali eius,5 ibi mansit non multis diebus. I magna moderatione dominus noster adhuc poti tali ci Ha um H iraculum, quo aquas in Vinum conueriir, paululum iubi istit, de praecuriorem suum Io post de. annem adhuc praedicame, usq; ad debitum sinem prMire permiriit, certo loco cdmanes, tuam a collais pridicationem a publicis conuentibus N a circuiendis ciuitatibus vel castellis suspendens. Hoci '' iani S iupe, ius dictu est,quia priuiquam Ioannes traditus esset ipse publicum sux prxdicationisi iidi i curium distulis, insantum v t dum praedicare uacet ilics,loannes Putaretur surrexi:se a mortius. . re capit Sic toto hoc anno,qui erat xtatas iux. XXXI. paulatim miraculis seorsum exhibitis, viam de Luς -υ ipse prsparat suturae iux pridica tioni, post quem videlicet annum,tradito loanne,de ipse prsdi care incipit,vnde caeteri euagelistae exordium iacere sos narrationis. Decollatus esit autem idem instes Ioannes. illi. aleri. Septemb. eius anni qui est. XXX l l. domini nostri. Dcscendit ergo Ca. tium: pliarnaum. Hic deicenius eius non tam decliuem terrarum situm, quam humilitatis ipsius in Diale. gnam innuit diariationem, quia videlicet Deus ad homines, lanistus descenderat ad peccarores. apharnaum nariss citiuas peccatrix erat, imantuin,ut huic quoque exprobrauerit ipse postea Hatt.n dicendo: Vae tibi Gor atio, vae tibi Letitiaida. Ac deuiceps: Ut tu apharnaum,nunquid .s pin caelum exaltaberis ique in infernum dei tergeris. Exprobrat autem ciuitatibus istis idcir co, quod in eis inulis virtutcs ab eo laetae fuissent, de non credidi issent. Descendit ergo ipse de mater eius, videlicet quam postmodum studio prsdicationis occupatus, quodammodo erae nesciturus, intantum,ut iuxta alium euangelistam dicenti cuidam: Dcce mater tua Ec fratres tus rati. 2 soria itant quarentes, dicat ipse : Quae est mater mea,& qui sunt fratres mei dcc. Eratres eius qui cum eo deiccndum, cognati eius iunt, quia videlicet mos hic nequens est in scripturis vi sini res vocentur, maxime in illa gente hi qui iunt iuxta carnem propinqui. verbi gratia, fratrueles siue contobrini. Discipuli quoque aliqui iam illum sequebantur, quos quali primis doctri rix caelestis imbuebat elementis, ad eam pertactionem nondum adductos,ut eis iam cuncta re Mitti . linquere P scipiendiana ei et quod tunc niaxime iaciuna est, quando alios de nauibus, alios de diuertis negociis vocans, tandem fecit, Vt prster alios duodecim eii in t cum illo. Est aute Ca pharnaum ciuitas in Galilaea gentium, sita in sinibus Zabulon Sc Nephthalim, iuxta stagnum Genezareth. Interpretatur4 Capharnaum Uilla consolationis. Quapropter populum geri rium recic significat,cui pro parte illorum quibus crux Christi stultitia visa est,ipse Christus me .Corii rito improperat: pro parte vero illorum qui eum Dei virtute N Dei sapientiam credentes rece chissi, Perunt, relictis ludxis,coniolationis suae gratiam dat. Quod manifestius secundum Lucam praea suis e liguratum est. Nam cum dixissciat illi homines ciuitatis lux, quanta audiuimus in te facta iniectus. Capharnaum, lac & hic in patria tua. In veritate dico vobis hinquit multae viduae erant in diebus Helix in lirael, & ad nullam illarum missus est Helias,nisi in Sarepta Sydoniae ad mulierem viduam. Quibus diciis, cum illi duxissem eum ad lupei cilium montis supra quem ciuitas illorum erat aedilicata,vi eum prscii narem, Iesus aute inquit euangelista irantiens per medium
illorum ibat deicendit Capharnaum ciuitate Galilaeae, ibies docebat eos sabbatis. Que eius ι descen
53쪽
descensum hic euangelista Ioannes post multa comemoraturus est. Hoc enim facto praefiguratum est,quia iiii cilicet Iudaeliquorum de carne natus est, ad prscipitium mortis illum perditia, iellent, ta propter hoc ipse transiturus ab eis, ct ad fidem gcisum descensurus esset, ut ibi fide ec cletiae pasceretur, sicut de in eo pri figuratum fuerat, quod ad nullam viduarum,quae ni ultae e rant in Israel, missius est id clias, nilim Sarepta Sydoniae ad mulierem Viduam : vel in eo, in cum . Retr multi leproii essent in lirael sub Helii xo, nemo illorum curatus est,nisi Naaman S, rus. Non e nim frustra cum tam terribili iuramento haec praeterita comemorauerat illis dicens, in veritate dico vobis. Ergo postquam Uinui de aquas actu est, minus Captiarnaum descendit, scilicet in Ait eo. villa consolationis, quia post j resurgendo a mortuis, mortalitatis nostrε aquai Uni minor talita ri de a-tis suae vinis traii situlit, A dato ipti itia lancio aquaticum literxiensum ad spiritualem promouit q intellectum: reli iis Iudais, ad coniolandas gentes traii t. Sequitur: s Et prope erat Pasclia Iu 'daeorum,de aicendit ictas Hierosolymam. J Itaq: non tituli in diebus Ut ait Euangelisita manlii in apliarnaum, id est, sol te non totis diebus trium mentium. Nam a die qua constat, Ut iupra dictum est factum esse illud signorum initium, aqua conueria in vinum, vi P ad sacram paschae v peram, anno illo iuxta lunae rat ionem, toginta Octo, vel secundum Ucriora copii istarum exemplaria, tantum octoginta dies scierunt. Hoc omnino prs tereundum no est, quia luc ascensus domini nostri in Hieroi olyma propter illa quae ibi dicta vel sacta sunt, inter tesstimonia diuinitatis,quae maxime hic etia petista colligere tolerter intendit, merito scribi debuit. Nam plera arbitrantur qui de maximia cile lignorum quod Lazarias ius citatus est,quod caecus ex utero tu Ioan ii men accepit, quod ad lordanem audita est vox patris, quod transfiguratus in monte gloriam Dan vostendit triumphantis. Pruderitioribus autem, inter otiam a signa quae seci lioc videtur eue mi :rabilius, quod Unus homo, S illo tempore contemptibilis, Ecant aluum vilis ut postea crucis geretur, scribis N pharilaeis contra te laeuientibus, ec videntibus lucra sua destrui, potuerit ad unius fiagelli verbera tantam eiicere multitudinem, mensai ubuertere, & catliedras conscin gere, & talia sacece quae infinitus non faceret exercitus. igneiam enim quiddam alet i ydereum radiabat ex oculis eius, Se diti initatis maiestas lucebat in facie. Hoc ergo i cstis sit: i Dei, diui
