장음표시 사용
291쪽
intelligentialia immediate procedere, ita quod non
impugnat actionem at actionis modum, quod ex eius constat verbis, dum inquit post illa verba, in quibus dixit non esse illic prouentum, neque consecutionem, neque actionem, subdendo, ita ut dicamus, quod una actio sequitur unum agentem , imo ipsemet in eodem eommento declarans productionis modum , quo intelligentiae producuntur a deo, ait iNotabile abitudo intelligentiarum aliarum, ad primam, est
Commen habitudo specialium artium ad communem, ita optatorudi sicut artes speciales, perliciunturin eausantur a cominctum pro muni in humanis, ita proportionaliter intelligentia rerum eo alim pertieiunturo causantur a prima. Hinc liqui-eιen do conspicimus,ipsum Commentatorem talem essicientiam Metaphysicam admississe . Atqui aduersus limpidis limam hane veritatem tria eonfici possunt argu menta,quae hac in re difficiliora sunt.
Di g Et primum quidem super verbis sentitur Arist. m in ' inquientis ij. Metaphysicae ex. eom. iiij ubi ali. ζω Quare principia semper existentium est verissima
cient μ necesse est. Non enim quandoque vera & quando- rerμm que non vera,nee illis eausa aliqua est ut sint, sed illadi a L alijs .Qssibus ex ultimis verbis aperte colligitur,prinpo η cipia coelestium eorporum , quae intelligentiae sunt, Dodμφη nullam sui em,effectivam causam,habere. Dpq Ar Seeundum tale est, Esse causatum ab alio, seu habi isti ei udo causati ad causam, non est de ratione entium a 'cita ergo sine ea esse possunt,ergo non necesse est omnia βε μ' ' a prima causa pendere, ultima consequentia patet ssecunda vero probatur, Quia quod non est de ratione alicuius ab illo est separabile, sicuti quia albedo non est de hominis ratione, ob id, homo ab illa est
separabilis, Antecedens autem probatur, quia videtur esse repugnantia,noi nulla entia sine tali habitudine posse intellisi, di eam ipsam esse de ratione ip
292쪽
Postremum ac magis app.irens est. Id quod ne Secunia. quit non esse, nulla indiget causa effieiente, at intelligentiae, corpora coelestia, nequeunt non esse, cum necessaria sint, igitur nulla indigent causa efficiente Admare facile respondetur tametsi apparentiam habe
Ad primum itaque ommittendo responsionem ii Adprimis Iam quae ab aliquibus datur, quod Arist. accipit illo argumen- in loco, plurale pro singulari, quod quandoque se tum sἄtransfert in sermonibus suis, a singulari ad plurale si . sicuti pater. xij. Metaphyctex .com.xxix. xxx. deinde ad singulare reuertitur ut in tex.xxxv. ab illovsque ad xlij textum semper in singulari de ipsa substantia loquitur tanquam de uno genere , S in xliij. textu, rursus ad plurale se transfert ommittendo inquam talem responsionem, videtur mihi esse dicen, dum, quod quia in genere entium separatorum non repugnat aliquod esse principium separatum , quod omnium aliorum principium effectivum existat idipsum a nullo causatum, ut peregregie supra probatum,est, iccirco interpretandus est citatus textus,non repugnanter, scilicet, quod non repugnat in tali entium ae principiorum genere, ut aliquod sit, quod nullam penitus causam habeat, at illud omnibus essendi causa existat. Ad secundum respondetur, qudd licet esse causa Ad seuntum, vel habitudinem causati, ad causam, habere,nsi sit de ratione, nec de quidditate, entis simpliciter, nee uniuersaliter consequatur ens absolute ut proprietatem,est tamen uniuersaliter consequens omne ens per participationem,quoniam adesse ens parti ei patum, necessario sequitur, esse causatum, ab ente per essentiam cuius essentia est suum esse, sicuti dicimus proprietatem, proprium consequi subiectum di sie esse causatum, praedicatum est,conueniens cuilibet enti per participationem in secundo modo dicendi perle . Si igitur antecedens sic formetur, esse causa
293쪽
causatum iocleti de ratione enus mi plicuer, utpote
non spectantis ad primum vel secundum modum dicendi per se verum est, at non probatur intentum quoniam primo eriti,esse causatum,nullatenus conuenit, Si autem hoc modo formetur, Esse ea utatum non est de ratione entis participati, seu non conuenit entii articipato, nec in primo nec in secundo modo dicendi per se, fallisi iuri extat, quoniam in secundo modo sibi competit, uti dicium , eli, Qua re argu mentum nihil con ludit.
