장음표시 사용
141쪽
digere possit, id eis praestare debet quod sibὲ
aliis in circumstantiis praestari vellet. Quia , cuin agat in re et causa particulari, debet ad bonum praesens Proximi et societatis respicerctet intendere. Quis autem dixerit Deum omninoa creaturis independentem, nulloque erga eos vinculo adstrictum, iis rationibus teneri ad illud
impediendum 'luod potius punire deberet 7 Si i
quandoque fieri possit ut homines suis officiis ierga alios dispensentur, quare iis Deus adstringi ldeberet , qui provisor generalis est, et suam gloriam quaerere debet et agere moti vis, ut ita dicam , clivinis , quae creaturas non Spectant, set finitam intelligentiam fugiunt Z Si diversa sunt officia pro diversis hominum generibus, pro subditis et principibus , quare iis Deus te. neretur legibus quae nominis natura unice suu- idantur ZEx his rationibus in responsum allatis, patet solvi posse omnia quae adversus Dei unitatem
aTumenta ex malorum cum bonis permixtionaamruntur; sed , qnamvis ea solvere non POSSE-mus, non minus Iarmiter admitti deberet istud dogmata tam inconcussum, tantisque sundatum largumentis; siquidem imbecillitatem mentis humanae lagiant infinitae Dei persectiones , nullo
In consutando Baylio utitur Μalebranchius principio hoe quod, licet in dubium revocari Possit, maximae tamen esse potest utilitatis: i- Deus , inquit, tenetur ad optimum, proindQ- lque ad vias generales et simplices eligendas , α quibus dimanant sere necessario desectus qui ira lhoc mundo reperiuntur; quibus ut mederetur, istatuta est Verbi incarnatio qua nihil melius essQ lPotest. D Argumentis Baylii' mirabiliter principium istud applaeatur; vel enim revera Deus aia optimum tenelux, vel non; si prius, ex ItalE- ibranchii systemate omnia manichaeorum arg menta consutantur; si posterius, ex se ruunt ,
142쪽
. sEcetIo I. I rsiquidem omnia Deum arguunt ea de causa, quod non secerit quae meliora suissent.
De aeternitale, omnipotentia et independentia Dei.
et ' AETERusM dicitur ens quod nee initium habuit , nee finem est habiturum. Huiusmodi ens aliquod existere constat eo quod nihil alioquini osset existere, siquidem nihil posset tunc ut .am habere rationem existendi, sive a se sive ab alio; non a se , cum nullum ens possit eSSE sui ipsius causa; neo ab alio, cum nullum es.set; Proindeque necessario admittendum est ensquod semper extiterit 3 illud autem ens aliud ac Deus esse nequit, siquidem omnis creatura ,
ut Pote producta, essentialiter initium habuit.
Deus est aetemus. Prob. Illud est aeternum quod nee initium ha-huit, nec finem habere poterit ; porro Deus, nec initium etc., nam est ens necessarium; PO Ο, si finem aut initium habere posset, jam necessarium esse desineret ; siquidem id necessarium non est quod concipi potest non existens , Seu aliter quod potest aliquando non existere; er
Hic inquirunt philosophi uirum sit aeternitas in Deo successiva, aut simultanea a sed abstrusa haec quaestio vix sorsitan ab ipsis intelligitur,
adeo perobscure explicatur. IdeoquE eam Pra. termittendam iudicamus . Notabimus tantum Reternitatem simultaneam , seu eam quae tota Sivmul existit , quamque defutuati interminabili
143쪽
vitae tota simi et prefecto possessio; quaeque
Proinde omnem momentorum etiam infinitorum. successionem excludit a majori parte admissam esSe , viderique admittendam , tum quia nulla Videtur esse posse successio tibi nulla datur mutatio, siquidem nulla sibi in eo ente succedunt, ubi omnia eadem remanent; tum quia persectio
Dei quaelibet tota in eo esse debet, nec dividi Potest a tum quia in successione, quantacumque ait, dari debet prius et posterius, proindeque
initium; tum etiam quia momentorum, quicumque sit, numerus necessario finitus est, cum sit
collectio finitoram , ideoque ei semper addi ρο-
testi et tandem quia Deus nondum aeternus clici posset , siquidem huc usque infiuita momenta non esiluxere , alioqui nondum praesens tempuS
advenisset; inficilium quippa dici nequit quod exhauriri potuit. Illud quidem difficile concipitur. et difficilius explicatur; sed haec est infiniti natura , ut mentem finitam praetereat. Et aliunde non tantum difficile, sed quasi impossibile est explicare quomodo coalescere POSSit ae ternitas ex momentis sibi succedentibus. Quidquid sit autem de illis systematibus, pro certo tenendum est Deum aliquo modo, quicumque Sit,
. α' Ex infinitudine Dei concluditur evidenter eius omnipotentia summaque independentia. Cerintum est etenim agere posse ens quod a se existit, et a quo alia condita sunt; porro haec PO- testas agendi illimitata est, et sese extendit aclea omnia quae nullam involvunt repugnantiam , seu quae divinis attributis aut ideis non conis tradicunt; non potest enim limitari ex natura
sua , siquidem nullis attributis opponi potest, ut diximus, et Dei natura exigit in se quidquid sibi non repugnat, ut alibi probatum est; nec otiam imitatur ab alio, siquidem nullani aliud existit, cui non dederit existentiam, ac proinde omnia ipsi subjiciuntur, et ab eo Pendent, . . ,
144쪽
' shemo I. ' i 3 Atque hinc patet Dei a quovis ente independentia. Ρotest attamen ex eo etiam Probari quod Deus existit necessario, et essentialiter suas habet persectiones , siquidem ejusdem Sunt naturae ac ens ipsum , cum illud constituant.
