D. Basilii Magni, Archiepiscopi Caesareae Cappadociae, De moribus orationes 24., a Simone Magistro ac sacri palatij quaestore ex eius scriptis olim in unum congestae

241쪽

omnino minores pendes. Talia conflata gens, ac eiuscemodi uerbis blandiens. miserum inescat, libellisque alligat, &supra illam urgentem paupertatem, libertatem etiam ipsam ei adimit. Heu miser quid facis λ fructus exigis ab inope , qui si te ditiorem reddere posset, non

prosecto fores tuas obseruaret. o in gentem calamitatem, ad auxilium implorandum cum se miser reciperet, ii stem inuenit; medicameta salutaria qua rens, in uenena incidit. cum uiri pauper talem leuare deberes, indigentiam ipsius adauges, non aliter ac si quis medicus ad aegrotantes accedens, loco restituendae sanitatis, etiam exiguas insuper uires, quae restant, eis auferat. Miserorum calamitates ueluti occasiones quasdam ad ditescedum arripis. & sicuti agricolae pluuias exoptare solent, quo semina e rum multiplicentur; ita tu inopiam ac indigentiam hominu expetis, ut ex tua

pecunia quamplurimum lucri capere possis. Ac ille sane, qui ob mutuam pecunia usuram pendit, in summa rerum desperatione miser uersatur . nam cum Pau'pertatem respicit suam , omnem spem restituedae pecuniae abiiciti cum uero sentem

242쪽

ORATIONES. I

sentem necessitatem perpendit, non dubitat mutuo ad usuras sumere. Vbi uero pecunia erogauerit, tempus autem praeterlabens usuras secum adduxerit, non

noctes ei requiem ferunt, non dies hilaris est, non sol iucundus , sed iniquo animo uitam fert. odio habet illos dies, qui

ad praestitutum tempus accelerant; extumescit menses quasi usurarum patres. &siue quieti sese tradiderit, per insomniuMneratorem conspicit; malum, me hercule, capiti suo insomnium, siue uigilias egerit, nihil aliud curat, & cogi tat, quam usuram. Verum iure optimo dicere possem ad eum , qui aes alienum contrahit, Bibe aquas a tuis uasis, hoc est, proprium sumptuum rationem habeas , ad alios uero fontes ne accedas, sed ex propriis aquarum uenis solatia uitae haurito. habes uasa aerea, uestitum, iumenta, omnis generis supellectilem , haec restitue: omnia enim perdere tolerabilius est, quam libertatem . Sed dices,

Publicare haec erubesco. quid igitur facies, cum paulo post alius ipsa proscribet, ac in oculis tuis paruo astimabit satius multo est consiliis paulatim inuentis necessitatem tolerare, quam alienis

243쪽

aceruatim elatum, postea omnibus rebus

limul denudari, atque spoliari. Proinde si tibi facultates suppetui, unde quod mutuo silmpsisti, restituere Iressis, cur non potius iis bonis praesentem inopiam propulsas p sin uero spem restituendi abi

cisti, malum malo prosecto curas . Pauper nunc es, at liber. ubi uero mutuum

ad usuram sumpseris, non ditesces, luhertatem uero perdes. nam is, qui mutuo sumpsit, seruus est eius, qui ei in mii ,etuum dedit ; nec solum seruus, sed seris Mus mercede conductus, crudelem serui, tutem seruiens. Canes ubi aliquid acceperint, subito mansueti fiunt: at foener tor plus iusto accipiens, magis irritatur. non enim latrare cessat, sed multo plus exigit. etiamsi te iuramento obstringas , fidem non habet, perscrutatur interna,

commercia tua curiose inquirit, uxore praesente pudore affectum , coram amicis contumeliis onerat , in foro minas

iactat, in die festo noxium est se ei obuiam dare, uitam denique tuam intolerandam efficit. At ingenti, inquit ille, necesse itate premor . nullus alius mihi est pecuniarum prouentuS. quam , quaesis , itaque tibi utilitatem haec hodierna di- latio