Ad tertium postremo dicendum est, maiorem simplieiter esse falsam, & in tali argumentatione, fallaciam interuenire consequentis, dum ex assumpta maiore arguitur a pluribus causis veritatis ad unam . Non solum enim entia eausa indigent essiciente, quia esse,& non esse, possunt, verum quia non essent,
nisi eausa ipsa inquantum causa, existeret,& est sensus, quod entia non essent nisi suum esse ab alio susciperent. Recte enim infertur, Entia non essent si non esset causa, id est si non causarentur, igitur indigent eausa ipsis esse dilargiente. Haud immerito igitur
negata sult malor,solum unam veritatis causam, ata
sumens,quae si utranque assignatam assumpsistet, uenegata minor fuisset . Iam ex his arbitror, cuilibet ingenio pollenti clarissimum esse, Deum Optimum
Maximum, omnium rerum , tum corruptibilium, tum incorruptibilium,elificientem causam esse, quod quidem elucidandum erat antequam ad probandum creationem ipsam accederemus.
Quo ad tertium, ad ciearionemque ipsam redeundo a qua non ab re digressi sumus , duplicem ponimus conelusionem quo facilius materia hare digeratur, clariusque tractetur, quarum prima hare est Conclusio . Ad mentem Arist. pariter ωCommentatoris adprιma mittenda est ereatio absque essendi nouitate. Secunda Secunda veto, Licet non ad Commentatoris ad conclusio Aristotelis tamen aures, creatio, eum essendi nouitata
294쪽
Et ad primae quidem conclutionis elaritudinem, annotandum est complures philosophos pariter&Theologos creationem ipsam absque essendi nout-tate, ex sententia tum Arist. tum commenta loris , expresse negatis, hac potissimum ratione moti, quia ΠῖUR mus Optimus Maximus ponendus est quidem Om Vst i tu nium entium iraecipue corporum coelestium , ad bestio, intelligentiarum causa finalis,at non esse iens equo q)a re rum numero sunt Gregor. Arriminen distinci . s. i ρης μου- sem.q.j art. Ioannes Bachor. dist. i. si M. ari. 1, 'μ υρμ N. iii l. quo si sequitur Ioannes amandatio ..il 'Uςο
Metaphys. q. iiij. Verum quia abunde satis proba T se tum est , deum ipsum causam esse Membientem ' μμ re
fina Iemai Arist. aures commentatoris stiasque AriN in contrarium rationibus perpulchre res o sum iit , commρη ob id, tamquam a veritate peripatetica deuiantes,re pistrM o
linquendi sunt. An notandum quoque est, quod sup 'posita effectui a primi principij, siue dei, causal ale, quae quam efficacissime probata est, impo uile estereationem praedictam absque essendi nouitate, inficiari Quod perpulchre ostenditur . Nam conii a pro fe Arist. sententia ubi Physic teX.com lx ννj- ων prima co- xij. Metaphys. t ex com. xli S xlvj primum. O lis colafirem primumque principium , omni prorsus calere Ποι eludo materia,& magnitudine, ac infiniti esse vigori , Ny ctorii M. tutis N potentie intensiue, quandoquidem tempori infinito nedum per accidens, a per se,nedum ex parte magnitudinis, spacij, verum ex parte mobilis, quoniam infinitum mobile moueret, si daretur, constat quoque talem motorem aDque principium infinite virtutis, agere posse absque motu, S. Diatione, nulla praesupposita materia, nulloque L. biecto, aliter non maioris es et potentiae, quam naturale agens ' finite virtutis , propterea sequcior talem eius actionem , non nisi creationem dici posse, cum creatio sit simplex emanatio,quae Inli 'ο, id est nul
295쪽
causatum Dolieli de ratione enucli inpaciter, utpote
