장음표시 사용
371쪽
quitur eonclusio,quae est praemissarum ei Detias,om sebi a nino contingen . Nec huic splendidissime veritati, ebi2 , quicquam orici magnus ille Scoti Achilles xxxix. diit. primi positus, nemperat od causa quae mouet inquam, tum mota, si necessario mouetur, necessario
mouet, Et quia omnis causa secunda mouetin agit quatenus a prima est mota igitur si nec sario mouetur a prima iecessario mouebit Maget, qua re
Interimi nulla coni genter vel etiam Iibere suum producet tu Scoti est cctum. Huic inquam nihil hoc officit argumen- Λιb se . tum quoniam maior assumitur falsissima ; Non enim necesse ei si causa secunda, aptam necessario
moueatur, ut eadem necessario moueat, quoniam motio primae causae, in secunda, proxima causa
modificatur, uti iam dictum est, nee causa haec proxima utpote contingens quae potest ageres non agere, virtutem recipit motivam a prima, ut eodem modo in ipsa sit,sicuti reperitur in prima, atqui eam ipsam recipit secundum eius modum capacitatem S prout sua proportionatur naturae, veluti aer auna quae lumen a sole recipiunt cilluminatiuam virtutcm, non eo dc modo recipiunt quo in sole existit, at secundum modum capacitat m tum aEri, tum lunae conuenientem Modificabitur itaque motio primae causae a contingentia veltibertate secundae causae, si causa libera est, xsic contingenter vel liberae mouebit S aget. Asseritur & hinc falla haec maior assumpta propositio, cum dicitur. ufa quae mouet inquantum mota, si necessario mouetur necemrto mouet, quoniam si intelligitur quod causa secunda moueat praecisae inquantum mora , quemadmodum innuit ipse Scotus, tune non solum falsa est at
contradictionem implicans quoniam sequitur, quod ea usa sit,& non causa,causa quidem, quia ex se tuapte natura propriam habet actionem Moptationem in effectum inmiens, non causam vero , quia si praecisae mouet,&non aliternis quia mouetur, nihil exse
372쪽
se agit, nihilque ex se in effectum influit. Qua rem
hoc argumento admodum deceptuῖ est Scotus, nec
sequitur ut idem asserit dist prima. j. q. iij. philosophos , latenter duo conicessisse contradictoria, dum posuere, aliquid contingenter ficri, causam primam necessario causare, quoniam uti declaratum est , haec duo sibi optime coheprent. Atqui rursus ab μυλ reodem obtjcitur Scoto Causa prior, prius naturali gi u coeteri simpliciter respicit effectum, quam causa posterior, igitur in illo priori,causa prima si de necessitate agit, mouet, effectui necessitatem tribuet,& ob id,
nequibit causa proxima, eidem effectui, contingentiam elargiri, ex quo ipse, uti clarum sustinet, quod necessitas Scontingentia in effectu causae proxim , exprima oritur causa Hic quoque hallucina ur Sc Diruitur tus, quoniam si in suo antecedente intelligat causam Scoti aria priorem prius naturaliterin simpliciter secundum gumentώ. prioritatem aliqu)m durationis etiam instantanee, nempe in uno tanti attingere cffectum cause posterioris, in quo, ipsa, illii minime at tangat, at solum in alto,ialsissimum assumit antecedens, Attandoquidem simul eodem qile penitus instanti,ab tiaque idem attingatur effectu, DNec inter hali causas est alia prioritas respectu productionis est ictus, nisi independentiar immediationis visticis, dum prima eausa independentem habet virtutem quia a se secunda vero a prima dependentem, S prima item immediatur immediatione virtutis, effectum attingit quam secunda. Non est gitur hic ordo durationis at causalitatis duntaxat, ab utraque causa necessaria scilicet, virtutem fiam, in contingenti, modificatam, haberi te, Mab ipsam et contingenti contingentiam, suscipit effictus Aduertendum est autem hoc in loco, Mi materia tam ardua ne attrituatur. D. Thomae eiusdem sentcntiam fuisse lib. cffectus quispiam, a prima causa, necessario proueniat,&contingenter a secunda quemadmodum falso imaginantur
