Castruccii Bonamici Commentariorum de bello italico. Liber 1. 3

31쪽

11 Dp BELLO ITALICO, incensus ludibrio, cum bellum etiam fastidiret , quod inopi 1 supplementi, ac pecuniae haud quaquam administrari ex sententia posse videbat, relictis ad Mutinam castris, M

diolanum contendit . Et palam quidem evocari se illo Mediolanensis provinciae, cui praeerat, procuratione necessari 1 dictitabat , clam vero cum Luca Pallavicino colloqui, eumque sibi omnibus conciliare modis meditabatur . Hunc iam inde a principio belli Veliterni iratum sibi aemulatione imperii, & opinionum dissimilitudine, & quem Viennam

tunc cogitare acceperat , exulcerato discedere animo nolebat . Ipsum esse cupidum rerum novarum, magni ingenii, magnae etiam apud

Reginam propter libertatem quandam ingenuam sentiendi , & Taroccae Comitis Lusitani erat iam authoritatis cognoverat . Itaque dissimulans quam poterat humanissime appellabat, eumque facilitate , obsequioque illicere ad benevolentiam conabatur. Non tamen

facere potuit , quin Viennam ipsi proficisceretur insensus , ibique italici belli incommoda omnia in unum conserri Lobcovico tum oportere diceret, cujus in imperio soccordiam eontemnerent hostes , acerbitatem horrescerent milites . Quae cum Palla vicinus voci seraretur , amici autem Lobco vicetii , ut plorumque fit in calamitate , silerent, cumque

ipsius in bello infelicitatis non levissimum in

Imperatore peccatum , admodum vulgo Carperetur , Regina de successore deliberare in-ilituit. Qua ille re cognit 1, provinciam bellumque reliquo deinceps tempore administravit ita, uti solent ii, qui successorem ex Pectant. Prin-

32쪽

. LIBER PRIMUs. Prinςipe Lictestento . qui Lobco vicetio succederet, delecto, exercitus, qu ,ad ille veniret in castra , traditus Comiti Sculemburingio est . . ,

Statim Sculemburgius per Apuanes montes equitum, ac peditum levis armaturae partem mittit, qui Gagii iter cognoseant , infestumque excursionibus habeant : ipse cum omnibus copiis , quae Germanicis nuper , &Sardiniensibus adauctae subsidiis esse ad hominum millia xx. dicebantur , per agrum Parmensem , ac Placentinum iter fecit , castraque ad Novas , quod esse oppidum Genuensium diximus in Gallia Cisalpina , locavit rut Genuenses quocunque animo essent , scirent Reginae Ungariae exercitum versari in finibus suis. & Sardiniae Regem socium, atque amicum maxime conjunctum haberet , cujus consilio , atque opibus adjuvari se posese arbitrabatur: Castra autem opportuno loco essent ad commeatus parandos , Omnem

que Cisalpinam late Galliam tuendam. Properabat Gagius, ut quam primum M cram trajiceret , ne in ipso trajectu occuyaretur ab hostibus , quos Mutina prosectos magnis Parmam versus itineribus contendere audierat. Itaque, ponte perfecto, signum datur prosectionis. Cum subito aquae magnitudine , ac rapiditate amnis , maxmo noctu coorto imbri , pons interrumpitur. Erat enim prave institutus ; propterea quod immissae in alveo trabes bipedales , de quibus ante dictum est , non satis erant firmae ad vim fluminis refringendam , quod praesertim proximo ex Apennino decurrens majori se se im-

