장음표시 사용
171쪽
est e moueri pro cedit. Haec probatur eaderatione,ut praecedens: quia motus non stin instanti, sed in temposte sed in instantires mutata est, ut dixit prima concluso:&onte quodlibet in uans praecessit tempus: sequi iur ante quodlibet mutatu esse, prae
.cες suo sh taeonestisti. Qui libet res,sue diuis bilis sine indivisibiliue, quae sine feti stentia producitur e es vi itieeptio is illius incipit eme per primit sui es e,de destitis vitiis nausui esse . t angelus, qui a solo Deo pol
pro luci. Patet tua qd sic habet esse, no p ducitur peris otiati Reeepit eigo esse sicut instans totum smul. r. 3 lusi. Septima coia clusio. Motus,& tempus,'si quae sunt aliae res successivae, incipiunter ultimum non esse. Haec concluso peoatur ab Aristo.&supra in tertio lib.rcinistis praecedet, tibus coii cluso 11ibus. Nam
ea ratim ante omne moueri praeced. t mutat uiues e S ante omne is utatu esse est moueri. Neque Deus potest facere per sua potentiam, ut motus incipiat perptimum
sit esse: scut non potest sacere, quin qualibet parte continui data, detur minor, ita non potest facere quin ante qualibet parum uotus praecesserit minor pars, quae est eius parsi& sc ante erat motus: & hoe est quia repugnati ob id non potest fieri. a Cόelus, ait Octaua concluso. Omnis res quae inci sit simul etim motu S per imo tu motus, incipit per viiiiiiiiiii ii 5 esse:& omnis quae destiit si nihil cum iiii, tu des nil per priuaunon esse. Verbi gratia. Detur luminos uinculus lume eκ tenacitur uniformiter istorauiter per spatium cubitale a sunt mogr duus i ad non gradu. Vni riuiter diuor Ma . miter vocamus, mando paulatim remittituris intensone proportionabiliter usq;
in ad non gradum me cesse est, et sphera sumi Illi nistermine ut per primum non esse lumi l ulu vi, .i .per lineam in qua non est lumen, diu V e tra illam est lunaeninani in quacunque li' h i da spatij ut lumen, Ultra illam adhuc est ieinii sius sume.Data ergo linea, ubi no est V tu ne uersus qua luminosum incipiat moueti in illo instanti verum erit dicere. Nuc noti est lumen,' immediate poli hoc erit vltro illam. b. C deluso v Nona eo diis . Forma substantialis qui curesistentia pro luet fur, 3ce X pulsione cog isto. g.lis traria, incipit per prunum sui vile δ: de si tui in .ues Dii per primum non vile Sic Aristo .Ratio est, quia tales substantiae producuntur pernaotum praeuium alterationis, & tal f si spostiones requis tae per certum gradum terminantur intrinsece sic vi primum esse illius dispostionis sit pristum esse seruia substantiali ,quod est primum mutatum
esset terminans motu iii alterationis. Haec probatur ex secunila conclusione. Ide dicetusum se anima rationali quae licet a se. lo Deo creetur es non educatur de potetia materiae tamen non introducitur in cor
pope si spolito absq; praeuia dispositione
es cima praecedat motus alterationis, o potiet incipiat per primum esse,quod est pri-Diu mutatum esse in termino alterationis, quae praecessit aa eius introductionem. Decima concluso. Calor incipit esse per i. c uultimum non esse, ut scilicet, nuric non sit calor,& immediate post hoc erit. Probat. Ignis agit ligno applicato, si sit maior vir. tos activa, di non nisi per caloreret ergo si si maioris a re uitatis quam lign. res sies. tia calorem producet. Calefacti uulti debet applicari passo per inrotum: ergo ultimum iii, at esse applicatio itis,eritvltim una n5 ecse,calo iis ait psilo itaque nunquam dabit aliquis gradus caloris in passo, quin ante fuerit mino ergo no incipit esse calor petprinium sui esse, editi tamen incipiat per ultimii non esset quia ex hoc mincipit petus timuin tion e e nullum sequitur inconueniens in physica. Sequeretur tame si pit primum sui essi ea ratione qua motus omnis ut dictuni est non pote u sc incipere,
cuinante omne moueri, si mutatum esse,s ante ore ne mutatum esse, praecesi fit
Ad primum argunt et uin, S sntiles Ru 14 4-lus Veii et respo et,&sere philosophi omnes. quod nihil vetat niolum .se per acci. lens qualis est scelus in ventre matris agmotum eiusdem in atris incipere per primu sui esse sed motus qui est de per se, sopotest incipere per prini usui esse, sed petvstiuatim non esse.
4 Soto dat aliam solutionem, quoil in illo siti 1
primo instanti animationis non mouetuti fatis, etia si mater moueatur: quia ut ὀi ctuin est in instanti non est motu sed tueincipit moueri per ultimum non esse.
