장음표시 사용
171쪽
concluditur ea esse ad aliud reserenda, ut Deo dignus ordo judicetur. .
Inst. Inaequalitatem conditionum permittere non posset aequa Providentia: ergo et . Resp. Neg. Dicendum potius eam tolerare non posse humanam Sueerbiam, quamvis nemo
sit qui contra eam velit insurgere, si possit ipse aliis dominari. Quid autem haec tuaequalitas tia. het quod repugnet fini quam sibi creando pro. Dosuit Deus 3 Numquid magis societati nocet pau-rier et subditus, quam dives aut princeps7 dum uuid ipsi impossibile est ad finem suum pervenire ' Aliunde, quomodo omnes divites aut Principes esse possint 7 Quis eis serviret 3 nonne ipsis omnibus laborandum esset ut victum Sibi
's D.us hominem ad societatem crea
vit , in omni autem societate necessaria eStaeuualitas conditionum. Debet esse princeps ali. ouis , at ministri etiam, a quibus subditi regan-rur et protegantur, alioquin ubique inlustitia, ho-micidium, Perturbatio, grassaretur. Aliunde cupiaditates ita societate aequalitatem impossibilam reddunt, ut omnibus apertum est. Alii suasi pant , alii rapiunt aliena , omues dominarI Cuin Diunt; nec unquam esse poterat respublica , ubi vel uno aut altero auuo persecta stet Deus esset provisor generalis, non permitteret tot desectus, tot monstra in hoc mun-Vg. . Probatum est enim Deum ad
optimum minime teneri, proindeque nec mundum de foetu carentem . Id Imo ImpOS
172쪽
his dIeat esse deordinationem 3 Non equidem
eongruunt legibus particularibus quas cognoscimus, sed nonne multae sunt aliae nobis ignotae quibus persecte concordare possunt 3 Quanta dignus ille est miseratione, qui Providentiam arguit ex eo quod ejus plurimas dispositiones angustam suam Praetereunt intelligentiam. O . Deus minutissima curare non Potest, quin suam deprimat majestatem; ergo, etc. - Rev. Neg. ant. Si Deum non dedecuit creare, quare creatis providere dedeceret 8 Si est iniuria regere , ait Ainhr. , nonne est major iniuria secisso Divitia intelligentia omnia uno conceptu comprehendit , omnia oluntate generali , aeterna et permanenti gubernat, omnia uno actu sim Plici moderatur, absque labore et sollicitudine ; ergo non major est injuria minutissima quam alia graviori, curare. Id autem dedecet homines , quia rerum varietate Obruerentur, negmajoribus, ut par est, intenti essent, quod mi- nime Deo contingit .
O . 3' Si Deus omnibus provideret , nihil esset fortuitum; 'atqui est aliquid; ergo etc. Rem. Dist. maj. Nihil fortuitum respectu Dei,
Conc. ; respectu hominis, neg. Plurima nobis fortuita videntur, quia varias cauSarum Concur-Siones non cog osc us , atque ideo multa inopinata eveniunt ; Deus autem omnia cognoscit ,
nec quidquam evenit quin i Ilud praeviderit, imo
et dixerit. - st. Ergo peccat qui suis rebus curam adhibet, eum omnia debeat Deo committere. Rem. Neg. sequel. Deus enim moderatam curam' non prohibet, imo nequit ommitti quin Deustentetur ; siquidem agit Providentia juxta leges a se institutas , et sti m ordinarie non attingit nisi per media naturalia ; ideoque Providentiae minimo contraria, imo potius consormis est cura mediocris , modo isin per animus Dei dispositioni submissus sit
173쪽
obj. 4' Si Deus summe providus esset, Iicitae
fuissent probationes ignis, singularis certaminis , etc., olim ad causas civiles aut capitales definiendas adhibitae ; atqui id salsum est 3 ergo , etc. Re . Neg. . mai. Semper enim illicitum est a Deo expostulare miraculum indebitum et minime necessarium ; Rorm ad hanc probationem requiis rebatur miraculam , siquidem nulla est luter