nitateiri testificans eiulae in stilli hominis, recte ad conuincendos lixrericos non omittere, citra uit. Sea quid sibi vult, quod hic euangelista nunc illum idem fecisse, icilicet veri dea es & e mentes de templo eiectile alserit, quod iecundum alios euangelista, tunc secti, quanao turbis . uti hacomitantibus, re pueris osanna clamantibus, ad ciuitate eandem iniri palliarus aduenit: Nun niis alio quid casu Unumquodcp lac ut memoriae primum occurrit, ita primitus describit: tanquamcu de te nrandum non stit de factorum tempore, dum nrodo constet de rerum Ueritate: Hoc fortasse ina p Σris opinati liceret, quod fecundia in inteiitionem vel propositum tuum colligens retiirnonia di γ.s iam ita iis Cluilii, quia iactum hoc mi igne magis cxleri, excitat, prius , cribere di num duxit. Sed Lu .iλhoc vel illud opinari, tequens literae textus non ianit. Nam ii scricis icriptum est: Cum ergo Me idat . ιnisset in Galil xam, exceperunt eum Galilaei, cum omnia vidi .sent qui secerat Hierosolymis in die sto. Nun tia id c steri euangelias in recordatione temporis, quo illud actum est. Omnes αι iacti erraueriant An calia concorditer omnes idem de eodem tempore falsum opinati sunt Absit . seeunda
An sorte propter aliquod mysterium id quod primo anno iacturn eli, ipli ad x litiuum transis btulerunt Seci hoc textus luerae ipso it iuspicari vetat. Nam iecundum Lucam, cum iam pal-surus Hierosolymam adueniret, A videns fleuisset iuper illam, ingrestiis templum, coepit e: ce Hai ire vendentes ta ementes, Ut videlicet quod futurum pridixerat, id ipsum facto suo illos ei ciendo prest ignare r. m arcus autem diem quoque magis determinat quo illos eiecit,scilicet venden te, re ementes, videlicet,iequenti die postquam ciuitatem iam paliuras ingressus est. Igitur Undique coartamur ut illud plusquam semel factum esse saleamur,quod vendentes ec ementes eieci sede te pio narratur. Et revera fidenter affirmare licet, quod Do iolum nouillim/quando pata mis aicend siled de quoties ascendit ex quo miracula sacere coepit, quoties eiusmodi negocia tiones imo latrocinia inuenit, zelatus est, de comedit eu tu zelus domus Dei. Nec vero frustra PlaL illic euangelista Ioannes in eo diuertus voluit esse a caeteris,ut quod illi nouisssimo, hic priano pia no tactum esse assereret. Nam post et aduersatius hoc dicere,quod non diuinitatis nutu consili dii vel attoniti scribs & pharilaei quieuerint, S lucra sua perire permiserint, sed metu turbarii,
quae mulis partim cum illo venerant, partim venienti cum laudibus de ramis palmarum ob Diam exierant. Vtergo totii quod factum est diuinitatis eius virtuti indubita ter adscribe duine te sciam ii ollo quo di tempore hoc illum sectilia testatur,quo parum notus adhuc, nulla venerat turba comitatus. Sea iam euangelii verba pericrutemur. s Et in uelut in teinplo vendentes ho es , oues 5 columbas,& nummularios leaentes J Sciendum, quia iuxta legi: mandata augustallimo in toto orde templo domini,& de cunctis pene regionibus Iudaeorum illic populo cori suente, innumerabiles immolabantur hostiae, maxime icitis diebus, caurorum, Iracrum, iis eo rum: pauperibus, ne ablque lacri licio essent, pullos columbarum dc turtures inierentibus. Ac
cedebat Plautique, ut qui de longe venerant non haberem virum . Excogitauerum ini
54쪽
3 RVPERTI IN IOAN. CAP. II. tur sacerdotes, quomodo praedam de populo sacerent, Se omnia animalia quibus opus erat ad
sacrificia vendebant, vi & venderem non habentibus, ct ipsa rursus empta susciperent. Hane stropham eorum crebra vendentium inopia dissipabat, qui indigebant lumptibus, & non solum hostias non habebant: sed nec unde cmerent quidem aues ac vilia munuscula. Posuerunt Deo. 1 itaque R nummularios, qui mutuam sub cautione darent pecuniam. Sed quia erat in lege prae
ceptum ut nemo usuras acciperet , S prodi se non poterat pecunia foenerata, quae commodi η techna nihil haberet, Sinterdum sorte perderetur: eΣcogitauerunt& aliam η regnam, ut pro nummu
lari s collyhisias sacerent. Cuius ver hi proprietatem Latina lingua non exprimit. Collybadicuntur apud eos, quae nos appellamus tragemata, vel Vilia munuscula: verbi gratia, frixi ciceris, uuaiumst pallarum, Spema diuersi generis. igitur quia Uiuras accipere non potuerant, colliust x, qui I ccuniam sociaeraturi erant, pro usuris accipiebant diuersas species, ut quod inti citi nummo non licebat, in lus rchus exigerent quae in nummis coemuntur: quasi non hoc ipsuin Ezechiel praedicauerit dicens: si ira S superabundantiam non accipietis. Istiui modi domi
nus cernens in domo patris tui negociationem seu latrocinium,ardore spiritus concitatus,iuxta
quod scriptum est in sexagesim diatio psalmo: Zelus domus tuae comedit me: fecit sibi fami
tum ex funiculis,dc tantam hominum multitudinem eiecit e templo. Hoc prxter exterius sa
etiam vere magnum, S in testimonii .m verae N summae diuinitatis Christi praedicandum, aliud portendit miteris Iu is, vere magnum de miserabile malum, vere dolendum nisi merito ac cidiisset, cruentae ciuitatis N prophananii templi excidium, totumq; pcnitus abolendum ab oculis Dei prael gnat Vcieris lacriticis ritum. Quid enim laniculus ille agit in manu potentis, in m nil sapientis Quid nisi Romanum prx signat exercitum, duium ad cxdendum, sortem Esau. io ad ligandum de captivandum c Qui enim quondam per prophetam dixerat: Vx Ast ur, vir ga Iuroris mei, de baculus ipse est, in manus eius indignatio mea: nunc per seipsum factus pro Dan:e. 7 clamat: Vae magnae Romani imperis bestiae, quae iuxta Danielem comedit atque comminuit, de reliqua pedibus conculcauit. Funiculus arx mex,loruini serreum,Sc captiuandi huius gentis, fie- tis vinculum ipsa est. Hoc malum portendit illis infaustu in prodigium, quod maxime claret ex euangelio secundum Lucam: Nam Ut ille refert ingressurus in templum de facturus hoc
