장음표시 사용
141쪽
solii inter antiquos illos dilegentissinios in tempore:ergo sphera non est tempti .
terum indagatores variae fuerunt opinio. patet in sphera sunt tanquam in loco: inde tepore ut hie explicat Arist .sed adhuc tempore autem tanquam iii mensura est inter iuniores,qui velut natii,in numeris rationissociis tamen non est duratiosi gigantia posita longius aliqua pspiciunt. mensura Haec Aristot ita est quod sphera Nox- Seeundo notonilum,quod omnes quot locus communis est rerum omnium quae quot varie de temporesentiunt, conue- eontinentur sub orbe:sed quis dicet quod Ahille. α .p. 1iiuntqu5dte4n pus quiequid sit illii 'ane locus meus sit meae durationis utetit ra3 defensorii, sura sit certa durationum,motuum,Sope si cliceret meae quantitatis bene quidem: U F rationum rerum eorporearum.Athi quia sea durationis,miuinae: im ergo diuersa ecclorum motus regularissimus videbat, sit tmensurat tempus,&locus, quia una omnes tempus in coelo collocauerunt na est successivi, Si alia permanentis, ortet atri ex solis motu anni, inenses,dies,& noctes, S inter se habeant differentiam. s s, distinguuntu .HoedecJahatue itis ero e- 'ISecundo Corpus quod sicitur esse tem x tactiloquio, Pancio Cene. 1.dicitur.Fiantque pus,est de praedicamento substantiae: stilluuiitiario infirmamento coeli c dividant tempus in praedicamento quantitatis po- dieiti ac noctem,&sint in sgna,&tempo- nitur: ergo tempus non est corpusEx erabdies,&annos. suis itur ratio su probandum, quod non Notan. 3. Aristot de tempore citat 3.opinio mani sitsormaliter tempus.
quidam putabant tempus esse motum ere item ga quae ad diuersa pertincnt prae I, ii alii mobile ipsum alij motum partietit, dicamenta,unum no est sormaliter aliud reii postea subdit Liaiti optinonem,quod quia sunt primo diuersa' sed corpus,&te tempus sit quoddam accidens imotusilli'. pus ad diuersa pertinent praedicamenta,
tex.9 . ut notum est: ergo unum non est Arimati
Nolana. II Quarto est aduertendum.quod eu hoe tur aliud:ergo corpus non est tempus namos iu varis quos Aristi .diei tensus esse accides imo licet contingat v ain rem esse,qui ad duo in V n' i' tus,est opin.nomitialium,d realium diues praedicamenta spectat ut aξhio,& passio, ι, ' s lis dicetitibu, quo tempus oliuissit vitum tamen aroia est aliud sormaliter, ut citet sen ut dicit Atist non tamen sit alti supra dictum est:sic ergo, mobile non est quid distinctutii sed cum motum non po- tempus. Dant gil ingui a re quo mouet te pus dieut Haec concluso si contra Ocam,quigia mitis hesseipsam spheia coeleste,ia est,ipsum itio cit, quod tempusest corpus primi mohiabile priinti,cu aliqua connotatione in , ut lis,quio dicit, quod motus pristi mobili, solet ipsi i locere isti veris,nepe recites, se est tempus. t secundum eum motus est accides esse dicunt tempti istas stinentes idem quod corpus amobile de primo ad vise aliquam realitatem sillinifici in a mobi timum dicit,quois tempus sit corpus. fuli,& in tu ipsus eoeli:sicut sonitur as heia seqiruntur plures nonainales.Sit etiam eou. -,ii; loquid reai mediante qua quolitate for- clusio. contra Greg. Alimin.qui dixit tem siet, sibilitisiter albus ii dicitur:at primum videtur pus esse corpus primi mobili inio Saddio: uallaciti non satissicere,qui ut epus stipsum illo dit,quodquodlibet corpii; pestilariter ino 'hile, desecundurn non eouincit intelle tu, tum,tempus est:& quod magis notandii,
quia multiplicat plus 4 uti oportet res abs- quod citat pro se Beatu Augii. qui nus que necessiitate:ob id ut in principio dixi asseruit tep' esse nobile ipsum.1sti putat . nuis, ex est difficilis ad intelligendum, in hane esse naente Arist.cu ipse contrarium quo vere,&propyle consistat ratio tem- dicat: dc non solum dicit spejeram non esse
poris sit ergo prima concluso. tempus,sea neque motum eius. -Cunςid, et Neque pratima nio hil neque quoslu Contra huiusnaodi opinantes sequitur, chlali bet aliud corpus quod mouetur,fornaallia quo i in eodem tempore velocissimus Nulla eoi- ter loquendo,esi tempus .Haec conclusio quus pertiansit sta lium,& tarda formiea. pus mobile est.Aesi sotel.in istolo eo teκ ρή. qui ait: Ρatet:quia in eo se in ecito, quod tempus
uest xumph*- ὼie uod sphei a in tempus , est stul- est Sequitur etiam quod quis in peccato chisb.,
tiusquam vide eo impossisilia eonsidere fuit tempore unius horae,&poenitet)s sal'. alio. inus.9riiDuin eius argumentum est ag co utitur,qui tamen toxo tempore totius uitet
clu.Res aliter sunt in si iera,&aliter sunt malit in peccato. Ateirrisio 4 peccauit in isto
142쪽
specula. . An tempus sit menseta motus. 13 4
in isto coelo peccauit.i.existente coelo, &eo mille te fuit per vita. Cone uni illa qu.e in ridicula vid et Ub etia admittat,q, ea se res statinii ,& na ess, ' dies,&no solum hoc sed quod rinaliter dies est annus, propter diuersas comiotationes s-cut sedens en dohmietis at quia ista vi sentur indigna vi concedantur absolute posi
, Secunda conclu.Motus sorinaliter tem Motu tibi, Pus non est,sue sit eadem res tempus, &rities, ut motus,siue diuersa Haec coclus est Arist myliter. probat.Motus quies est in re, quae indi. uetur:vnde tot sunt motius, quot sunt res quae mouentur seg tempus est in omnib'. 4 333' mobilib' tanq eortiu4ensura,&vnudcides: ilis i.& Uib' est, ergo ipsno est tarinalitet motus.
sectitido secun lo.Motus Hicitur velo vellat paulu4hh. Η'usi sed tempus trunquar crgo unum noiς . 96. soritialiter aliud.Item Tempus est numerus motus ergo motu mon est temp' aliastempus esset numerus temporis.