non spectantis ad primum vel secundum modum dicendi per se verum est, at non probatur tentum quoniam primo enti,esie causatum,nullatenus conuenit, Si autem hoc modo formetur, Esse causatum non est de ratione entis participati, seu non conuenit enti participato, nec in primo ne in secundo modo dicendi per se, fallissimi extat,quoniam in secundo modo sibi eois petit, uti dictium,eli, Qua re argu mentum nihil con ludit. Ad tertium postremo dicendum est, maiorem simpliciter esse falsam, & in tali argumentatione, fallaciam interuenire consequentis, dum ex alium pia maiore arguitur a pluribus causis veritatis ad unam . Non solum enim entia eausa indigent Sciente, quia esse,& non esse,possunt,uerum quia non essent, nisi causa ipsa inquantum causa, existeret,& est sensus,quod entia non essent nisi suum esse ab alio susciperent. Recte enam infertur,Entia non sient si non esset eausa, id est si non causarentur, igitur indigent eausa ipsis esse dilargiente. Haud immerito igitur
negata suit maior,solum unam veritatis causam, aia
sumens,quae si v tranque assignatam assumpsisset, uenegata minor fuissἡt. Iam ex his arbitror, cuilibet
ingenio pollenti clarissimum esse; Deum Optimum
Maximum , omnium rerum, tum corruptibillum,
tum incorruptibilium,est ientem causam esse, quod quidem elucidandum erat antequam ad probandum
Quo ad tertium, ad creationemque ipsam redeundo a qua non ab re digressi sumus , duplicem pontinmus conelusionem quo facilius materia haee digeratur, artusque tractetur, quarum prima hare est
, Conclusio . Ad mentem Arist. pariter ωCommentatoris ad prima mittenda est creatio absque essendi nouitate. secunda Secunda veto, Licet non ad Commentatoris ad 'uinio Aristotelis tamen aures, creatio, eum siendi no- uitata
296쪽
uitate innitio colacedenda it . .
Et ad primae quidem conclutionis claritudinem annotandum est complures philosophos paruer&Theologos creationem ipsam absque e Tendi noultate , ex sententia tum Arist. tum commentatoris ἰηreiit. ex prisse negillis hac potissimum ratione moti, quia 'V UR D us Optimus Maximus ponendus est quidem o phst , t mnium entium iraecipue corporum coelestium , ae vestist intelligentiarum causa finalis,at non istic lens equo ristin Irofrum numero sunt Gregor Artaminen distincti. s. Φρης μζ'fsenl.q.j art. Ioannes Bachor. dist. i. si M. ari. i. 'μ ορα iiii quos is sequituri Ioannes amandauo . l. t te KF
Pletaphys. q. ut Verum quia abunde satis proba gesse tum est , deum ipsum causam esse Metaientem in Q μ rei
finalem l Arist. aures Gommentatoris in sque ANU Min contrarium rationibus perpulchre res Gium iit, φ mρο-
Ob id, tamquam a veritate peripatetica deui .in es, re μtρr
linquendi tint. An notandum quoque est, quod sup 'posita effectui a primi principit, siue dei causa illa te, quae qua mers cacissime prohata eli, in postibile est
creationem praedictam absque essendi nouitate, inficiari Quod perpulchre ollenditur . Nam coDuat Probatur ex Arist. sententia. M Physic tex .co m. lxxviij, di, prima xij. Metaphylie com . xl S xl l primum MO liaco Aj, rem primumque principium , omni prorsus catere misi materia,& magnitudine, ac infiniti esse vigori ctoritata. tutis iotenti intensiue, quandoquidim tempore infinito nedum per accidens, at per se,nedum ex parte magnitudinis, Dacij, verum ex parte mobilis, ouoniam infinitum mobile moueret, si daretur, constat quoque talem motorem tali que principi ut i finite virtutis, ageretcsse absque motu, Diatione, nulla praesuppos a materia , nulloque si . bittaci, aliter non maloris esset poten Dae, quam naturale agens , finite virtutis , proptereasqucior talem
eius actionem , non si creationem dici posse, cum
creatio sit simplex emanazio,qua e ii h id est uia
