장음표시 사용
241쪽
quia sensus ille pacis iucundissimus non eam
semper comitatur , nec onmibus sensibilia est a tum quia nullus esset, nisi speraretur altera viista; tum quia sublimior virtutis actus, vitae sci. licet propter Deum amissio, nullum in hac hyis pothesi praemium haberet. Et aliunde testatue experientia perplures justos ita miseriis tum in alernis tum externis iastici , ut ne minimum quidem selicitatis sensum habeant. a' Nec etiam sibi vitium poena sufficiens, tum quia suas habet illecebras, quibus improbos ma te delectet; tum quia nullae serent exagitatio.'nes, nulliqueIstitituli, nisi serat ultera vita, in
qua vitium puniri clebeat ι' umi quia non semperii magis stimulis .punguntuπ qui Plus peccaverunt; tum quia scelus eo minus deforme' est, eo securius admittitur; quo frequentiuου; atque ideo sequeretur improbos eo minus inmiri, quo ste-'leatiores sunt, proindeque semper magis a magi. esse peccandum , ut, intim is consuetudine obtusis, poena misor evadat 3 quo quidem nihil absurdius . Atiundet Pe iures mss; e stat orimi. hus scelaribus inquinatos 'qui lauum quam ju-storum statum mMuny; quique Proinde non satia. iis omnibus puniunturiatii : s. aras. Vimim Per annihilationem satis punire.
Neg. ant. Quia annihilationem desi. derant impii, ut poenas effugiant. Quia nullum aut sensum facit, proindeque non est proprie poena. 3' Quia vitio et virtuti eommunis esset; porro exigit Dei bonitas, justitia et Pro.
videntia, ut meliorem iusti mem dili it et quo diligitur, quam improbi Divinitatis ipsius
contemptoris , conditionem, efficiat. 4' Quia eadem foret in omnibus, sive plus aut minus Pec. teaverint; porro exigit sapientia et justitia , ut proportionata criminibus Poena rependatur, ut psimet quotidie conclamitant inereduli . f Nuuo autem, examinandum rat utrum, meus ita i
242쪽
sEcTro II. a et torpori superesse debeat, ut omnino sutura sit immortalis. Porro duplex immortalitas distinguitur, una ab intrimem , et altera ab extrinseco. Prior huic tantum enti compeliit, quod a se causam et principium habet existendi; proindeque non competit menti nostrae quae, licet in se nullum dissolutionis contineat principium, ut pote quae sit omnino simplex, suam tameti texistendi rationem ab extrinseco desumit; atque ideo statim existere cessaret, nisi enim Deus per voluntatis actum positivum in quolibet instanti conservaret. Posterior autem ea est quae competitentibus a Deo in aeternum conservandis, et de ea quaeritur utrum menti nostrae competat. PROPosITIO H. Immortalem esse animam nostram, ac Proindoaeternam fore malorum Poenam , justorumque beatitudinem , solo luminct - naturali constare
potest sed ilitia insuρer auctoritate Idei pes
Prob. Prima pars. omnes populi etiam vetet, res et pagani, in admittenda mentis immortalitate, cinecordes et unanimes suere, ut jam patet ex dictis in prima propositione. ,, Cum de animorum aeternitate disserimus, inquit Seneca, non leve momentum apud nos habet consensus omnium gentium, i aut limentium inseros aut coIen. tium. is Certum est enim omnes Populos poenas
vitio infligendas, praemiaque tribuenda virtuti, non per tempus quoddam finitum, sed per totam
aeternitatem, credidisse Immortalesm animam, et post dissolutionem corporis subsistentem, quod Socrates somniavit in carcere, Indus, Persa, Gothus, aegyptius philosophantur, c S. Hier. viae. ad mliod. Atque hine VirgiIius de Theseo in
Tartaris detento: is sedet, aeternumque sedebit
infelix Theseus Aeneid. lib. 6. v. 6I7. . ,, Por
243쪽
To generalis haec et constans opinio non potuit aliunde quam ex ipsa natura Provenire, cui I cupiditatibus adversetur e atque ideo tot horti tuum reserat eam vegare 3 ergo , etc. Aliunde omnes homines, natura duce, fiempiternam conservationem appetunt ; omnes in aete num existere desiderant, et sensu quodam naturali anni hi lationem refugiunt, adeo est ab id eis nostris aliena; porro seu Sus generalis, conStans et insuperabilis, MM Potest esse errori obuoxius, alioquii Deus ipse nos deciperet ; ergo, etc. 1 Praeterea nemo est qui non appetat felicitatem Constantem et perpetuam ' proindeque eo ipso PerPetuam existentiam . ,, Uu E ere, ChE NMOle, M inquit D. de Bona Id, per cib solo ch 'Esistes, is v uol estStere, e non puti non voler esistere.