373쪽
ginantur eiusdem D. Thomae impugnatores,quoniam hoc falsissimum extat,4 expresse ab ipso met. D. Thoma prima'. xix art. viij in corpore reprobatur, dum ponit diuinae voluntatis efficat iam, contingentiae cuiusti bellore radicem, quoniam inquit ipse, cum causa quaepiam, ad agendum essicax fuerit, suus effectus non solum causam consequitur secundum id quod fit, verum etiam secundum modum fiedi, Messendi, sicuti cum in patre, seminis virtus, sortis fuerit, Messicax, similem sibi procreat filium, si autem debilis,disiimilem. Cum autem inquit diuina voluntas efficacissima sit, hinc sequitur ut non solum ea fiant quae vult,at eo etiam modo quo fieri sibi liber, cum velit quaedam , necessario, nonnullaue
contingenter, fieri , ut uniuersi perfectio optime resultet, eapropter est etibus necessarijs necessarias causas, contingen ibus contingentes, praeparauit, Et concludendo subdit, Non igitur effectus a deo voliti, contingenter eueniunt, quia eorum causae proximae sunt contingentes, sed potius quia voluit, eos, deus contingenter euenire, contingentes eis causas praeparauit; Quid obsecro arius. D. Thomas, de vera continuentiae seu etiam Libertatis radice effari poterat λ Ex his etenim Malsa Scoti argumenta eliduntur utpotem Thomam minime impugnantia citam astruit Omnes effectus contingentes causae secundae immediata posse adeo produci,in quod de facto eo lipsos produxit,in propterea talos i Tectus non trahere suam contingentiam a praefatis causis secundis Lam enim constat, id non impugnare quin imo . D. Thor a confirmare doctrinam. Ob id tamen non insertur quin si duae causae ad alicuius eia sectus contingentis productionem concurrant,quarum prima & remota sit necessaria altera vero proxima scilicet it contingens, effectus talis a causa pri vima, virtutem primae, modificante, contingentiam suam trahat. Hoc enim iam supra dilucidatum
374쪽
est. An notandum ouoque est ex praedici celarissime
deduci, colligi, deum ipsum utpote sane intelliget D d.
tem summaeque volentem, non agere de necelsitate ... Ttis naturae, neque ut necessitas naturae, necessariam di eit inclinationem ad agendum, proue intelligere prae tibis, is
uenit velle, eo modo quo diceremus homine in , ex z.IO' nature necessitate, cibum digerere,ignem calefacere, I tiarat.& solem illuminare neque naturae necessitate, ut ipsum intelligere implicat &velle,cum determ inatione ad intelligendum volendum ita ut non possit, non solum non intelligere, qua intelligit, sed etiam nequeat non felle quaecunque vult ; sicque deum agere de necessitate natura erit, ipsiim, suam volendo necessario bonitatem velle etiamst necessario omnia in suam bonitatem reducibilia vel lique nicuique suam necessata communicare bonitatem iuxta rerum ipsarum capacitatem . Et hoe expresse habetur a. D. Thom .i Contra Gent. cap.xxiij. ubi inter nouem quas adducit raciones ad id probandum , septimam duntaxat in medium asteritnus, quae est, Agenti primo prima debetur actio sicuti primo mobili, primus motus, at deus est primum agens, n dum ex Theologorum , verum ex philolaphorum sententia segitur eidem, prima debetur actio, at talis est non naturae, sed voluntatis actio , quia haec voluntatis actio, persectior est, quod ex eo liquet, quo niam quae per voluntatem apud nos agunt, agentibus per naturae nec est itatem, pei sectiora sunt; ctionem autem per voluntatem agentis, actione ex
necessi catenaturae, operantis, perfectiorem dicimus,
si utraque ad aliquid terminetur extrinsecum. Nam si naturae actio, ut de deo ipso loquamur, ad aliquid essentia sua intrinsecum ad silium stilicet. Se voluntatis actio ad extrinsecum aliquod nempe ad creaturas terminetur, persectior tune et it Eaturae, quam voluntatis actio, ut de Potentia dei. q. iij. a. c. xv. D.