Quod si qui, replieet. in illo instanti ve
rum elle dicere matrein moueri: ergo i iusans tu e mouetur. Posset quis negate coii- ι- sequentiam: ima tunc est mutatu est con
172쪽
speculatio . . Aningiuili bil moucatur. 1 si
t;nuatiuum motus matris, non tamen partium motus insantis: quia nullae t c. ollati. les partes praecesserunt. sed tunc es set corollarium concedendum,quod non
in quocunque instanti est verum dicere aliquid moueri, est verum dicere, moueri omnia quae sunt in illo, ideo postet non improbabiliter teneri prima solutio, solis. Vene quae sufficiens&velut reguis declaratio clienenda. est , quod motus non incipiat per pri-ntiam sui esse : ut intelligatur de otii de per se,propter argumenta di cta, sed de motu de per accidens potest intelligi.haseudii. Ad secunquiniam responsum es in sexta conclusione: cum enim a principioires istae eepepint ab ipso solo Deo, sque aliis qua praeuia dispositione potuerunt inc pere elae per primum sui esse. adieritu. Ad tertium responget ibidem paulus Venetus in summa , quog in tali casu a gens naturale applicatum passo non agit initi meque hoc est inconueniens , sed emis non inciperet agere:sed incipit agere,quia est ultimum non esse calidi, sic nunc passum noti est calidum, sed immediate post hoc erit.
Quart a. Vtrum indiuisibile possit
ter quia Aristotel. -tigit de itigiuisibili,
trum indivisibile pos sit moueri: vi s punctum Aamus in linea quod est indivisibile,
, .a this. 's Videtur quod sic. Angelus mouetur, di anima sed ista sunt indivisibilia i ergo I indivisibile moueri potest . Maloe patet
de angelo,qui a credo ad terram mouetur, ct mittit ut eXscriptura constat: & anima
moto corpore mouetur. a. secundo . Continuum nouetur : er
go mouetur omne illud quod positionem habet in continuo : sed punctum postionem habet, ut supra dictum est
ergo infliuishile mouetur . Antecedens primae consequentiae est verum i es consequentia non est negansa : alias Aaretur continuum moueri, &id quod in eo est, quiescere,quod unitus dicet quia se naotieret δε quiesceret.
I Vltimo si indiuisis ile non posset a.
moueri, maXime quia ge ratione illius quod mouetur est, qu a partim si intermino a quo, & partim in terrai 'o ad quem,quod indiuisbili non potest eoru petereis ed hoc non obstat e quia spheri
cum super planum vere mouetur,& tamesiali in in puncto tangit: ergo indivisibili,
potest motus competere. In contrarium est Aristotel.textu. 86. Oportet notare quod alias diximus, Notan i indivisibilei lem esse quod partes non ha- Quot in .
bere:& se tot quod sunt partium disseren diβ parteβtiaeistitit Sin sivisibilis stant parteς subie ς nctivae specieii .nde atoma,ig esst, initivis bili; speeie, gicitur, quae non diuiditur in , plures species ut homo,& in liuiduum nustero dicitur quod non habet sub se alia itidi uidua,utpotius &huiusmogi in/iui sibilia; ut fit Aristotel.pei se moueri pos
Asiae sunt paues essentiales e S in liui s bile hoc dicet etur quod diuidi non potest in plueses partes ei lenticiles de quo noes nunc sermomam licet opinio Con1- Comen. Hvient . qui tenet coelum esse formam de substati simplicem, non habentem steriam, ve- tia orbis. raesset, non repugnat, quod moueatur perre.' AIie sunt partes integrares,&scindiuisibile voeatur quod non potest habere tales partes: & hoc duplex est: quoddam quod positionem habet in continuo et viuncta de aliud indivisibile quod non ha- et:scut angelus & anima: cle puncto loquitur hie eκ proposito Aristot. l Secundo es h notatidum , quod aliquiA Notan. h. mouetur ge per se,& aliquid de per accidens e per se mouetur,quo s non ad motum alterius mouetur,sed ei conuenit motus per se primo.De per accidens est, quanao admotum alterius vi albedo mea uouetur me moto pthoe tripliciter contingit:aut quia vehitur tanquam in continenterut homo in nauit aut tanquam pars in toto : aut tanquam accidens in subis
173쪽
i. iacius. G prima concluso an diuisibile quod positionem habet in continuo , non moti tur de per se patet illud potes moueri de , per se, citi potest compete Ic propria ratio liuo tu, sedi illi uisibili c uenire non po-st,i ob test patet quia proprie id sanostetur, quod partim in a tu est,partim in pote sitia sed . indivisibile non potest esse partim in afluid partim in potentia , cum non habeat partes, quandoquidem indivisibile est: Ω- qititur ergo quo clei non potest compete- , te inofus&De absolute dicimus quod ita is diuisibile , ut punctum in linea, non m O,