Lucae. is signum, Prius videns ciuitatem scuit super illam, S dixit: Quia si cognouistes Sc tu, quia ve nient dies in te, Sc circundabunt te inimici tui Vallo,dec. Cum ergo prius illud extremum pronunciat excidium, de tunc ad e sciendos illos de domo patris sui, tactum de sunt culis adhibet fanellum, aperte innuit, se facto prxsignare aptum quod verbo praedixerat malum, quod S se cundum naturae humanae compassionem destet, de secundum iustam diuinitatis suae censuramrtii iis e ercet . cQngrue Vindicia, quia plectendi erant, funiculo praesiguratur: nam ipsi longis peccatorum suorum suniculis circundabantur. Quorum longitudo rursus secundum marinthaeum exprimitur. Nam cum dixisset: Ecce ego mitto ad vos prophetas 5c sapientes S solis has,8c ex illis occidetis de crucifigetis, de ex eis flagellabitis in synagogis vestris, S persequemi ni de ciuitate in ciuitatem: si atam addidit longitudinem scinium iliorum quibus circundaban tur dicens: Ut veniat super vos omnis languis iustus qui essulus est super terram, a sanguine A hel iusti, vique ad sanguinem Zacharix silii Barachiae, quem occidistis inter templum de altare: Amen dico vobis, Venient lixc omnia super generationem istam. Igitur in signum atque por tentum miseriarum. s Facto de funiculis flagello, omnes eiecit de templo: oues quoque o ues, de nummulariorum effudit aes, mensai in subuertit. J Non curans si sacerdotum latrocinantium, populum Q depraedantium lucra perirent. Γ Et his qui columbas Uendebant dixit: Au Pauperi ferte ista hinc, dc nolite sacere domum patris mei domum negociationiῖ.J Et hoc valde notan v p dum, quod in medio seruore districtionis, in ipsa flamma zeli ardentis, dum sine cura sacerdo Chiis io tum mercimonia Proiscit, pauperibus, scilicet his qui columbas vendebant f non enim diui tes, sed pauperes eiusmodi aviculas vendere solenti pauperioribus ergo parcit, Vt non e tui hei columbas quas vendebanr, quas cum exturbatae euolassent, ipsi consequi non possent, Saliquando damno asscisti angerentur, ac iure deplorarent. Illud quoque non praetereundum, Mai. io quod cum in alio euangelista de scriptura dicat, pioserens testimonium: Domus mea domus Esai.16 orationis vocabitur, vos aurem secistis illam speluncam latronum, hic dicit: Nolite sacere do
mum patris mei domum negociationis. Nam illud dixit scribis S pharis G siue sacerdoti hus, qui reuera sub specie antini cultus quasi in spelunca latentes, praedam& Iatrocinium, ut pra dictum est, de populo faciebant. Hoc autem pauperibus columbas vendentibus loqui tur, qui nesciebant quid esset inter dextram & sinistram tuam. Caeterum secundum mysti Nyωῆς cos intellectus, quotidie Iesus ingreditur templum patris, Selicit omnes, tam episcopos quὸM .hiria pre byteros, ct diaconos quam laicos, & Universam turbam de ecclesia sua: dc υnius crimi
moniaci nis habet vendentes pariter & ementes. Scriptum est enim: Gratis accepistis, gratis date. Men fas quoque nummulariorum subuertit, id est, altaria, videlicet propter auaritiam sacerdotum Mattito nummularioria mensas appellata. Cathedras quo edentium columbas, iuxta matιl . .
55쪽
ritertit, quod iiDcta simplicem intelligentiam accipere absiardum est. Non enim columbae in cathedris erant, sed in caveis: nec columbarum inititores putandum est sedisse in cathedris, d uti α' sed mystice in cathedris magistroruin diginitas indicatur, quae ad nihilum redigitur, cum ista suerit lucris. Quod de ecoleos dictum est, vivisquisque ci de se inici ligat. Dicit enim Apostolus Paulus : estis templum Dei, di spiritus sanetus liabitat in vobis. Non sit in uConia
domo peccatoris nostri negociatio, non vendentium ementiunal commercia, non donorum cupiditas: ne ingrediatur Iesus italus S rigidus, A non aliter mundet teinpiu. suuam nisi ila pello adhibito, ut de spelunca latronum, ta de domo negociationis domum faciat orationis. Quomodo autem Iudaei vel haeretici richionit x,id est, pauperes,videlicet sensu magis quam Contra nomine, S caeteri ad uerium quos maxime sui minat haed iecundum Ioannem euangelica .ese iud xus ritas: quomodo quAso non audierunt tinperiosam Uocein dicentis, dc nolite sacere domum
patris mei domum negociationis Audicrunt mariam matrent eius dicentem: Hii quid fecisti e i , se nobis sic, ecce pater tuus cic ego dolentes quaerebamus tec di idcirco prorumpunt, dicentes: scpheme Christum ex Ioseph semine esse natum, & non audierunt quod hic ipse, Nolite, inquit, sacere U domum patris mei domum negociationiS Si agni mani iacti mirem balatum non audierunt, hi iuddieentis: Quid est quod me quaerebatis, nesciebatis quia in his quae patris mei sunt oportet me rem. esse' Quomodo saltem hunc rugitum leonis non audierunt, in tempestate & turbine vias suas Lucri agentis, & omnia terrore aspectus sui iubuerteritis ac dicentis, Domum patris mei nolite facere lem domum negociationis. Non enim leue aut paruum est, qu6d dicendo domum patris, addidit ' mei. Altius quippe est quam si di si et tantum, domum patris. Hoc sere Ubique in verbis e Duplexius notandum est, qu6d cum patrem nominans addidit meum, de paternitate agit naturae,qua solus S unicus filius est. Et maxime alta sunt de diuina quae loquitur, ut illud: Pater meus vitaque modo operatur,& ego operor. Cum vero Patrem nominans non addidit meum,de pater qui turnitate agit gratiae qui nobis communicatur, vel qua stat res eius iunius, ct tunc magis humi hi 'La de seipso loquitur, Ut illud: Et sicut mandatum dedit mihi pater, sic facio. Sequitur: Re lv Π
cordati vero iunt diicipuli eius quia scriptum est: Zelus domus tuae comedit me.J Extunc re cordati iunt hoc de illo esse icriptum, exquo aperuit illis senium ut intelligerent scripturas. Recordati sunt ergo de illo suisse scriptum, quia viderant impletum: Zelus domus lux c, Lucs.2 medit me. quod longe sonorius dictum est, quam si dictum suillet: Zelus domus tuae innam- rtu
mauit vel accendit me. Infirmitas nanque humanitatis eius orat in illo pialnao, quae cum diui vitatem in te habitantein ita contegeret, vi inter homines ambulans, hominibus non appare ret, repente sic illum cominouit zelus patris sui, ut ipsa infirmitas eius quasi non compareret,
quae hactenus hoc agebat,ut diuinitas lateret. Quia enim aliud facere potu: d.t,u naturae no strae icifirmitatem non haberet Comedit ergo allum zelus domus Dei, dum diuinitatis fulgit rantis splendor se exercns,naturam infirmam operuit vel abscondit. I Responderunt ergo Iu
daei S cixerunt ei: Quod lignum outendis nobis quia lisc facis J Quina diu caelum detonuit, tuario varix tacuerunt, quam diu diuinitas fremuit, de illo carius iux habitaculo proci amans diauserte '