De sapientia, bonitate, sanctitale, iustilia, misericorilia, alitudine et veracitate divina PI' DB SAPIENTIA. In eo consistit sapientia Dei quod sibi proponat sines bonos et seipso dignos, viasque eligat accomodatas ut ad eos perVeniat; Porro evidenter esse debet et Oidem infinita inente necessario et summe perfecto, siquidem ea carere nequit quin sit imperfectum. Et vero optime novit sines bonos et media iis accommodata, ad illos per haec tendere potest; cur erso Bli
quid ageret insipiens Ρraeterea ens illud quod
ereaturis suis et operibus tot mirabiles impressit Sapientiae characteres, ut tot tantaeque res di-Versae, a se invicem dependentes et connexae Per necessarias relationes , ad suum quaeque si nem tam conflanter et uniformiter tendant, Supremam sapientiam habeat evidenter necesse est.2' DE BONITATE. Bonitas dicitur ejus voluntas creaturis benefaciendi. Quando summa et infinita dicitur, nou eo sensu quod infinitum honum debeat creaturis tribuere , id quippe repu gnat; sed quod in Deo et interne maj'r concipi
non possit. Deum esse summe bonum probatur r' quia bonitas est persectio; 'sunt autem i Deo, et quidem infinitae, omnes persectiones. α' Quia in eo conSentiunt omnes populi, qui Deum Vocant Optimum. 3' Quia suis creaturis innumera contulit beneficia; ah ipso quippe existentiam, animi corporisque dotes , omnia tandem quae POS
145쪽
1έέ MxetapsusIea. SpEc LIs , Sidemus , omnes accepimus; porro haec honitas quae illum impulit ut tanta nobis conferret heneficia, merito iudicatur infinita, siquidem nihil in ipso est quod non sit infinitum.
3' DE s,NeTITATE. Sanctitas dicitur aversio enficax cujuslibet mali moralis; porro necessario haec reperitur in ente necessario et Summe peris secto, siquidem peccatum est evidenter summa imperfectio. Aliunde peceatum necesSario opponitur sapientiae, intelligentiae, aut beatitudini , siquidem nemo peccat nisi quia aut omne boonum et malum non novit, aut malum bono analeponit, et ad illud spe, metu, vel alio quovis incitamento, et felicitatis cupidine impellitur aergo Deus, cum suas necessario diligat persectiones, peccatum etiam essentialiter aversatur.5v DE ausTrTix. In eo consistit Dei justitia, ut poenas aut praemia unicuique rependat iuxta su merita. Porro evidens est Deum, creaturis necessaria quaedam praecepta imponendo, sanptionem simul adjungere faebvssse, alioqui parun
observationi legum suarum providisset . Idcirco Virtutem remunerare ivitiumque punire debet; sed , id si sacere debeat, cum summa aequitate iaciat eo ipso, eademque de causa, necesSe est 3 siquidem non magis spotest esse ratio ut Poeuas Praemiaque rependat, quam ut id faciat iuxta uniuScujuβque merita, ut satis patet. Aliunde iaexigunt summae infinitaeque ejus persectiones , cum pyrsecte iustitiae leges noverit, eas Servarupsessit, . . nullaque assectu ab eis servandis deterreri queat. Non equidem plane cognoscimus omnes iustitiae operationes, sed in hoc nihil mirum est; sufficiat nobis asserere posse iustitiam, cum necessario tu Deo, et quidem infimsi quid autem reperiatur quod ex plicare non possimus, silentio adoremus, cum certum sit ipsum suas vias habere summae Sapientiae et aequitatis, quamvis nobis incognitaa.. 5' DL MIOEaicoavis. Reperitur etiam tu Deo sit persectio,
146쪽
SECTIO I. a Ssumma miser;cordia, qua ad parcendum et Snb- veniendum hominum miseriis inclinatur; haec persectio, quae sequitur ex bonitate, necessario competit Deo Sicuti et aliae, propter ejus infinitudinem. Aliunde nemo est qui Don ejus esse inctus in se quotidie experiatur, hinc illud psalmi 144 οῦ miserator et misericors Dominus , et miserationσε ejus super omnia Dyera ejus. Minime tameta haec justitiae adversatur, siquidem eo usque neutra extenditur, ut sibi invicem op-Ponantur. Misericordia parcit peccatori poenitenti , justitia . peccatum punit non expiatum 3 utraque autem ita exercetur ab infinita sapientia , ut facile possint ambae conciliari . 6' DE BEATI TuniNE . Ille suntlanei beatus est , sibique persecte sufficit, qui habet ex necessitate naturae suae quidquid desiderare et hahero potest; atqui Deus, cum sit ens a Se, habet, etc., siquidem omnes omnino continet persectiones, ut jam probavimus; quod quidem etiam isto axiomate confirmatur: in necessariis a possibili ad actum valet consecutio. R DE VER CITATE. Ille summe Verax est, qui nec salti nec sallere potest; atqui Deus, etc., salli nequit cum sit summe intelligens et Summe perfectus; a' nec sallere potest , quia Simendax esse posset, jam non esset Sanctus 3um