Item Vt oit Paul. Venetus eX Avicen- ma)aliis sunt disserentiae teniporis,scilicet
annus,mens dies,&alior mos, scilicet, terationis,auguthhtationis: ergo tempus mon est motus. Tex. s Haec coclu.est cotro illos quos Aristot. D. Aug, l. citat tempus esse motum di ceres.De quia 'm ς αῖ- biis etiam D.Augu. Qui probat conclus. quia alias sequeretur Φ circuluς Aiurnus
solis es et dies sed hoc est falsam quia si pimpossibile circulus ille vita hora absolueretu esset ide motus,licet velocior:tii no
motu coelestium corporum esse tempus.
τε hi isti sorinaliter motus creti;m n tamen est ali Ea,li uia quod accides roaliter gistinctum a motu. italiter ii, Probatur Si tempuς est res distincta , ede pippum a lo,&abebit tu sequitur quoA Deus poavori . te it Smotum,&cretum conservaresne, tali supperaddito n5 est ei in repugnatia aliqua,q, Deus moueat coelum sicut nune mouet uipedendo tamen suam actione, ad pio lueendia illud accidens tunc in coe Io erit tempus,sicut Smodo, &mensura erit ille motus coeli, etiam non proauci a tali qualitate omnium actionum ,&mo- tuuin,sicut ea productar sequitur ergo q
tempus non dicit cili quid reale superadditatum ips motui. Qui tenent e utrarium,
negant maiorem: quia implicare putant:scut quoil album sne albedine si ullium:sed solutio noli sufficit, eum st/igerentia notissima. Album enim in sua ratione sotitia i includit albedinem, a ti, otus non includit huiusmodi qualitateuu qua re posset esse motus sine ea & sic est tenen
sum, anuis olim mihi uisum fuerit con trari ui csed modo eκ argumento facto,&ev alijs quae formantur ab alijs pro hac coclusone,conuinchv asserere.H:ec est optunio scoli d Alberti de Saesona.
Haee conelosio est contra Paulum V ritiessinetum fere contra reales omnes, 3ccon Capreo Litfa Capr/ol: qui velut opinionem sane i dist. α. q. Σ
Thomae defendit,quoatempus dicat acci Ad. i ct gens realiter distinctum a motu primi inobilis quod si subie hiud in primo inobili, ς'
mediante tame motu,qua qualitatem vocat successivam quantitatem continuatam per instanes indivisibile,in quo successu praesens,non potest elle aliud, uani solum instans. Contra hos ergo concit
solertia posita intelligatur Quid sit dicendum aA id quod Capreo.asii, mat sui
se opin. Sanct Thom.in sequenti conclus. deelarabitur. Quarta concluso empus cum non si Conesu qualitas listincta a motu primi mobilis,di Tepos idtios inguitur tamen ratione ab eo.Ρatet, ua distinguit amotus, dc tempus a parte rei distilagi, uti- Wotu, tur,ut dicit fecunda concluso, Sc tion scut res,&res,ut ibi probatur , S iti tertia
conclusione: sequitur quod distinguuntur ratione: & non quacunque ratione,
sed formali ratio e, id est definitione i quia alia in definitio motus,scilicet,quod sat ctus entis in potetia,& alia temporis ,quae est,nuiverus motus secundum prius,& posterius Hae e conclusio videtur esse sententia expressa Aristot.quando dicit,tempus id quidem quod est,motus est esse autem id est ratio,& quidditas alterum est, dc Doest motus.& tem 13 1 .Si non est possibilis intellectus,qui numerat prius,&pos eri non esu completa ratio formalis temporis a parte rei.EM istis verbis claeet quod Alia
uot, listinguit tempus umotu,non tanq Teleam xem a re,sed quantum ad lationem ima rudistinguilon, quae in definitione alia consistit. , i ahstiliis Et Sanctu, Thomas lectione. 17. super tiem. teY.9 9.citatum ilicit,quod prius, & poste S.T96 3.p.rius sunt idem subiecto cum motu sed ra- quaest. M. . tione disseret:&lectione ultima super teXtum. ia i .idem sentit.
143쪽
Obiectio. η soget tamen curiosus ob ij cerea mpus dicitui aliquando a sancto Thoma accudens ipstiis motus, δcesse Recessivum, &s, ito. esse subiective in primo mobili. Concedi.
Hus sed non inge contra conclusonem: nam potest esse accidens,non tamen realiis
ter distinctum .pse patrem in petro acciti dena est,s realiter Detrus pater est per paternitatem, sed non ob id sequitur quod patefastas sit res sistincta. ii tantum hoc est sho fh . a. verum, quod doctor subtilis, qui alia, po
4 g. i. Dit rclationes Aistingui a susten; , demo tuis smiliter, in . . dicit,quod in conclusone nos dicimus,inquiens. Tempus non est quantitas aistincta m citu,sed solum ab illo in ratione mensurar,differens est. Sub Dura. in sepibit Duhand tanquam de mente philo-
si divitentia in motus δc temporis paucis accipito. Si enim lapi, vel aliuὰ eorpus avi. g tu plano quanto verbi gratia tripedali moueatur,ibiens cessio,& mobile respectu spatij aliter se habet quia prius est hi parte medici spatij, quam in post ei tori. Ecce pri', ct posterius in motu,Sest motus: quia a. Hus entis in potentia.Fκ isto priori, posteriori consequitur aliud situ, de postes
in mora, ct duratione divi non tantam mora
habuerit illud mobile pei transeund0 duas; partes spatij, quam habuit totum pertran-1 eun io It hoc prius, ct posterius nymera A s. t. , . tun facit te pus. Sic insinuat Aristotel. quod ex continuitate magnitudinis sequi
tur continuitas,& ex continuitate mot*s continuitas temporis.