ista hinc, & nolite sacere domum patris mei domu in negociationis: tam diu ludaei conticescen iciles, S in palude silentii sui se continentes, contrahiscere nihil auii sunt. At ubi tonitruum qui e tes. Dii, rarius prorepentes, adhuc tamen quasi iracundo timore, timida F iracundia trementcs &Palpitantes: quod signum, inquiunt, ostendis nobis quia haec facisc Iudaei nanque signa pe Cur situm, non ad Dei, sed ad tuam gloriam: scilice in vanitate sitientes illam, Qua lactata est anti quilias infantia gentis illius, miraculorum alimoniam: ut postitit nouis de ipii prodigiis sicut Npatreς eorum luperbire, Sc cunctis per circuitum nationibus spectaculo este: non recogitantes, Exo.isi
quid patres ipsorum rebelles S increduli, & manna manducare, R in peccatis suis mori potve lium, rint. Aiunt ergo: Quod signum ostendis nobis Ac si dicerent: Moyses signa de prodigia de caelo ostendit, Sc manna dedit patribus nostris: tu si talarilius es,sicut Ioanne testificante vulgo co p. t iam dici, quod signum ostendis Quid operaris, ut credamus qu3d Deus, cuius haec domus est, pater tuus sit Haec illis dicentibus, vere non decebat sapientia Dei ut illis signa daret qua lia vellent ipsi, nihil γ meliores effecti senaper magis ac magis qusrerent curiositate inlatiabili. Ait ergo: s luite templum hoc, de in tribus diebus excitabo illud. Diκerunt ergo ludxi: Quadragii ita de leκ annis aedificatuin est templum hoc, de tu in tribus diebus excitabis illud Ille au tem dicebat de templo corporis sui.J Tria nobis hoc loco disserenda sunt. Primum,cur signum Tres 4. quaerentibus, cum multa ligna secerit, solam pro signo respondit virtutem suae retur rectionis. imones. Deinde secundum, cur eandem resurrectionem vel mortem suam edixit quidem, sed ab eorum qui lignum quaerebant intellectu abscondit. Tertium, cur non qualicunque ligura, sed templi Prima nomine vel similitudine uti Voluit. Plane ad rem pertinuit, ut illis dicentibus, quod signum cur de re
ostendis nobis quia haec iacis, illud signum responderit, quod ad discernendam magnitudinem surre imves eminentiam eius sufficiens est. Nam idcirco quaestione pulsabatur, quia de se Plo illos elee s his, i cerat, domum esse asserens patris sui: ct hoc ab ipso quaerebatur, quo signo credendum inet illi. Chri ire
56쪽
o TV PERTI IN IOAN. CAp. II. Hoc ergo signum respondere debuit, quod sufficeret ad argumentum eius diuinae malesatis:
uno quo illis exhibito, cunctos eos de domo Patris dc regno eius m pelleret, simul l captiuos in omnes gentes disperderet. Vnde enim magis veritas diuinitatis eius c Iaruuc unde magis iusti tia damnationis vel dispersionis illorum constitit, nisi est eo, quod crucifixus ab illis resurre ruit a mortuis: Moyses nanque de cxteri ianeti Omnes mortui sunt,& nemo illorum resurrexit: hic autem crucifixus quidcm est ex infirmitate irostra, i ed vivit nunc ex virtute Dei. Et huicti corii quidem, quia iactus est Obedim, Vique ad n Urtem, mortem aiarem crucis, donauit Deus no Philant inen quod est super Omne nomen, ut in nomine Ictu Cinne genu fledicrctiar, caelestium, terre sit uni, do inscrtiolum . illi aut cin,quia crucifixerunt eum,de domo Dei eiecti sunt,de tanquam
oues 5 boues quos in templo vcndcbant & emebant, in prAdam & Occisionem cunctis genti hus iuste eA iiii sunt. Igitur hialc percontationi illorum recie pro ligno respondit Icsus: Sol eccta', uite templum hoc, ct in tribus diebus excitabo illud. Dicis: ur tanti ligni gloriam illa edi osi uia Ait, Vt iamcn ab his quibus res PCndebo, non pol ser intelligi c. et si nolebat intelligi, cur nonia ., . . omnino relicui adclicet idcirco i ii Omus no reticuit, ita S luc de multis in locis, alias ob li odita scuritas, alias matris est ius privii nauis, hi qui iam erat vel soluti erant digni reu iacione n.ysteriorum regrii Dei, iii lcmpore suo recordat entiai vciborum eius,5 ad cognoscenda vel crodenda iacta tequentia diciis eius prxcedet albus adiuuarentur. Vnde S subditur: s Cum e so rcsurrexisset a mortuis, rccordati sunt discipuli eius quia haec dacebat. J idcirco autem haecipia cum diceret, ab ipsorum quibus loquebatur intellectu remouit: quia videlicet, sicut pau/ld post Euangelista nairat, i pie Iesus non credebat icitieii plum eis. i ales quippe illos cile non has Ucxar, qualibus i pie in F steria consilii sui credere non habcbat. Si enim his quibus maximescipulis c reaittacus erat temetipitim, cum diceret: Ecce ascendimus Hierosolyti iam, bc illius hon' mis nox ora tradei ui ac crticistigendum, S tema die resurget. bi, inquam,ciam iis c dicerit, oportuna ino delatione lenius corum ut non intelligerem tenuit, & ut vel bum istud abi conditum esset ab maii. i. cis, quanto magis inlidiatoribus tuis, quibus nunquam temetipium crediturus istet, verbum imaitis illud abi condere debuit Et Iidit cipulos suos, nondum spirulas latim gratia reformatos, v tres Vcieres esse dixit, re ideo virium nouum non ei te insund cndum illis: quanto magis in lixe Nait. lepulchra m Citu rum, qux pulchra des oris parebant, inirinsecus autem plina exant putredi ne, sui pulitatem coniit a non debebat infundere': Recte igitur illis ligna quarentibus, ct hoc omnipotentiae sux signum, nec omnino reticuit, nec nudo sei mone, vi palam intelligerent senilie , dixit. a et Dum eoium quae Proposta sunt illud eli, cur non qualicunque sigura, icd templi nomine vel similitia ne, ici ponticius lux icosum a petuit . Et quidem hoc dicto inimicos suos eirare Iecit, quali in inuio A non in via: liachbus autem suis i et eruauit ea quae recordarentur, S tempore oportiano intelligerem propolita sui mytteria. Errantes enim illi dicunt: Quadra latet. , Rima cc seri arinis xditi calum est templum lioc, S tu in tribus diebus excitabi, ii lud Qua ii velo ille dicencio, io tuae len pilam lioc, ciguum amen ii ct in illos parietes magnos S pulchros. aut Dcias non in alio qui min illo Dabitaret templo manti iacio: cum econtra templiauius con sii uctor Salomon dixit let: Eigone piat aduri. ei: quod vere Deus habitet Iuper terram: Si enimcxlum S cxli cxlorum te capere non possunt, qia anto magis domus liaec quam di aut cibi Sea ha c ista surcii intus audieram,qui templiam illud exi cmus Uidebant: multo magis vero illus Proin si attenderam, quod Per os eiusdem incarnanda sapientia delet necipia dixerat: Sapientia aedifica uit tibi donium, excidit collamnas ieptem,Sc. Cum ergo sic in prx sentia Uernatis errarem, de oculi eorum sole praesente caligarent: Quadraginta, inquiunt,& sex annis xvilicatum est tem plum hoc: non primam,ied iecundam aediscationem I gmii cantes. Pram ς enim Salomon icia plum in maxima regni sui pace deccmillimo leptem annorum opere per Iccit: quod destructum 3.n Q. , a Elia laxis, Post leptuaginta ann , ad iuisionem Cyri Pelix laxata captiuitate, reaedificare
