장음표시 사용
71쪽
speotes aliquo toto Vel genere, per gradus con tinuos ab hoc ad Singulas partes aut species progressus fiat, successive Probando omnes quae
Quaest. 4. Quid est methodus carthesiana pRev. Per methodum carthesianam ea intelligitur quam adhibuit eximius ille Philosophias instaurator Carthesius, ut, omnibus excussis praejudicatis opinionibus, ad aliquas certas tandem insallibiliter perveniret. Omnes suas statuit cognitiones ad examen revocare; atque ideo principia quaedam indubitata certitudinis inquisivit, et medium quo posset de conclusionibus certiovesse. Quapropter sibi legem nihil admittendi imposuit quod non ita clarum et distinctum esset, ut id in dubium revocari omnino re uguet. Quo semel admisso principio , per analysim simul et- synthesim, generali examine, quod dubium methodicum vocavit, ad disquisitionem veritatis processit 3 atque ita omnibus vero philosophis desiderium in sudit viamque stravit, ut ad sublimea
istas cognitiones pervenirent, quas stupendo con templatur ingratum hoc superbumque Saeculum. Non adnotare opus est quanta side adhaeserit iis religionis christianae miris veritatibus, qua S tantopere despiciunt tot imbecilles linjus aetatis phi-Iosophi .
De Carthesio sic habet celeber orator ab Aea demia parisiensi praemio dona ins: ,, Finalmenis comparve in Francia un genio potente e ardi-M mentoSO , che tolso a scuotere it glogo delis principe deIla scuola. Quest'iuomo nuoVo Ven- ,, ne ad annunciare agit altri nomini , ,, esser flososo, non hastava credere , ma che, , bisognava pensare . A tai detii te smole tut- , , te .si turbarono . Regna a tutiora un' antica
72쪽
, , Ziata mente non pote va eSsere antica uel suos, nascere. Nondi manco mal grado te grida od il,, furore deit' ignoraneta si ricuso costante inente a ,, giurare che gli antichi sossero la ragione sus, Prema; egli provo in olire, che i suoi perse- ,, guitatori nulla sapeano; e che doueano distin ,, Parare cib ch 'essi credeano di sapere. Disco- ,, polo delia luce , invece d' interrogare i morti,, o gli Dei della scuola , non consulto se non ,, obe te idee chiare e distinte, la natura e Γeis videnaa. Colle sue proson de meditagioni iras- , , se mori det eaos quasi tu ite te scienete; e, peri, uri colpo di genio ancor pili grande, dinaostro, , ii viconde vole soccorso che prestar si douea - , DO, collegolle tuite assienae,ae itinalgo te une, , sulle attre, e collocandosi di pol su questa ci- , , ma, a vvlossi con tulte te large dello spiritori umano cosi riunt te allo scoprimento di quelle,, grandi verith, che altri dopo lui pili fortunais ti sursero a Sublimare, ma perb seguendo i, , luminosi sentieri da Cartesio delineati.
73쪽
DE OBIEcTO COGNITIONUM NOSTRARUM. Quinquin objectum cognitionum esse PoteSt, vocatur ens. Quia autem ens multiplicis generis esse potest, fiunt ordinarie in hac parte tres divisiones, quas solent philosophi, Metaphysicam, Moralem, et Physicam nuncupare. Dicemus Primo de Metaphysica .
ΜETAPAISYCAM vocamus eam scientiam quae tractat de rebus a materia segregatis, sive ita Sint tantum per mentis cogitationem et abstracticiis nem, ut ens in genere Spectatum, sive ex natura sua ut spiritus. Pars quae de prioribus tractat, vocatur metaphySica generalis, seu ontho
Iogia, id est sermo de ente; alia vero specialis, seu pneumatologia, id est sermo de spiritibus.
74쪽
Cum onthologia sit scientia entium, inquirere debet iv de elitium essentia et proprietatibus; de speciebus; 3' de relationibus.
LBTIcutius I. De essentia et proprieta lilius entium.