Noti. K Et consilerandum veni quoa illuss pii',
d posterius non habet temporis rationum. Diis inquantumuensura est motuum , dc duratio m omnivi sed tamen mensura
utimur aliqua quantitate, multiplicand o illaniam quam quoddam indivisibile ut Eoia st quoddam indivisibile temporis,quo
nullii plicato,diem,mense ,δc annum con sit uimii, sicut ulna multiplicata,pannu S: dc amphora multiplicata omnis liquor metitur. Sic ergo curn tempus in rei veritate continuum sit, habet rationem mensurae, per intellecture diuidentem illud in partes: sicut pannus continuus non diuideretur,
nisi quatenus per intellectum diuidi miis decem ulnas. Et quia ille motus primi mobili ι est regularissim', de simplicissimus, est . sicut unitas ad mensurandiim ob id illud Prius,depoueri in motu primi mobilis habet temporis rationem.pt svina,vel an liora,vel quaecunque alia mensura varia ilis esset,non haberet rationem mensur :quia non possemus de mensurato reiai certiores. Similiter si ille motus primi mo. fili, nunc esset tardior,& aliquanta celerior, non posset ese tempus:&quia inuariabilis, merito aliorum mensura est. At quia de ratione mensurae est, quo ου fit notissima ille motus fit nobis notissimus per iis motum , que in nullus potest igno- me. Etillus templi; constat eκ nunc, quod ... fluit in toto tempore: quod quidem in to toto tepore est tantu unum nunc, se eun dum rein licet si aliu9,8c aliud secundum .rcitionem vel accidentaliter mobil varia Lum,ut lapis varians diuersum locum, causat motum, sic nunc, suens Sed mobile, in toto motu secundum rem, est idem uti ipis idem est qui mouetur, sed est diuersu,
ac ei dentaliter,ita quantum cognoscitur in alio dc alio stu. Sicut idem est homo in domo, dc in agro, etiam in essentia, lieet divi rat proptet vhria ubi se ergo idem nunc est vi tempore,tamen ut imaginatur sues, est diuersum acc dentaliter quia ut imagutiatur Buκisse causat prius,in tempore, cui vero fluet, causat posterius in tempore.
Obid,idem nuncin re,in toto tempore sed diuersum aecidentbliter di idem intelligitae pum io, in linea: de demutatum os inmotulae quibus alias ex proposito. Ex quo apparet Aristotelis definitio . se tempore . et empus est numerus mo- .. φ . tus, secundum prius,&posterius . Aesis: idieehet. Illud prius , dc posterius in motu ME. snumeratum,tempus dicit, quo mensuran- Iibit. s. atur omnia: dc numerus pro numero numeiato su imitur. si '
' Conclusio quinta.Tempus licet omni seclusa operatione intellectus fundamentum puti habeat in re,quantum ad esse tempus, i ta Aritimisi nen, non habet.Haec conclusio est Aristo ira, si et elis, qui dicit quod sne intellectu non est tempus: sed tamen illa res quae est tempus, quo ad materiale,scilicet, motus est, etiamsi nullus sit intellectus: sicut creato mundo, Et coelo moto, antequam esset humanusintellectus, ct etiam si angelicus non em motus esset, quo cl est pro materiali tem pus sed non esset tela potis ratio formalis quae consistit in hoc millud prius, 3 posterius in mo tu seruatiae si esset presens ad me
144쪽
speculatio A. An tempus sit aliquid reale.
sudiandum scutirunc dicit dies Meecuitii quia est unum inflans , quod intellemis
meus considerat tanquam unitiuuio prioris cum posteriori. Est etiam exenipli in in secundis intentionibus natura animalis vere,&realiter,&materialiter in quocunque indiuiduo est, seclusa omiti operatio iane intellectus sed quod si genus, habet scperationem intelleξhus, abit hahentis illa ob ipsis indiuiduis, seres quas est tempus: sed quo A tempus dieatur, non erit,s no stintellectus, scutis praedicabiit illa diximus.
Ratio .p p. Ratio ad eo elusonem est hae cistes queeii tempus, omni operatione intellectus seclusa, est ergo esse habet sine operatione intelle ius. Consequentia est bona ct probatur antecedens. Motus secluso omni intellectu est, ut eo uuat, S hara req est tem us,ut patet ex stipta dictis. item.Deceniona ines vere dece sunt, etiam si titillu, si intellect' numeras ergo cxlepus sinialiter. alio. α p. ' secunAa pars,quod non habeat quan tum ad formal quia tem us dicatur absque intellectu, putet Ten, pugi ha dicitur prius,Sposterius in motu, nis ipsa numetatis sed numerari non possunt absque intelle tu ergo tempus rationem suana sor-masere habe e non potest sine inieIlee urii cui decem homines numerus decem hominu no dicetur, nisi intellectus nilaneret.