ei fit Alistotel. format rationem, quia, si indivisibile uouetur, tam mouetur, , H esti ternino a quo, vel in te uiuo que, , aut secundum partem in uno termino; ' dc secundum partem in alio non primum iquia mobile, lusui est in imuin a quo, DO S '' incipit moueri, sed quiescit: neque ita, termino ad quenu quia non a plius nloue . tu neque datur tertium, quia cum sit iudi
Conclus a. ' secunda conclutio. . In diuisibile quod non habet positionem in continuo: H est. Angei' mo aligeri potest per Lemoueriirum tu loeali, D iis . a dimotu alterationis impropriae dicta: lici' cet nos motu augulentati orsis. 91 in1 a pars patet: quod Matthaei. 1 g. cfinitur quod angelu, domini gescensit decocto
f secunda pars patet:quia mutat in secun
seinper euangelus in actui esseό uomuiu volitionum,oc cogitationum: ergo potes alterari,&a lidi tamen hac in propita alteratio est,ut constat. I Tertia pars,quod non motu augmentationis: patet, quia id quod in itiis bile est. non potes augmentum recipere: alias fieret diuisibile. I si quae de angelo diximus, sentien, Ἀuin oti de atilina separata 1.quia in corpore licet imm late suscipiat volitiones, &intellecti hes, non est tamen ipsa quae ine
telligit.&xul sed ipsum suppositum per
sitionetii hilhet in continuo, potest moueri de peraccideias ad motum eontinui. Rufio. a Patet. 4 ut tu continuo, laventur omnia
si iiiiiii continuo ergo ipsi molientur: sed
moueti admotum alteritis, est per accidus moueri: ergo punctum quoρ ad mohsmeontinui mouetur, de per accidens mous
Quarta conclusio . Idiuisibile quod hi tu non habet partes in continuo, ut est a gelus , moueri potest motu continuo de
ebetremo adi extremum, nullum relii
quendo medium .Haec conclusio est Theo sati, logorum. Sic Sanξ us Thomas.& scotus. .iut Ratio est quia cum angelus possit esse in Sco. h. aio eo pedalios bipedali,poterit in proxumum locu tu ueri operaudo ibi, quia Vm ratio eiustendi. in loso angelo conuenit: quia ibi operatur, ut supra dictum est. 'i Quinta concluso . si angelus potiere sed Ituriti puti,fto i1 diuisibili, non posset ma gis moueri motu continuo, qu)mindiui sibile, sesset separati, in Volo dicere,quod si angelo competit pcille moueri motu cotimio, hoc sit ea ratione, qua potest esse in ioco giuisibili, dc quanto: tamen s indivisi bili ponatur, tune non potest 'inoueri, lis cui neque & pulichum, si daretur separatum patet quia de ratione motus conti Lli1
nui est continuatio, sed ubi est indivis bile nullo inod a potesti quia vatum in huis .
le,cum alio non continuatur, cum vntian.
non sit immediate post aliud: ergo ii ullo
moclo post et esse continuus motus: dato Scotus teneat probabiliter quod di sun. schi, ia. et ima esset separastum,posset ni oueri: quia ς θ', posset es p siccessio, et retici et in partes sesta concluso. si angelus moueatur uuata motu discon timiis poterit nunc esse in coelo,ac immediate post hoe erit in terra: sit ara e motu continuo,non poterit esse in hoc istanti in termino ad quem, & imm diate anteliocin termino ἱ quo gistanti, hi quiescebat.Patet eκ supradictis: quia an Saura
te omne mutatum ess erat motus quiesce qua is
re autem reni est,quod eodem modo se habet nunc, prius 1 quia quies non potest desinere esse, nisi per ultimum sui esse . si autem detur vlti)num esse in termino a quo,non potest dari primum esse in te mino ad quem alias duo instantia essent ' immediata.st probatur claris verbis.Si angelus possit moueri in illanti motu conti-Duo eo erit, quod a termino ci qpo, est intermino ail quem, iudiui ubilii sed lane non olestes e quia vel in illo eode in iugi uis ili est in termino a quo,& in ter mino ad quem vel in diuersis instan; bus: siti eo
174쪽
speculatio. . An indivisibile moueatur.
Aeminstanti,repugnat: quia terminus a ct ,sic qiuod inpulicto tangeret,ePtmo- tus puncti sed non per se,sed ad motum apsius continui quo9 concedimus fieri pos- semel ex motu puncti ad motum corporis sequitur aliqua esse puncta in spatio immediata. Verum est tamen ,suod si punctum esset per se separatura,s motu conti
nuC moueretur,moueretur per punctarun
ge illud inatthematicorum s punctum moueretur per planum ficeret lineam solum
debet intelligi pei imaginationem, s perimpossibile ita posset moueri.
illo,s terminus au quem, cum lint contrari ,non possunt esses mul. Nec potest esse quod in Uno instanti si in terstino a quo Si inediate post in alio insanti intermino ad quelinquia cum non siit duo in statia immediato,in medio tempore mouebatur:&sic motus suit non in instanti. sis isti . Ad priuaum, S secundum patet solutio
ci Ag teetium dicendum, quo clealia dato quod spherae esset motus in Plano perseia
175쪽
sicorum tractat Aristo. ex profes
i iacias, & motum oportet simul este,& de veloci
tate motuum, de cos aratione, de proportione aginuicem.