invictum et naturale felicitatis in istentiae necessario suum esset itum sortiri debet, cum a Deo
Proveniat, qui sane non illud sine causa omnium menti hus indidit; ergo mens humana omnino immortalis est, et numquam peritura, proinde qua pei est vo i durabunt tum Virtutis prae iniis, tum vim Menae, quia, semel posita mentis aeternitate , non minus certum est illam in eo stat α Ermansuram esse, in quo sese voluntarie constituerit; siquidem nullum medium supererit, quo Possit adhue sinem suum assequi : Imper chis come P uomo, inquit D. de Ia Μenua is , En - , , trerebbe egit in societa con Dio 7 Per se stes. ,, So nol puh certamente, dappoiche non puo egu,, s retar Dio ad illuminario, ad arnario, ad uni r- si con tui; e Dio neppur egii pub volerio , dacche non puo amare it male, nh volere il., di sordine, o la sua propria distrugione. Dun- ,, que , tanto ebe Dio Sara Dio, tanto che si
aruer, come principio d'ogni perseetione e d'
244쪽
, , pol impossibile; perche I'uomo non pub gla, , pili amare Iddio, nh se stesso, ne Per conse- ,, gueneta PentirSi: non pub amarsi, perche in so,, non mira alcun bene; non suo ainar Dio, per , , chis Udio ributiandolo con tu ita la sua gi . , , Sti Zia, non puo volergli imprimere alcian mo- , , vimento verso di lui Enai fur P indis etc. , , t m. II. Pag. I tu . Homo quidem in hac vita ad Deum redire potest, quia tu statu viae tantummodo constituitur, proindeque licet a via Sua recedat, num quam a suo sine et termino plene separatur; in altera autem vita, non tantum a medio finis assequendi, sed etiam ab ipsom et fine longe recessit; atque ideo in statu completae deordinationis constituitur, nec ulla restat ad finem via, siquidem omnis cum Deo commu uicatio, Sine quo nihil homo potest, penitus intercepta est. Prob. secunda pars. Nulla sere est veritas quae saepius et sortius in scripturis inculcata sit, quam Praemiorum et poenarum aeternitas. , , Ibuntis hi in supplicium aeternum , justi autem in vi M tam aeternam Math. α 5, 46 . Bonum est ti- ,, hi claudum introire in vitam aeternam, quam ,, duos pedes habentem mitti in gehennam ignis ,, inextinguibilis, ubi vermis eorum non mori- ,, tur ; et ignis non extinguitur Marc. 9, 44 ).,, Qui non Obediunt in Evangelio, poenas dabunt ,, in interitu aeternas II. I ESS. CaP. I, 8 . , , Quibus scilicet peccatoribus ) procella tenem, , hrarum servata est in aeternum visi. Iudae, , , M. I 3 . Cruciabuntur impii die ac nocte
,, in saecula saeculorum OC. CV. IO, M. I Q σt c P. 22, M. 5 ,, Porro Omnia haec verba, toties repetita , aperte designant Poenas aeternas
et praemia sempiternar atque ideo ab Ecclesia
245쪽
et SS. Patribus in hoc sensu perpetua traditione
intellecta SNnt. Obj. I' AE ternitas Poenarum cum ratione Pugnat 3 ergo non est admittenda . Resρ. Neg. ant. I ' non enim Probari potest aeternitatem poenarum rePugnare, nisi plane concipiantur tum iurium Dei natura, tum ejus dominii supremi exigentia, tum gravitas Peccati; quae quidem omnino rationi impervia sunt. is AD Pro Vare, inquit D. Nonnolle , che la punietio
a' Ρeccatores in hae vita finem suum ultimum in creaturis constituunt; atque ex eo prorsus et quidem voluntarie a Deo recedunt, proindeque potest Deus eos ad se per aeternitatem non attrahere, ut evidens; porro poena praecipua consistit in hac impiorum a sine suo Separatione, quae jam omnino consumata est, et quidem estectu permanenti, per solam hominis voluntatem. , , Cosi Dio, inquit D. de Ia Mennais - ,, 4si, etc. ubi Suρω , non altrimenti concorreis at castigo dei P uomo colpevole, che abbando,, nandolo th ov'egii si h posto, e ove dimora, , Volontaria mente. D3' Poena tamdiu durara potest, quamdiu Peccatum non expiatur; porro non repugnat Peccatum per totam aeternitatem non expiari, nam illud potest Deus non condonare , Si quidem con donatio mere gratuitum est beneficium; et homo
nequit illud expiare, siquidem ad id non sum-ciunt cujuslibet creaturae merita, ut evidens est.