cotisti. 's Setata conclusio. Tempus se est Vritim numero, quod subie liue est in coelo,in a iij, in motibus, qualuiauis snt regulares, agi siti, . . est solii scut mesuta in me suratotaec est
Ην.4 v. s. Aristote l. text. i 33. qui eκ proseia pro abat, num esse tempus orauium motuunt alias sequeretur quod plura essent aequa lia tempora. Simul enim mea ge ambula. tio siet tempus,vel mea alteratio : esset
inquam)vel tertia vel quarta hora & salius similiter cilleraretur,vel ambularet,esiit alia hora tertia. cisi a sie 'l Haec conclusio ess contra Cregorium o Arimi. Arin. inen in loco citato, qui ait: quo icunia o*RR. que corpus regulariter motum,esserim pus Ocam idem videtur sentire,licet nonis in aperte tuorum opinio ito solum est contra Afistotelem,seὰ contra conamunem modum loquen3i,& intelligenesi :na quo illibet horologium tempus disteretur dii tinctum ab alio: ktempus Mexici non esset idem nuru cro quod Salmaticet Phorologium est aliud imo te pus quia in monas cito hoc Meiacano ordirus fremit iustesii Augus .est,eset aliu ,quam te pus quod est in foro in domo Proregis o albi et aliud horologiuae. 3 aliud hie. Tata
audii illa minime concedi debeti qiuare neque ii orum opinio. Quapropter conclu-
sio sexta stat in veritate, quod tempus stunum,&s in aliis motibus regularibus rei sunt horologiorum epitii 5 ve in subiectis, gue mensura iii mensuratis:nam motum horolog j metimur per c i motum illitie peli quod per artem fiat, ut imitori possit
naturam quia ars eam imitatur inquantu , a.
potest se ut vina dieitur esse in pano mensurat in δέ paniis dicitur esse metitura, F νto mensuratus est panus ea . si h sentit S. s.)Τh p p.
tui esse lepus quia regularitas in motu naturali,no inuenit cutit velocior in sine, qin principiorue m in uioleto, qui e cotra,velocior est in principio: neq; in Agressivo: a no est regularis: dein retio tuo tu,etia siuisti regularis ua no est perpetuitas in eo: sicut in motu circulari.Et solii ponitur itimotu primi mobilis,& non in motu Saturniorem alterius planetae:quia plati et e omnes cum moueantur ab occidente in ori
te, si is propriis motibus iaci sunt ita veloces, sicut rectus ille diuen' stimi mobilis Oibi in anno luna in mes ἐκ alij in aliis teporibus, ut in libro de creuo desit notum. Septima concluso. Si per impossibile Conchi. r. daretur alius motus velocior, quam si primi mobilis vel cessasset motus is ut tempore Iosue, S ut ces abitio sine muta ti,te Iosue. 1 o.
pus tamςn intelligeretur . Ili hau conclis.1io ire volumus aicere, quod gato tempus
nodo sit in illo motu primi mobilis,lamenon per se, cera necessitate intrinseca est, inquantum motus primi mobilis, sed in quantum primus,¬issimus unde si Milus eo seretvelocio iam in illo tempus esset coli candum: quia ille talis motus
haberet rationem mensurae. Et satis. D. s, Tho p. p. Tho probat, Mihil cesssante illo motu, es q,εε art.4sset tum pus: nam te impore Iosue oportuit
puerit mensura illius aurationis belli, Sso
per i uotum coeli, quod non mouebatuti Rati'. ergo.Per. lium motum notum,& regula. rem,quicunqueemet ille quatiuis quidam
contrarium dicant Tamen post diem iudicij quia cessabunt generationes, alter tiones non est pone naum te. Pus, neque ibi ratio temporis erit. Octavaeoncluso. Tepus non solis o- Consus t.
145쪽
s Tho. p. s. mniu motuum inferiorum mestita est, qua o. ait. c. sed etiam motus ipsus primis mobili, &dicitur esse tempus in primo mobili tam qua in in subiecto,& primo mensurato,inast f.t io,. alijstamen solum tanquam mensura ind. ι. mensi iratis quare dicetiae sui ipsius men Dra intrinseca &aliorum eκtrinseca: utvlna est uensura panni extrinseca, & sui ipsius intrinseca,quia etiam seipsam mensurat: scut una tertia virgas mensuramus totam virgam , quam vinani vocamus pollo. Ratio ad id est . ille stolus prinii mobilis, in quo ponitur tempus,vere lutatio
sterius esseergo debet mensurari tempti te, vel alio motum on alio motu quia nurulus alius hiaotus regula , S Mensuram
tuum ess , cum nullus habeat rationem prioris ergo resulari debet tempore: sed tempus ille navius est: ergo ipse motus sui ipsius regula, mensura est. Quis est qui neget vitiam ipsana, qua pantius ensuratur,mensurari posse: aut qua alia mensura nisi se ipsi pro quanto vel tres tertia sibi intelliginius,vel quatuor quartas, aut sex sex mas.sic & in motu illo pristi coeli oportet intelligere, tu is ipse cum si tesus,&aliorum reo tuum mensura,etim ipde motus sit, ipsis regulandus veniti ob die . id, hoc Colia mei, digi it,quod in definitio til
tu aecipitur sed pr iis,' polletius pro so
Ad primum inficienter ex dictis patet
Adarsum. soluiu, . Non enim tempus es fere lum, neque sol malitor est eius motus, sed so. dure priu , es posterius' i uitiei citi, ii ip .so inotu: quiri hoc habet rationem tem
14. . sectio uni est solutio difficilio , quia tangit materia iii Me instantibus: quo sub do, scili det, intelligatur instans in rem po resis inlisis biliter si ut punctum iis linc ,δc nauta tu in ne in nititutes ait sit sie4nslati; in te iii pote continuatis partem teporis pra)teritarii cum sutura I stetit puia, tu in linea taciteontinuando partes actu existentes: iuia est ens peritia iidrigis in stans, partes quae non sunt quia etiς Recessi immis vir uni instans se luar, quod se semper aliud ct cistud,vel si vinulti semperitianens,& p ans,dul ines una ab alijs. ratione cuius haec sit vera: dies est hora: est uid. uitalia tinus O i Ct ca hoc varie respondeiat , d ctores: untia 4'. nain qui tenent quod temp' res est distiti nio deuii
tes continuati per instans , ed. odo quod e punξistin linea unde si luci iis qualibet Parte lineae,etiam paeua, insiti ita pundia indivisibilia intelligiitur, sed in quas bet parte temporis, etiam Ii sit millesiuia ho. Te, sunt ins halatia infinita Hoe sati, tutelli No et i lsibilite e dicitur. sed tame addunt unum, quod non est facile intelligere,scilicet, φνura ista in tantia est divitum instans,se ivnum nunc, ueri maneus idem per tota tempustist putant esse de mente Arist. qis dicit ipsum ait nanun est quidem uti id io .