3 4 petu

33쪽

l4 DE BELLO ITALICO, petu incitaret . Quae res quam dedit hostibus

ad insequendum facultatem , nostris ad exercitum celerius transportandum ademit . P stridie ejus diei, qui fuit dies ad v. non. Mai. noster transduci exercitus eo festinantius , atque ipsis urgentibus Imperatoribus Coepit , quo constantior de adventu hostium fama perferebatur . Ratio, ordoque agminis erat eiusmodi. Praecedebant agmen equites pedite sique levis armaturae, qui totius exercitus impedimentis, quae in prima acie agebantur , praesidio erant. Inde in prima item acie peditatus , & equitatus serme omnis progrediebatur ; tum secunda acies ex legionariis tantum militibus confecta sequebatur, quam Reginae Hispaniensis Manus , Regiique equites,& Pyrochi trophorum centuriae aliquot claudebant . Multo denique die N. nostri exercitus prima acies transierat . & Austriaci cernebantur , qui amplius octingenti , Gorano Duce impigro homine , atque audace , praemissi a Sculemburgio , qui nostrum agmen lacesserent , ab Apuanis montibus descenderant. Nacti quaedam propter amnem Macram aedificia , quorum muris defenderentur, subito nostros, qui citra flumen erant, ado ii sunt illud spectantes, si eos ab reliquo ab stitas exercitu prohibere transitu , aut , ne pontem interrumperent . impedire possent . Id cum animadvertisset Comes Sevius Legatus , qui secundae aciei praeerat, quae quidem

acies angusti 1 pontis , & distensi ne militum

diversarum nationum paulo tardius processe- rat, Gorano Pyrochi trophorum centurias octo opposuit, quae virtute, ac perseverantia ta tum

34쪽

LIBER PRIMUs. astum profecere, ut hostium impetum substinerent, & quietiorem noliris transitum darent; ipsae demum multis illatis , & acceptis vulneribus se se ad agmen reciperent. Imminebant nihilominus hostes, atque instabant acerrimὸ ; iamque pontem ingressi , qua nostererat traductus exercitus , sese quoque trasituros minitabantur. Sed repulsi multitudine te lorum, quae ex dispositis in aduersa ripa tormentis quatuor sine uli1 intermissione trajiciebantur , temerario delliterunt incoepto. Relinquebatur, quoniam exercitus partem transeuntem prohibere non potui fient, ut pontem interscindi prohiberent, idque conabantur . Nam jaculis nostros submovebant crebrerrimis , nonnullosque subire ausos interseterant , plurimos vulneraverant . Cunhiantibus ea de caus1 nostris , languidiusque ad opus venientibus , unus de exercitu Neapolitano Signifer legionis Hibernicae , quem p stea Carolus Rex hujusce facinoris causa ab inferiori ordine ad Centuriatum traduxit, non suorum caede , non periculi magnitudine deterritus cum quatuor omnino militibus prorupit audacissime, & inspectantibus trans ripam hostibus, inter tela , iaculaque pontem

rescidit . Quo facto, ipse cum suis se se ad

exercitum incolumis adnando recepit . Ut quantum ad periculum adeundum audacia , tantum , quae plerumque adjuvat audaciam , sortuna ad vitandum valuisse videretur. Traducto exercitu Gagius rescisso ponte , atque hostibus repressis ante primam consectam vigiliam Spediam eodem die venit . Id oppidi nomen' est 4 Hoc sere est in intima portus

35쪽

Lunensis parte positum . Huius amplitudo portus , ac pulchritudo nulli non cognitaviganti est, qui duobus eminentibus Promo toriis continetur, obiectamque habet in lam quae illum ab effervescentis maris Impetu , & quibusdam protegit Ventis, i. Postero die Gagius nuocios ad Philippum celeriter mittit, quibus regionibus ellet . α quid militum secum haberet: negavIt Cum iis in Galliam erumpi ii alpinam Pone rorat : ut acceleret. Ipse praemissis ad hominum millibus iii., qui ad Segei am Tioli etrum aditus occuparent , ne 'ua neret ab ea parte in difficillimo itinere irruptio hostimn repentina , per illam Ligustici maris oram , quae ad orientem est . iter facere coepit . Erant, ut supra demonstratum ert, loca aspera & saltuosa angultisque tram tibus ,

altissimoque in mare despectu horrida , &quod eas ad regiones pertinerent, in qm

hostes versabantur , valde infesta. , δ' suspiciosa . Erat praeterea summa inopia pabuli αpropter ipsius agri naturam , & quod angustius nostri pabulabantur, adeo ut pabulo mari supportato , hordeoque , & quacunque ratione poterant tolerare equos cogo Diu i his angustiis Gagius . cum Drope Tiguliorum in ardua neeessario substipsset convalle , & quacunque procederetur In3qua, Iosephum intuens Auriam , qui I mPera 'res nostros officii causa prosequebatur, non lisse serte locis commissurum fuisse ducit, nil plane Genuensibus confideret: Tum Auria, re cte , inquit, Imperator Genuentam te hdei commisisti , quibus iam uti sociφ,

