장음표시 사용
691쪽
dist. xxxviii quod intellectus in se consideratus,& respectu propri actus et potentia irrationalis, id est naturalis ad intelligendum solurn determinatus, non est in potentia sua intelligere,in non intelligere, assentire , non assentire respectu obiecti ibi
propositi,& sic non erit liber, nec formaliter, nec radicati ter & tota eorum ratio conlistit in hoc. Quia quicquid intellectus intelligit ante omnem voluntatis actum , intelligit mere naturaliter, ergo ante actum voluntatis, nulla est in intellecti libertas. Verum, quam illi decipiatur hine facile patescet. Quia in actu intelligendi, qui eli ci rea agibilia con
tingentia, quae non necessariam connexionem ha
bent cum uniuersali bono summo, respectu quorum agibilium contingentium in intellectu ponimus ad ealem libertatem, tria cosiderari possunt, In actu et primum est obiectum ipsum praesens, intellectus repetendi motivum, seeundum, productio ipsius actus intelli- quod e gendi,& haec duo proculdubio naturalia sunt, quia
circiteon & naturaliter intellactus mouetur ab obiecto suotmσentia praesenta in mediante ipso , producit naturaliter a-im ea in cium intelligendi, sed tertium reperitur, videlicet,dὸων, . iudicium ipsius intellectus de aliquo obiecto agibili pusura. tendo, vel non fiendo, sie vel non sit, hae et illa causa, hoc vel illo tempore, sic de aliis circunflantijs,
quoad hostertium non est intellectus de tei minatus, quandoquidem possit diu et simode conclud re, affirmative, vel negative,& sic respectu huius ter-
iij, intellectus est liber libertate otiginali, radi- eali, in hocque sensu , falsum est antecedens co &Ant. Andr Reuerendissimus vero Cardinalis '. q. lxxxiij art. j respondens ait, q lod licet antecedens Seo sit verum de actu intellectus elicitiuo obiectivo quo ad eonditiones positi uas, non tam quoad conditiones negativas, seu negata ue monstratas, quia ante actum voluntatis habet indifferentiam.
indeterminationem iudicis respectu utriusque par-
692쪽
tis contradictionis, quae opponitur dilecte natu lae, quae est determinata ad unum in haec indeterminatio, indifferentia,est radix libertatis. Et confirmatur, quia si iudicium tale in te luctus esset determinatum, voluntas non posset ad quam vellet contradictionis pariem se vertere, sed a iam determinatio iudicio necemitaretur, ad hoc volendum , vel non Cistendum . At quia iudicium rationes circa hoc amandum, vel non amandum ante actum voluntatis indifferens est, ct trinque rationem habens, ob id suspensum stat nee natura, nec electione secundum sedeterminatum e R. Ie in eo sensu in quo veriticatur antecedens, ganda est consequentia Sco in alio vero sensu negandum est antecedes. sicuti prius autumatum est id ipsum esse falsum. Cire secundum dubitatur a nonnullis, quibus Ohinio te
videtur,aliquem actum intellec tus, Siriu , prin notiti n. et palius esse aliquo actu voluntatis imagis tib rum, i, t. ectu, si sequi intellectum esse formaliter liberum in 1. Hian
prius ipsa voluntate Arguunt itaque sic Per duo tale, maia actus sumus aliorum nostrorum ac tuam domini, o litaris per cognitionem, videlicet intellecitu, de non neces , inmsaria connexione aliquorum in particulari, o tibi tam .lium in ordine ad finem 4 per actum voluntatis quo non necessario volumus hoc vel illud cognitu
ab intellectu , habere necessariam connexionem ad finem, sed per primum acetum rcgulatur secundus, Sion econtra ergo . Quod vero per primum reguletur secundus probatur, quia fi intellectu eon eludit, quod medicina re ubaibari est necessiria ad consequendum sanitatem iudicio compleio, il-timato, voluntas peractum suum tendit in illud si vero concludat oppositum , voluntas non tendit millud, ergo primos actus sormes herest liber, non e
Sed Di hoc dicitur, quod argumentum non conmod arg-
