장음표시 사용
151쪽
sum esse proprii qmorem,quin imo est magis a terra diametraliter distanc, quam esse possit. Nihil igi-m 'g' tu rationes suae con ludunt . Verum quia de crimi/ρο Commentator quinque potissimum rationibus de-cονμιμ truere conatur, ipsos eccentricos, ob id in medium Commen adducende sunt & soluendae. utor de Prima est. Si circulus admittitur eccentricus,em
fruere cirium non solum mouetur circa medium , sed a me-culo eςς d , ad medium , quod repugnat Aristoteli primo
tri cel lex com v. Consequentia probatur. Quoniam eccentricus secundum partem unam magi recedit a centro mundi, quare secudum illam partem, mouetur a medio, secundum aliam partem propinquior ei centro mundi, quo ad hanc partem , videtur ad medium moueri. Secunda eli Nuda si conceditur circulus ecentricus, sequitur coelum non esse perfecte sphericum, id autem aduersatur Arit tot et ij. Coel a tex xxix usique adtex. xxxij. inelu fiue Consequentia probatur, quoniam eccentricus secundum unam partem grossior, seu spillior eli, secundum aliam autem subtilior, igitur non e it perfecte sphericus. Tertia est. Si datur eccentricus,dabitur vacuum, quod repugnat Arist. iiij. Physicorum a tex. comment so Vsque ad lxxj. Consequentia ex eo videtur manifesta, Quia cum in eccentrico sit pars gro Dia, parsque subtili , aperte sequi videtur , quod quando pars grossa suo motu peruenerit ad lo- eum partis subtilis , aut subintrabit sphaeram circundantem, aut locus in quo erat pars tenuis, non replebatur ab ea, se vacuum dabatur, quod erat probandum Quarta. Idem est locus totius,&partis, at centrum eli locus totius coeli,ergo est locus partis,quae est circulus eccentricus, at eccentrico repugnat habere centrum suum, idem cum centro mundi, Igisur rein
pugnat &eccentricum dari; Quinta a
152쪽
Quinta . Si ecce iudicus dari asseueratur, dabituralia terra, ergo alius mundus, id autem aduersatur Arist. j. Coel. a lex com .lxxvj usque adtex lxxxiiij. ubi probat mundi unitatem, Consequentia autem hinc larescit, Quoniam omnis sphaera coelestis circa mundi centrum reuoluitur, tale autem est nostra terra, eccentrico autem repugnat moueri circa centrum mundi, ergo circa aliud,ergo datur alia terra, ergo alius mundus, quia omnis terra ob sui grauitatem centrum est mundi.
Ad hasce omnes rationes etsi unico verbo responderi posset, quod quia omnes innituntur Aristotelis dictis, qui non plenam persectamque profitetur astronomiam , at Ptolomaeum, ceterosque perfectos sectamur astronomos , in quaestione hae sane astronomica,ea propter de ipsius Aristotelis dictis, nobis parum curandum esset,quidquid ipse asserat, nihil in minus ut etiam ostendamus doctrinam suam haudquaquam sufficientur eccentricos impugnare,ad eas sigillatim respondemus. Et ad primam quidem dicimus,qubd quia totum ipsius solis coelum, secundum suam circunferentiam mouetur circa medium, nempe circa terram,quae est centrum , ea propter nequit ver dici, quod moueatur a medio,ad medium, etiam ratione eccentrici deferentis ipsum solem, quia etsi eccentricus solem deferens moueatur,per eleuationem, depressionem, respectu centri mundi, quia maxime eleuatur dum est in auge,in valde deprimitur dum est i opposito augis, id tamen non euenit per lineam rectam at solum eircularem in ob id non vere asseri potest ut moueatur a medio, ad medium. Et sussicit ipsi spha rae solari, ut secundum se totam,moueatur circa m
Ad secundam neganda est cosequentia, ad eius probationem dicitur, quod tametsi eccentricus siesecundum unam partem grossioris spissior, secun
153쪽
dum ali eram, tenuior, Nihilo nilnus, id, e ita, sparricitati minime repugnat, quoniam ut perfectam habeat sphaericitatem, sum cli, ut secundum eius totam circunferentiam aequalite distet a centro mundi,
quod sane ponitur, sic ultima consequentia fata
Ad tertiam dicimus, consequentiam primam es e falsam, S ad eius probationem, respondemus,dicentes, ipsam unum falsum supponere, nempe, quod pars grossior ac spissior, praeei se sit occupatura locum partis subtilis, hare pars subtilis praecis sit occupatura locum partis grossioris, Id enim salsissimum est , quoniam semper pars grossior supremi , ita proportionalite mouetur , Ut nunquam separetur a parte subtiliori, simi, econtra. Quare p sata, minime sequi possunt incon