neque Persectus . . . . . dici
. De simplici late et immensitate Dei.
xv DE sIMPLicITATE. Illud simplex dicitur, quod artibus distinctis et extensis nota componitur.
Eum esse simplicem negarunt gentiles qui, ut ait Sap. , αρρellaseerunt Deos vera manuum SMα-rum p et murν--- es sest quidam monach rudiores , qui saec. IV. Deo strinam et corpuabominis tribuere. . . lι ' .
147쪽
Deus est omnino simplex, et Partium seu compositionis evera. Prob. xv Deus est ens infinite persectum; at qui materia nou potest esse infinite persecta, siquidem necessario, ut alibi dictum est , limitatur loco et persectionibus; ero Deus nequit esse materialis. α' Deus est sumine intelligens, atque necessa rio vult et cogitat, siquidem mundum creare et ordinare debuit; et aliunde id exigit ejus essentia cum sit infinite perfectus; atqui eus, quod simplex non est, cogitare et velle nequit, ut elare patet et alibi demonstrabimus; ergo, etc. 3' Si Deus esset corporalis, nee essario ab aliis corporibus limitaretur et circumscriberetur, siquidem corpora sunt impenetrabilia; atqui Deus 1imitari et circumscribi non potest; ergo, etc. 4' Si Deus partibus componeretur, illae parte evidenter essent finitae, siquidem haec est natura
t artis ut ait aliquid toto minus; atqui ex Parti
us finitis evidens est componi non P se totum infinitum; ergo, etc. 50 Vel eorpus illud esset in motu, vel non ; Si prius, non esset immutabilis; si ' posterius, non esset omnipotens; materia quippe nonnisi motu et impulsione agere potest. 60 Vel unaquaeque pars esset Deus, vel non 3 si prius, Dii essent infiniti; si Posterius, nullus
esset; quomodo enim Deus emcderetur aggregatione partium, quarum nulla Deus esset
Obj iv Scripturae tribuunt Deo proprietates
corporum, oculoS, manus, aures, etc.; erSO Deus est corporeus.., M. ant. Tribu int .metaphorice, Con . 3ProPrie,ines. Cum enim homo, sensibu5 ita cla Preβbus sit, ut vix spiritualia . sine imaginthus
148쪽
sensibilibus intelligat Scriptura siguris usa est
ut imbecillitati humanae sese accommodet , et omnipotentiam per i brachia, scientiam per oculos signincavit; idque patet tum ex absurdis quae Sequerentur, tum ex aliis textibus. Hanc distinctionem, ipse Iob. caρ. xo exprimit: numquid oculi carnei tibi sunt, aut sicut Midet homo et tu Di bis po . α' Spiritus in materiam agere nou POs-
Sunt, . tergo Deus non est spiritalis. Rem. Neg. ant. r' Compertum est mentem no-
Stram. quae spiritalis est non quidem per contactum , in corpus nostrum agere; certum est motum primum.materi e imprimi non potuisse nisi per causam, spiritalem, siquidem materia essentialiter est iners et passiva; 3' non alia ratio. ne affirmatur spiritus . non agere, nisi quia id non comprehenditur; sed quot sunt alia quae intelligentiam nOStram Superant, quae ita men admittimus Z Longe difficilius explicatur quomodo materia possit aliud corpus movere, .ut Omnibus no
a in DE IMMENfITATE. Immensitatem dicimus praesentiam Dei 'imo. Haeo praesentia valde dinseri, a praesentia corporum; ista spatium Occupant et loco circumscribuntur: Deus autem Sicut omnis Spiritus locum occuparo non potest; huic tantummodo Praesens est, sed in eo non continetur. Corpora diversis partibus spatii respondent, Deus vero nullis; omnibus tamen adest, sed modo omnino simplici, sicut mens , ut exemplo utar omnibus noto, corpori nostro praeseus est, quin
illud oecupet sive in toto, sive in parte . Plures philosophi contendunt Deum esse praesentem ubique operatione et scientia, quia ubique omnia novit et Oeeratur; alii addunt substantia, ita ut substantialiter sit 'tiam immensus.
