장음표시 사용
221쪽
3 o DE DIALECTICA DECIM VM ARGUMENTUM,
TESTIMONIVM a Zrgumentum, quod de Themate
se alijs Argumetiscu Themate collatis,tectatur. Et alias Graece μιακτυειονet μαρτυtis,et abas iudiciu,κ σις,κρι -
ριον, Autoritas,c τένθια,2 quatenus verbis constat,
Gatu. i aute tecti montu dicit, T stis dicitur, tonLaudarar, et iudex etia. Et Tectis interra niuratus, interriptaraati , Tectimonium dicit. Huim igitur Argumenti Notaesum i voces,et aliaesimiles t tectari,testificari,tessimo; iudare, 'tectimonium dicere tectem vocare vera ibere, et Inonyma. Ais huc etiamspectant Lex,Sententia Istuctris,γνῶμα δρῆα, lophthegmata,Prouerbia,uemfama et rumor, similia. Hoc autem Argumentum pon sumita est seu autoris Sapientia se irtute se aliorum Argumentorum Natura Dde Topica Ciceronis,se Rhetorica Arict lib. I. V. . Et lib. 2 cap. 1 Vnde et Dei des ua voluntate tectantis amplis imulectimonium ea, is dem non adhibere,nefas eis Deus enim maxime Sapientia sevirtute excellat. Et Scriptura proinde, quae Dei quasi tectimonium,det oea.ηιοπιs eis,prancipia ac demonstrationesuppeditat, strationes etiam iudiciopra . iudicat. In tectimonise autem quae verbis conssant,citandis,non tam
verborum,quamsensus ratio habenda est, necsemper opu est verba annumerare simodopensiusseruetur. Unde se Apostoli non semper tectimonia Prophetarum Urim verbis citant. Sic Moses Num. 14. ves Verba ipsius Dei, non indem verbis sed alique se multo breuius repetit ex cap. 3 q. verss. Exod. Et eundem locum repetit David ai. Io 3 vers .alijs
verbis se multofusius. Matth ai .v. s. Dctimonium Zasha- ex cap. 9.v. 9. Hoc modo citatur. Et verba Esaiae, Rom. s.
222쪽
exprimere,cum Idalias nolumstit.
Testimonium autem quo adhoc insiluiu attinet duplexessepotes, Scripturae et TVaturae cripturae est, quod exscripto repetitur. Sic David et Prophetae ex Mosi Chrsim et Apostoli ex Mose, Davide et Prophetis, doc Pranae uae tesimonia repetui. Et Nouum Testamentum nihil est aliud, quamperpetua quae-
surrectione probandam sumitur Luc. et .v. 2 3. Tum dixit ad eos: O amentes tardi corde ad credendum omnibusque locuti sunt Prophetae,scdoli. S.V. 39. Scrutamini Scripturas.Nam illae testificantur de me. Et, 4.V. 6. Si Mosi crederetis, crederetis&mihi de me enim ille scripssit.Act. IO.V. 3. Huic Omnes Prophetae testimoniuperilibent, orc. Et, 26 v. 2 2. Ego nihil doce extra ea, quae Prophete Nosses predixerui futura nempe quod Christus est et passurus,crc. Et iaScap. 8.V. O. TCstimonium suae doctrinae ex Mose repetit ad Legem, inquit,&ad testimonium. Et,Malachiae .V. .Mementote Legis Mosis Pauliis ad Rom. Dauidis testimonio doctrinani suam de gratuita iustificatione coiirmat ex Psal. 3 2.V. I.