tio est. Vtrum sit necessarium quod movens,& mo
arteratio, quae motus ilicitur,solum in tet tia speeie qualitatis continget, 'vigocet Aiis .sed motus non terminaturprimoaglisi usino liqualitates non primas:ergo secundum has non est proprie motu qui requirat contactum cum mobili. patet quia albedo,dc qualitates secundae non sunt ptimusterminus alterationis quia resultat ex intensioue,dcremissione primatum qnalitatui ergo secundum has qualitates non est per se alteratio:&sic non requiritur mouens, dc motum sint simul Iri contraeium est Aristocin hoc loco. Iae, hi: Pro solutione notandum, quod agem in1 1. tia qua clam sunt immediata , &alia insdiata. Immediata sunt illa,quae sne me dio alio agunt raraediata , quae mediante medio. Agens immediatum est duplex: quod- 1. ,, latii immediatum immediatione virtutis: is hiu..
sed glandi inter eupedine distant : ergo non es neeessaria ii a sinultas, dc appro . Nimatio. a. s secundo. Aliquod est agensae mouens, quod non potest tangere mobile: ergo noesh necessarium mouens,lcmotum se tangant,vel sint simul. Maior patet e viDeus, qui omisia mouet θ intelligentiae anotri ces coelorui quia cum sint spiritus, non possunt tangere corporea. a. si Tertio. Si esset necessurium mouens, di motum esse simul, maκime esset, quiatiliu immediatum immediatione suppositi.1mmediatione virtutis est, quando propriavirtute se agiliquod non recipit ab Nilo ut deus.Mediatum mediatione virtu
tis est,quo laetit meaiante alio ut creatu racmnis, qua uti tutein agendi non habet
immediate a se,sed a Deo participataminediationesuppositi est, quando agit per se, nullo alio supposto medio ut homo b culum mouens, cintelligentia ecorum sed mediatione suppositi erit,quando aliquo messio supposito vis hi, baculo moueatlapidein dicitur mouere lapiclem, non immediate immediatione suppositi, sed mediate, eo quoa homo non tangat lapidem pers sed mediante baculo.Etsia mouet terra mediante illuminatione,&plantam gignit per hoc quia alterat terram.Et hoc agens
vocatur mediatum secundo aduertenssuiu,quod Deus di- sani, i
citur esse ubique per essentiam suam: quia ipse immediate per se no solum immediatione virtutis, sed suppostidespectu materiae prime se habet,quae ab ipso solus creatione habetesseisimiliter respectu angelorae re e
176쪽
speculatio. I. An mouens & motum sint simul.
s.T; .pl. ' respectu anim re rationalis:& ta de quia elati si ' currina qua an mundo sunt, vel sunt sub stanti di spirituales , vel sunt corporales, quae in ualetia sunt, es ipsa materia a solo Deo sit , ut Deus sicatur esse ubique per
suam issentiam in omnibus: quia nulla res
agit, ubi non est. Qua propter augelis operantur in loco ratione cuius ilii Gicuntur esse, sunt se eundure substantiam in loco, in quo aliqui errauerunt, male interpretat s .mo.p. p. tes S.Tho ut supra tactum eum amsanct. q. s i. Thoin. non negat angelum esse in to eo secundum suam substantiana,sed solum dieit operationem esse causam essendi in loco. a. Conelus 'IPrima conclusio Ciuiae agens S paties, sue omne mouensa motum oportet essei R ii', simul bla, e ab Aristot probatur per in imctionem in omni genere motu utiae nam inmotientibus motu locali constat, quod si mouens non esset simul cum mobili, non mou eret,& smiliter in alte lationibus, sol. non ageret in terra,his mediate lumine vel De hoe vi- insuetitia ibi est Et si reui cum terra, ubi dc operatur. Et si auganentans auget, oportetitia i , ' ' simul cuillo quod augetur,&per quod
fit augmentatio. l , Et Aristot.tem ii. probat coracluso. secundum sensum exteriorem, quia invi sit species rei Misibilis debet reeipi prius in aere,ut ad potentiam vis in veniat, &iti auditu similiter:ita vi s obturet auris nosentiatur sonus:&ὰe odoratu, si istu, &
a Ratio. 'I Praeterea. Approximatio agentis ad passum in omni Milone naturali requisita est ergo oportet quod omne agens , dc reo-uens siti ut si cum moto . Consequentiaeu bona. obatur anteceaens. Si in actiore naturali approximatio non esset requi ita,quodlibet agens in quolibet passo, quatum cunque remoto, posset agere, se i hoe est nisum,ut constat ergo approximatio
liena.don ad eandem dulcitiana omnia agentia agunt quia quaeclara ad remotius, propter maiorem virtutem: sed hoc non
set, in is O virtus sortioris ante attingit,& est sinus cum passo,quam alterius:ergo sequitur quod sint ultas ista requisita est. us . eis secunda concluso. Sinitistas haec, &at tingentia mouentis ad mobile, dc o gentis ad patiens non secundum immeclicitam substantiam, ud secuti gum virtutem intelli genda est. Volo dicere quod cesti sit absolute uerit requisita ella simultatem, no esse neeesarium simul sit quoad suam substatitium agens cum patiente,sed sum cit quod
vi et tis eius attingat ad passum. Patet . sol, Ratio .ps, ' coelum vere astitit in istis inferioribus: Aristo t. 4. Sol enim,&homogenerant hominem: ta-nnen substantia solis non est simul cum genitor quia sol non est in terra bi homo getaeratur, sed in . . coelo sequitur ergo quod si multas secundum substantiam non intelligitur adem de Onitii bus auris inguenti, die endum est. 'IItem ignis ealesaeitcalefaciendo aerem, qui aer calidus cali fla cilici re Adit: tamen non attingit ad illa alia calida, nis secun-Aum sub antiam sciat aquam quam cale- faeit ignis non attingit immediate, sta solum cacabum a neunt,in quo aqua eis: cr-go sinultas seeundum substantiam requisita non est. Sed quod secun ilum virtutem intelliga RMio, et .p, tu patet. Ex prima conclusione requi ut si eonstat quod moves,& mobile sint simul es non possunt esse simul, nis secundia virtutem vel secundum substantici sed simul. ips secundum substantiam requisita non est sum est ergo illa quae secundum virtute
est,ratione cuius sit motu . y Et es hoe venit, quod quanto agens sortius,ad maiorem agat distantiam secundus uam siti, stantiam quia virtus eius quanto sortior,ad remotius se eXtendit, de prius,
est smul eum passo, quum si virtus debitilioris agentis.