. Reg. cci plum est. bed filii tranimi rationis, opus quod princip:bus Zorobabel 5 ictu iubentibus savit. cie Dant, propter impugnationem genii iam vicinarum, ante quadraginta de sex annos i a plere ista ' nequii ierunt. hi quidem hCc in otia verbo veritatas errabant. N autern non sol una cum Fori i diicipuli, eiuS lcriptura' c redimiis S iermoni quem dixit Iesus: sed S in criore illorum dicen tio ho itum, quadraginta dc seta annis xdificatum est templum hoc, inuitas illis, icia sum Ueruaris extor ΠΤΠ in quemus. Hic enim num eius non quidem annorum,sed dierum: Persectioni dominici corpor . .: , aprilliine congruit. Iradunt enim naturalium lcriptores rerum, 1 niam corporis humani loquadra dierum i pacto Persici: quia videlicet prinus sex a conceptione diebus, lactis habeat si nubtudissima. Heia Lleque imbus Odi Occiaueitatur in sanguinem, deinde duodecimioliactur, reliquis decem Mocto formetur vique ad persceia lineamenta ii embrorum, de hinc ian: rc liquo tempore vi ut ad tempus partus magnitudine augeatur. Sex autem de octo de duodecim dc decem de odior quadraginta Jc quinque iaciunt. Quibus ii unum Odric erimus, id cit, spiam diem, quo dic cre
cum per membra corpus incrementum sumere incipit, tot nimii iam dies in aedis catione cori'
vis domini, quot s rica i ii annos mucnutius. Vnde i ccie per ici tum illud manu iactu, lacro iani atq
57쪽
COM MYNTARIORVM L . III. si sanctam ipsus carne quam sumpserat de virgine figurabati Sed 5c sanctae ecclestae, iis est cor
pus eius,de te qua perfidos ludaeos cum stagello iustae damnationis erat eiecturus: llic idem nihi inhaei ominus recte congruit numerus. ipsa enim de uniuersitate generis humani ex Adam propagati voce. construitur. Nomen auce Adam quatuor literis quibus scribitur ,hunc ipsum numerum, id est, δε drii LV I. efficit, si in copulo Graeco conliderentur. Nam α virum, P quatuor . N iterum a viali,n quadraginta significat: qui simul siunt quadragintas . Illud quoque sciendum, quod ei in clesitae. dein quatuor literis, id est, αῖ: iterum α de μ: quatuor partes orbis designantur, in quas sparsus est Adam in siliis suis, de quibus uniuersitas ecclesiae colligitur. Nam in principiis nominum triui uipartium mundi, lix quatuor leguntur: videlicet hκτοr, quod est septentrio, ab re incipit: N ei. quod est occidenς, a & Γνατολη, quod est ories, ab α, μεαεμξs a,quod est meridies,a μ.
Hystice ergo. X L.&. V I. annos in adiumentum fidei iumentes,detestamur eos, qui hunc an
norum numerum infideliter obiecerunt: quia maledicti sunt, eo quod sicut a patriarcha lacob in typo, Simeon & Leui suerat praedictum, vasa iniquitatis ei secti sunt, quia in furore suo occi' Ce εderunt virum, & in voluntate sua suri erunt muriam . maxime enim hi qui fuerant de tribu Levi, scilicet scribae de pharisaei talem occiderunt virum, tanti templi clauis, di lancea suis te runt murum. His ita iam dieiis,notanda est diligeter euangelictimnterio, dicentis: Hoc autem Christ dicebat de teplo corporis sui. Cur enim hoc tande intulit, niti ut ii reticos hoc quo dicto per Pecuteret, Christo Dei tilio linguis vipereis detrahentes: contra quos,ut i, pc diruam est,hoc euangelium maxime conscriptum est Quod vinianilesium iit, luxrere nunc libet ab eisdem hae priuat in reticis: Cuius niti templum Dei est reaturae quippe alicui templum, nee aliquando factum, pium. nec unquam saciendum .es di dum est. Hic autem proprium templum corpus suum appellat Dei illius. Quis enim nisi Dei lilius, nisi verbum incarnatum loquitur: Solvite templum hoc, o in tribus diebus excitabo illud Deus ergo est, quia templum habet : quantumuis ecdira grun MPe niant crati iura, mitiis de paludibus .esuniates. Et proculdubio dignius est hoc templum si lii Dei templo illo patris sui, de quo dixerat: Nolite iacere domum patri sitiei domum negocia
tionis. Hoc enim templum mori manufactum, iam in aeternum dirui non potest: illud manufa
ctum habitatorem non habens Deum, dirutum est. Et de hoc templo iuxta Ezechiclem a latere retec νdextro aqua egressa est,ta omnes ad quos peruenit aqua ista salui facti sunt. De illo autem tena pio a scribis Jc pliariixis i anguis est luere non cessat, quem sibimet imprecati sunt dicendo: San 'attii guis eius super nos&super liti nostros. Sequitur: t iam aute eiu et Hierosolymis in die festo, tirustic ediderut in eum, Videntes signa quae iaciebat. Ipse autem Iesus ito credebat scinelapsuin eis. J isti credentes in eum credendo quoque errabat, ita ut sicut praedictu euia merito Iesus se metiplum illic non crederet. Nam credebant quidem ipte calce Citrisius, qui talia coram ipsis operaretur: sed regnum eius carnaliter xitimantes, fluantitatis eius Vias vel regni ipsius nari te .m percipere non merebantur. Talium vanitate spiritus sanctus redarguit in Psalmodicens: Vanum e t vobis ante luce surgere,surgite postquam sederitis. Nam ante luce i urgere, quod omni Psa r. iis novanum est, illi appetunt,qui ante tempus exaltari quaerunt, qui non recto orat ne a j sestiuita tem gloriae nituntur, id est, qui non prius humiliantur ut postea meriti exaltentur. Sic nempe isti, qui videntes signa quae faciebat dominus noster credebant in eum: sic vani volebant venii sedc regnare Christum, ut illo regi ipsi, iuxta carnalem intellectum suam, sortitudinem gentium comederen de in gloria eorum luperbirent: se hunc ipsum ella Christum credentes,nondum laci Matrii. miliari ciam illo, iam de exaltatione tibimet applaudebant. Sic Zc si ij Zebedaei, quorum lite maria. loannes Unus est, nondum humiliati iam exaltari volebant, dicentes: magi ter, dic Ut unus ad dexteram cic alius ad imi stram sedeamus in regno tuo. In vanum ibant, quia lucem praeire Uo