297쪽
la supposita materia siue subi cio, aliquid fit.Cumq; intelligentiae, ut pote,immateriales tali pruno motore primoque principio effective pro manarint, uti pluribus supra firmatum est rationibus, sane sequitur eas ipsas non per motum ut liquet, neque ex materia, cum ipsa careant, veru ex nullo praesupposito subiecto,sini producte,& sit create, quare creatio ad mentem Arali. danda est , etiam ad eius mentem Commentatoris Nec huic certe potest quispiam respondere rationi, quoniam ipsa demonstrat, lo-Pjobatur test sic breuibus perstringi. Omne quod ex nihilo, eadem pri seu ex nullo praesupposito subiecto est effective pro-maeones ductum,est creatum at intelligentiae sunt ex nihilo,so, ratio seu ex nullo praesupposito subiecto, effective produ ct gitur sunt creatae, Maior propositio elaret a descriptione ad descriptum, Minor Hucet, quoniam eum sint intelligentiae formet simplices, pentius immateriales,nequeunt ex aliqua materia,seu potentia subiectiva pro duet, Itidem de coelestibus dicendum est eorporibus, quoniam etsi materiam habeant,siue eiusdem rationis , ut plerisque placet, siue alterius, ab istis inferioribus, ut veritati consonat, nihilominus seeundum omnem eorum ubstantiam nempe quo ad materiam in quo ad formam sunt essestiue producta, sicque creata. Verum id quod hae in redissicultatem affert, est, quia mortales his duntaxat inferioribus affueti actionibus, productionibus, quae per motum, ac mutationem fiunt, haud facile capere possunt , quomodo effectus, sit suae causae coquus,&ab pia, esse,accipiat Videtur siquidem,
quod causa essiciens, duratione, suum debeat praec de re effectiam, propterea hoc aperiendum de larandumque est Perbelle autem aperietur, si docuerimus nullam implicare contradictionem, nee ullum
sequi impossibile, aliquid , adeo essentia diuersum, nunquam in tempore incepisse, & tamen re
tum esse id autem sic suadetur parin & demonstratur
298쪽
tur inficia contradictionem implicaret pro Non mapterea impossibiles queretur,lioe altero ex duobus pli eat eois modis esset, vel quia oportet causam agentem, suum radictio- praecedere essectum duratione, vel quia opus est,non nem esse. emes, duratione ipsum esse praecedere, ex eo quod e sum nihilo est ereatum, atqui ex nullo istorum duorum ou cissa modorum contradictio oritur vel impossibilitas igi sis iis tur verisii me poni potest aliquid acto diuersum in aeuum substantia non habere durationis principium , seu semper esse,& tamen ab ipso esse ereatum. Primum Ostenditus nempe non necessarium sore, quod deus ut causa agens, duratione, suum creatum preice dat. Quia nullum agens, seu Diens, suum producens effectum sine motu, necessario suum effectum duratione praecedit, at deus est efficiens, sine motu, suum producens estectum, igitur deus ut Sciens noni cessatio suum duratione praecedit effectum maior ex eo claret, quia si ab actione agentis subtrahatur motus qui necessario est sucet siluus,& cuius princi ' um,eiusdem motus,finem,praecedit, actu agens,in
instanti agit in sie non est necesse ipsum agens suum p cedere effectum. In actionibus enim instantaneis simul est fieri S factum esse, eum indivisibiles sint, omni successione carentes, sicuti patet in solis illuminatione, quoniam posito sole, illico in instanti
ponuntur astra illuminata Minor vero probatur.
Quia cum Deus summe immaterialis sit, agens solupe suum intelligere, & suum velle, quod est suum producerevi creare, quodque est ipsam et dei substantia penitus indivisibilis, ut etiam testatur Arist. xij.