causam et effectum , v. g. , innocentiam et Vi . Ctoriam , connexio naturalis: et quidem indebiatum Dec necessarium , cum id Deus non permiserit , aliaeque viae naturales suppetant, ut innoc ntes ab aliis secernantur. Praeherea, quam . is oriania Deus moderetur, quanam lege tenetur
eventus ad hominum arbitrium disponere Z Ipsum ergo tentat quisquis id ab eo expostulat , et idcirco agit quasi id revera fieri deberet. Leges equidem institutas in omni eventu per suam Pro videntiam applicat; at quis illum teneri contendat eas ad nutum hominis suspendere 7 Ergo Praeci se, ex eo quod aliqua sit Providentia, ignis
comburere debet etiam innoceutem, quia ad comburendum institutum est. Inst. Sed Deus permittere non potuit ut innocens caderet singularis certaminis probatione; ergo haec probatio non erat illicita. Res . Neg. ant. Nulla enim lege ad id impediendum teuebatur; quia miraculum efficere non tenetur, ut succurrat imprudentiae hominis qui sese periculo libere exponit; praesertim cum sinis
gularia certamina , iure tum naturali, tum divino, prohibita sint. Deus sorsitan aliquando, in probationibus quaere aliunde vetita non fiebant , v. gr. ita probatione ignis, miraculum essecit in rebus gravissimi momenti , ut remuneraret fiduciam plenam quae bona fide media haec illicita adhibebat: Sed quis asserere ausit ipsum d debuisse Τ Un
denam id norunt adversarii Z Numquid Dei fuera
174쪽
eonsiliarii, ut ita pronuntient quid Deum non deceat, et ad quid teneatur ZNunc expendendum esset quomodo Dei Providentia operetur , seu aliter quomodo influat in creaturarum conscrvationem, et in earum actiones. At eum haec quaestio obscurior sit et omnino otiosa eam breviter absolvemus. , Censent aliqui Deum creaturas eo tautum Senissu Conservare, quod eas semel 'creatas non destruat, nec velit actu positivo eas in nihilum redire, quamvis nota positive sustineat. Haec conservatio dicitur negation et indirecta. Alii autem omnes contendunt eum creaturas actu Voluntatis continuo et permanenti conservare , ita ut non solum existere perseverent, quia non vuIt Deus eas annihilari, sed quia vult eas existere a proindeque decretum creationis compro-hendit initium rerum et totam durationem, adeo ut substantiae creatas huius efficacia, et ess incipiant et per tempus statutum Perseverent . Haec conservatio dicitur directa et positiva. Ultima haec sententia evidenter admittenda est e nam creaturae nec essentialiter existunt, ut notum est , nec existunt tamdiu quia creata Sunt, cum nulla sit connexio inter creationem et durationem existentiae , ut manifestum est;
ergo existunt quia id vult Deus . α' Voluntas Dei qua creaturae e nihilo prodierunt , volomnia existentiae eorum momenta complectitur, vel ab iis abstrahit; atqui posterius dici nequit; in Deo enim nulla esse potest abstractio, nullaque circa quidquam indifferentia; non posset esse suspensus et indeterminatus erga irem ullam, necessario vult aut non vult aliquid: ergo mundum voluntate positiva conservat. Hinc id Aug. : Creatorii potentia et omnipotentis virtus , causa subsistendi est omni creaturae. 3' Ea debet esse Dei in creaturas dominatio , qua major esse nequeat, illaesis ipsius attributis; ergo nou tautum negative sed positive in
175쪽