Ad quartam negatur, quod mundi centrum, sit locus totius coeli. Id enim falsissimum extatiquoniam ex Arist. iiij. Physicorum tex .com. xliij.&.D. Thom. ac ceteris philosophis recte sentientibus , vltimaspia aera, non per centrum, ut falso arbitratur Auer es, at per partes, pulcherrime locatur. Ad quintam, primam consequentiam esse nullam intrepide asserimus, eiusque probation perpulchre respondemus, dicimusque omnem sphaeram coelestem, circa centrum, quod est terra nostra, continue verti, concentricam quidem circa mundi centrum, eccentricam vero circa aliud centrum, non quidem alterius terrae, a nostra, atqui signabile in terramet nostra, respectu cuius pars una eccentrici, magis remouetur a circunserentia terrae, alia ver minus, eum hoc tamen circulus eius concentricus , quo ad
eius superficiem , aeque distat a mundi centro, quae terra est nostra Proinde cum arguebatur non dari aliud centrum, nisi alia terra detur falsum omnino assumebatur , ut patuit . Quare clarissime constat, praefatas
154쪽
praefatas rationes este nullas,apud peritos in theo ta-ca Planaetarum , qui norunt, numquenque Planetam , plures habere sphaeras, inter quas . ha xa planaetam deferens, semper eccentrica eli . Haec de praesentiquaestione.
155쪽
tar quia Inquanto 'uandoq; reduplicastiue quam
Qti aestio de Subiecto primae philosephiae.
quantum Ens , simpliciter sumptum , sit adaequatum Metaphysicae subrectum Quaritionem hanc plerique
tractant, ea ratione moti, quoniam oportet m Vna
quaque scientia subiectum esse notissimum, eum de ipsi, iuxta Aristotclis sententiam primo lino iteriorum . Quid est, 'uia est, supponere nec sium sit. Nonnulli iii Metaphys. hanc ipsam discutiunt, Aristotelis auctoritate indueti, inquientis tex. I. Est autem, ascientia quae speculatur ens , inquantum ens. Et circa quaestionem hanc haeserie procedemus, ut primo eius ritulum declaremus, deinde conclusionem, ad aures Aristotelis, Commentatoris ac D.Thomae, ponamus, suis eum probationibus, iij. Ex hac determinata veridate,
aduersariorum positiones elidemus, postremo argumenta validiora praefatam conclusionem impugnantia, in medium adducemus; ea ipsa di luemus: hocque absoluto, conclusionis vetita luee clarior appa ebit. Quo ad primum,annotandum est, ly inquantum, quandoque reduplicatiue, quandoque specificati ueteneri. Reduplicative quidem tunc tenetur, quando rationem reduplicat sorinalem termini eui adiungitur liquod reduplicatio semper supponit praedicatum aliquod inesse subiecto . denotatque terminusi per quem cadit , causam esse inhaerentiae eiusdem praedicati ad subiectum , ut cum dicimus, homo inquantum homo,ratiocinatur. Nam homo non nisi
156쪽
sub ratione qua homo, Sion iis ratione qua animal ratiocinari dicitur Specificative vero tenetur, qua do specificatio denotat terminum specificatum rationem, seu causam minime esse inhaerentia pia dicati ad subiectum at illud solum denotat quo mediante, praedicatum in sidiabiecto, siue per se, siue per accidens, eidem subiecto insit, modificatque ae restringit terminum cui apponitur, ne remanea n
sua ratione formali, absolute sumpta, ut cum dicimus homo inquantum capillatus est crispus,vel homo inquantum bipes ambulat. An notandum quoque est , non ab re, additum esse, simpliciter sumptum,quoniam, ens quandoque sumitur secundum totam suam amplitudinem, pr ut se extendit ad omne id, quod, quocunque modo, rationem entis attingit,& sic sub se complectitur ens reale,abens rationis,ens per se,in ens per accidens, ens finitum,& infinitum, quandoque vero sumitur pro ente reali duntaxat, per se,quod,ens rationis, acans per accidens exesudit. Annotandum est tertio subiectum illud adaequatum dici, quod nee excedit, nee exceditura scientia
cuius est subiectum . Est nanque subiectum aliquod z
quod quidem dicitur primum in princip.ile,quonia a de ipso,utpote de perfectiori, ac nobiliori subjecto, , iis ei scientia considerat, at non ut de ad quato, quando quidem a contemplatis in scientia ipsa , excedatur . Et tale sub adaequato subiecto continetur, Taleque dieeretur subiectum principale in Metaphysica substantia ipsa.