Resp. Entia vocamus ea omnia quae sunt vel esse possunt; sic ens dicitur pariter mons terre nonS aureus, quia posterior esse Potest.
Illud autem possibilo dicitur cujus attributa inter se consentiunt; impossibile vero id cujus attribula repugnant. Sic impossibilis est circulus quadratus, quia rotunditas excludit quadraturam. Atque hinc patet possibilitatem esse necessariam, naec a Dei Moluntate pendere; ideoque nullo modo impossibile seri ρosses possibile, aut oice Mersa; quia Percipi nequit convenientia, quaecum que nugatur hypothesis inter attributa quae re- Pugnare concipiuntur, aut vice versa, alioquin Dei intelligentia mutaretur, diversaeque fierent ejus ideae, quod sano absurdum est, et dici nequit quin Dei Iabefactetur immutabilitas. Aliun de cum impossibile sit nihilum, nec a Deo ne ab alio concipi potest, eum nullas habeat proprietates; porro Deus id agere aut Producere nequit , quod non exhibent persectissimae ejus ideae; quae modum et typum continent omnium
Quaest. a. Quid intelligitur per essentiam et Proprietates rRev. Essentia dicitur illud sine quo res neceSSs nec concipi potest; sic anima et corpus Si mul juncta sunt nominis essentia; ideoque Continet Omues proprietates entis necessariaS. Pro
75쪽
prietas autem illud est quod pertinet ad essentiam et ex ea sequitur ; sic in Deo aeternitas , immutabilitas. Ex iis una aliarum est veluti sons et ratio, ideoque eas in cognitionum ordine ara tecedit, et vocatur attributum primarium 3 alia Edicuntur tantum attributa essentialia. Quidquiclad ens aliquod pertinet, sed Sine quo tamen eS- Se Potest, Vocatur modus, accidens, et aliquando ρroprietas accidentalis. csentia quando spectatur prout in Se est, Si-ue ulla alictatione ad eius existentiam, dicitur essentia metaphysica , aut simpliciter essentia ;si spectetur ut existens, vocatur essentia Physica, aut potius exibtentia; quae quidem omnino Pendet a Dei potestate et libertate. Prior autem omnino necessaria est et immutabilis quia sundatur in ideis Dei necessario immutabilibus. Aliunde, quomodo sieri potest ut attributa quae Sese excludunt, Possint simul consentire, aut vice versa r Quomodo haberi posset idea alicujus reἰ; siue iis attributis quae necessario in ipsius idcam ingrediuntur, aut cum iis quae necessario excludit Z Nonne evidenter Dei intelligentia mutaretur
Hinc patet proprietates essentiales esse pariter immutabiles, quia ex iis constituitur eSSentia; a' proprietates oppositas non posse simu neodem ento subsistere, quia cum sibi necessario repugnent, ens esset impossibile; a ' ex duabus Proprietatibus oppositis , unam necessario Μα-ctum importaro , quia non est realis oppositio, nisi ;nter ens et nihilum 3 4' possibile supponi Posse existens absque ulla absurditate, alioqui impossibile esset, hinc axioma: Possibili posito in actu, nihil sequitur absurdi; 5' persectiones Seu proprietates entis, ejusdem naturae esse quamens ipsum, siquidem illud constituunt. Essentia uecessario una est et unica, quia eadem in omnibus reperitur; existentia autem una est et singularis, uou vero Deceoctario
76쪽
vim dicitur id quod est indivisum in sct, ct dii. Misiam α quolibet alio: unicum vero, id qnodomne aliud excludit in eodem genere. Unitas triplex; scilicet nιetaybsica quae convenit spiritibus, qui partium sunt expertes; Physico, quaa corporibus; et moralis, quae societatibus competit . Quaest. 3. Quenam praecipue in existentia seu essentia physica distinguuntur ZRωρ. Quatuor: Neritas, bonitas, identitas, et