r METAPHYSICL SPEcIALIs , fluit iii rerum conservationem. 4' Deus, decerinnendo rerum creationem, decrevit etiam necessario carum durationem , seu tempus omne per quod esse deberent; cum omnia decreverit quae non libere sutura essetat ; at vero vi hujus decreti permanentis pergunt existere ; ergo POSi tiva Dei voluntate quae a decretis minime distinguitur, res omnes iugiter conservantur. PrO-audeque ut statim patet , conservatio et creatio in Deo non distinguuntur, cum utraque Sit una eadeinque voluntas, eadem actio efficax et permanens qua Vult creaturas per definitum tempus existere, quamvis tamen disserant ratione em. etuum et respectu creaturarum quae primo in Acipiunt; dein pergunt existere, e nihilo extra. tiuntur, et in existentia perseverant, Sed una eademque voluntate jugiter in eas influente. Nec reponant creaturas, ut pote contingsntra, indifferentes esse ad existendum aut non exi fitendum , proindeque duraturas esse donec PO- sitive destruantur. Nam eo ipso quod sit indis- ferens ad existendum i requirit omnis creatura rationem cur existat, et quidem omni momento, ut evidens est; haec autem ratio in ea non rein Peritur, Praecise eo quod sit perpetuo conlingens . Et vero concedunt adversarii eas absque
Dei voluntate destrui non posse ; quare ergo 'bsque ea perseverarent, siquidem, ut pote indifferentes ad existendum aut non existeudum, non majorem vim habent ex se ad unum quam ad aliud Z Ρraeterea, inde tantum concludi poSSet nullam esse rationem ex parte Creaturarum, qua probetur Dei in earum conservationem P sitivus influxns ; at non minus efficaces sunt
rationes ex parte Dei, in quo impossibilis est
- omnis indifferentia. Quantum ad influxum Dei in creaturarum actioues , nemini dubium est Deum esse motuum omnium , qui in corporibus deprehendumtur, camam efficientem: at circa actioneo
176쪽
que eorum sententia nullis subjacet incommodis , ab hac ergo obscura, prorsusque inutili quaestione abstinebimus. Notabimus tantum iv inis fluxum Dei naturalem nam hic de supernaturali , seu gratia non agitur , quem concuraum scant , esse auxilium quo Deus nos adiuvat ad faciendas ordinis naturalis actiones. Aliud est. externum et aliud internum ; sed de posteriori
tantum agitur, quem Solum vocant concuraum.
Duplex vulgo distinguiturr mediatus scilicet, et immediatus. Prior est largitio mera virtutis et potentiae ad agendum; talis est libertas, V. gr. , seu vis intelligendi et volendi unum vel aliud .
Hunc quasi nullum nunc omnes explodunt ,1' quia libertas a Deo non penderet quoad Suum exercitium et suas actiones, proindeque non Ρosset Deus ad arbitrium quamcumque voluerit actionem obtinere , cum saepe requiratur auxilium speciale , ut certo immutetur libera hominis inclinatio . α' Quia tunc rerum humanarum spectator otiosus esset Deus , minime vero Pra- visor et administrator. 3' Quia non maiorem Partem in actionibus virtutis cmam aliis sibi vindicaret , proindeque tunc nullae grates ipsi so-rent agendae, quod quidem horret omnibus insita ratio naturalis , et sensus religiosus. Concursus immediatus, seu quo voluntas in operando adjuvatur, duplex distinguitur: unus Simultaneus ; et alter praeoius. Prior est actio qua una causa alteram operantem concomitatur, nec eam praevenit. Sic duo concurrunt homines simultanee ad onus sublevandum. Posterior , quem vocant Praemotionem, est influxus unius causae quo aliam non solum comitatur , sed etiam ad actum praeveniendo impellit et pras- movet. Una est Physica , et altera moralis ..Haec praevenit, et ad actum incitat motiois , V. gr. adhortatione , terrore , delectatione, etc.
Illa voluntatem efficienter et phraice ad actum
177쪽
rmo METAPHYSICA SPEcIALIs, applicat. Dicitur generalis, cum omnibus eonis venit, Sic , V. gr. Propensio communis naturae; specialis autem cum voluntatem ad actum specialem applicat. Ex iis variis influxibus alii alios admittunt, sed omnea suas habent, difficultates, xiihilque in hoc ratio certi. deprehendere potest atque ideo a variis perpendendis opinionibus abstinebimus.