Quo ad secundum, ponitur haee solida, firmaque
conclusio, tum ad Aristotelis aures, tum Commentatoris tum etiam D. Thomae. En Sin quantum ens, seu ens Deo, creaturisque
commune, est adaequatum Metaphysica subiec una. in conclusione hac iccirco asserimus, Eias, Deo Creaturisque commune, subiectum esse adaequatum,
157쪽
Vt en rationi, ad Logicum dum axat, leu Dialecticum, spectans, Mens per accidens quod a nulla peni s de tus arte contemplatur, secludamus . Nam eum Medeo ei ere a physica realissima sit scientia, S realissimum debetaturo an habere subiectum , quod praefatum est ens, de ipsis
lorice di tamen non uni uoce praedicatum, ut Scotus imagiciis a r, at analodice, ut Aristoteli Commentatori, ac D. Thomae scitissime placet. Probatur vero compluribus haec cones usio, rationibus, isna quidem prima, ex genera Iibus, necessariisque subiecti conditionibus desumpta, tali. Illud quod habet omnes conditiones necessario ad subiectum scientiae requisitas est subiectum inscientia illa, at ensteale Deo, creaturi Sque commune, omnes habet condi iones ad subiectum scientiae Metaphysicae necessario requisitas , igitur ens reale Deo creaturisque commune est Metaphysicae subiectum maior ut manifestisssima relinquitur minor subiecta ero probatur. Nam subiectum scientiae quodli- eui usiber et, tribus potissimum conditionibus gaudere descia tripli et nempe uniuersalitate, seu adaequatione princita gaudet militate, ae distinguibilitate, ut pulcherrime docet
co uitione Doct sanctus . q. prologi . sententiarum a r. illi. Et primo quidem uniuersalitatem, seu omnium continentiam di bet habere, ita ut ipsum omnino,omnibus in scientia traditis it aequale, quoniam si excederet, Vel excederetur, iam adaequationem minime haberet. Oportetque omnia in scientia speculata sub Rati. f. eius ratione formali, speculari Uerum formalis ramali Iub tio sub ecti duplex est . Altera subiecti, ut res est,allecti se tera subiecti, ut subiectum, seu ut scibile est, siue alte- duplex. ra ut quae, altera sub qua, Ratio formalis ut res , seu ut quae illa est ex qua propriae fluunt passiones in quae verum est medium ad demonstrandum prima passionem de ipso subiecto, tentitas in Metaphysica quantitas in Mathematica, mobilitas in naturali philosophis Ratio autem formalis subiecti, ut
158쪽
subiectum eli. seu ut cibile est, immaterialitas est, seu talis abstrahendi modus, ad quem necessario sequi
tur & defini ndi modus,qui quidem in Metaphysica est ens abstractum a materia sensibili,4 intelligibili
secundum esse, Iectindum rationem . In Mathematica vero est ens abstractum, non quidem a materia intelligibili, at sensibili secundum rationem monautem secundum esse. In Physica demum est ensabstractum a materia sensibili particulari duntaxat, non autem a materia uniuersali nee secundum ei lenec secundum rationem . Et propterea ad Metaphy in
sicam speculationem, ea entia omnia realia speciale ' dicimus, qua a materia sensibili,&intelli stibili se p si
e dum esse, secundum rationem abstrahunt v ς ς ρηs εDeus , Intelligentiae, quaecunque sine praelata μιμη comateria sensibili esse valent, tametsi actu talia mini μη ma sint, Et pariter sine praefata materia detiniri possunt . Et harum rationum formalium, prima, subiectum ipsum constituit in tali esse reali, ac genere rei, secunda autem idipsum constituit in tali esse scio iabili. Iste autem duae rationes formales sese conuer h., tibi liter eonsequuntur, veluti subiectum d passio, quoniam ratiosormalis subiecti, ut scibile est, adae ζ,
quata et rationi formali sub lecti, ut res est. χSecundo, subiectum scientiae, principalitatem a Vbere debet,nempe, ut eius cognuio, primo ter se,
ac principali re intendatur, licuti dicimus Arithmeti
cum primo principes iter, numeri cognitionem intendere, uti proprij subiecti, non autem suarum specierum, nisi consecutive. Subiectis Tertio, subiectum idem,distinguibilitatim habere scioliae nooportet, ut scilicet per ipsum non quidem vives est, ut res, Hat ut scibile est in caeteris scient ijs seiungitur, quo a vi βι-niam teste Aristotele iis de Anima, tex comment bile es d. xxxviij secantur scientiae,quemadmodum S res sci si uir
biles, seu subiecta scibilia, quod confirmatur eius una sciemdem auctoritate j. PO iter. cap. xxij xlex.xliij. Cum iam ab itaque alia.