lebant, id est, ante Christum exestari quaerebam, dc alia Via, neq scrvato ordine, quem ipsa luα dii potiebat, ad exaltationem properabant. Nam antequam humiliarentur secundum pastio nem domini, ia in sibi loca eligebant υbi sederent, unus ad dexteram de alius ad lunistram. Quare autem non aeque his de illis semetipsum abi condit vel credidit Filiis nan in Zebedaei ita tim i emetipsum credere incipit, dicendo: Potestis hibere calicem quem ego bibiturus sum ac de --
deinceps paulatim illis arcana caelestia committit, mamine F huic ioanni, cui ieriapiterni i cro dei in in Princ pii, inultost reuelationum caelesilium thetauros ottenda. litis autem qui crediderunt QR
in eum, ii te lesus linquit Euangelista non credebat semetipsum. Quare ergo lios de illos tam diueria sorte distinxit c Sequitur: s Eo quod ipse nosset omnes, oc quia opus ei non erat, Vc quis leutimonium perluberet de homine. Ipse enim sciebat quia esiet in homine.J Firmis si na plane ratio, atque ad latisfaciendum salticiens ei, qui ab Apostolo didicit, quod non di eat sigmentum ei qui se finxit, quare me secisti sic Prini sin vero dicendum, de hac eadem
ratione, non vana neque infirma, quia secundum saepe dictam euangelistae intentionem, ad uersus haereticos edita est. Quis enim nouit omnes homines, nisi scrutans corda de tenes Deus Cui non est opus ut quis testimonium perhibeat de homine, nisi Deo cui veraciter dictum est, 1 M.,
Tuldius nosci corda omnium filiorum hominum Quis denique scit quia sitan homine, ni ii iiiis r
58쪽
n-, Deus, de quotion Vanc dictum est, homo videt in facie, Deus autem inspicit cor Igitur hie
etiam Euangelista iuxta propositum tuum manifeste Cli risium esse Deum testatus est,dicendo:
Eo quod nosset omnes. Naute omnes nouit homines, util&illos nouerat qui crediderunt in . eum, signa Uidentes quae faciebat. Ergo secundum quod eos nouerat,discrete cum illis agere debebat, videlicet ut carnalia tapientibus recte i piritualia non obiiceret, praesertim cum eius coluit non sit sanctum canibus dare, vel margaritas ante porcos mittere. Non cnim, quamuis habeat figulus potesta id sacere de eodem luto aliud quidem vas in honorem, aliud vero inco tumebaira, idcirco exiliti malidus est ligulus nosser erga nos liac uti libera potestate sine prae eunte caula ius nix, videlicet, quod idcirco sint multi homines Maia contumclide, qua potuit illis Itonorem ostendere notiti x tuae. Nempe potius idcirco non vult illis honorem tuum in . suadere, quia sunt ipsi Maia contumeliae. Et ut manifestius dictum iit, non idcirco quisque male agit Unde pereat, quia Deus illum morti prae destinauit, sed idcirco Deus illuni morti prae Uxx xi destinauit, quia male acturum praesciuit: sicut contra haereticos liberum arbitrium negan
hi tes copiose disputatum est ab adiutoribus Dei. Nam, teste Apollo, sicut vocationem praedesti albur. natio Dei, sic prxdestinationem eius praescientia prxcedit. Igitur quod ait Euangetitia: lesua QM .d autem non credebat semeti plum cis,eo quod ipse nosset omnes,& quia Opus ei non erat, i quis testimonium perhiberet de honiine, ipse enim sciebat quid esset in homine: tale est, ac si dicas de Provido quouis la mine,noluit Ualcialis illis vel illis vinum suum insundere, eo quod illa sciret ipse can, opplet a esse, A non erat illi opus, ut quis pro se iret inspicere: iple enim per semet ipliarii curauit Sc potuit introrsum pervidere. Nunc tequentia videamus narrationis euange CAP- licae. I Et crat homo ex pharilaeis Nicodemus nomine, princeps Iudaeorum. Hic vetiit ad se λ suin nocte S dixit ei: Rabbi, scimus quia a Deo venisti magister. Nemo enim potest haec signa sacere quae tu facis, nisi fuerit Deus cum eo.J Hic homo non tam pro natura, quam proia in iis, rione dici a stimandus est. Siquidem & illi quibus Iesus non credebat seinetipsiani, omnis qui γdem natura homines erant: sed quia non rationabiliter qux rebant ea quae nesciebant, quodam an no modo homines non erant. Hic autem Deo fauente in lais quae vidit A audiuit rationis ope usus i ψ- ' sola iuvamur,ut brutis animantibus limus dissimiles. Videns enim tigna quae letus ita ciebat de non intelligens ea quae dicebat, non in stulta admirationem euanuit,quemadmodum illi qui dixerant. X I. annis aedificatum est templum hoc,& tu in tribus diebus excitabuit tu ac sed ut rationalis homo praeparans se ad percipienda ea quae Dei sunt, sorti argumenta Cor tione constrinxit se, ita pios nens: Rabbi, scimus quia a Deo venisti magister: ac deinde sit titissimam rationem sub aciens: Nemo enim potest h. c signa iacere qus tu facis, nisi fuerit Deus vir cum eo Quid vero gratiae, quid bonae de praedicandae indolis habet, quod venit ad eum no . ia' ἡ .cte. lauda lis lictor oc venerabilis executor, multum dissimilis Iudxis quorum princeps sui 1 no. erat, de Pharisaeis ex quibus era qui miserunt Ucomprehendendum illum nocte,ad quem a cie uo diendum ipse Penit nocte. Mi ierunt illi nocte ut comprehenderent Ielum line torba: venit hic, Ilii ii ii te nocte Ut audiret telum Isine turba, cui Ieius temetipsum non credebat. Illi liora sua mal dici. Usilunt,& potestate tenebrarum: hic docti inae aptum nocturni silenti j bene captauit otium. Et illi quidem comprimendendo de ligando amiserunt saluatorem Glitisium, hic interroga do de audiendo inuenit S tenuit Christum Dei Perbum. Igitur homo hic erat frinceps tu Fresi, daeorum .ipii autem Iudxi genimina erant viperarum. Erat luc ex pharisaeis sectandum nomen suum diuidentibus. 5c a Deo diuitis: ted ab illis exiens uni adliaelit, uni verbo Dei se coniunxit. Vnde Sc contigit illud voce sapientiae prolatum beatitudinis praeconium: Beatus homo qui audit me, di qui vigilat ad sores meas, di obicritat ad postes talis mei. Hic enim ad fores la pientiae nocte vigilausP lotis oculis, non minus animi quina corporis nocte una hic ad larea eius humano diei ci aulas Vigilauit. An non lapientiae domus erat illud incarnati Verbi corpus, de quo paulo ante dixerat tu is eadem sapientia habitatrix eius, solvite templum hoc, de in tribus diebus aedificabo illud An non clauis erant domus vel templi huius fores illis mari me irreoerenter pulsantibus ac dicentibus: quadraginta sex annis aedificatum est templum hoe, 5e tu in tribus diebus aedificabis illud c cum de ins qui crediderunt in eum clausae est ent, Euangelisita dicente: Iple autem lesus non eredebat seri etipsum eis. Sed hic reuerenter ac cedens, remotis imo Sc dormientibus illis, quibus secretarium templi huius non decebat ape riri, .igilans Ec obicruans amica voce pultauit, Se habitatricem sacri pectoris sapientiam ad se per apertos oris ac linguae postes euocauit. Beatus ergo est, quia δἰ tenebrarum silios, quos forsitan adhuc timebat effugiens lucem, in nocte quaeituit de inuenit, maximam ab ore si Cur m. pientiae haut it sacramenta nostrae salutis. Sed iam isto interrogante, respondentis domi t ' Hab nricrutemur verba, nostrisque saucibus 5e ori nolim dulcia super inel 5e savum experia hie. '' mur eius eloquia. s Rabbi, inquit, scimus quia a Deo venisti magister. J Poterat sic scribi: hi ho magister, scimus quia a Deo venisti magister. bed opportuna linguarum varietate usus est, non rututi solum Pro Ornatu dicendi, verum etiam gratia senius elucidandi. Sic enim melius Hucescet. a. quod