cludit nisi intellectum esse prius radicaliter liberum, memum
693쪽
non sormaliter, respondendo igitur ad formam argumenti negatur Elma na ct ratio negationis est, quia libertas formati ter alicuius potentiae non eonsistit in hoc quod eius actus est directimus, regulativus, actus voluntatis, sed ut sit effective motiva omnium aliarum potentiarum, quod soli voluntati competit,4 ideo sola formaliter libera est,Quare&e. Circa tertium arguunt nonnulli probare inten-
dentes, intellectum esse aeque liberum cum ipsa vo-' '. luntate . se . Omnes conditiones conuenientes υτ potentiae persecte libere, conueniunt & intellactui,
, h. si igitur libertas intellectus, currit cum voluntatis lI-- ἐ-lia bertate. Probatur assumptum, quia tres conditiones
messe effetunt veram libertatem inpotentia, Prima est Im materialitas, potentiae, secunda, quod habeat oble- niuei sale Tertia , quod indifferenter se na
beat ad contenta particularia sub uniuersali obiecto in omnes ili ares condiciones ut patet, conueniunt intellectui siculo voluntati ergo e. Ixvii., Respondetur, quod licet iste tres conditiones in-M nde tellectui conueniant sicut& voluntati, non tamentur sussiciunt, cum potior deficiat quae facit potentiam mrfecte formaliter liberam, quae est,ut sit effecti-ue motiua sui ipsius Domniumaliarum potentia-.rum , quod solum voluntati competit, Denique' alia deficit, quia intellectus necellitari potest ut in actum suum exeat voluntas vero minime,de intellectu patet, quia cogitur ab ipsa voluntate ut in suam exeat operation em Nam&si liber sit intellectus ex parte obiecti, non tamen ex parte subiecti, voluntas vero utraque libertate gaudet in obiecti, videli-eet, subiecti, quia voluntas in determinata est respectu agibilium contingentium,& non habentium necessariam connexionem ad finem; potest enim
velle. Sion velli illud prosequi, suum oppositu, quod oblacti libertatem insinuat, subiecti vero quia
694쪽
non potest ipsa ab intellectu cogi ut exeat in actum situm, ipsa vero necemitat intellectum ad iniculi gendum ut dictum est. Patet itaque maiorem in via. luntate libertatem esse, quina in intellectu . Claret igitur concitisionis prima pars , videlicet libertatem arbitrij ad potentiam appetit tuam non qualcm cunque, sed rationalem, quae voluntas est, a timere . Ex D. Tho m. vero . prima . q. lxxxii arr. si haec rata Oprimae partis conclusionis probaritia elicitur. Quia actus primus, principalis quin imo adaequatus, liberi arbitrij, pertinet ad potentiam appetit tuam, ergo ipsum liberum arbitrium , consequentia cla
ret, antecedenSprobatur, quia actus adaequatus libera arbitrii est electio, siue eligere, sed eligere importat praeconsiliati appetitum, siue desiderium, ergo. Et licet electio includat aliquid ad vim cognit suam pertinens, quia exposcit consilium per quod iudicatur quid sit alteri praeserendum, quod ad rationem atti net,tamen id non constituit nisi libertatem radicalem,' de secundo requiritur, quod appetendo
acceptetur id quod per consilium diludicatur, quod facit libertatem formaliter, quodque ad voluntatem attinet, ob id dixit Aristot tertio Εἰ hicor. liberum arbitrium esse appetitum intcllcctiuum Confirmatur etiam 'uhselectio per in ea ad v. In appetit tuam principaliter licet includat virtualiteracium intellective potentiae, Quia bonum ut bonum est obiectum appetitiuae uti tu is , sed obloctum electionis est bonum sub ratione honi ergo pectat ad appetit tuam virtutem, Maior elatissima est , minor probatur, Illud quod ordinatur ad finem est bonum , paret ista, qtii si finis est bonus, est bonum, rum, fi finis et malus, est bonum apparens, rela rei ordinati ad si em, sed obiectum
electionis ordina .ur ad finem,ergo et honum. Minor probatur, obiectum electionis sit semper me.