S I etiam Dauid explicat beatitudine hominis cui Deus imputat iusticia absq; operibus dicens Beati quor xx rum
223쪽
ru rem ille sunt iniqtiitate 5: 'UOrta tecta sunt peccata. P phys etiam Pauli testimoniu citat, a. 3. V. IS. . Sicut 2 charus frater noster Paulus pro sibi data Sapie tia, scii sit vobis se . . PAVLVS ctiam prophanorum autorum testimonia,
sed rarius, citauit, idq; ter tantum Ach.47.V. 2 8.In Oncione de Deo apud Athenienses Philosophos, Arati
Poete testimonium citat του γὰρ ἡ γεν ἔσμεν id est,huius namq; genus sumus id est , Dei progenie sumus. I. Cor. IS V. 3 3 docet No audiendos Epicuraeos, qui vita secuturam negabant, proinde Voluptatibus indulge bant testimonio Menandri Comici: Mores bonos commertia corrumput mala. Ad Titum I. v. Ira dixit Quidaex ipsis proprius ipsorum Propheta Cretensi mendax,
mala bestia, venter inersq;. Vbi Epimenidis testimonio utitur, quo vult docere Cretense acriter obiurgandos. SCRUPTVR AE ergo Argum etO, Omnis narratio Historica tum fac ra, tu Prophana, tota Euangeli doctri. na, nititur. Crcditur aut e maioribus res gestas narrantibus, propter amorem Veritatis, qui hominibus naturalis est &propicrs οργυι erga libero S&posteros propter quam non facile illos falsis narrationibus seducunt. In testimonij autem citandis summu Sophisma est
ritu Sicut Carus noster frater Paulus, pro sibi data Sa- picti acti asci ipsit vobis ut qui in omnibus fere Epistolis loquatur de istis.Inter quς sunt non ulla disti cilia intellectu quς indocti parumq; stabiles detorquent it&reliquas scripturas, suo ipsoru exitio. Corrsipitur aute Sesus trib. maxime modis Ellipsi, Pleonasmo,&Enallage. De qui b. sic scribit Tertullianus de Prescriptioni b. Heretico, ru Heresis, inat,si quas Scripturas recipit cas adiectio
nibus, detractioni b. ad dispositione sui instituti inter-
224쪽
uertit: vii recipit no recipit integras .Et si aliquatenus integras prς stati. nihilominus diuertas expositiones cometa, couertit Et Philippus Melanchthon cotra Staphylum Vsitata, inquit, sunt haec artificia Sycophantis, confundere diuersa, diuellere coniuncta, excerpere mutilata cistingere falsas Interpretatione S. ELLIPSI Ses,cuverbis quibus Eom isse corrupitur Mat. .V. 6. Dicitq; ei Si Filius Dei es iace te deorsum. Nam scriptu est Angelis suis madabit de te,ut tollant te manibus: ne quando ostendas ad lapidem pede tuu .Testimoniu est ex Psal. 9 .v I a. citatum. In quo Ellipsi comissi tri atha,ut Christo imponeret omisit enim hec Ver- ba Ps 1 inlin testimonii Vt cuctodiant te in omnibus vij stui Est etiam Ellipsiis, cum ex uno Scripturae loco, non considerata totius Scripturae mente, nec Ilorum4OcOrum habita ratione de doctrina pronunciatur. PLE O NAS MVS ebl cisin Perbas addatas, sensius di pra
natur Ellipsis autem se PDonasar re interdum coniungi olent, mi in Compositiones Diuisitime e quo uilius Martyr ib. . Religros in IIus,l iis casside insidiari, Iuperiora deanta essequentia non a dis se ita mediae is, et ut verba sentensiuxu. , ac ira In nudispro arbitri ludas. ENALLAGE B, ὰm e verbis immutatis, vel ii Amet m- ίπrtat bus ensi corrumpitur vi, ciem quod stirate dictam ea, pryri accipitur,aEt contra unde controuersita ritu descripto sententia. Ioli. 2.V. I9. Et dixit Iesus Destruite teplum hoc i&mbus die b c riga illud. Vbi Christus Tropice la Metaphorice tepli voce usus cst de suo corpore,v. 1 Ille aut dixit de te pio corporis sui. Hoc aut ludet aliter rim Tropo acceperui, V. 2 O. RespJder ut ergo Iud ci Quadraginta sex annis adificat ac stteptu istud,&tu trib. dici, .criges illud ZEt falsi testes,Mati. 26.v. 6 I. Postremo aduenientcS
225쪽
duo salsi testes dixerust Iste dixit Possum dis luere temptu Dei,& triduo ipsim dificare. Atq; hi tres fontes maximorti Sophismatu in doctrina Ecclesiae etia hodie sui. NA TURAE testimonia ect,cum ex ipsa natura homin ,ιestimoniusumitur Bodpriuatim κει τηριον appentur. Ei partim Diuinum,partim Humanum,ct Superior fere appendix ea.Esi h Sen aut mentisUensu e Experientiae est,cum exse 2 testimoniumsumitur. Ais hocprimu uit doctrine caelectis traditae Argumentum. Prophetae enim se, postoli,σal, veteris Ecclesiae homine ij, qui Deum ipsum se Chrsumi
docentem se miracula edentem audiuerunt CP viderunt, te
sim vobis.Ne ergo ficiatis vobis Deo S argenteo aut aureo S.Dcut. I.V. 3 . VOS Vidisti quod Iehoua vos portauit in deserto Sicut homo portat filium suti. Quare prPsenti animo estote Mati II V. .Profecti renunciat lo-hanni qua auditis videli S.IOh. 2O.V. et O. Eictam haec dixisseti ostedit cis manus datus suu . Gavisi sunt ergo discipuli viso Domino. a. Pet. V. I 6. NO arte compositas fabulas secuti, vos docuimus de Domini nostri Iesu Christipotentia&aduentu. Nam ἐπιαμ sumus maiestatis ipsius: id est, Spectatores, qui propriis oculis maiestata eiu cospexerimuS. 1.IOh. Ι.V. I. Quod crata principio, quod audiuimus, quod vidimus oculis nostris, quod spectauimus,& manus nostrae contrectarunt de Sermone vitae, id annunciam US.