36쪽

Lra ER PRIMUs. amicis potes ; secretoque illum de Genuensium cum Borboniis facto jam pridem in Hisspania laedere monuit e Tumque primum de foedere lito Gagius cognovisse dicitur . Nam

ante id tempus rumore potius quodam , cui servire Imperatorem non decet , μὲ crebueris, cum Borboniis consentire Genuenses , quam procerio pollet afferri . Hoc quidem nuncio, auxiliique Genuensis spe confirmatus reliquum conficere iter pergebat, eoque alacrior,

quod multum de insequendi contentione ipsi jam hostes remiserant, qui satis habebant minoribus nos subsequi itineribus , & rari tantum , dispersique in summis procul iugis apparebant, ut nostrum observare iter, non de morari velle viderentur.

Atque hic non alienum videtur Genuen. ss belli causas a principio proponere , tum quod , cognitis causis , reliqua facilius intelis

liguntur, tum vero , quia res ea est, adminque celebrata sermonibus, ac literis omnium gentium , ut scriptionem paulo diligenti rem, atque in parte operis prooemium quasi quoddam postulet . Nam bellum Genuensetanti momenti fuit, ut maximam non modo Italiae , sed omni etiam Europae consilio.

Ium , atque rerum commutationem attuI

rit tanta autem virtute gestum est ab et Republica quae longa deses pace videbatur , ut vetustis Romanorum temporibus gellum videatur sic a nobis porro integre , sinceo reque narrabitur ut non magis apud poste ros habiturum sit propter rerum magnitudionem admirationis , quam fidei propter veris

37쪽

mum ad Ligusticum mare oppidum. Carret. iii generis homines antiquitus habuere . Genuenses porro , qui ea tempestate Orientis opibus ciari, ac potentes habebantur , oppidum a Carrettiis alias pretio , alias laedere , aliquando etiam iure belli receperant , receptumque iis, cum terrestre ipsi Imperium in Orientem diltracti falli dirent. imperatis ce tis rebus condonaverant . Perlongo deinceps intervallo graviisi mae inter Finarienses , &Alphoniam Carrettium Regulum controve siae obortae sunt, cum indignarentur illi ava.

sibi ab Alphonis , adeoque superia imperitari , .ut serendus non videretur . Hic contra Finarienses insanire diceret , qui rebellio. ne laeta ab Imperio , obsequioque discederent. Finarienses Genuensium , quorum in vetustissima clientela erant , opem implorant: Alphonis Caesarem adit, eumque orat, ut pro sua Imperiique Romani auctoritate seditionem comprimat . At illis omnibus jure inter se diu , multumque disceptantibus ,

subito Gabriel Cueba , qui pro Rege Hispa

niae Mediolanensem tunc provinciam obtine-hat coacta militum manu , Finarium armis occupat, idque propterea factum esse pronuntiat, ne Gabi Hispanorum eo tempore hostes per causam dissensionum ad oppidum o, reperent . Caesar Imperatoriam in eo Maiestatem minui praedicabat ; nec Genuenses,

ad quos oppidum pertinebat. h c accepta injuria Senatusconsultis . legationibusque sibi deerant. Sed eum Caesari neque animi , neque virium satis esset ad jus suum pcrsequen

38쪽

LrRER PRIMUI. , quendum ἰ Genuenses autem quaerelas tam tum jactarent nihil sine ariniae profuturas ;iique essent in Italia rerum , atque temporum motus consecuti , ut Finariensem ab iis intermitti' curam oporteret; Finarium ad Hispanos transiit , ab iisque ad Carolum Seratum Caesarem unus virilis sexus, qui reliquus Auitriacorum erat eorum , qui in Ge mania , & eorum qui in Hispania ducentos serme annos regnaverant . Huic grave , ac diuturnum cum Philippo Botbonio bellum fuit, propterea quod Hispaniae, atque Italiae Regna , quae Caroli Secundi Auittiaei fuissent, sibi Austriaco eripi iniquum putaret . pax ita tandem convenit, ut Carolo Caesari Italia , Philippo Hispania obveniret. Ca sarem interim cum maxima ex ejusmodi bello pecuniae urgeret inopia ; Pontifex Ualem tinus, summus tum illi in conssiliis capiendis auctor, vocat ad se Dominicum Spin lam Genuensis Reipublicae Legatum , cum hoc agit: Si Caelari Genuenses pecuniam dare, quae sit quingenties HS., & acerba ipsum praeterea molestia levare velint , pro ea pecunia , eoque heneficio Caesarem Genuensibus Finarium tantopere ab ipsis expetitiam restituturum . Legatus statim cupidius sortas se, quam oportebat , rem arripit, auri pondus Reipublicae nomine pollicetur . Genuenses, quanquam & pecunia immanis erat, &Legatus temerὸ inconsulto Senatu rem transegisse videbatur, tamen, quoniam valde Rei publicae intererat Finario potiri, respondente quod Legatus eum Caesare de Finario egent , id Senatum censere ratum, atque e Re