'I , Quod si tibijcia, de sele alterante ista
in Ieriora:cum tamen cauus me lios non
alteret: 'c de magnete, attrahente serrumi in certa distantia, cum tamen non attrahat tangendo:&idem desisti hantibus oculis. solutio est,uam & s in omni alteratione solutio. iquae si per Redium,prius mediust alter lucos quod simultas stactus intelligatur agentis,&patientis: non tamen temper in inedio, eius sena rationis erit sicut inutilia mors ea iil erit secuti dum natura in me iij,&in ultimo secudunatura vltimi ob m sol ages in ista inseriola calore &lumine, coelos medios Do calefacit: quia capaces no sunt, illuminat iti. Sic & magnes antee serrum
alteret, strabat, aerem mediu alterat: peruo A tangit, sed non auerat aerem traheno sed ibi imprimendo suam qualitatem, quae perueniat usque ad seirymi quia huius alterationis aer est capax, sculpiciis ca
177쪽
plus manus piscatoris a proprietate obstupescere facit non tamen rete, quia non es hcc pari stuporis. totiesu. sertia concluso In agent vel in uente in quo virtus non distinguitur ab eius substantia, s multas uirtutis, arguit essenti simultate i ita vi ubicunque operatur, stratas, secundum suam substantiam . Probatur: quia simultas requisita est,saltim virtutis
ergo s virtus idem est quoὰ essentia, ibi de sentiae simultas requisita eiit:quia alicissidatur simultas virtutis,&non essentiae, virtus ab essentia esset distin ista, quod est contra prae suppositum.
distinguitur ab eius estentia, sed est ipsemet Deus, est ubique secuditin essentia iii,
1io ex terti .Quod Dei virtus noti distinagitat ut ab eius ementia constat:qu a qui ThEMost. ti quid Deo est,es ipsemet Deus. si quae
' s. art. a. bant Tlleologi ae quibus alibi. Tunc ficia ἡ , i Dς usosecundum substantiam, ubi titti scipia i t. que est sua virtus: sed sua virtus attingit
Biasa . 49. ulterapse est qui operatur omnia in om-a Iebr o. i. nisus Ipse es qui coseruat omnia. Ipse estris. i. sne quo nihil possimius operari . Ipse est qui sue in coelo, siue in terra adesti ergo ipse secundum suam estertiam ubique ei l. hi se probant Theologi Deum in omni loco D. Ausust. esse SDeo omnia plena Hie &s Augusti dieit de Deo quod ipse sit in omnibus, Sextia omnia, Rintime penetrans omnia, acum tamen non sit pars alicuius sedes diametro viaiunt dis inguatitue,& tu infiniitim distent. s. Conclus. ei Qui uta conclusio Quia virtus cuiust belcretiturae accidetis cist dis in tum ab eius essentia, ex hoe quod mouet, vel operatur
in aliquo passo,non concludi potest ibi es se si mul substantiam, uel e sentio m. Ista cocluso est operta ex praecessitibus. Quod in
creaturis virtus qua operatur sit accides patet. Ignis calore calefacit, i calor non est
soritici substantiali, &aqtia si iiditate sit gesticit & sol mediante lumine,vel influenita opercitu dictim ergo is a sc operentur, eo citi od operentur,no si est substantiadi aria
su en tuis: quia potest esse virtus attingens, sine hoe quod substantia attingvit Quapropter eae hoc et sol in terra operet, sieet probemus bie spe usi tiatem eius non .
