장음표시 사용
301쪽
e Manct ergo ex lictis probatum,natur te nune esse homini mori, qcandoquidem ex contrariis compositus cili & se eonii nua est actio, di reae io,' debilitatio & noesh Vitile sitit restauratiossit si ille sicitus durasset, non fuisset supernaturale perpetuo vitiere,esse conseri re ol, esum ligni vitiae,ctii talis virtus data est. I Ad aegrimenta non est necessatium v spondere,cum ipsa probent qua nos inter respondei ulum asseruimus Avissetur tone dum stando seni per in virtute illius e ibi. hi homo durante illo statu,duet traiis latus in patritisum sine mortis gustatione.Et quannis naturale esset homitii in illo statu moti, sitim esset ille cibus, scut&modis est na
inrtile ratione cona postionis ex contrariis,
Hon tot Iitur quominus uaturale dicatur, si ille statu, durasset. Possetque non mori Di, cibum datum,qui habebat illam virtutem Datu ΛIem .F L ii post peccatum esset cita in permisius ille cibus, diceretur naturale, seiv x feritate quocirca ex diuersis cons tera
Dotii titi, in illo, sin illi, s atti mori est na tui aleis similiter iis mori in isto,&in illo,
quia ad illitis Despieiente, quod de homitiis
essentia est, . intrinsecum, ei mors est naturali, Ad exti insecam vero virtutem naturalem concessam se spiciendo, naturale erat perpetuo permanere. Quia ergra in phae nam ille cibus corporeus ablatus est, contedamus alium qua rere cibum, quem qui gu laverit toti videbit ni orte quia perpetu
vivet.Atque quis cibus hoc poterit praesta his re, nis panis ille vivus qui ge coelo descendit3Qui enim manducauerit ex hoc, uiuet in aeternu, ait Chrs Nivet in aeterus, silicet corpore moria vivet in aeternu, laterstrant, ' in futuro per clara dei visionem. Hic clusii solet,an idem numero possit Ahis gener ciri super verba ultima philo. uoisodo detur circularis generatio a duci solet S a theologis in. .sen .vbi se resurrectione futura, in hie judicii serino est:& qui se physce loquendo nullum agens naturale
potest idem uinus corruptum secundum lubstantia regenerare e quia remota forma materiam ulla remanet amplius potetitia ad recipienaum illam formana:quia quan-Ao materia recepit forma rei corrupta , ve r e cepit secuniluni totam potentiam quam
habuit ad illain fori nani vel secunilum parte D tantum. Non secundum patrem tantuquia se ostendi non posset quae potentia reduceretur ad amura,& quae non quin quia sequeretur quod pro alia parte sessa umquam non habet,aghuc des derat Armati illam, quod est sine ratione dictum e otieendum est quod secundum se totam recipit ergo nullo modo manet inhiateria potentia, ad recipiendum amplius illam foueream, quam per corruptionem perdidit 'sic per nullum agens naturale, idem nume
ro redire potest lixi per agens salutes
quia per diuitiam potentiam id fieri potest
Finis se eundi Libri de Ceneratione.
302쪽
libros Aristotelis, Admossum. R. p. F. Alphon si a Vera Cruee, sacri Eremitarum ordinis sancti Augustini: bonarum artium,& sacrae Theologiae Magistri moderatoris primarij olim in Me-xicana academia, in noua Hispania, nune tertia hac editione multo locupletiores.
Onsummato serrmone iam ab Α-ristote degeneruptioe,ubi egit de mixtis perfectis, quomodo sunt per alterationem praeuia:
nutriuntur,ic augetur & quo pacto ex ipsorum elementorum urua aAinuicem actione,& repassione contingit: AI quod . . ponutur elementa corpora quide,sed simplicia, quorum quodlibet quas ex primis qualitati bys bivessicat 3 ipsa ad mixti costitutionem. 8t generationem e ncurrant, ut in eo solum virtute,& non formaliter maneat: consequenter tractat de mixtis
imperfectis, quorum consistentia est breuis valde 1 visunt i Iressiones meteorologicae, sci-icet, pluuiarnix: grando ros: pruina, θί nonnulla alia quae sunt: ut cometes. Disputat de his omnibus, de causam dat naturalem, de eoru generatione. Materia est clara,sed dignascitu.