Tanneti hoe noti ea tenendum mam sese habet inuans in tempore, inculpuneius in linea ,se A in linea ultra pune imi quod dicit ut cotinuati uiana,quod aliud, di aliud est , voti intelligitur via iura per totam hian eam, lic neque ui tempore oportet inteuli e re tale ius hans unum aliud ab ipsis quo sunt continuo alia & alia in diuelsis partibus temporis ed pone adstempus elliaecidens desilii hunt,insans permanens vo cubitur consistentia rei,seu mobilis: non
quod tale instans continuet,sed quod sol 1 suo luxu ad imaginationem iste Ilechusteis pus faciat lieuc&gici punctu puen,
non esse ciliam rem distincto vi a motu, tunc non est necessarium ponere iis uita
inllatia numero distin Era, sed ipsam et uio bili existentia subrati nequa nune est iaci liqu, morula in qua uoti fuit immediate ante, neque iis naediat epou hoe erit, sarie Dunc,praesens,ita diuis bile,citque ratio ip sitis petitii reobjlis qua noti perseuerat si eoae in loco es moiula, sed su Dper fluit praeterito in pu turum,& a suturo in prae sens facit lepus. Hoc victetur dicere Arist. Tei Diquando ait,quod ipsuin iij c, sequitur id quod sertur: ut tempus notuin, ici est que ad modii tui pusse habet ad inutum, sietisti ad mi ibile Ae s liceret quena admodum mobile vitinia, ea ratio te qua sue sub victi hontinue in alia &alia parte spatiij est,tisabet rationem motus, sic exille ita ipsius ni obili, via Mes eadem in alio, Eolio momentis,& morula est uti ex cui'. ouesu fit tempti Lisc. S.Thomaei et tibi. u nunc temporis, est i lana subiecto toto stibi ol.
146쪽
specula. . An tempus sit aliquid reale.
tepore,ses disseres ratione quia sicut tempus respodet motui ita nuc teporis respos This p p. dct mobili:sed mobile est ide realitei totoq. io art. 4, discursu teporis,sed folii ratione disicit in ad a. quantia est hi es ibi S illa alternatio est moti sese suesus nunc secundu q, alternatio. ψμ' ' tu telii pus est sed insta latius & clarius. Sic patet solui. ad. a. Argumentsi. Virili tueoliderandu est,q, sicut in coclusione quarta diXimus,lepus solu ratione clipe re a motu,sic etiade in statibus intelligendii est Q eos deratis ipsis eo modo quo si prima opinione tenet,vel eo modo quo nos illud Duc sues ponim' ob illo motu uiti illo nunc,solum ratione Aisserens eiit.
fit quia graues inter thomistas aucto
id uian hae quaestiocieterminatu est maxi
e in concili.3.oportet animaduertere:*s.Th.in diuersis socis uarie videtur Iou de
tu Ae instatib' viaetue sentire Q mot', &tepus,realiterdistinguantur: iuia dicit situs,s posterius , in motu sunt tempus. t no addi t ut numerata: intellige tu visetur sicina anima apprehen sit prima parte mot' ut una essequente utunties comparat una alteri ut ei succedesin has unitates partia recit' sibi succedentiu aggregato linuice: 'coluituit numeru applicatum
parti priori Sposteriori in motu di talis numerus est lepus.Et hoc distinguit amotu titi setit Aiseretu,as colitiuu sic Dum rus quo co stat tempus ad motuna sedgitiscretu,& continusi, sunt duo genera sub alterna disparato conteta sub generalissimo. sub qualitate ergo: hac ratio e citati aucto moti sunt s. sh intelligere in hoc sensu ut istinctione reali poneret,inter te pusilc motu:&in sensa. 3.c5ctu. intelligit in alijs locis citatis . Ob quod nonulti ex DE niloti e thoniistis putat,st asso in doctrina Aoin S. emporis. utraq; parte defetigi posse C& q, eealis studia. distinet iovi Capreo.clicit&Heluetis,&φsolusormalis ut nos in.3.conclu.docuim'. ' Et ek die is sequitur, q, tempus mensaret motu:&motus tempus,se i in aliter Saliter:quia tepus,mensurat motu per se .i. eu natura sui sed motus mensurate tepus quo ad nostes no ex natura suci, scut peri pacisi pertransitu motu,intelligimus tantum temporis pertransitum S motu tempore mesis uratur non ut est actus imperfecti sed inquantum est qualitas suscessiva. Et licet inens uret primum motum primi mobilis qui motus est regularissimus &ssus licissimu mo secun sti se totum mensu, at ised secundu eius partes hoc est. q.qlibet eius circulationem,quae nobis na anifesta est.Et est mensura quietis, sicut priuatio per habitu cognoscitur de per acciAes: Sest tmensura generabilii Scorruptibialiu iaci solii in quantu mutationi accidentali sunt sti bies a sed etiam quantum adesie substantiale. Nam i&la careant suscessione quo ad imum substantialem quas in instantiae
qui litur)ratione qualitatum contrariaruquae coniunguntur propter quas corruptio,teinpori subij ciuntur: &hoc docet
ris Assereti quod non est physci,conscierire sed Theologi,ut in materia de angeisli, sed tamen decipit Helueus non atten- Deeepiscdens quis lieet non sit succes io informis Herbei. substantialibi is ratione qualitatum estrariaruiti qu.e coniunguntur,potes esse me surcitio teporis.Et similitera luerte, quod tempus proprie,vnsi est:quia est propria passio primi motus,sed eo munites stimedo,non est unum:ses giuersa secun tu dia
non sit si non sit anima numeratas,ut dicit commen. 3c perfecte,intelligatur sile anilina ut Albertus ae saxona dicit,hic.quar.
da est.scilicet quod tempus habet esse eκtra animam sed tamen imperfecte perfecte tamen solum in antina eo quod si su- cessivum,cui repugnat habere partes s- nitit.Et luee sub compedio sufficiant .elut apendix ad supra Aleta.s Ad tertium ex dicti; solutio patet.