probatur quod ibi si praesentialitei sua
substantia quia virtus eius attingit me stantibus cibo corporibus ad istum so cum in serioteriti ut ignis pro lueendo cales rem in loco & corpore i4bi proximo,&immediati potest ad distans per hoc quod rursis ille calor receptus in aliquo subiecto, potest ealefacere aliud corpus sibi proximu: S illud alii , ob quod aliquibus corpori abit; intermedijs ignis potest operari: tamen eius virtus diei tui sinuleue, δc attingere, siue sit mediate,vel immediate, laudo
virtus attingit. Sesta concluso. simultas requisita no s.cia lituentis ad moti te,& asentis ad passum, illa quae continguitatis et i intelligitur. pes si
perioribus conliat, quae sunt, quae contiis
sua dicuntur,s quae continua, Aquar consequenter se habentia. O iando ergo dici vius Oportet quod timui Liat agens&pas sum,1 ood bet intelligi continui continui. tas: quia non potes liti tetigi, maxime cum illa qua, specie lis iunt, continuari non possint lea tutelligitur contiguitas,&lia crequis ta tu, ita quod si virtus non sis nihil cum pacto, nihil fiet. Probatur conchl Dis,sio. si iti ultas etl requisita,&noli continuitas, neque sum it se habeant consequenter qui ali iti tum sit alterius rationis, almagnam diu otiam non i4 et actio: requi-rittic erso sinultas contiguitati ita ut virtu; es passumsiit limul.
si Se silua concluso. Alterationis motu, Τ' nota sit per se primo ad omnes quatuor species qualitatis, ius solum ad tertiam. Male si Aras fotes.)n isto loco. Pro probatione oportet in memoriam reuocare quae ipse Arisa olei. dieit in prae sicamento qualitatis otio; ibi ex postumus quo pacto quatuor dieantur species qualitatis prima Ha , bitus, ct disposito. secuti sa. Naturalis potentia, sim potentia. Tertia. passio, & s kii Spacibilis qualitas. maria. Forma,&Lguia. Dicit ergo 'concluso, quόggato petas teratiouis motum qualitas soleat pergi,
. vel acquiri: quia motus alterationis est ei ca qualitate irasciat Iugmentationis circa' quantitate an :ta1nen proprie,&per se primo solum in tertia specie non in prima,
Ruae habitus disposito, neque in secus da quae naturalis potentia, diua potentia, neque in quarta, qua sorvia , 1 figura, sed in tertia, ubi ponuntur qualitates tangibile g
178쪽
speculatio. r. De comparatione motuum.
latatem esse per se primo motum est,quod huiusmodi qualitas sit terminus primo ac-ai a. O,. qui litus Per talem motum, quod Aristot exponit dicens: ad calorem est per se cale
fae io Teuti ad substantiam per se primo generatio, di ad quantitatem per se primo
Ratiosos l. 's probatur concluso . Secundum illas qualitates per se primo motus est alterationis, cundum quas ranarum contrarie tas attenditur sed contrarietas in sotini; secundum qualitates in tertia specie est ergo secun/um illas per se primo motus est alterationis.probatur maior. Omnis alteratio generationis,&corruptionis via est ut doce: Aristotel.s ergo est via , degeneratiost per acquisitionem no v forniae expulsa praesentanea, pus est si per contractas qualitate, introductas ad formam intro ducendam,quae contrarientur qualitatibus formae praeκistentis: ut ipsis expuliis , diserma etiam expellatur:&contra ijs intro dui hi, forma alia introducatur. Ratio. r. 'I P aetere . Secundum ilicis qualitates est: Perse primo motus alterationis, ad quas petia primo tetrui uiue motus sed motus de se primo non tertii incitur ad aliam spe cie in qualitatii nisi ad te, tiata: quia non ad
habitum,&3i positionem primo di neque ad naturalem potentiam, S i inpotentiam: neque ad formam, aut figuram: quia omnes istae species pendent eκ aliquali temperamento,uel actione praece lenti ex aliquali temperamento, vel actione praecedenti qualitatum, quae sunt in tertia specier si enim per motum alterationis, aliquid Hebe rei acquirere naturalem potentiam adstangi vel pati vel iussi marcohortet prius intelligere calorem,vel Gigiditatem humi/itatem, vel sc citatem, ex quarum qualitatum dispostione varia,& contemperameto, sequitur qualitas illa, quae in secun laspecie qualitatis erat. Et quia in terti, spe ei e qDalitatis non soluin ponuntur illa quatuor qualitates nominatae, quae primae dicuntur,sed aliae quae secundae qualitates sunt ut albiaci, is ulcedo etiam ad istas est per se primo motus alterationis o quia in motu δcalbationis priar in per se terminus albedo e si .ec doleo
rationi, dulcedo,& sc de aliis.Neque istae secundae qualitates consistunt in temperamento primarum qualitatum, a modum quo sanitas sed sunt qualitates mediae re- .sultantes eae tali, aut tali ratione caloris, vel frigiditatis, cum tali, aut tali temperamento similioli vel sicci, que qualitates per se tela lunt vel ad corruptionem,uel ad eo
proposito quod in tertia specie qualitatis, Vbi sortita es sigura no si alteratio es quia in alteratione qualitas predicat in lecto &conereto de subie halterabili:s e contrario visca quaeli calida,& ealida eis aqua, sed in quarta specie non se: qui aliaee esi scilla tri iugulus es liginam.&c.secundo, quado quid alteratur non perficitur,sed quando fit stu a pciscitur id in quo est. a. probat in tex. i p. S. is . quod non fit alteratio
in prima specie quia in relatione noti et halteratio, quia in ea no est motus, sed habitus corpori vi agilitas, sanitas, pulchri hi A , c dicta ut relationem neque in Nora
libus habitibus: quia perfici tui subies v pvirtutem:ergo non alteratur M.in secunda specie qualitatis quod non sit alteratio,
non probat Aristo. tanquam pese notum: quia talia sequuntur naturam ipsam velut proprietates: unae eadem generatione producuntue di sic potius sit ni generatione, qalteratione. Sc.5vide latius in philo ph. Aa ahgumenta patet solutio eri dictis. afisum
bet motus cuilibet motui possit comparari.