t ' Veritas entis dicitur eius conmusio cum suis attributis, ideoque verum dicitur ens quod habet id omne quod pertinet ad ejus naturam , et in hoc sensu omne ens oerum est. Quandoque tamen dicitur falsum, sed quia non habet eas Proprietates quae necessariae sunt ut vere sitens quod esse judicatur; sic aurichalcum dicitur aurum fatium. 20 Aouitas consistit in Eo quod ens habeat omnes Proprietates necessarias ad ejus integritatem et persectionem, aut ut sinem assequatur 3 ideoque omnia entia sunt bona; quia omnia habent necessaria ad persectionem suam; et ad fi
3' Identitas est perseverantia entis in eodem statu. Dividitur in pusicam et moralem. Prior excludit omnem quoad substantiam mutationem, ideoque corporibus viventibus non convenit, quia Semper eorum partes paulatim nuunt ut novae superveniant; sed iis convenit moralis quae tantum sensibilem excludit mutationem, quia haec continust exhalatio ita fit, ut nulla mutatio deqprehendatur, Dividitur etiam in substantialem, personatem set accidentalem, prout excluditur omnis muta tio in substantia, persona, aut modiscationibuS. Identitas accidentalis nulli enti contingenti persecte convenit, quia omnia ex natura sua Sunt
mutationi obnoxia, saltem in modis et acciden
77쪽
tibus. Personalis autem, et substantialis , ton veniunt omnibus entibus spiritalibus, qu ia eorum substantia nec crescere nec minui potest 3 neque persona afficitur cum non desinat esse idem animus singularis, sui juris, suarum operationum
conscius et principium; proindeque id quo persona constituitur.
Identilati opponitur distinctio, proindeque a
sortiori dioersitas. Distincta sunt ea quae unum et idem non sunt; diversa vero, quae non similia sunt. 4' Duratio est entis existentiae continuatio, Seu existentia perseverans. Triplex est: aetemutas, aeυum, et te us. aeternitas est duratio,
sine initio et fine; aevum, duratio sine sine; tempus, duratio cum initio et fine. Tempus dici potest mensura motus; res autem dicitur per majus vel minus tempus perseverare, Drout Plu ribus vel paucioribus correspondet motibuS aequa- Iibus. Debuit ergo ad tempus definiendum is adhiberi motus , qui constantior , generalior, et notior foret: ideoque adhibitus est motus solis , quo dies et anni determinarentur. Atque hinc patet in aeternitate nullum essEtempus, proprie loquendo, quia dari non potest in aeternitate prius et posterius. Aliunde nullus numerus, nullaque successio supponi potest infinita. Tandem infiniti simul esse nequeunt dies,
menSes et anni. R ternitas autem est duratio eadem Semper Perseverans, Seu existentiae SemPiterna permanentia, quae omnem seriem ut Potenecessario finitam excludit, proindeque omnem temporis successionem et Prolongationem.
78쪽
Eseti A. dividere solent philosophi i tu ens necessarium et ens creatum , a' tu substantiam et modificationemr 3' in finitum et infinitum. EnS nece arium, seu ens simpliciter, diciturens quod ex se existit et omnes comelectitur persectiones, ideoque ab infinito non distinguitur . omnes entis gradus, proindeque omnium etatium sormam et exemplar continet; quas, cum extra se Per voluntatem producit, efficit ens creα- tum, seu imaginem ρroductam alicuius gradus entis cujus est plenitudo. De eo fusius agitur in metaphysica Speciali. Ens creatum dicitur etiam contingans, quia potest existera aut non existere. α' Substantia dicitur id quod in se subsistit, ut v. g. homo, terra, Sol. --5 vero, aut mo- discatis, opaalitas qua , inhaeret substantiae, ut color, figura. Substantia completa esse potest, seu totalis et incompleta. Ea com leta dicitur quas non jungitur alteri a qua perficiatur, ita ut sit omnino sui juris, et suarum sanctionum Principium, ut V. g. angelus et homo , et tunc
alio nomine vocator persona NHatur Sure itum, si ratione careat. Dcompleta autem ea dicitur quae in alterius compositionem venit qua Perficiatur, ut v. g. corpus humanum, et retinet nomen substantiae arat naturae.