59쪽
COMMENTAn i ORVM LIP. III. Dquod ita dixerit. scimus quia ad lioc a Deo venisti Pt sis magister. Dicitur autem rabbi pro excellentia magisterii, cum in latinum ut caetera verba Hebraica verti potueri sicut A alia quae dam non interpretata proseruntur Pro excellentia vel dignitate eoiuin quae sigmsi cantur, Ut Alleluia, Amen. R ianua licitus inodi reperiuntun Et quide iure bea: sicamus rationabile studiit hominis, cp deposito lupercilio Pliarii xCrum ex quibus erat,dominu nostrum adiens, magis iiii illum vocavit vera intctione discendi: ted lioe deesse notamus, i, necdum illum magistra Amulae domina voeare nouit, ut iam illis aequaretur quos approbas ipse: Vos inquit, Ocalis inc ma Ioan.is sister & domine,& bene dicitis, sum etenim. Verum ignoscendum est illi,& expedianda est eius iactens N edentula fides, donec crescat & proficiat, moxcp copleatur in illo quod scriptii est: Et Peutri siqui appropinquant pedibus eius, accipient de doctrina eiu . Hoc interim gratulamur,quod illum pedibus appropinquare videmus dum dicit: Scimus quia a Deo vetusiti magister. Nemo e nim potest haec ligna sacere quae tu iacis, iiii fuerit Deus cum eo. li liqui ab iis eodem magi Blasipli sterio sese elongabant,scilicet pliarii xi, ex quibus&luc erat,quid dicebant In Beelzebub prin 'p' Rcipe daemoniorum elicii dxmonia. Attamen idem quod tute idem plane A illi sciebant. Nam de se N illis ait hic: Scimus quia a Deo venisti inagister. Idcirco recte arguuntur illi Verbum di tu sana dixisse contra spiritum sanctum, quod non remiscetur et , neque in lioc leculo neque in staturo: ctu .
quia scientes euin in digito Dei et cere daemonia, quod S magi in Aegypto coram Pharaone Moyse i gna faciente icire poterant. Dixerunt enim: Digitus Dei est hic. Scientes vo illum in '' '
spiritu sancto daemones ei cere, dicebant: in Beelzebub principe daemoniorum eiicic daemonia: quod idem est ac si dicerent, quod auditu quoque nefas est,spiritus sanctus Beelzebub esse. Ergo quia tantia ore sellus est quantii corde intelligere potuit, vidit Ierus, imo & ante viderat, litemetipium credere deberet liuic,eum 3 verae lapietiae, quae ipse est, secretis ad milit. Na i)quitur: s Respondit Iesus & dixit ei: Amen dico tibi, nili quis natus fuerit denuo, non potest videre rein
mum Dei. J Amen amen, id est, vere vel sideliter. Et congrua sibina et aisirmatione incarna ta veritas dicta sua confirmat, ut tomnolentum & de tuturo non cavei item excitet,& attentum reddat. Notandum Vero, quod cum in caeteris euangelisitis, alius crebrius,aliis rarius, semper autem simpla haec aifirmativa dictiuncula ponatur, in lioc solo euangeliit a saepius , eadem ii emper duplicata reperitur. Quia videlicet quae ab lioc referuntur, maiora & diuini Ora sunt, niti.& idcirco concitatiore, id est, gemmato semper assirmationis clamore magis attentum est lagi minaturrant auditoris animum. Poteut & sic recte intelligi, qudd amen dictum sit pro ipso nomine ve riuatis, quae est ipies alius Dei, iuxta illud in Apocalyps, haec dicit Ainea testis fidelis N Uerus, Apocis qui est principium treaturae Dei, & ite dicat, amen amen dico vobis, Ut intelligas eum dixisse,
ego vetitas veritatem dico vobis. Sed iam ipsius verba tanto veritatis firmamento iuriiuta protequamur. Nisi quis narus suerit denuo, inquit, non potest videre regnum Dei. Hic iam at tenti, quoniam non solos sacramentorum ruminare nucleos, sed N literarum vellicare corti cena vobis propolitum est. Quaerimus primuin ad quid dominus hoc rei ponderit, quia sicut se Qusstio habet euanselicae textu, literae, respondendo Nicodemoliaec intulit. At ille quaestionem nul iam pro Oi utile vιdetur, ad quam de Uidendo regno coni uenter responderit letus. Quod ii . ita dixit let, Scimus quia a Deo venisti Christus rex, nulla de conuenientia responitonis qoxilio super ellet. igitur nos quoque noli rae noctem ignorantiae dii cutientes, ct cum lioc Nicodenio in adiutorio veritatis vigilantes, primum ab intentione eiusdem Nic emi iam quaeramus,
ad audienda quae dicuntur huic magna & profunda mysteria regna Dei. Hoc primuin nemo qui dubitet Nicodemurion defuisse multis illis, qui ut iupra dictum est, in die festo credide ... irunt in eum, videntes ligna quae faciebat. Quia autem credebant in eum, nisi quod ipse es- . Ani,
set Messias quem olim cxpectabant venturum regem magnum, regem Victori Pium Hxc er erede. Nicoderiti nocte venientis erat intentio, ut ab eo diicerer, quando vel quom lo in throno bat tu
David rei ideret, & restitueret regnum lsrael. Nec vero ab hac intentione propolitio eius dii ας sonare putanda est dicentis, Scimus quia a Deo venisti magister. Denit ipli quoque quit cripturas a Deo nesciebant, non totum regem, sed N doctorem iustitiae Ebri: ium iore sperabant. , IeVnde S loquitur ad eum mulier Samaritana: Scio quia medias Venit, qui dicitur Cliristus. iarii. Cum ergo venerit, ille nobis annunciabit omnia. Quanto magis hic qui erat magister in Israel, loan. scienter lino recte hunc quem esse Messiam credebat, magi strum vocare potuit Haec igitur perpendentibus valde iucunda & admirabilis elucet ista rei ponito, tam congrue, quarti vere reddita, ut eloquituminam deceliat sapientiam ore proprio: Amen amen, inquit, dico tibi, nisi quis natus fuerit denuo, non potest videre regnum Dei. Quid en.in amplius admirari Po cerant viri barbati, iam siliis tuis ciccumsuli, qui se putarent lixreauario Propter patres re