I motus circularis mo-ii tui recto est compar bilis. Probatur. si tui; motus ad inuicem non elydnt comparabiles,
i a quantituo circillari vel po3ygonici figura rectae, sineaenon possent comparari: sed sunt adinvicem comparabiles ergo &motus circularis,& rectus. Maior est Aris ot Probatur minori quia geometra do- pucrid.ι. cent triansulum dari aequalem figurae. quadiatae,5 Euclides demonstrat inter pol gouias fguras, quarum peripheriae sunt
179쪽
aequales, quanto spura si plurium angi
lorum,tanto area capacior,&obia circi saris omnium capacis,inia: ergo cum A
ta adhue speciςica differentia syrarum est comparatio, d propoestio . Et sanniliter in motibus erit comparatio ad velocia
Cotissima. Cotis ematur. Coritia iil quod tragitur de circuli quadratura argumentor. Datur circulus,qui si quadrato aequalis: & non soluiti hoe est seibit ut Aristotel. in primo huius docet, euius non datur scientia, sed est seibile cuius dati est seientia ut pro Cusa. bat Nieolaus Cusicin' in tractatu proprio,, s & Carolus Aobilus, tirabar sinus, deati no itii. te onimes Boetius. Item . Cliculi ad cliti metrum eius, dicunt clie triplam sequialtera ira, qualis est
inter quatuordecim inquarernarium: et go tali proportione velocius mouebitur id quod per circulum circunfertur, quam id quo e deiti temporesbium diametrupertranseat ergo motus circuluris recto etivit comparabilis. . secundo. Motus localis motui alterationis est eo inpii cibilis ergo oninis motus o Danimo tui I, o terit comparari. Patet antecedens ut si in una hora iguis calorem extendat per pedalem quantitatem ligni, quam quantitatem lignum aequisive, at p*r duas horas: naotus alterationis est dii plo velocio quam augmentationis: tune aliquod quod mouetur in me fietate lio . die percurrat tota miliam quantitatem,in duplo velocior esset motus localis, quam suerit alterationis ergo sequitur quod co- paratio est motuum omnium. 'l in contrarium cit Aristoteles an illo lo Secundo est notandum, qu6d Arist te. cum ex proposito disputet. q. non refotii det informa.sed viratique pactum velut dubiam relinquit qua ratione sunt qui astriament, Aristot .non negar posse esse coin- Ai, - .
parationem inter motum circularem, rectum feci tantum proponit a vinetita ad Partera negatiuam,quae relinquit ii,sbluta. Aliis tamen Placet,quod illa argumentatio negativa, lit responso negativa, more peripatetieo,& ob id Comment, ratio- ce , tibnem teddit cur linea circularis, S linear in. 4.cta non sint magnitudine eomparabiles: quia neutra potest alteri supponi vi appareat aequalitas,vel excessus ut supponuritur duae linea rectae: neque motus qui per eas fiunt sunt comparabiles: tamen Soto in quaestio. .super hunc. dicit Aristotel. sententiam esse, non omnes motus adiuuice in comparabiles, ct esse ingeniosam Valde iii quanis lector si diligens, hallucus
bitur, ut ipse ait. . is supponendum est non esse i sem
suarum quantitatum una in esse altera maiorem, aut minorem, re esse commensura biles Ad licie enim quod conaniens tabules sint, requiritur iit inter eas rationalis proportio hoc est, ab aliquo numero ἡ nominata,puto,aut dupla,aut sex qui tera ad quod requiritur ut una pars aliquo tu unius sit aliquota alterius, quaest mensura utriusque: tunc illae quantitates habet se scut numeri, in quibus vilitas commmnis mensura est: qua ratione omnes numeri sunt commensi abiles ob quod giam ter quadrati,dccosta eiusdem sunt incommensurabili arvi Aristotcl.in multis locis tradit, probatur infra:& tamen una alia Nut A et . 'l pro solutione oportet intelligere, quod 3ntentio philosophi est, ostendere unum Primum motore rinae quo in sequenti lib. ct ob id in isto. aractat nonnulla, quae eo ten uti& ostendit, quo glit etiam quidam
primus motus, qui si mensura omnium a
diorum sev hoe habuit motivum, vi hic
quaerat, an omnes motus sint comparabitales a sinui in Iro parte affirmativa sacit, quod omnes motus conueniavit in una ratiotae mensurae, quae prima est,scilicet o. . tus primi stobilis. pro parte tamen negati Da,ituat quae hien citae moliri octo,&ci culari, Pede motu locati,dc motu altoratio, nisi si differunt spectu. . . Ex isto fundamento probatur lineam rectam cireulari esse in commensurabilem quia non potest gari una utriusque mensura nain linea recta illa longior est, cuius extrema, quae sunt puncta. magis ad . inuicem distant: dc circularis illa maior, cuius portio circuli est maior: sed portio citculi diuersorum circulorum tegula cerista non est, neque potest: este rectae lineae
Ex isto etiam insertur, motum cireulare non esse comparabilem recto motui: quia illa sola sunt commensurabilia quae eaden mensura mensurati possunt. His supposse
180쪽
specula. Σ. De comparati ne motuum.
dacta non pote 4 comparari motui recto, motus circularis,scut neque motus alterationis motui augmentationis.