dium aliquod, sed tale medium finem respicit, ergo
695쪽
ordinatur ad ipsum Et contii matur, quia sicut voluntas proprie respicit finem, ita liberum arbitrium cuius actus et eligere, respicit media quae rationem honi utilis habent. Tunc vltra sequitur quod si obiectum electionis est bonum ob id pertinens ad vim appetiti uam quod etiam electio ipsa ad eandem
virtutom attinet, quia operationesis actus potentiarum operativarum speeificantur ex finibus, ut patet in omnibus, talis autem actus est electio, ergo cum
specificetur ex fine suo qui est bonum utile, speet hit ad eandem potentiam ad quam spectat finis,
Quare liberum arbitrium erit potentia appetitiuambium . rationalis. At si quisquam obijceret, quod liberum
arbitrium pertinere videtur ad vim intellecti uam non appetitiuam, quia liberum a bitrium, liberum sonat iudieiuna, sed iudicium ad rationem, seu cognoscitiuam virtutem pertinet,ergo non ad appeti-Rεθmsio tuam, ut prius dicebatur. Ad hane rationem respondetur, quod in libero iudicio,duo implicanturin in
eluduntur, alterum est iudicium, alterum est ipsius iudicii libertas, licet iudieium simpliciter sumptum sit solius rationis, quia iudicium est conelu si odiue determinatio consili j, quod quidem consilium rationis est,nihilominus iudiei libertas in aliter ab ipsa est voluntate,quia aeeeptatio ipsius i dic ij quae fit per appetitum acceptantem hoc iud
eium intellectus non aliud, hoe vel eius oppositum . spectat ad voluntatem quae appetitus rationalis est o moe expresse habetur a. S.Th.Ver.q. xxiiij. art. vj. ubi sic inquit, Liberum arbitrium dicitur potentia qua homo potest libere iudicare. Quod autem dicitur eis principium alicuius actus aliquali- tertiendi, id est fiendi secundum modum, sic enim
interpretandum est non oportet quod sit principium illius actus simpliciter, sed principaliter significatur quod sit principium huiusmodi actus id est quod sit principium non actus seeundum substantiam s
696쪽
tiam , sed modi actus sic enim recte intelligitur ac
exemplicat, sicut grammatica per hoc quod dicitur esse scientia recte loquendi, non intelligitur quod sit principium loquutionis simpliciter, quia homo sine grammatica etiam loqui potest, sed quod sit principium rectitudinis in loquutione, ita iotentia qua libere iudicamus,non intelligitur illa qua iudicamus simpliciter quod rationis est, sed quae facit libertatem iudieando , quod voluntatis est, Ie ex . D. Thom. clare habetur, quod libertas iudicandi formaliter est in voluntate, radicaliter vero intec
Circa seeundam quaestionis partem, videlicet , o tenemuod liberum arbitrium realiter a voluntate non tium libeistinguatura nonnullis dubitatum est, opposi rum arbitum affirmatum, hanc ob causam, quia actus liberi trium . arbitrardistinguitur ab actu voluntatis S etiam ra realiter ationis, Sobiectum ipsius ab obiecto istarum dua voluntaterum potentiarum voluntatis, videlicet, & rationis, istium.