Metaphys tex comm ij propterea sine motu agit Secundum Quoque de naratur,nempe quod non ne cessum .st, non else. effectus, duratione praeeedere Psum esse, ex eo quod talis effectus ex nihilo prod eius est . Id enim asserere contradictionem minime implicat, sicque hoc manifestum fit. Nam licet creatura,quaelibet& essentia omnis alia adeo,ex se, non
299쪽
ens sit, iit'. ubi conueniat in te cito modo dicenda per se quoniam res quaesbet a deo in lubstantia diuersa solitarie sumptia, non ens est, haud tamen deduci potest ut tale non eris creatu te duratione priussit, esse ipsius, Sum rit enim ut prius natura non enssit, qua mens; Ea propter dicimus, quod si creatura ab temo eis ponatur, ut firmiter tenuit Arist. ae eius Commentator non ob id ab ea demeretur, quin creata diceretur Tatis enim creatio, esset productio illius, de non esse, ad esse, sine quacunque essendi inceptione. Eadem auem productio,in con seruatio diceretur, utpote esse praerribili conseruatilia. Cum itaque ex his clarescat nullam sequi contradictionem nee ullum impossibile ex positioneernitatis mundi, & productione presertim intelligenti artim, ac corporum coelestium ex nihilo mertato ponenda est ipsa e re ait, i, abs lue essendi nouitate . At si tu ne quispiam occurrens, inferret, igitur creatio & conseruario in Vernis non discriminantur, dicitur quod ratione quidem differunt at non re, Quod pulcherrime declara lur,&praecipue ex . Diui Tnonnae sententia. De Potentia dei . q. v. art. i. ad secundum, inquientis,deum non alia operatione res et pias in esse producere,&easdem in esse eonseruare,
quia eum esse rerum permanentium per se indivisibile sit, licet per accidens diuisibile asseratur, prout motui subiacet, secundum se in instanti fit, ea propter dei operatio, quae per se causa est ipsius esse rei, non alia est, prout est principium essendi, & eontiis nuationis ipsius Se Hoe idem habetur prima par
te. q. eriti art. i. ad quartum,ubi sie inquit Conseruatio rerum a deo, non est per aliquam nouam actionem, sed per continuationem, qua dat esse, quae quidem actio,est sine motu ciempore sicut era conseruatio luminis in aere per continuatum fluxuma sole . Ratione vero, seu penes rationes formales discriminantur,creatio, conseruatio,presertim re
300쪽
spectu incoi ruptibilium quae temper suere, SisIund, quoniam actio ipsa vi connotans habitudinem duntaxat influxus essendi, nulla praesupposita materia creatio appellaretur,eadem quoque actio, ut connOtans habitudinem manu tenentiae pluis est prae habiti,ulla absque interruptione, conseruatio merito diceretur. Et haec quidem quoad primam conclusionem. Quo ad secundam conclusionem,nempe quod Seeunda iuxta Arist. doctrinam admittenda sit creatio , cum Oncluspois nouitate essendi facillime commosti abitur, si tamen is proba duo prius ad eius mentem supposuerimus alterum lio.
quidem quod anima intellectiva immortalitate gaudeat, alterum vero ubd humani corporis ra sitsormes, ei esse substantiale tribuens . Et ne videamur haec uti salsa supponere, utrunque ex ipso merAristotele probatur . Et primum quidem pluribus Frim, mex textibus Arist. Nam primo de Anima tex. xiij. esse imo cum dixisset animam esse a corpore separabilem, talem ex nempe uti perpetuum a corruptibili, si propriam ha Ars diaberet operationem . iij de Anima ex vj con lusit 3 ρεν-
intellectum possibilem propriam operationem ha pulibrebere, ob id quia in tali, non ind;get organo corpo probatur. reo,& in tex. iiij eundem etiam omnino immixtum ut omnia intelligat,& in ex vij. illum ipsum esse penitus impasi:bilem astruit, quibus ex textibus concludit intellectum iam dictum esse omnino immaterialem ad quam sane immortalitas sequitur. Amplius tertio eiusdem libri de Anima tex. xx ponen 1 discrimen inter intellectum secundum proprium nominis significatum,& intellectum secundum signifieatum improprium, inquit, quod intellectus tantum in hoe quod vere est , seu secundum hoc quod vere est, ut habetur in graeco, quod est dicti, secundum proprium nominis significatum , separatus est, non autem secundum improprium, quo dicitur de cogitativa, Separatus inquam uterque intellectus est agens, scilice tin possibilis, de quibus loquitur Arist.