39쪽

t O DE BELLO ITALICO, public1 esse . Itaque praesens Caesari pecunia

adnumeratur. Finarium oppidum ad Genue,

ses eo iure redit, ut ipsorum antiquitus --nuensium fuerit, & Hispanorum esse Regum dicebatur, deque eo diserte admodum in quadruplici foedere per potentissimos Reges Genuensibus cautum est. Eo tum statu res erat, cum repente novus extitit Finarii captator

Allobrogum Dux, nulla quidem causa, quae afferri posset , sed imperii proserendi cupiditate inductus . Horum familia Ducum belli ea quidem, pacisque artibus insignis est, sed

ita instituta , ut pro animi magnitudine angulios se fines habere semper putet . Nam opimas Cisalpinae Galliae regiones nacta sce. deribus , bellis , & loci imprimis opportunitate , quod emittere in Italiam transalpinas nationes, & coercere una dicatur posse, usque eo progressa est , ut regium ex Sardini1 possessa nomen adepta Italiae omni imminere videatur. Unum ei deesse ad opes confidi mandas videtur , paulo liberior, atque commodior ad mare aditus . Nam illa 'mnis , quae in ipsius ditione est, circa Oxibios ora, importuosa est , atque ipse Oxibiorum portus dissicilis , & magnarum navium minime capax. Ea de causa insidiari Allobrogum Duces temporibus , insidiari finitimis, & potissimum Genuensibus, qui maritimi valde sunt, jampridem caeperant. Genuenses etsi in Italiae faucibus collocati, plurimas ad bellumitalicum terr , marique opportunitates h heant , nihilolacius quieti , & quae omnium sese Italiae Principum hoc tempore mens est, ut ne iniuriis quidem exagitati ad arma de

scen

40쪽

L1BER PRIMUs. 21scendant, imbelles, suis contenti finibus, libi jamdiu vivere consueverant . Erexerat ta men illorum animos potius quim concitarat

vicini nunquam non vigilantis magnitueto , atque assidua inter finitimos aemulatio . At Carolus Emmanuel Sardiniae Rex , cum a Majorum suorum virtute , atque inititutis non degeneraret, acer , bellicosus , atque in omnem occasionem intentus iuperiore jam italico bello Carolo Caelari locietatem otienistaverat tuam , & societati. praemium cum

multa alia , tum Finarium imprimis flagitaverat. Grave id Caesari, suaque fide, & m jeilate indignum visum eli, itaque negatum. Ille ejusmodi irritatus offensione cum Gallis, atque Hispanis adversus Caesarem coniurat . Bellum geritur . Sed pax repento consequuta non commodissima illi accidit . Nam cum Finarium speraret, omnem sere Citalpinam

Galliam teneret, ea dumtaxat parte contentus esse cogitur , quae ad Novarjensem , &Dertonensem agrum , Langarumque regionem spectat. Avellit nihilominus a Genueninsum finibus Regium , Altum , Capraunam, partem etiam Bardineti, partem item Caroin si, quae Genuensium erat, sibi vindicat, e que omnia aes Langarum spectare regionemndenter san8 confirmat. Sunt illi quidem p gi in montibus ignobiles , sed erant Sardiniae Regi ad ea perficienda , quae iam tum

adversus Genuenses meditabatur, maxime OP- portuni. Genuenses suos esse dicere, nihil ad Laneas pertinere , possessionis vetustatem .

Imperii etiam Romani jus proponere , vim queri, obtestari, legatos trans alpe usque ad