246쪽
sECTIO IΙ. α 5έ.' Non repugnat Deum id decrevisse quod legum observationi maxime potest inservire, cum id potius exigat sapientia; porro Poenarum aeteris nitas perutilis est, imo necessaria, ut Iegum observationi consulatur. Cum enim tot reperiantur
qui ea non obstante leges infringant, quid non geret nisi supplicii aeterni metu detinerentur post. Poenarum aeternitas laedit Dei justitiam;
Rem. Neg. ant. Nam dici nequit divinam Iaedi iustitiam, cum punit peccatum non expiatum;
porro per totam aeternitatem peccatum expiari non poterit, siquidem homini, utpote extra viam
posito, impossibilis erit quilibet ad Deum reditus. Aliunde potes e Deus, absque injustitia , hominem a sine suo aversum in hac deordinationa voluntaria relinquere: ex hoc autem fluunt omnes impiorum poenae, siquidem nihil quam cruciatus experiri possunt, Si sint extra summum honum positi. Praeterea nuinquid justitiae Dei limites cognoscunt impii, ut injustam pronuntient Poenain aeternam prasia Poena quaelibet aeterna non est culpa momentaneae Proportionata; ergo divinam laedit justitiam. ReSρ. Neg. ant. Poena equidem ratione durationis non est culpae aequalis; quis autem dixerit non esse sub alio respectu proportionatam tis Converrebbe, inquit card . de Ia Luzerne, per , , metiere Ia dannagione volontaria deIPuomo in is opposietione colla divina giustigia, conoscere,, Ia natura di questa giustigia, tutia Ia grave2- ,, eta dei peccato, I' ingratitudine dei peccatore, is i soccorsi da lui rice vult, it grado di resisten-M Za, che vi ha contrapposto. , , Quis autem id omne satis cognoscere posset 7 Poena capitis, quae reum in perpetuum aufert a societate; damnatio ad triremes in reliquum vitae tempus , apud omnes viget, atque in usu est etiam pro crimine brevi tempore perpetrato, quin tam era
247쪽
injustitiae arguatur. Cur non pariter poenae sce- Ieribus aequiaes esse possent, quamvis aeternae Non tempus Praecise peccati spectatur, sed eius gravitas, alioquin gravissima peccata, citius commissa , brevioribus suppliciis puniri deberent, quod plane absurdum est. Praeterea in aeternum Permanebit voluntas peccandi , et recessus a fine ultimo, siquidem numquam peccatum eXPia Bitur; ergo in aeternum puniri poterit. Inst. Poena haec esset inutilis; ergo, etc. Rem. I Tam utilis esset ad minus quam an nihilatio. a. ILeg. ant. Plurimum enim inservit ut eouinsulatur legam majestati et observationi quae prorsus negligerentur, nisi tanta poena sancirentur, cum etiam toties , hac poena non obstante, ab hominibus , adeo perversa est eorum voluntas, infringantur.
Nec addant increduli aeternitatem hanc divinae honitati repugnare; probavimus etenim Deum, bonitate sua prorsus illaesa, hominem creare Posse , etiamsi Per voluntatis abusum in aeternum
perire debeat; si quidem nihil aliud ipsi deho t
quam quod exigit ejus natura, et quod ad finem assequendum ipsi necessarium est. Si autem iis inediis uti nolit, Deus ad nihil omnino erga eum
CuM aliquot brutorum iacultates aliquam cum hominis facultatibus similitudinem habere videantur, occasionem inde arripuerunt increduli mentem humanam ita deprimendi , ut nihil eam habere contendant, quo brutis praevaleat. Errorem hunc tam ignominiosum paucis sed invictis rationibus refellemus, et postea Varias philoso Phoram opiniones circa belluas exponemud.