178쪽
In hac parte metaphysicae de Angelis tractari solitum est; sed cum de iis nihil ratione deprehendi possit nisi eos esse possibiles, tractatum hunc a philosophia alienum judicamus. Notabimus tantum Angelos vocari substantias creatas , Spiritales, et completas; id est, quae alteri non iunguntur ut totum efficiant, sicut mens nostra corpori conjungitur. Constat ex Scripturis, et Patrum Ecclesiaeque auctoritate, innumeros exi. stere Angelos, in novem ordinibus , distributos , eosque incorporeos in statu iustitiae creatos esse; ex iis autem alios superbia elatos in Deum rebellasse, ab eoque in Tartarum detractos, sae Pius tamen in aere versari ut hominibus insidias struant; alios vero fideles permansisse, atque R Deo in ministerium missos, hominibus iuvigilare ut eos a malis avertant, et consiliis suis ad bona Promoveant. De iis autem omnibus silet ratio;
resurrat ergo ad . Theologiam qui plura voluerit,
179쪽
r 8 METAPHYSSI A PECILLIS , Nunc de mente humana nobis dicendum est. Quae eam Spectant omnium interest cognoSeere, ut res ipsa chmat; compertum est attamen Per,
paucos esse qui in id intendant; et eum, cujus absumit studia vilis corpusculi resolutio, sibi dignum non videri, qui veI minima in attentionem obliveat. Sapientiores nos efficiamus, sublimique huic inquisitioni aliqua saltem momenta dare nota
recusemus. Inquiremus xv quaenam sit mentis essentia; a' quaenam iacuItates; 3' quaenam ejus origo et destinatio.
De mentis humanae essentia. Omnes nomine mentis humanae substantiam hane intelligunt, quae in nobis cogitat, Percipit, judicat, vult, ratiocinatur, sentit, amat et odit. Aliquam hujusmodi substantiam in nobis existere sensus intimi testimonio cuique Compertum est. Sentimus enim nos Varias assectiones, V. g. perceptiones, Volitiones, Sensationes experiri; por. To haec omnia, ut evidens est, non poSsunt nisi in aliqua substantia reperiri. Hanc autem sub .atantiam , quaecumque sit , mentem nuneupare
Mentem humanam aliqui definiunt: sub tantiam viritalem, creatam et incompletam, id est, quae corpori conjungitur ut personam efficiat. Haec delinitio optima sane est; alii tamen' eam aliam , quam post D. Aug. asserunt , u tpoto Hariorem censent anteponendam: mens humana est substantia rationalis, seu cogitationis particus, regendo co Ori accommodata. Ultima haec
definitio clarior quidem omnibus videbitur, eo quod verba magis nota adhibeat; prior tamen nihil obscuri aut ambuui continet; eam proinde quisque retineat quae magis arriserit. Vellem at
tamen his verbis, cogitati onis particeps, haec
180쪽
alia substituit cogitationis capax, ut omnis dis, putationis occasio iis auferatur, qui menti minime essentialem cogitationem putant. Huius et alterius definitionis veritas ex omnibus infra dicendis patebit. Notandum autem per cogitationem hic intelligi omnes mentis assectiones, cujuscumque sint generis, Scilicet perceptiones intellectus, determinationes voluntatis, imaginationes et senSationes, omnes denique modos quibus nos interius affici conscii sumus. Ιmo non desunt qui Per CO-gitation om intelligant cogtiitionem permanentem rerum quas edocti sumus, quamvis ad eas non nitendamus: sic, inquiunt, philosophus dormiens, Rut ludo. intentus, cogitationes non penitu S amittit assidua meditatione comparatac Sed hanc eo gitationem habitualem vocant, aliam Vero actua
Contendunt aliqui philosophi omnis omnino in-Cognitam esse essentiam et naturam mentis humanae, nec ullam cujusvis spiritus ideam haberi Posse, Sed facultates mentis tantummodo EXPe rientia innotescere ; sic sentiunt omnes fere Lockii discipuli. Iis aecedit Malebranchius, qui meu
tem Sensu intimo, non vero per ideam cognosci contendit. Ea autem opinio nobis salsa videtur1' quia plurimas mentis proprietates clare Per
C P mus, et eas a set nvicem secernimus. Sic Omnes norunt eam cognitionis et amoris capacem
ESSe, eam cogitare, percipere, judicare, in Se re necti; et praeterita recordari posse; eam eligen di amandi et agendi potestatem habere; uno Ver bo ei cogitatione competere posse. OmtaeS norunt amorem ab odio, ideam a judicio distingui; 'entem in determinationibus acliam, in sensationi bus vero PaSsipam esse. Quis autem negave's') Quasi dei lulto passiva e Panima net sentire; da let