244쪽

latio affert mutuum enim non penitus liberat, sed solummodo ad tempus inopiam leuat. si mutuum non sumpseris, aequo quidem eris pauper, & hodie, &in posterum : at ubi aliquid in mutuum

sumpseris , grauius uexaberiS . nemo enim tibi nunc paupertatem uitio uertit φinuitum enim est ipsa malum. quod si

aere alieno te obstrinxeris , nemo te in crimen non uoca. bit, nemo tuam nullius

consilij temeritatem non detestabitur ,: consilium etiam tibi erit ineudum , unde rependas, & a quibus accipias, etiam a

que etiam cogitandum erit. At dices tuas facultates & ad usus necessitatem; di ad restitutionem no sustectura qu odsi etiam usuras animo reputaueris, unde; obsecro , tibi latus numerus pecuniae ac increscet nullus equidem mortalium uulneri uulpere medicinam facit, neque malum malo curat, inia'nam igitur ratio ne, inquit, uitam tolerabo meam λ sunt tibi manus, est ars, mercede conductus labora, ministri munus obeas, sexcentae sint uictus parandi rationes: sin uero laborem serre non potes, precibus conten

das ab iis, qui opes tenent. Sed dices, Turpe est petere ζ at ego dico longe tur- . i. pius

245쪽

pius esse, aliquem eo, quod mutuo sumapsisti, defraudare. Formica neque osti tim panem quaerendo, neque mutuo sumendo, uitam suam sustentare potest .apes etiam proprij alimenti reliquias rogibus impartiuntur; quibus tamen neq;

manus, neque artes natura attribuit. tu

uero sagax illud animal homo ex tantis artibus unam inuenire nequibis , qua uia tam tueri possis tuam Z locuples es λ ne mutuum sumas. pauper es λ ne etiam a cipias . si enim diuitiis amuis, mutuo opus non habes; sin tibi nihil est, mutuum

non rependeS. ne committo, quaeso, uia

tam tuam consilio, cuius te in posterum poenitere possit. In hoc uno nos pauperes , diuites longe anteimus, quod sciliacet curarum minus sustineamus . ludi brio etiam habemus ipsos uigilias habentes, dum nos somnum capimus, tum tiam rebus intentos, ac anxios, dum noSomni molestia caremus, animoque uacuo sumus. Qui enim aere alieno se obstringit, is & in paupertate erit, & nun quam curis uacuus, sed omni tempore uariis cogitationibus distinebitur, nunc res suas aesti mando , nunc aedes sumptuo- fas, nunc diuitum agro uestes denique

eorum s

246쪽

eorum , qui ei obuiam fiunt, Si haec, inquit , mea essent, uenderem tanti ac tanti, aereque alieno me liberarem . haec, inquam , cordi ipsius totos dies, ac noctes insident. si quis fores pulsarit, debitor sub tectum se condit . uehementer incurrit quis , cor ipsius percellit. latrat canis, ipse sudore madet, atque anxi tate summa afficitur , circunspicitq; quo se proripiat. instat praestitutum tempus, cogitat miser, quidnam falsi afferat , quonam ficto nomine creditorem proin telet. Cur multiplici ac uariae bestiae teipsum similem facis serunt lepores simul & foetum edere, & educare, ac etiasuperstetare. Pari ratione etiam foenera toribus pecuniae simul & ad usuram da tur, & generantur, atque succrescunt. nondum enim data est tibi pecunia,&iam praesentis mensis lucrum foeneratora te exigit. rursum hoc, quod est ad mutuum datum, aliud malum affert, & Ω-lud aliud alterum, atque sic malum in infinitum crescit . foenus enim, mea quiadem sententia, ex mali foecunditate nomen accepit. unde enim aliude λ) uel fortassis foenus dicitur, ob eos dolores ac molestias, quas animis eorum, qui mutuum

247쪽

tuum ad la suram acceperunt , asserre so leat . QSemadmodum enim dolor par, turienti, sic praescriptum tempus debi tori instat. λnus ex tanore, malorum

parentum praua soboleS. . Ferunt uipe' ras, materno utero perroso, partum ede re et hoc modo etiam usurae, erosis ac cor

sumptis debitorum aedibus, generantur. semina progressione temporis nascuntur, animantia etiam tempore perficiuntur 3 uerum usura simul ac generatur, simul

etiam parere incipit. Omnes res, qua crescunt: ubi iustam, ac sibi propriam magnitudinem attigerint, augestere desinunt : sed auarorum argentum omni tempore:accrescit. Muta animantia ,

quando soboles eorum ad pariendii ido nea est, ipse non amplius partui operam dant; at Mneratorum pecuniae, & suc-

cedentes pariunt,& uetereS renouant.. & perinde ac hi, qui ex cholera laborat, semper id, quod ante ingestum est, eliciunt et & si priusquam penitu purgati fuerint, alium cibum superingesserint,

summo cum dolore, ac lancinatione u munt; ita etiam qui Mnora exercent Musuras ex usuris transmutantes , antequapriora expurgetur, alterum mutuuna suff. . P erinducunt,