FINIS . V ARTI LIBRI PHYSICORUM.
147쪽
N isto. s. Arit tra ctat specialiter clh riuus speciebus
gmentationis,&secundum locum lationis. De quibus erit nostra speculatio.
Vtrum tres tantum sint spe- cies mos, scilicet,alteratio,augmentatio,& eundum loculatio.
IVetur quod Do. Ceneratio est motus,si militer & corruptio,& nee est: asteratio, neque augmentationeque Dicitus localis, ei ho insultacienter so
tuae tres s 1ecies motus ponuntur . Maior probat in ex eodchi Aristotcl. qui inteemotus species diuersas , ponit generatio
Cotis, a. R Consi malin .Rarefactio est motu .&condensatio smiliter tamen non est alteratio,iaeque augmentatiis,nequeloci inutatio.Non est alteratio chiralisse eos stat in aequisitione nouae sualitatis. Neque est augmentatio,cum ibi qtiantitas acquiratili , quod non est in rare actione. Neq; est secundum locum mutatio: quia ponore aneat res quae raresit in eodem loco, si cet parti,in qua strarefacti locus corre- respondeat Secunilo. Augmentatio non est motus. Artha . patet.Omnis motus de contrario in eoia trarium sit,ut doeet hic Aristi,t.sed quantitati,in quo si augmentatio nihil est eoutrarium: ergo augmentatio no est motus. Minoe etiam est Aristot.in Pr dicanaxn- λ to quantitatis. di. ι Praeterea.In omni motu oportet cons alta s. derare contrarietatem,ut dicebamus: sed in motu locali nulla talis est: quia solum in qualitatibus reperitur contrarietas ergo sequitur quod male ponuntur tres species
' In contrarium est Aristo. intem ro. Iaa aest pro solutione est notandum quod ali- divitia. quid moueri tripliciter eontingit. phimo Πρ imoὰo,securigum accidens.Sectitido mo g Ao,secundum partem Tertio motio,si in- Ipliciter per se primo.per se primo dicitur aliquid moueri quanso motus conuenit ei ratione fornaae,quae exprimitur in subiecto,aut agente,aut termino cui attribuitur motus ut si dicamus mobile mouetur: alterabile alteratur 'auginentabile auginetatur.Ex parte agetis calidii calefaciti sx parte termini: alteratione fit qualitas ligisentatione quantitas. iper accidens conuenit, Mando conue Diti ornaae quae accidit subiecio,aut caust, aut ter ino motus vi musicus ambulate alterabile aligetur medio sanatur sv parte Metitis album calefacit . Ex parte ter mini t ea in hicine augetur quanti.
' Seeungum partem aliquid mouetur dii misit spliciter,aut secuti sum partem subiectilia, dis)auta. aut secundum quantitatiuam.stimo inodolut aesti seu ediscat,& mobile alteratur quia isti sex genus est ad aedificatorem S: rudiscator eli species.De istis praedicationibus non traehat in proesenti rist.secundo modo ratione partis quantitatiuer
148쪽
speculatio . . De speciebus motur.
Vt s seeungum una in manum moueatur sursum iecundum aliam deorsum, non simplieiter mouetur, sed secudum partem quantitati v am. .ratia. a. etiam notandum quantum tia hoe, quod moueri secundum partem est, quia aliquando aliquid imouetur secundum partem, quod dicitur moueri simpliciter: & ciliquando mouetur secundum partem, quod 115 licitur inoueri simpliciter. Dispositio, aut forina una est quae rei conuenit ratio-De partis geterminatae ut esse crispum, vel aquilinuiviquorum primum secundum capillo Ad secundum, ratione nas. Quan lomotus conuenit huic parti icitur simpli citer conuenire toto: ut si capillias sat crispuse homo simpliciter mutatur in crispu.Rlia est iispositio, vel forma, tuae conue nil non parti determinata divi albego, vel
ealor & de his dieit Ahistot.quo A id quod
mouetur secundum partem,non mouetur
impliciter alias idem moueretur simpliciter motibus contrarijs quia posset secundum unam partem cales et i, & secundum aliam se efieri. Qui tamen ambulat secundum p ea es, simpliciter ambulat: quia motus pedibus conuenit. Respondetur igitur, his notatis It sit prima concluso. cicauso, i subii ctum tutum Alcitur moueri in oti
Aristod uc ni hi otii. Probatur ab Aristo. In omni mo
tu est cons terare agens, subiectum, tempus, terminua quo determinum ad quersea non clicitus inoue si aliquid illorum, nisi solum subiectum: ergo sol uti illi conuenit motus. patet. Agens non mouetur per se, se Amouet poli. s. Tempus etiam non mouetur , sed mensura est motus. Termi. Dus a quo non mouetur: quia abiicitur in motu. Terminus ad quem, antequam si, non est in motu,post acquisitionem tamee si qui es sollini remanet subiectu in quo fit motus ergo solitiai motus conuenit subiecto,nee mouetur locus in quo fit motus.
coclus. 'l secunda coclusio. Motus speciem capita termino ti5atefinitio a quo, sea a termino ad que: fili, ut calefiitio dicitur non quae a calore, seclete 4a io quae ad calorem,&alliati hio, non quae asti. albedine, sed quae iacis beatitem. Probatur. Stetit se habet ima ad substantiam,se habet obiectum ad potentiam, habitum, Sca- Arist. la. . tium: sed substantia a forma subistantialiae anima. capit speciei in ergo potetitia, actusachabitet, ab obiecto quod ut forma se habet.