modo ex distinctione actuum obiectorum adest distinctio potentiarum. Quod vero actus liberi arbitri,qui est eligere, distinguatur ab actu voluntatis qui est velle, intellectus siue rationis, qui est intelligere seu discurrere, ex se liquet, imiliter quod obiectum liberi arbitrii quod est bonum ad finem, seu bonum utile, Sionum quod est unis simpliciter obiectum voluntatis in verum quod est intellectus obiectum, distinguantur ex se quoque manifestum est quare secundum istos erit una quaedam potentia tertia, ab istis realiter distincta Sed isti falluntur decipiuntur, quia obiectum & ratio Ormalis obiecti,ad eande potentiam tinent, sicuti colori limen ad eandem potentiam visivam attinent, quorum alterum obiectum est, color videlicet, alterum vero obiecti rario formalis, scilicet tu men sie dicimus de obiecto liberi arbitris& volu tatis, quorum unum est ratio formalis alteritas
697쪽
Nam obiectum liberi arbitrii est bonum ordinatum ad finem, sed obiectum voluntatis est ipsum bonum simpliciter quod est ratio formalis boni ad finem ord nati .Quod eivm bonum utile, seu ad finem ordinatum appetaturin eligatur a libero ibitrio, eius ratio formalis, est ipsum bonum simpliciter , quod habet rationem finis. Finis quippe est ratio formalis eorum qua sunt ad finem, ratio quare numma ς eligatur qua in aliud ,est maior bonitas, similiter dicendum est de actu liberi arbitra j actu voluntatis, quorum Vnus videlicet, actus voluntatis est ratio formalis actus liberi arbitrat, quia nunquam quispiam eligeremus, nili illud vellemus, iste cum ista se habeant. sicut obiectum ratio formalis obiecit. ει actus nuS, racio formalis alteri u lit, iccirco et
ad eandem potentiam pertinent, non igitur sunt duae potentiae realiter seiunctae, sed unam et ad duersa comparata quae diuersitate rationis inducunt, nequaquam diuersitatem realem. Nam potentia appetit tua rationalis ut comparatur ad finem simpliciter, dicitur voluntas, ut comparatur ad ea, qua sunt ad finem, illam et dicitur liberum arbitrium; Echo Histquod asserit diuus Thom . q. lxxxiij. art. iiij. de mente Damasceni inquientis tiberum ibi trium nihil aliud esse quam voluntatem, Mamrmar O. Thom. ita se habere liberum arbitrium c voluntatem,quemadmodum se habent ratio cintellectus. Quia intellectus est respectu simplicium , vel principiorum, intelligere importat simplicem rei appre aensionem, ratio vero est te spectu eones usionum, ratiocinari, est intelligere eum discursu, quemadmodum Intellectus est prinei piorum, ita ratio est conclusionum, si ei toportionaliter dicimus de voluntate& libero arbitrio, quia voluntas est respectu simplicis appetitus finis, S velle respicit finem absolute, liberum autem arbitrium est , respectu mediorum ad finem, &eligere est appetere, non finem, sed ea quae sunt ad finem s
698쪽
Et eius viribus. 3I2nem , modo sicut se habet intellectui ratio in cognoscitiuis , ita se habent voluntas ct liberum arbitrium in appetiti uis,sed intellectus ratio sunt una eadem potentia realis ergo voluntas siliberum arbitrium erunt nara eadem potentia realis, solum distinctionem rationis habentia; Nee ossicit his dictis, quod potentiae per actus distinguantur,& velle quod voluntatis actus est, Meligere quod liberi arbitrij actus quoque est, videantur diuersi, ob id inpotentijs diuersitatem inducere,quia velle Meligere non sunt realiter distincta , eum eligere, ipsum vel- Ie necessario includat,licet non econtra, nec sint actus ad diuersas potentias pertinentes, sed ad eandem diuersimode comparatam. Voluntas quippe ut iam tactum est,ad finem comparata,velle producit, ad media vero applicata, eligere gignit, quo fit venon sint diuersi actus,diuersas potentia distinguentes. Non enim potentiae per quoscunque acturirealiter distinguuntur, sed solum et actus speeificos,ad- arquatos realiter discretos,quales non sunt eligere&velle. Quare&e. O NC LV ar.