Et ad physicum spectat ista non
tum leuiter, sed intus cognoscere,ut causam petenti redde re valeat. Multa enim v v lgus supra naturam existimat, quorum
physicus causam cognoscens naturalia diciti ut si quis videns tres apparere soles , vel cometem in coelo, prodigium supra omnem naturam a selo Deo putat: ar catholicus philosephus certo sciens a Deo id miraculose fieri posse, ut in Christi natiuuitate euenisse legimus, per na turam tamen posse contingere manifestat ex nube prodiima corpori solis, 3 cometam ex diuerta exhalatione eleuata,ibi inflammata. De quibus omnibus in istis meteororum libris disse-re11dum erit,& prout
303쪽
Circa verba prima Ai isto t. qui
1i a lationibus superioribus que de influentia loqui dubium noci speculatur, utria si ita, quod
coelum,& astra influant in istis inferio
Argum. i. Idetur quod non . Si ccelum hec gubernat uiseriora, influetia se
η quitur quod omnia in illi, itiseriorib' ex ne
sequens ei salsum erviae Duro. go illud ex quo sequitur. probatur sequela. r. n. l. a. Coeliina causa est naturalis: si ergo agit, naa Tho p p turaliter agit sed quae naturaliter fiunt, vel ri, in prosimum eueniunt: imo ut semper: s quitur ergo non esse talem gubernationem in superiori biis.Et quod si consequens falsum, patet: uia sit tollerentur actiones si is beroe hominum,nee esset ratio virtutis, neque vit juveriti et demeriti at haec omnia non solum contra fidem sititit,sed contra illa quae inlumine naturali cognoscuntur:ergo non es ponenda talis itisuentia. Aa Gumc. i. v Praetere a. Nullo modo potest esse actio alicuius agentis in pastuiti, nisi in debita sit approximatione, dc communicent in materia sed coelum,& ista inferiora non solum debile opproximata non sunt, se es in imiDesuin dillant cicceto,ina&ime a fri inaniento, in sina st ealiga cum soli illa medias: pth. pinquiot:ergo coelum non influit. In eonthari uni esst Arist. latim in pristi l pio, cum ait. Necesse est,sc.s pro de citione notandum, quod comma niter ponitur in coἡlis motus, luna enitiis. 1:. o. fluentia .Et per illa tria ite ut superiora ne ι ' re in istis tu fieri ribu 1. Motu, quidem sati, cognitus est,cum adsensuae pateat. Per iiis tum enim diurnum,d es,' noctes sunt, tiper alium motu diffine iam seneratiane; dicorruptiones sunt:vt per motum circitii obliqui, id es et odiaei .Quia sola nobis Elongat: vel approxima modo a s Austrii modo ad Aquilone:hyems &vet: aestauti autumnus contingunt in quolibet anno. stiam de lumitiensilli dubium.Sol,lusa.& asi a vi constat illuminant. Tainen de influentia non sc .Quapropter dubium est, on ipsa sit ponenda ultra moturii,&lumea astrorum. Quod si ponen ta est, an sit qua sita, sensibilis, an insensibilis,dubitatur.' Pleus Mirandulanus vir acutissimus, di i a , iis simus philosophus,in suo cottaapta . logos tractatu negat liuiusmodi ius uentiadi soluiti motum, flumen admittit Et quidem illius ratio potissima esse posset: quia lustra est ponenda, cum motus, &lum a sutile tanties quia non est unde possit cost. state quae si res haecquae influentia vocalis Alii ponunt inpluentia θ motu, &lumi, i i , De 4 istincta in tamen eam qualitate itis as bilem dicunt, ut mul Venetus. I. p. in ita sunt a n illo loco, conclu. 3 .Idem Timo Te i.