159쪽
itaque heae tres conditiones enti reali Deo creaturisque communi, pulcherrime conueniant, quonia
omnibus in Metaphysica consideratis aequatur, est cl. in ipsa principaliter, primo consideratum, per ipsumque a qualibet alia specula tua scientia, nempe Matnematica, ac Physica distinguatur, ut patet, ob id verissimum Metaphysica subiectum, adaequatum
Amplius hac secunda roboratur ratione, videlicet D ud est adaequatum Metaphysicae subiectum, cui passiones primo, ter se insunt, at ens reale. Deo creaturisque commune,est tale,igitur Maior est Aristotelis iiij. Metaphys tex com . . ubi inquit. Est autem una scientia, quae speculaturiens, inquantum ens, quae huic insunt secundum se Super quo textu, Inquit Commentator, Dicamus igitur quod mani sellum est, per se aliquam esse scientiam , qua considerat de ente, secundum quod ens est,& de accidentibus essentiatibus enti in eo quod est ens Minor probatur,eiusdem Aristotelis auctoritate eodelibro, ex . com .iij ubi de uno determinat quod estentis communis praedi et passio,sicut cariera tran scendentia,quae non primo ser se conueniunt enti Flandre, praedicamentali, ut falso astruit Flandrensis , at entisis praefato communia cum expresse asserat ipsemet Aristoteles, quod ens Munum dicunt unam eandemque nat ram, quam perseitatem conuertibilem non habet unum,nec alia transcedentia cum ente, in x praedicamenta diuiso, at solum cum ente reali praedicto. Nam sicuti dicimus,quod ens reale per se, primo conuertibiliter est unum, verum, bonum, res, acal quid,ita dicimus Deum a preDicamento exemptum, esse unum,bonum verum, reliqua transcendentia Hoc idem astruir D. Thom super citato ex iii inquiens .c Aristoteles accedit ad ostendendum unius scientiae esse considerationem horum communium, nempe unius, simul Oium,eiusdem ac diuersi.
160쪽
Adhue tertia commoliratur ratione,que talis est, Illud ens quod habet passiones de ipso vere demonstrabiles elisubiectum in aliqua scientia, atqui ensinquantum ens,siue ens Deo,creaturisque commune habet passiones , de ipso, eic demoniirabiles, ut expresse sentit D. Tho m. iiij. Metaphysicae tex com . quinti, Igitur tale ens est subiectum in aliqua scientia: at nequit esse subiectum in scientia particulari, ut Mathematica,& Physica, ut clare constat ex sexto Metaphysicae ex . com j. Igitur erit in Μetaphysica cum non detur aliqua alia speculatiua scientia, praedictis duabus conii liincta,praeter Metaphysicam, ut optime docet Aristoteles ubi supra,tex. Om.xxj. Roboratur rursus praedicta conclusio hae quarta ratione Culenti competit ratio formalis subiecti Metaphysicae, est subiectum eiusdem, at enti Deo creatum Sque communi,competit rario sormalis subiecti Metaphysice gitur est subiectum in ipsa.Maior ex se clarissimaeli. mor vero probatur,quia enti sic communi competit esse abstractum a materia sensibili,& intelligibili secundum esse, secundum rationem. Et de Deo quidem manifestissime patet, Decreaturis quoque constat quoad gradus entis generales, communes in ipsis repertos,quorum duntaxat ratione ad Metaphysicam spectant. Nam quoad gradus tales praedicta abstractione gaudent, ut D. Thom libro vj. Metaphysicae supra citato, egregie
Vltima postremaque ratione, sie probatur. Vniuersalissima scientia realis, uniuersalissimam subiectum, reale, habere debet: at Metaphysica, quae prima philosophia ab Aristotele vocatur, est uniuersalissima scientia, reali igitur debet habere, niversalissimum sibi ectum,in reale. Igitur ens, inquantum ens, Deo scilicet, creaturisque commune Maior ex eo liquet,quoniam oportet scientiam, eius subiectum, ad inuicem proportionati, sibi inuicem