226쪽
viro quide conlatu esse, dedecorisiit. 2. COr. I.V. I 2. Gloriatio nostra haeccst, testimonium videlicet conscientiae
nostrae quod cum sumplicitate lynceritate Dei: non cum sapientia carnali versatus sim in mundo, potissmata apud vo S. Ad Rom. 2.V. I .Nam cum gentes que legem Scriptam nonii abent, natura quae legi sunt, faciunt: sibiipsis sunt Lex ut qui ostendi in opus legis criptum in cordibus suis Luna testimonium reddente ipsorum conscientia: cogitationibus sese mutuo accusantibus aut excusantibus. Vbi Paulus naturae menti &cOΠ- scientiae testimonio gentes eas peragit coram eo. Atque hactenus deprima Dialecticae parte, Argumentorum inuentione.
TIONE ET IVDICIO. O CTRINA Inuisionis et Argumentoruia exposi-ia, ct meptas Sacrae Scripturae Euarata,vt hoc tepore nobis in mente venit nunc ut Argumentoru magiscosutatur, breuiter de eoru,cum Themate et
intersi, Disositione es Di stitionis Iudicio, alio addar si Ga tu quide ad Sacrae Scripturae usum,tractatione et explicatione doctrinae coelei tis,utile se necessarii7 esse videatur Vt enim ι- terarum usus in earum coniunctione , 7 in Syllabis et vombussit,co stit ita et Argumetorum μου, in Disos mone et Co- iunctione,ipsorum, cum Themate et interse consi fit. Dispollitio igitur est altera pars artis, de argumenta cum Themate et tersi di onendis. Quae et iudicium et κριτηκ iacitur. Haec, doctrinam Inuentionis, quaepe ei nita et quasi vaga est, a numerum quendam certum et finitum, Eringit: et avfum in docendo accommodat,ut ea tantum proponantur,quae vcre et recte proponi po in et debeant.
227쪽
DISPOSITIO aute duplex est,Simplex Coiuncta. yimplex est Enumiati Enunciati autem es argum Gi cu Thema
te Dissilio Esque quas Syllabari vel quasi domω, conctans
uxore se viro,ut ait Valga. uod Aristoteli ὰπος σις, idea Ciceroni unciatum, Fnuciatio Pronuntiatum, Pronuncia tio, ustum,et et Omem, id est Propositio dicitur Alias etiam λήψιμα id si,Sumptum, λ ψις Sumptio. Θ εσι ostitio drarius dicitur. in arte autempriuatim, Praeceptum, Praeceptis,Documentum,Theorema, Consiliu, Monitum res Metaphorice rama, non, si uti Stoicis etiam κατάληψις se κατώλήψια
ident,perceptio 'comprehensio. Et apud Platonem in Minoe, etiam Lexta ritur. Et is euidens opper se notum est, Aricto reliαρχεν idea, principiώ. Dem Ajίωμα. ρινα ἔννοια esidiat, communissententia. E M P L A. CHRISTUS est Filius aeterni Patris o Mariae Vidi siniS.Christus est ciuis ad auro saluti nostre. Christus est natus Bethlehemae. Christus est natus tempore Herodia in passus sub Pontio Pilato. Christo aduersatur B clial: Antichristus Christus est similis Agno&Lconi. Christus constat natura diuinain humana. Christus ergo si per na constans natura diuina&
Christus dicitur quod unctus sit Rex: Sacerdos Hebraice Messias. Dicitur uestis, qud populum ilium
seruet. HAEC omnia autoritate es tessimonio S. cr. Scriptura
Eocerio probaritossunt ut in Argumenti uectum II. Sic, Fidea
228쪽
Fides cst donum Dei, et Spiritus Sancti per verbumem caci S.