Thomas interpretari videtur, ubi triet irriam hane '
375쪽
obiactio dissuta pertractat. At si quispiam diceret, natura diui ini resion na secundum rationem, seu secundum noli rum inteldetur ligendi modum, suum praeuenit intellectum suam q. voluntatem, igitur cum eiusde diu me naturae actio, qua se ipsam coicat, siue ad intra , siue ad extra , ex eius Rcunditate proueniat, Scipia, mi ellectus ac O , luntatis actionem praecedat, eas psa omnino de necessitate naturae aget& non libere, seu per intellectum voluntatem. Huic respondemus, inquientes, quod quia natura diuina pure intellectualis eli, immo ipsa me intellectualitas,esto quod se cudulima sit, cum tamen sibi repugnet,per actionem transeuntem communicari, per solam actionem immanentem et demnaturae demptificatam , communicabitur, tali cautem actio immanens, est solum intelligerein velle,
quare per intellectionem tollitonem untaxat, communicabilis erit,&actu communicatur. Nec est verum quod actus,natura communicatiuus,quovis ordines, actum intellectus praeueniat& voluntatis, quoniam ipsi naturae diuinae repugnat per alium actum,quam intellectus voluntatis communicari Et licet secundum nostrum intelligendi modum, natura, intellectum praecedatae voluntatem, quia tameliorum,eadem ell virtus eadem operatio, ita ut primum sine secundo operari nequeat, propterea Ommunicatio haec naturae sine intellectu ac voluntate minime fit; Non enim imaginandum est naturam, S intellecti m , ad quem necessam voluntas sequi tu quasi duas esse naturas, at potius liuellectualitatem, dit serentiam esse naturae conititutivam in tali rerum genere dicimus,lta, quod aut natura infecunda est dicitur, aut scecunda solum per intelligibiles
actus, quales sunt intellectus xvoluntatis. Et secun dum nostru in intelligendi modum, natura , principium primum, intellectus vero voluntas, prinei- pium proximum immediatum dieitur operationis
376쪽
Atqui nonnulli oppositum sensere e quorum nia Nariphi mero est Magister Chri stomus, qui . vi Metaph. l. Irs ox. arbitratur ad Arist. aures,omnino tenendum esse, mi op, Deum ipsum,de necessitate natura agere. Verum vi mo, teneneidem ostendamus hane nequaquam suisse Arist. tu ad meo mentem , suis respondendum est rationibus te, Ars.
Et ad primam quidem in qua supponitur Arist. deum age viij physic probasse motum in communi,esie arcer re de Gnum, V patet tex .co m. xij. xiij. etiam tex. com esitatexi dicitur,quod probauit equidem at non demostra natura. uit quoniam .D. Thom. super praefato tex. xlij loluit Ad primgomnes ipsius Arist. rationes quibu, hanc aeternita rationem tem probare nititur. Probauit rursus generationem qMnde esse aeternam, uti constat ex ij de Gener. cor rex turicom. lix. .lxj. at nec id demonstrative comprobatum est. Admittimus quoque ex ipsa continua ierpetua generatione,ipsum mel Aristotelem probasie, motum coeli esse conirnuum ierpetuum, xi Metaph. tex.cOm.xxxiiij.&.Vili. phystex com .lxxtij.&mundum insuper esse aeternum, ut ex primo cel. mundi, patet, verum his indoeis, nullum istorum demonstrativa ratione probauit, Quod suadetur, tum ex. D.Thomae, tum ex ipsius Arist.dictis. Nam D. Thom. primo Coel rex eo in ultimi,cunctas ipsiusmet Arist. rationes, mundi aeternitatem probare contendentes, optime distatuit, ut ibidem videre libet; Aristoteles vero in primo rex ij libri . sie ait. Quod quidem igitur, neque est omne factum celum neque contingit corrumpi, quemadmodum quidam dicunt ipsum, sed est unum Iempiternum, principium quidem S consumationem non habent. Habens autem & continens in seipso itui 'a n tempus, ex dictis,licet accipere fidem Si enim fidem acet pere licet, non sane demonstra. onem, quoniain firmitatem quidem res, fides ipsa, dicit inhisionem at non eiusdem rei evidentiam quan in let, Mam, dieit,Cum au.em astruit motum coeli de necessitate