gno Dei iam idoneos , iami cordis auari sinum laxabant, asiluxuris cui putabant in illo
regno diuitiis , atque in contemptum omnium gentium robultam ceruicem erigere iuerant
paratic Quid amplius poterant admirari, quam id, quod nisi prius naiceremur, non emenrvituri regnum Vei Nonne iacilius constare poteret apud illos nullum fore regnum Dei, quain E i i - aliquem
60쪽
Ru PERTI IN IOAN. CA . III., iis se aliquem narum pose denuo nasce Vnde: Dicit ad eum Nicodemus: Quomodo potin horis in nasci cum sit senex Nunquid potest inventrem matris sex iterii introire S na a Imo qui,
ri l. 6 i mo, quia vetus Itomo est, inueterauit enim inter Omnes inimicos tuos, idcirco oportet cum denuo nasci sportet alterari, oportet alia ne ratione renovari. At ille terreno sensu caelesti, i ' hoinutis dicta penetrare non poterat, idcirco dicebat: Nunquid potest homo in ventrem ma ' ' iri; iube ruitus introire de nasci inlatii enim natiuitatem Vel generationem illam attendebo, quae ex sanguinibus de ex voluntate carnis , S ex Voluntate viri sit, unde non nascuntur ut
sint filii Dei, aut ut videant homines regnum Dei. Uerum amen hoc impossibile vel regno Dei inutile, non illa obiiciebat intentione vel spiritu quo illi dixerunt iuperius, quadraginta 5c sexani: is aedificatum est templum hoc, ct tum tribtis diebus aedificabis illud , Alioquin nec hine semetipsum crederet letus. Pullabat potius ardore discendi, non obsit repebat liuore aduersa di. Se potius deiicere sensu, quam illum proferre inania arbitrabatur. s Respondit Iesus: Amen amen dico tibi, niti quis renat his suerit ex aqua dc ipiritu lancio, non Potest introire in re tritici gnum Dei.J Non, inquit, impossibile est,quod proponitur. volentibus introire in regnum D s.
iis. Nec enim dixi, quod Oporteat lvminem inventrem matris suae rurius introire se nasci. Alia natiuitas est qua postibile est liominem quamlibet senem denuo nasci. Possibile est nanque aquam homini adhibere,spirit una sancium super aqua in inuocare. Inuocatus autem statim adest, Ss Gene.ι miliare lilolemcriim sanctificat, samiliare,inquam, iam S in principio serebatur super aqυas. Et omnino impossibile est, inuocationem nominis eius irritam fieri, maxime ad hoc opus su Per aquas, cum nomine patris dolii l inuocari. itaque non inventrem matris suae, ted in sontem gratiae Dei potest homo introire de denuo nasci. Alias autem de vere in ventrem matris soruaus in reditur, quando in sinum liuius gratis vera fide reducitur. mater enim nostra gra tia est, Dater nostra Dei oc neatorum Omnium angelorum eius una concors de dilecta ciuitas P cerata est. De cuius utero tunc male nati S soras proiecti liimus, quando in primo parente, des tria pa Πῖ' 3 raditi requie, propter I cccarum expulsi in hoc exilium decidimus. Cuius natiuitatis infeli citatem vir sanctus mystice deplorat dicens: Pereat dies in qua natus sum , dc nox in qua di ' ctum eat, coticeptus est homo. Quare non in vulva mortuus suin Egressus ex utero non si turi perisc Cur exceptus genibus iar lactatus uberibus dcc. His enim di iis, quatuor originalis deplangit incrementa peccati,scilicci iuggestionem, delectarios c, consensum, deserdionem, quibus quatuor modis omne Peccatum conliainmatur. Sic ergo nati ad mortem, recte re nasci dicimur ad vitam: quado eiusdem matris nostrae, a qua per peccatum diuisi sumus, vide licet supernae ecclesiae lacramentis per baptiuinum immernimur. Sic enim i tribus sinistrae gonerationis gradibus, ad tres nili tominus dextr.r generationis gradus transmigrauit nus, sciliscet a diabolo ad Deum, a veteri Adam ad nouum, id est, Christum: a proprios carnis nos irae progenitoribus ad iacros catholicae ecclesiae ministros Uel sacerdotes, Per quos ascendere in cipimus. Initur cum dixisset Nicodemus: Nunquid potest homo in ventrem matris suae rur
fur introire dc nasci recte dominus non negauit hoc posse fieri, quia videlicet non quidem se vise is cunctum carnalem illius sensum potest fieri, sed secundum spiritualis sacramenti Ueritatem fieries c potest, Ssit. Sciendum autem non confestim lioc dicto coepiste sacramenti huius celebrari virmi post tutem, sed nee quam diu ide dominus noster Deus immortalis homo inter homines deguit, no resurre- stram indutus mortalitatem. At ubi resurgendo ipse a mortuis regnare coepit, priori in iegnici sui gloriam intrauit, tuuc primum cceperunt renaici qui viderunt regnum Uci, vidclicet permat. .i. baptismum commoriendo S conresurgendo illi, data tunc primum regula baptizandi ab e Dan. is dem dicente: Euntes docete omnes gentes, baptizantes eos ut nomine patris,& silii, de spiritus sancti. Non enim vel per baptismum Ioannis, vel per aliquod aliud remedium cuiquam pote rat aperiri hic, de quo nunc agitur, introitus regni Dei, priusquam ipse rex Per passionem suaso acquireret regnum Dei, priuiquam per aquam S i anguinem de latere suo profluentem ipsum conderet sacrametum baptii mi, viuuersam ecclesiam, qus illum apud inferos expectabat, sicut alio in loco dictum est, eodem sanguine redimens, eadem aqua abluens in peccatorum re missionem. Quoniam autem haec homini circunctio locutus est, & sine ulla exceptione cis cuncisionis aut praeputii dixit uniueri aliter, nisi quis renatus tuerit ex aqua de spiritu sancto, napotest introire in regnum Dei. Resipia postulare videtur, Ut quaeramus, imo S quaerentibus cum Apostolo respondeamus,quid amplius Iudaeo aut qui fuerit Utilitas circuncisionis stat enim,quia cum haec diceret dominus, nullus adhuc introiret in regnum Dei. Ergo dum si ne exceptione dixit, nili quis renatus fuerit,constat quod& illos oportuerat renasci ex aqua de
Roma. 3 spiritu iancto qui apud inseros detinebantur , quamlibet sui Issent sancti aut ii iii, & iicut alio ' iam loco dictum est, tunc est sactum, quando Giristus in cruce moriens Adae debitum s
Cis .i uit, niversam ecclesiam quae hactenus iuerat regenerauit, ubi mortuus mirabiliter sari
guinem de aquam de latere suo profudit, unde illa renasceretur, sicut dormientis Adae la teri costam subduxit, unde Eua fabricaretur. Igitur de causa vel utilitate circuncisionia ita dissere