Maior patet. Na utrobiq; eadem est ratio quia agens respicit formia, a intendit 14bi simile produchre:scetia potentia, actus,&habitus: ob hoe potentia definitur per obie hini Vt visus est potentia recipiendi coislohesidc habitus teperantiae est virtus circa delectabilia tactus csi ergo potentiacire
habitus suta, pter actus,relinqui i Q id qd
dat speetem potetiae get &actui. sol ergo sic formari ratio.In omni motu oportet ra Ratis. i. tio specisca sumat ex parte termini a quo, vel e X parte termini ad me: quia motus cusit actus, solu ho; respicit terminos se ano sumitur species a termino a quo: quia abii citur,& n5 acquiritur per motu: S qil noest, non potest dare esse specificum: ergo debet sumi species a termino ad quem. Item . Species Aebet sumi in motu ab eo Ratio. , d aetii estised qd actu est, sol sim testiti '' od quem est: quia ratione eius dieitur esse motus: quia partim in aξ u,partim in potetia est tergo motui specie capit ab obiecto. Te etia conchi. Generatio simpliciter no a. selisso est motus.Patet omne quod proprie nio Aristo. tex. uetur, es h ens actu manes stili viro d) te emi
no cum autem in generatione cn no aquas Goi, Estino scilicet eκ aere sat aqua, neq; aer mouetur: iti, simpliei quia corrumpitur,neq; aqua: quia iaci crat ieri tib termino a quo:sed materia quet manet sub utroq; termino non essens in Ictu, seclin potentia,vt in primo habitum est supra. Eo e moao prciliatur quod eorruptio simpliciter non est motus. sic ergo probatur . . eriti luso.Ad hoc quod sit motus smpli- st,il. 'citer, requiritur quoa i seni uaneat simpliciter atiu sub utroqi termino: sea hoc non contingit in generati e, neq; in corruptione rergo generatio, 'corruptio non sunt
motus simpliciter. Μaior est psilosophi Minor probatur. Id generatur, cu eκ non esse smplieiter adesse simpliciteri e
go ante generationem no erat, neq; in ter mino a quo:& est postea sol im in termino ad queo uergo non ima sit subie huisi utro . .. que termitio simpliciter, sed solam in uno ....temnino Sparti nodo ae corruptione, que. st ab esse simpliciter ad non esse. 4 Adueitendum quod salio ali runo sensu, concedit generationem esse motuin insato negat moto enim sumitur duplis iter. Orinaci pro omniasione transeunte, sinest suecessiva, siue instantanea, inoclo instatanea si terminii, successive.Et se dieitiae motus comuniter; &vniuersaliter: & hoe
149쪽
modo generatio dc eorruptio & illumina tio dicuntur motus: ct sic dilanit Aristote. motu supra in .s. secundo sumitur motus, pro traiiDutatione successiua: euius subiectum est ens actu, S terminus est acquisitabili diuisibiliter,dc dicitur motus proprie:&in hoe sensu stillo. in isto. I.generati uti corrupi .non dieit motum sed mutationem quia sic motus differt a generatione, noti solum eae subiecto: quia . s. si ibiectum generationis est ens in potentia, es subie-cium motus eli ens in actur re terminus generationis est substantia, demotus est accidetis sed etiam quia ter ininus generatio-ui, est indivisibilis di indivisibilitee aequis tus terminus,sed motus est diuiti biliue, dc
successive aequisitus 1& ex hoc potissimen tus a generatione distinguitur: visu cis,ivum,ab instantaneo. . CV eius. ' in arta conclusso. Oiunis motu, hst a 'contrario in contrari uua . sat et Omnis motus est ut docet Aristote.)ititer terminos oppositos, sed inter ter in os oppositos contradicto mei rota est itio tus: luia generatio,& eorruptio non suti tua otus uestate omnis motus iit inter contraria. Triplicit i ' Et pro probatioe oportet notare, quod sumit ut eo triplicitet iii itur coiitrarietas uno modo uarieta . propite idceit duorum eκ tremorum oppo1itio, maxime sub eodem genere Aistautis, inter quae est quaedam,aut medio tu in intesiotii, latitudo, de quo Aristo. s. Meta.vitae' ' est inter album, nigrum ischare non est ' ni , in genere qualitatis, ubi magis,&isit
uus res cratur. Secundo modo contrarietas
capitur pro Oppositione duoru extremo rurn qua: Mon pollunt elle sanus,inter que est aliqua latitudo,&gillantia, siue sit secudi imi tensioneni, siue secundum excellentiam, siue defetium, aut secundum stitia utia in localem. lit in sic contrarietas noest in genere substantiae: quia stili stantia se habent scut numeri quia in indivisibili
Aristor. s. s. consistiti ubstantiae ratio. Et dato honiti
Meta.t. io . excedat asinum, vel equum, non tamen
est, latitudo, tequὁdpei sectio unius possilit crescere ad ulterius perseesionem: quia repit ut transtus Ae specie ad speciem:
tamen albedo ut virarim, sit intensa vi. s.