377쪽
ore aeternum, negatur hoc assumptum de necessitate absoluta loquendo, non autem de necessitate suppositionis, seu conditio nata, Nam cum potenta rationalis, intellectualis ad opposita contrariae vel contradictome sit ex . ix. Metaphyl. tex .co m. iij. cum deus summe sit intellectualis, quandoquidem summe immateri alta potuit motum, tempus, generationem, ac corruptionem, necnon mundum secundum
philosophum ab aeterno non producere, sicut secundum ipsum ab aeterno produxit, cum ad res alias a se, nullam habeat necessariam habitudinem, qua eas ipsas producere cogatur,aliter actionem ad opposita minime haberet, De necessitate autem conditionata vel suppositionis, antecedens assumptum verificari potest, quoniam si ab aeterno decreuit deus mundum producere,coelo perpetuo moueri,generationem, ac corruptionem continuam, ac sempiternam esse, post hane suae voluntatis determinationem no potuit non mundum producere, non mouere coelos, non generationem corruptionem ue continuare, cum penitus immutabilis ut Dum format igitur consequentiam hane, Probauit Atili motum coeli esse aeternum de necessitate ergo motorem primum de necessitate mouere,de necessitate conditio
nata, seu suppositionis loquendo, antecedens est verum pariter ωconsequentia,de necessitate autem absoluta, trunque falsum est, Itidem de generatione, ac corruptione dicendum est. Ad M. D Arisundam autem cum inquit oportere ad eau-
ὰ sandum sempiternum, motum, motorem non solii
esse potentia mouentem at semper actu ,ex xij. Metaphystex comxxx. quia aliter contingeret non esse motum,& sie de necessitate mouere . Respondertur quemadmodum ad primam, quoniam si supponatur motum sore aeternum, neeesse est ipsum motorem esse semper actu moventem, ob id necessatio, necessitate conditionata, siue suppositionis, non
378쪽
autem absoluta, quoniam cum agens primum summa ubertate gaudeat, potuit ante suae voluntatis determinationem, non producere mundum ab aeter
no, consequenter nec motum, nec motorem,nec
unquam ex Aristotelis iundamentis oppositum probari poterit. Quod autem ulterius affertur in eodem textu, Ad terrizoportere motorem actum esse, nullam habere potentiam admixtam, quia aliter contingeret ipsum
non esse, intelligendum est id de passiva potentia,&se intellectum, veritati consonat, ut optime docet D. Th. Si autem dictu ui hoc, de potentia interpretaretur activa,ut supra, dicendum est.
At nondum dicet quispiam tersecte metatani ν
mus,quoniam cum ex D. Thome sententia Primo 'et Contra Gent cap. lxxv ratione secunda Deus eo resdem penitus actu velit rerum munitudinem, ex hoe quod suam essentiam,& perfectionem vult ae amat, hanc ipsam necessario velitvi amet, igitur iraedictam rerum multitudinem necessario voluit&4mauit, sicque illas ipsas neeessario produxit, sem perque producit, igitur de natura agit necessitate. Adh'c faciliter respondetur, inquiendo,quod ii solatis cet admittendum sit Deu m,vno actu,rerum multitudinem I suam essentiam, tersectionem velle&amare, utpote , bonitatem infinitam , quae infinite amabilis est,haud tamen concedendum est, eandem esse habitudinem diuinae voluntatis ad te extra se productas,quae est inter eandem diuinam voluntate, suam ementiam, nec eundem volendi modum, amandi, quandoquidem habitudo diuina voluntatis ad suam essentium veluti infinite bonam, sit peni , , tu necessaria, necessariusque, volendi, ac amandi modus , habitudo autem eiusdem voluntatri ad res conditas libera sit, liberque amandi modus meganda est igitur argumenti opponentis, prima cor sequentla,qua negata,secunda nulla est.