30 Finitum dieitur id quod intra quosdam gradus persectionis limitatur; sic finitus εst numerus quilibet, et omne ens creatum. Insinitum vero , id quod omnes continet entis M'dus, Seu persectiones, et ita intellectum vocatur infinitum actu, seu actuale. Vocatur autem improprie infinitum potentia, id quod nunquam tantum eStut augeri nequeat, ut numerus et succeSsio quae
libet; sed poliori jure diceretur indesnitum.
79쪽
Hine evidenter patet unicum esse infinitum actuale et proprie dictum; nam praeter ens iIIud quod continet omnes gradus entis, Omnes Persectioues, nullum aliud esse potest quod non limitetur ad quosdam entis gradus, ad quasdam Persectiones, quodque proinde non sit infinitum. Aliunde, si plura essent infinita, aliud maius concipi posset, nempe unicum infinitum in omni
genere; ergo vere infinita non essent.
Hie inquirunt philosophi qua ratione nobis innotescat finitum in genere, aut infinitum. Conintendunt carthesiani finitum in Fonere, id est ad aliquod singulare non determinatum, cognoscitantum negatios, id est per infinitum cujus est negatio , sicut tenebras cognoscimus ut luminis negationem; infinitum vero cognosci Positive, id ost in se et per propriam formam. Aliter omnino sentiunt Iohiani , qui contendunt infinitum cognosci tantum ut finiti negationem, quia nempe percipitur ut limitibus earens quihus finitum circumscribitur. Longius alii procedunt qui ns-gant ullam dari posse ideam infiniti. Isti ea raritione sucidantur, quod mens nostra necessario fi- Nita non potest infinitas concipere persectiones; et eadem ducuntur ratione lolitani ad asserendum ideam hanc esse tantum negativam , nec aliud importare quam limitum negationem. Quaestionem hanc otiosam et abstrusam praetermittimus, quasi alumnis inaccessam . Unum duntaxat notabimus, non necessarium videri ad percipiendum infinitum actuale infinitati eoncipem Perse-etiones, sed sufficere ut Primarias ejus proprietates comoScamus, v. g. existendi uecessitatem,
in pendentiam, 'intelligentiam, atque illud pro
merea a quovis alio Secernamus; nos autem has cognoscere proprietates ita certum est, ut in dubium revocari non possit. Aliundo, nisi eas in ontis summi et infiniti idea perciperemus, et quidem via intuitionis, nullo modo a nobis cognosci possent; quia nullibi, nisi in onte summo,
80쪽
seu in ente simpliciter, cui soli conveniunt; deprehendi possunt.
. RELATio dicitur connexio quae existit inter entia quorum unum ab altero pendet; aut occasio quam dat unum de alio cogitandi. Sic adest relatio inter causam et essectum, patrem et filium, etc. Tria in relatione distingui possunt; subjectum , seu res relata ad alteram; terminus, seu objeetum cui aliud refertur; et fundamentum. seu ratio proPter quam refertur. Relationem esse aliquod ens ab objectis relatis distiticium, iisque superveniens, credere tam
ineptum est, ut vix credi possit plurimos philosoptios id asseruisse . Quis enim non videat ex duobus objectis aequalibus aut relativis unum mutari, quin ulla superveniat alteri mutatio vel degradatior Duplex distingui potest relatio: una similitudinis , qua duo objecta aequalia ad se invicem reia seruntur; altera dependentiae, qua unum objectum ab alio pendet: priorem, ut pote nullius utilitatis, omittimus; do posteriori pauca di
. omnis hujusmodi relatio necessario est vel actiore , vel Panisci; sed utraque essentialiter eor- relativa est, neὐ una sine altera esse potest; si enim ens utrum agit super alterum, istud necessario patitur actiouem. Omnis relatio activa per Potentiam producitur; exercitium Potentiae vocatur actus; subjectum in quo residet potentia dicitur carasa; quod ex actu resultat, Vocatur essectus; Id quo utitur ausa nuncupatur medium, quia medium tenet inter eam et essectum. Hinc omnis relatio est, Mel causae ad sectum arat modium, oel mediiud snem aut essectum.