248쪽
Mens humana a belluarum , animi si quos λα- beant , faculιαιibus suis quasi in ite di- , stat, proindeque in mallo cum iis comparari
Prop. Constat mentem humanam ideas perplures habere rerum spiritualium quas 'inter Se comparat, ut judicia et ratiocinia eGrmet; eam ex particularibus ad generalia principia Pome asceα-dere, aut ex Principiis conclusiones particulares deducere; eam ope renexionis res incognitas per scrutari ; signis arhitrariis suas cogitationes exinprimere, et aliis communicare; eam universum mundum, et quaecunique in iis continentur, sua intelligentia pervadere; praeterita futura , mere possibilia, quin et infinitum ipsum, animo COncipere; de rebus abstractis disserere, earumque relationes perii re; eam tandem plurimas artes, Scientias invenire et perficere; porro haec o iaminimo bellula 'competere non minus ceris Coastat. Quis enim non clare videat eas non P Sediversas ideas comparare, eGrmare iudicia, et ratiocinari r Eas nihil omnino invenire aut Persicere ι nihil praevidere, nihil verbo exprimere posse Z Nemo est etenim qui non expaveret, Si videret bruta aliquam cogitationem reflexam si in gno Voluntario manifestare. Hinc omnia ejusdem speciei animalia idem omnino naturali quadam impulsione ubique agunt; hominibus tranquilla Serviunt; male traciantur, quin possint suspicari se melius esse posse; sicque alia multa qui bus plane demonstratur in helluis nihil aliud e Se quam meras imagines abfique ideis, sensationes absque perceptiove, habitus sine reflexione, motuS impulsione, non autem libere Product0s 3 Plurimas artes natura, nullas autem ingenio per
249쪽
Aliunde constat insuper mentem ideas morales habere, vitium detestari, virtuta et Veritate delectari, stimulis conscientiae post patratum crimen exagitari, honorum oppressione ' dolere, et eorum triumphis laetari; eam tandem summam felicitatem post dissolutionem eo oris' expectare et desiderare, et hujus selicitatis amore suas propensiones vincere, duriora saepissime perferre posse; in helluis autem quis unquam talia animadvertit 7 Praesenti suo statu contentae, corpo xeis delectationibus secure fruuntur, et ad mor tem pariter sicut ad pastum tranquille ducuntur, quin id suspicari, et aliquid ultra excogitare poS- sint; ergo mens humana a Jhrutis quasi anunito
distat intervallo . , , Non mai troverete voi nel, , loro istinio , inquit D. da Maistro, cna una
Nunc opiniones breviter ' exhonomus et ratio . nes matbus innituntur ι unusquisque 'eam eliget quae magis areiserit. . Prima visio. Censuere perplures post Carthesium graves Philosophi, belluas nihil aliua
esse quam me S machinas a Deo ita dispositas,
ut x ios: prout opus fuerit motus producere POS sint ; ideoque nullas omnino sensationes experiri. Certum est enim, inquiunt, Deum pro sua Po lentia id emcere posse, sicut plurimas plantas ita disposuit, ut se foveant et tueantur. Aliun de cur Deus eas tot miseriis obiecisset, si eas sentire possint ' Unde prouenit haec uniformitas actionum, si iis intelligentia concedatur 3 Iis autem concedi debet si animam habeant, cum Sit animae cuilibet essentialis. Secunda opinio. Becentiores philosophi communiter censent helluas animabus quibusdam sensitivis donari, ot tamen omui intelligentia care-ve. Id enim, inquiunt , sensus communis tuo croconsirmatur. Nam omnes populi evidenter con-
250쪽
facetio II. α ssentiunt tu helluis quasdam esse sensationes; eumque riderent qui eas assereret non magis quam arborem laetari aut dolere, cum percutiuntur, aut nutriuntur. Non omnes equidem earum actus spontanei sunt, sed plurimi deprehenduntur quos nullis causis physicis tribuere possumus; sic ad vocem subsilit equus, et canis advolat. Quod si aliqua sit actionis uniformitas, id provenit ex desecta intelligentiae et reflexionis, quas sine ratione dicunt adversarii animabus essentiales, cum Deus creaturas diversae speciei creare possit. Quantumvis autem persecta Si in earum organa, Cum careant facultate ideas comparandi, imo et generalia concipiendi, numquam aliquid perficere aut invenire possuut; et inde sacilla expiloatur ea
constans actionum uniformitas.
Utraque haec opinio nullo invicto nititur argumento, nec ullo impetitur; alterutram ad arbitrium quisque potest eligere, quae nullis incommodis gravibus subjicietur, modo praemissa propositio sedulo retineatur.