I probatur concluso. Illa sol iam proprieco parari possunt,qua: proprie sunt commensurabilia Hed motus rectus, A circularis non sunt commetis urabiles adinvicem: ergo non sunt proprie eo in parabiles. Maio Y est nota probatur initior quia utriusq; no Matur una certa me sura, quae velut pars
aliquota utriusq; sit, sicut contingit in numeris,qui ad inuicem comparantur. patet:
quia pars aliquota lineae potest esse certa pars eius sem, ius toties sumpta adcquet, sitie sit quarta,vel sexto, vel quae uis alia sed
illa non poterit in ensurare circulum: quia sue semel, sue his, siue eeties, nunqua pee patrem si Deae rediar erit circulus adaequa- te mensuratus Neque pars aliquota circuli poterit esse mensura lineae retiae. Manet ergo non esse ad inuicem coparabiles motus: quandoquidem, neque quantitates ipse, penes quas contingit, pollunt commensurari, elium si una figura alia maior, vel minor diecitur quia aliud est, ut di
acinius,quantitatem ei se mai rem, vel mi norem altera: aliud est ei esse commensarci silem.' uret deda. Ad hoc quod motus circularis
recto si coiti parabi is, requirituro velocitas iti motu utriusq; eodem modo consueret iis sed non consiperatur eodem modo ergo non est proprie comparatio. Datet: quia stat eandem esie velocitatem circuendi quando no est eadem velocitas motus:
sed in recto sol im atten litur velocitas motus penes longitudinem disereti ii
Dei: velocitas vero circulationis attendi
tur penes Itoc , quod in tanto tempore tale, ausoli deseribantur circa idem centrum i ut si tria snt mobilia.&circuirent in eodem tempore hos tres circulos, scit quo tempore insimum mobile mos tur moueatur superius, ct meditare: tunc omnes aequaliter circuirent, quia idem angulum constituunt respectu centrio si.
cut orbes ccclestes omnes aequaliter ci cu unt.'ilam. si angelus motior orbis citiueo moueatur, & quilibet sit in stio orbe,
in eadem proportione , ct parte coi re spondente in serius, ct superius, in eodem.
tempore perficiunt circulationem : quia semper eonstituunt angulos aequales in tali motur tamen no sequitur quod aeque velociteri quia illa qui in suprenio orbe velocius imouetur , quani ille qui in infimo, quandoquidem maius spatium peristratist in eodem tempore)ΩΘ in motu recto non est haec ditie littis. De hoe bene Albetitis de Saxonia in hoc septim quar- μ'
parationem proprie,Donivillas poni: con 'ditiones, nempe tres. Dei a quod pra, Aleatum in quo si comparatio, praedicetur de utroque e X tremo coae parabili unia uoce,propter hoc hec coparatio nulla est, vox Socratis est acutior gladio . secunda conditio i quod illud in quo. st compa ratio ,habeat idem succeptiuum: qua P Opter nota est hec bratio comparatio vox Socratis ela major Socrate: quia magnitudo
recipitur in Socea te prout via sublicitia sidrecipitur in voce, prout est soniis fortia ter immutans auditum. Tertia conditio,
quod praedicatum, in quo est comparatio debet esse species specialis, litia, quapropter non est i se propriss una ctim paratio, Plato est sapientior Socrate, sed oportet in speeie dicere is Di .deni ea vel in setius; ca, Sc. Haec pro pietatori intelligeti ia scit
' sectili da eo incluso. Comparatione sar- ge dicta, motus da stipentes specie adinuicem comparabiles sunt: ut motus curuus motui recto , S motus augmentatio- hnis motui alteratio uis pio butuit quia si /non post et fieri comparatio, maxime, quia linea recta, Alinea curua non sunt comparabiles: sed coparantur,ut patet: quia chor- Aa est ni inor arcu. I Item. Figura quadrata circulo compa- sccuua D
rator e imo contendebat adaequare Ar
Ehimenides. Et oti qui putant de quadra
tuta circuli solentia tota inest e. Eodem viri Cuga. do . videtur quod in olus augmentationis,
etsi a motu alterationis disierat, quod pon ψ ψὴς set se ei comparatior ut secundu arguinentum probabat: sed dicitur larga comparatio divi loqui solemus. Maius est huius Diagus, quam alterius albedo, ct maior est huius scientiatici quam sit alterius virtus,quae tamen specie disset tint.' Ad primum respondemus, concedendo Aa af uingsie es uel dicat ut linea tecta maior, vel mi iura mimu. L I not