de pedule sit bipedale, dc quod in uno lococii in cilium scietur. 1ertio modo sumitur contrarietas pro oppositione inter duas disseidiaticis diuidentcs genu quarum unas diti per est altera persectior, atque ut priuatio, respectu alterius: quae contrarietas in uno quoque praedicamento est ut in sub stantia,corpore urescin corpore unus ens bile, dein sensibile: rationale dc irrationa. 1αIn praedicamento ad aliquid, sit illa,&dissimile. Et si e Aristotel. diuit, omnes ter Arita. id minos motus habere se quodammogo, ut suῖri tens formam,dc priuationem: ut in motu alte, rationis, nigrum est priuatio albi. Probatur ergo conclusio. Si motus est Duo. vel alteratiotiis, vel augmentationis, vel locatis, quietinque sit ille, oportet sit a contrario in contrarium aliquo illorum ino dorum. Nam si sit in altera itine si erit vel secundum propritim contrarietatem ex albedine ad uigredinem, vel erit ex remissa qualitate ad intensana,quae etiam est contrarietas secundum alium modum:&si imi noli quantitate ad maiorere, etiam ibi contrarietas: x si ex uno loco iii alium si utiliter,ut declaratum ea. Quinta coelutio. Solum tres species ins condats. tus lutit. patet. Ita omni motu opolletide osi ni ubi erium actu maneat sub utroque terminor sed manetite eodem subiecto actu, motus se hi non potest nisi alterationis, ausementataonis, aut localis: ergo solum stultires species in otiis. satet Οmuis motus
speciem eapit a termino ad quem: sed si,
iam ista tria, qualitas, quantitas, di v bi, terminus ad quem, in motu sunt: ergo soliun tres species motus sunt,qui sumuntur se- eundum disserentiam illorum terminorum . Quo i solitin illi tres sint terimini patet: quia nullus alius poterit per naturain signari. ω's Secund5. si alia esset species motus, ua-Aime generatio, aut corruptior sed liorcia Best motus, ut probatum est: eo quod noumauet idem subiectum actu sub utroque termino, clan in generatione, quae denoeile simplieiter eii uil esse , non sit subi et uim uesti idem in termino a quo, dc ad quem: quia tauia sit alia forma substantialis in termino a quo, qua ina si quaeiu
termino ad quem, non poterit ellu ad subietium actu. Idem de corruptione dicendum,
'I sexta concluso. Quando uterque ter- coaduum inus a quo, S ad quere, post tuus est, et Oia potest motiis seri in inflantii bene tamen quando termini explieantur contra dictorie. Hic volumus dii ere, quod si ex calido sat seclidum, aut ex albo rubest,aut
150쪽
speculatio. 1. De speciebus in Otus. I; .
ex qualitate intensa ut duo , sat uti . aut ex certa extensione quantitatis sat ecteta intens es ex tali loco acquiratur alius locus,nunquam continget ille motus iii in-s anti patet quia non potest intelligi quomodo ex termino a quo,perueniat ad terminum ad quem; sne successione aliqua: sed eu non illuminato, potest se ii illumunatum in instanti ut videmus iii huiusnocli mutation)bus, Sex non aerest aer in
instanti: quia existentibus dispositionibus ad aerem, es non aer, quandiu est sub so ma priori, &usque a d ultimum instans dispositionum neces artaru ag primum esse aeris est sorma alia in sulbieelo: ob id non aer est &in illo ultimo instanti ex Don a re sit aer. Ecce quomo Ao non repugnat huiusmodi instantanea acquisitio forma: &Itistote se in generatione, est: quia sorina substan-3lem ς tiali, in itidi uisibili consistit, Vel enim habe
. tur, vel non habetur. abilis ectesti inclusionis ratio est: quia ango emsb. plicatur quo A ratio motus per teribi oseontradictorios fiat in instanti,est, quia iii ter contradictorias no reperituri edium, sed utrumque in extremo es t ut album,
di non album & in itistanti intelligitue
iste transitus ex non aere ad aerem, quod non est ex calore vi. 6. ad calorem vi. 1 . quia per medium eundum erit per. . er
tia gust. Ad primum dicendum, quod Aesistotel. h;c ubi eu professo ae ente nata tali mobiali loquitur, proprie de motu non posuit iu
numerum generationem, neque corrup
tionem sato in postpraedicamentis connumerauit. Ratio est: quia ibi loquebatur tyronibus, qui non poterant exacte intelligere rationem quare in generatione tions tmotus, neque iii corruptione: quae ra tio est, non quia alia acquirunt succe Nile,&sorma substantiali; in instanti. Non es h hae eptitistimaratio, segest4lla,quae ab Aristo t. signatur: quod in omni motu, qui Proprie motiis est, oportet si eodem subiecto monente in actu sub utroque termino, quod non est in senerati ne, neque in erit ruptionerest tame in alijs tribus dictis.1ὸ estis 'ad cosirmationem patet solutibi quia iaphsie io sub motu augmentationis comprehenditur
1ι, ,: lI Ad secundum,&tertium, semeienter ex dictis responsuri estisi quidem cottarimnitit olligimus in motu augme avionis, in tae: quantitatenipea Menabde bipedalem & te eminus a quo pedalitas est, cad que bipedalitas,& no pol smul esse, pedale,& bipedaiei Sest contrarietas,no proprie , illa quae in i lis qualitatibus, sed alia, quae: est inter illa qu e simul stare non pollivit S Aliat. Et pari ratione in motu locali is si motus 'O gratiis deorsu in , teriminumanu' in Lelli ginius locum sursum a quo incipit motus, ct ad quem deorsum ubi est finis . Et qui simul non possunt stare ista illa o loca, dici
turi e Ili motus a contrario io contrarium. Et quando animal mouutur motu progressium pro quanto deserendo locum in quo erat,nouunt acquirit,ita quo ante no erat, ct simul naturaliter nos olerat hi se in illis diuersis locis dicitur esse motu de contraneio in eo ut rarium.
praedicamenta. st per se motus, scilicet , ad
inino .libo. tet. Ad ubi, eli er emotus, sed esse in loco relatisne iacit:ergo a 3 relationem est pesse motus. Quod ad Ubi ait peρ senios, rimat Arist. Quo a Vbi sit relatio patet quia eX hoc qu. quis est in loco, insurgit, relatio quaedam, quae propinquitas vocatur: sicut ad elle aibum similitudo. ι .' Pheterea. Ad praedicat ne ritu actionis, s Aetuam; et passionis est per se motu Si ergo no solist aa illa tria est pej se moto Natet dies valefactione stati in per se primis resultat in age te Dionis relatio iis in patiete relatio passio nemo ad ista prae sicam eta est motus per se. reptio. Probo quod nostis tus ad illa Aiatime. 1.tita: quia ad quantitatem non est motus
iram uadeam esset motus, maxime in Iu gitietation que si per nutritione: sedi sic non est.