248쪽

ORATIONES. ITpeiinducunt, atque ubi paululum ali na in delitiis habuerint, deinde res ob proprias lugent. Sed inquies, multos si bi ex usura diuitias parauisse λ at ego a bitror plures ad restim rediisse . tu enim eos, qui sibi uitam laqueo finiuerunt noenumeras, qui cum eam turpitudinem , quae ex mendacitate proficiscitur, ferro non possent, mortem sibi fune consciue ego miserabile spectaculum , uidi, anquam, liberos cingenuos, ob aes alienum , quod pater contraxerat, in s . um pertrahi, ac uenundari. Non est iliabi pecunia, quam liberis relinquas tuis λigitur etiam illis insuper generis nobilitatem adimas. unam hanc ipsam, amabo, conserua libertatis possessionem; depositum nimirum illud ; quod ipse a parentibus tuis accepisti. nulli unquam patris paupertas crimini data est, at ob nomina paterna, multi in carcerem duntur . ne relinquas syngraphas , ex

crationem ueluti quandam patris in filios, ac in reliquos posteros. Diuitiae, inquit ille, si assiuxerint, nolite animum appellere..Suspicias, qua O, hanc uo-ς4 asiluxerint. fluxa enim vit uiuitiarum natura, torrenteq; cit s

249쪽

eos, quibus est, praeterlabitur . na alias alium literum solent permutare ,& pe inde ac fluuius ille, qui ab alto fertur, appropinquare solet iis, qui ripae astant, sta simul ut eos affligit, de repente secedit; sic etiam diuitiae celerrimum ac lubricum habent accessimi: quoniam frequenter alios aliis permutant. hodie huius est ager, cras alterius erit, ac paulo post alterius. Intuere, amabo, domos,& perpende quot iam nomina, ex quo concidere, immutauerunt, aliud ab alio

possessore nome ducentes. aurum etiam, semper e manibus eius, cuius est, dilabens, ad alium transit, & post ab alio ad

alium . Facilius est, me hercule, aquam manu comprehensam continere, quam longo tempore opes tenere. Ne igitur

quenquam ex iis, qui diuitiis circvfluunt, gloria & praedicatione efferas; neue beatam praedices uitam ipsius, etiamsi illi ex multis locis, atque luculentis sentiabus affluant pecuniae. Ne suspicias & Optes ipsorum abundantiam. Neque etiaomnis paupertas laudibus in coelum ferenda est , sed ea demum, quae est digna laude, & quae ad normam Euangelij di rigitur. multi enim sunt pauperes, si O-- pulentiam

250쪽

pulentiam spectes; sin animum & uoluntatem, auarissimi: neque eis inopia re rum salutem praestat, sed potius eos ani imus codemnat. Diuitiae, &gloria quatenus eos, qui eis praediti sunt, bonos non essiciunt, eatenus non sunt habenda in bonis . at qua ex parte nobis assiue itiam quandam rerum ad uita hanc tuendam afferunt, longe praestantiora ducenda sunt paupertate & dedecore. Atque haec quidem nonnullis a Deo opt. max. tuendae rei familiaris causa largita erant, uti A brahamo, Iacobo, & reliquis. hominibus uero nequam ideo tribuuntur, ut eos ad frugem reuocent. Verum quitantis a Deo beneficiis cumulatus , in peccato perseuerauerit, is seipsum reum αterno suppliciossatuit. Iustus quidem. M ei diuitiae suppetunt, non corrumpitur illis; sin ei desunt, non eas inquirit, ac mimium expetit. non enim ille iis, quae 1ibi data sunt, ad uoluptatem utitur, sed

ea rite dispensat. nemo autem sanat mentis in aliorum largitionem nimis anxie ancurret; nisi multorum opinionem respexerit , qui suspiciunt ac in coelum fe-xunt eos, qui semina aliqua dignitate a Dum sunt .. Quod si corpus neglexeru