379쪽
Secundum quoque argumentum quo dicebatur, quod stante aliqua conduione immutabili,immobili,&necessaria, dum stat illa condulo, fatuum est ad oppositum conari, sed i a semper hare diuinae prouidentiae conditio nempe,quod immutabilis, immobilis, ac necessaria sit, igitur ad oppositum conari fatuum erat,& ita omnes effectus a deo prouisi neecia Ad prasa satio euenient,hoc inquam secundum argumentum t arxis intentum minime concludit,quia etsi stante pra fata mentum eonditione,immutabili immobili,ae necessaria, supseecdum positionis tamen necessitate, fatuum sit ad opposi- restosum tum conari,ne id quod prouisum est,& eo quo prouisum est modo,eueniat haud tamen fatuum quinimo sapientissimum est conari, ut id impleatur, quod per ipsam diuinam prouidentiam prouisum est esse implendum, 'uia prouisum est, ad nostras
exequendum Operationes, ad nostram salutem consequendam nos debere consiliari, pilices ad deum es fundere,& talia id genus emcere, propterea talia agimus, libere, ut per talia media,Optatos prouisos cl. consequamur fines. Quis enim nisi mentis inops inlicietur diuinam prouidentiam , medias secludere
ausaso Nemo mehercle sub d si eas ipsas minime exeludit eum inter eas nonnullae contingentes,
nonnullae libere sint, ut sensu patet, igiturin suos producent effectus contingentes, ae liberos. Non Itaque prouidentia ipsa diuina,rebus cunctis prout sis, necessitatem imponit . Et haec de quarto Articulus quintus. An disἰ-ma promis V ad quintum articulum, dubium est
ἁ-ii haud facile, An stilicet diuina prouidentia,
dinem in ordinem untaxat rerum in finem absque em,s finis euentu an simul dicat ordinem,ae in fallibilemmul e eventum.Dissicultatem hanc non modi eam gignit, euent. dira letorum D.d homela varietas,diuersaque sententia. svi. Nam
380쪽
Namj. q. xxiij art vj in dubie firmiterque tenere videtur prouidentiam ipsam non solum ordinem at simul ordinis euentum dicere, videtuique ut etiam Reuerendissimus Caietanus astruit ubi supra ad ar- quare eius certitud nem, diuina praedestinationis certitudini,quin imo a priori probare certum ordi nem istius, ex illius ordinis certitudine, ut quemadmodum omne praedestinatu tad omne prouisum infallibiliter eueniat. Hoc idem sentire videtur. S. Tho m. iij. Contra Gent cap. xciiij. Atqui huius oppolitum expresse sustinet in quaestionibus de Uer. q. vj art. . Vist xl. . sent. q. . art ij. His etenim duobus locis Spotissimum. De Ver discriment nens inter erouidentiam, ira destinationem , inquit, quod prouidentia ordinem duntaxat in finem respicit, propterea per ipsam mortales quidem omne mi beatitudinem ordinantur, illam tamen haud omnes consequuntur . taedestinatio vero non solum ordinem, at ordinis exitum, vel euentum respicit,&lexposcit; incque fit ut non nisi eorum qui gloriam consequuntur,haec extet .maee autem. D. Thom. dicta,apertissimam videntur habere inter sese pugnantiam, qua re eorum germanus sensus est indagandus Ad dubium hoe nonnulli respondent inquien Adiabiis tes,aliter de diuina prouidentia, secundum commu metum
ne ipsius prouidentiae rationem, loquendum esse, nonn ili aliter quantum ad modum quempiam ipsius par- son deeticularem, sicuti aliter loquendum est inquiunt de is e satis
animali quantum ad communem animalis ratio faciunt. nem in aliter quantum ad aliquam determinatam eius speciem . Si sermo sit de prouid intia primo modo, inquantum prouidentia est abso ute, sic ordine
rerum in finem duntaxat, non item euentum, aut fi
nis consecutionem respicit, quia possunt nonnulla isto modo per prouidentiam in finem ordinata, a tali fine de ficere, per comparationem tamen ad suas