Hominem liberi esse arbitrii, tum
rationi, tum sacris consentaneum est litteris.
in Uriri sui partem probatur, Quia ubi cunis
si que e se cultas voluntatis uallo est i dierum arbitrium, sed in homine est facultas voluntatis & ra
tionis ergo in ipso et liberum arbitrium; Praeterea. Qincunque est dominus actuum suo
699쪽
suorum est liberi arbitri j, sed homo est dominus actuum suorum igitur eltiberi arbitris Maior ex sectar illima est, Min. t probatur. Si quicunque habet actus, tum a conclio , tum a voluntate proficiscentes, illorum est dominus, sed homo habet actus
a consilio Soa voluntate proficiscentes , igitur est dominus illorum Amplius.Cuicunque prohibitiones iunivi praecepta traduntur, ille proculdubio est liberi arbitri j, patet haec, quia prohibitiones non debent fieri nisi et, qui potest facere Sion facere,&4imiliter praecepta data, nisi ei, qui potest obseruare
non ob laruare Lex enim di praereptum propter transgre res duntaxat ponuntur, sed homini dantur praecepta tum diuina, tum.hi: mana, iidem proh billones fiunt ut patet, igitur ei liberi arbitrij. Adhuc Quicunque iuste praemiari vel puniri potest, est liberi arbitrii naec clara est, quia si non esset liber re- Oectu operationis, ud neces litaretur non posset iuste puniri vel praemiari, sed homo iuste, tum a deo , tum ab humano principe, iuste praemiatur iunitur, ut sole clarius patet, igitur est liberi arbitrii. Et denique nisi homo liberi esse arbitri periret tota p,losophia moralis, quae de virtutibus a viiij de eorundem actibus est. Quapropter necesse est hominem liberi esse arbitrij,4 id consonum esse ra
Quo ad secundam quaestionis partem liceret diutius immorari, ni scripturae omnes hominem liberi esse arbitra j conclamarent. Sed ut paucis aganius, ita lud primo citabimus quod habetur Ecclesiast.xv. ubi dicitur. Deus ab initio constituit hominem rectum,& reliquit eum in manu cosilii sui, id est in libertate arbitra,vi inquit Glos. At quispiam respondebit inquienῖ, hoe dictum duntaxat in homineis statu innocentiae erificari, non autem in statu naturae cor
rupta', sed huic aliam subi jeiamus auctoritatem de homine in statu naturae corruptie loquentem, scribitur
700쪽
tur siquidem Gen. iiij dominum dixisse ad Caym Gen. Nonne si bene egeris recipies Sinautem male flatim in soribus peccatum tuum aderit.Sub te erit appetitus tuus, tu dominaberis illius. Quid larius
dici potest Item Matth. xxiij.4 Lue.xiij conscribi. V tibtur. Hierusalem Hierusalem,quar oecidis prophe itas' lapidas eos, qui ad te missi sunt quotiens volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas&noluisti, e. Et E Esaia primo. Si volueritis laudieritis me,bona terrae comedetis. Sed quid opus est auctoritates scripturae eitare,cum Christi Euangelia, sententijs hominem liberum esse, precinentibus, plena sint line patet,quam prophana fuerit Manichari opinio pariter' Ioviniani, quorum primus asseruit sic homi-inem originali obstrictum peccato, Mearnis suae eoneu piscenta cogi, ut non nisi peccare possit; Iovinianus vero astruxerit hominem non posse peccarethi nempe duo extremas amplectentes opiniones turpiter errauere,liberum totaliter ab homine auferentes arbitrium, quorum errores maereses pluribus libris eliminauere Hieronymus Augustinus 3
Hominem per seipsium, solo tib ro arbitrio, absque speciali dei auxi .lio animum mouentis, se ad gratiam praeparare posse, dissitemur .
VIus orthodoxe eoelusionis veritas hinc patet. Quia hominem se ad
gratiam praeparare, nihil aliud sonare videtur,quam eundem se ad deum conuertere , hae autem conuersio