Fides iustificat. Fides est in me te voluntate di intuetur ProminiΟ-ncm, Misericordiam promissam, Malia bona promissa Fides habet comites,4 imorem Dei, Spem,Patientia,
Fides pugnat cum dissidentia: desperatione. Fides cst smailis manui, munus oblatu apprehendeti. Fides constat notitia verbi promissionis: fiducia misericordiae promissae. Fides ergo est Notitia verbi fiducia Misericordiae. Fide Scsta Graeco πωτω quod ab Hebraeo 'as est id est, persuadeo Significat enim certam persuasionem. Graece-ςις, alias πιπίτιμις Item ελεγ QSIρ-ι , Hebraice Emona Atque haec omnia testimonijs Sacrae Scripture doceri probari possunt. .
DOCTRINA, AFFECTIONES ET Lege GeneraleS.
EN UNC IATV M Legitimum in doctrina quidem comu-nt,verum se utile eis In accurata autem Assirmacum. Reciprocum in arte etiam Catholicum. D V VER ET UTILI. Di CTRINA M communem in praesentia appella, in qua
vel verum docetur, vel apum re litur. His ergo Enuciatumo ne lepotimum verum se utile est. Verum est,in quo Areumetum de Themate veru es quam veritatem in Philosophi e s et ratio rem ipsim costaerans, .udicat: nTheologia autem Scriptura Esa, ex ramatica et
229쪽
variorum locorum cosiatione recte intellecta Falsum aut contra ea si uod summum in omni doctrina vitium et Soph fama est. Cymodvel exsimplici ignorantia vel malitia. existere solet. plusema autem Fas,sectant omne ere Fasiaciae loci Vt Fallaciasecundum non caussam ut caussam secun dum no sectum vi ectum, Scc.ex quibwfalset Enunciata exictunt. Et cum resserio agitur,nonsolum Eanciae, sed etiam Calumniaesunt et exitiosa mendacia. De hac lege Aristoteles Ethicor I cap. 6. sic ait: Et si, inquit,nobis dissicilis existit qui aestio, quod nobis amici sint, qui Idaeas induxerunt tamen aequum est veritatis caussa etia sua decreta tollere, philosophos praesertim. Etsi enim utrique cari sunt tamen pium est pluris aesti mare veritatem. Et Christus Matth ue V 3 7. Sit sermo,ia. quit, vester est est, non non. Et ad Philippenses .vers . Quod reliquum est, quaecunque sunt Vera, ea cogitate. Diligenter igitur videndum, ut doctrina ad veritatem poti squam autoritatem aut opiniones hominum di-rio atur oeno solum quid Aristotcles aut Plato dixerint: sed etiam quid sensus ratio sana probet co sideretilr, Tum in Scriptura, qua fide testimonia Scriptura ad dogmata, ab interpretibu citentur.
priuatim quod adremproposita, et audientium usum et capiuet locum et tempus accommodatument Specialiter autem in Theologia utile ect,quod ad De loriam et aedis uationem Ecclesiae pertinet et inanimis homini pietatem alat et augeat.
Da hac lege Isocrates in laudatione Helenae Multo, inquis, satius caede bonis itilibus rebus, praeclaram
230쪽
sententiam, quam inutilium exquisitam habere scientiam: in magnis modis se excellere, quam longe prς- starc in paruis,& nihil adiumenti ad hanc vitam adferentibus Et Mati Ia .v. 3 6.De omni otioso verbo reddituri sunt homines rationem in die iudicij. Et, L Or. I .versari. Omnia fiant ad aedificationem Ecclesis. a. ad Tim. a. v. 12 Haec suggere obtestans, ne verborum pugna sectetur quod nullam adfert utilitatem. kt, ad Tit. 3. Haec Vol te proponere lasserere quae sunt honesta itilia hominibus. Stultas autem Quaestiones fuge sunt enim inutiles vanae DEBET igitur',qui doce altero quide oculo veritatem: altero vero tititatem se necessiatem doctrinaesemper intueri,se ad haec duo doctrinae cursum dirigere. De veritate autem: utilitate do binae iudicare et censere hominisprudentis emes in sua arte artificis: qui aetate se usu valet, se in negotiis vitae se docibinae sartis meditatione diu sed o versati H PUm ut Plato a. do Legibus ait Beatinent , cui velin Senecta contingit, mi Sapientiam severa opiniones 'mas assequiposiit.Rudiorum autem et Imperitorum, quorum adhuc infirmum est iudicium, in ex iudicio autoritate praeceptorumc eritiorupendere in i spraesertim, quae obscuriora se magis controuersa sunt, se captum eorum superant. Nam mi ait Aristoteles Uench. . cap. L. Discentem oportet credere .
to meciproco . DO CTRINA M accurata in praesentia voco in qua verum tantum,ids breuiter docetur In hac ergo Ensicia