Quae quidem sententia verisimilior videtur, et sic probatur
ί'ὶ Dei substantiam immensam esse, idest ubique locorum fi-
149쪽
et ' Deus in aliquo loco Maesens est substantῖa iter, alioqui non existeret; ergo debet esse Praeo Sens suhstantialiter in omni 'loco, alioqui limitaretur, ut evidens est; porro omnis limitatio in Deo impossibilis est; ergo, etc. α' Quidquid in Deo reperitur, debet necessa rio esse infinitum; porro reperitur in Deo aliqua Praesentia substantialis; ergo debet esse infinita, proinde in omnibus locis adesse.
30 Deus est ens absolute necessarium, proindeque necessarium ubique: porro, si aliquo tantum loco esset, iam non foret ubique necessarium,
sed ibi tantum, ubi praesens esset; quare autem magis in uno loco noeessarium esset quam in alior φ Deus ubique, omnibus fatenti hus, praesens est scientia et operatione; atqui praesens esSe nequit operatione et scientia, quin sil etiam subis stantia; nam omnipotentia et intelligentia , per quas novit et operatur, ah ejus substantia minimo distinguuntur; sunt tantum Deus omnipotens et intelligens, sine Deo esse nequeunt, nec Deus sine iis; ergo Deus est etiam substantialiter im
Obj. Si Deus esset immensu a bstantialiter,
eo ipso foret extensus; ergo non est, etc. ResP. Neg. ant. Deus enim, ut ait S. Aug.,
est per cuncta diffusus, non ita ut in dimidio mundi corpore sit dimidius, et in alio dimidio. ' idei cheistianae dogma est. Disputant vero scholae de/ ratione formali immensitatis. Thomistae tenenu non tantum essicacitenex ipsius operatione demonstrari Deum ubique e se Praesen-lem; sed etiam operationem esse sormalem rationem qua praesens ubique s i. Scotistae quamvis saleantur divinam sul,stantiam ubique existere, neg3nt tamen efficaci tyr, et a priori pr l, ari hoc posse ex ipsius in rebus omnibus operatione; ac proindes contendunt non ipsam operationem, bene vero. immensitatem esse rationem formalem et immediatam diu; nah praesentiae tibi- quo locorum. Dum ergo auctor verisimiliὀrem sententiam do sui stantiali Dei praesentia in omnibus rebus anerit, quaestio
150쪽
dimidius, atque ita per totum totus; sed in solo coelo totus , et in Sola terra totus , et nullo contentus loco, sed in seipso ubique totus ist. i8 . Proindeque non una para Dei in una parte mundi , et altera in alia, sed totus Deus in omni parte. Haec, etsi difficile concipiantur, non ideo reiicienda sunt, cum in tot aliis casibus do
sciat infirma hominis intelligentia.
De intelligentia et scientia Dei. EODEM nomine vocatur in Deo ac homine intelligentia ,-quamvis intersit infinita differentia . Intelligentia quippe Dei omnium in se continetentium typos, seu exemplaria, et omnia uno intui-comprehendit . Dio, inquit Rousseau , ei latelligente per essenga. Μa come Io o egit 7 Inlui tui te te verita non sono che una sola id ea , eome tuit' i luoghi uti sol punio; tulci temptun solo istante M. Hinc omnes illae subtiles distinctiones, quibus diversimode dividitur a quibusdam Dei egentia, in Deo nullum habent sundamentum , sed tantum inventae sunt ut imbe-eillitati nostrae consuleretur.
Deo est in laita scientia , qua Omnia , etiam futuras hominum actiones , certo cognoscit Prob. I ' Deus est summe perfectus; atqni si non esset summe intelligens, evidenter esset im- Persectus, siquidem ignoratio est imperfectio, ut
omnes fatentur; ergo, etc. 'a' Si Dei intelligentia limitaretur; idia et ruri vel ex Dei natura, vel ab alio; atqui neutrum diei μγtest: id non sit ab alio, est enim indeperi- deus , et ejus es3entia, quaevis alia immutatalis