Alii putant hane influentiam esse sens ιν bilem, eo quod omnis qualitas dispositis Iliu-Hadsormam substantialem sensibilis debet ubi varietas tanta cilliorum,s quibus proptes litie sunt influxu, est varietas in illis itiserioli biis. Fieque in in materia comimini eatio, etiam s debita esset approXimatio: qetuano est eadsi materia coeloiu,&isto iij inferiore quippe eum coeloria corpora sint ilicori uptibilia,&inalterabilia: at haec inferiora se obnoxia corruptioni, de variatio mirutit, i per instas in eodem statu no pos
Arguto. 3. s Vltimo. si ecel 5 influeret, maxime lumine: i log esse icti uiues est sed iis influit tu nui ei quia ubi propinquius, magis calefacea isto. .ae rei lumine, cu omne agens fortius in pro-gen. tex. r. pinquum quata in distans agat sea hoc est
salsum, cum inedia regio aviis sit frigi sa,deponi:&cum iustientia sit huiusnodi vis tet in metalli, quae disiponit ad subflantia 4em formam,dicitur esses sibili fit quod disponat patet:ua in locis sub terra meta lagenerantur, quarumn a sumine 9isponun tur, ei im ad talein locuti, nota peruenia edas in uentia. Quae sunt in istis insertorio libu, sunt in duplici disserentia: quaedam sunt quae pernatu eam sunt ordinata: ut semper eo em modo se habeant nisi non tingat aliunde aliquod impeditiuum in causa: alia sunt quae
contingenter eueniunt, ut in rebus humanis apparet. Et si me qua sunt continges
ter cum non sint necessat ) libere sunt per libertatem aestiui . His dieiis respon-
304쪽
speculat. i. Defiuxu astrorum in inferiora. 1 93
conclus. Influentia ponenda est, qualitas quaeda distincta a motu, S lumine in corporibus.' mu'it coelestibu,Maec conclusio est communis Rat h. omnium philosophoru Irobatur. Aliqui sunt euectu, in istis inferioribus, quorum causa dari non potest .nis 4 influentia: ergo in uentia debet poni qui l clis infestin .srobatur antecedens: quia in terrae visceribu generantur uetalla, ut constat:& in certa
parte, dc determinata unum,& in alia Iliud Oportet ergo coelum ciun sit causa uniuersali influetia eauset in huiusimodi nn et allis, ct n5 motu equia sic, cum motu sito omnia
peragat,&cireuat,in omni parte terras Aeseberet generari metallum tergo alia est causa:&tiolume. Patet: quia adlocutam pro itandum,& absconsum tum Enoi, solo assioni, sed neq; fontis luminis scilicet,ipsus solis potest peruenire, impediente opacitate 'terr ae:ergo sequitur Uinfluetia est ponesa. ' NEi, ra fit quod in huiusmodi tiret alla, habeant
quaedam ut causalitatem, assirmant omnes e nam lunae
planetis, dant argentum solidum, S mercurio argetum vitium t sol supra aurum constituitur, ct mars supra serrum :iupiter supra plum bum,' saturnus super stannum habet dominum.
Et quod si gigerentia in te influentiam, S lumen consacit eκ istis,cum lumen otii e-cto aliquo opaco impediatur in transitu, non influentia.penetrat enim ut patet in terrainusque ag metalla. A,Isso. 3.de 'secutissum disci inien est, quhil lumen sopartibus a- lum Isole causatur, 3 alijs astris, sues enim i, aeceptum a sole,sue non tamen influentia
causatur ab alijs partibus coeli, in quibus
Item .Dicit Aristo.quod crescente luna
crescunt cerebra animalium: dc decrescente, decrescunt:quod no potest essenis peritisuentiam. di. Conestis 'secun/a conclu.Ista qualitas timin pus Influentia tia dicitu'sens bilis tio est. Probatur. Sensans sibilis bile illud est quod aliquo sensu percipi poqva ira ς, test se Itali, insuentia nullo sensu potest percipi AEt patet: ergo non est sensibilis. Ratio a. Seeundo. Si esset sens bilis maxime quia est disponens ad sormam substantialem in ipsis mixtis, sicut in metallis sed hoc no susfieit quia sensibile non dicit relationem ad formam substantialem GA adsensu ergo dato,&non conee si, quod aisponeret, nosequeretur quod esset sensibilis,quanto magis quod git posito A formam substantialem immediate, non per insueti titi, sed per alterationem qualitatum setis bis iiiiii est,ut
suppa diκimus.' Tertia concluso Coclestia cor prisci in C siti s. illis insilioribus agunt,non solum influentia, sed etiam motu,&lumine . frobatur statio. l.
quod motu agant i quia vigemus quod
per accessunt,uel recellum solis in zoditico iunt generationes, Sc corriiptiones:nam arbores ructis cantinuere di quia sol ad nos
conuertitura tropico Capri eortiij acebdo' ad tropicum Cancri & in vere omnia serminant. Et corruptiones sunt, per Doc quod recesit tu estis. Et iam in Ause moris constat, per nititum lunae sieti illa, maris mirabiles elutiones quotidie, quae a m ira
lunae proueniunt euo per motum in sit. D. ratione luminis etiam constat, cana lau- Ratio. a. p. tia lumen sit Sciens membra aliqua te
ta tena quain causat. Ex quo etiam argumetum sui nitur, quoa sit influentia aliquiis alumine itistii hctum. Etiam patet': quia per
lunae moturia oculi catorum crescunt inpii pili: e albeditie ' diminuuntur Aecrescente luna:ergo per motum aliquid eacitat. sies Jhei in arbor tis quoci ut Ares, Des aucae humidit retes a cito ueri de iii luciae Prouenit. Similiter de diebus criti eis medici loquuntur. Et patet: quia ob itineri Iesis per radicia directos videmus aliqua generari, qua non generant ux, ubi solis lumen non estivi patet de animalibus,&de arboribus. De oculis catorum etiam dicitur, quod sussiciant niueita liquefacere,ob calorem que emittunt, ratione luminis recepti: quod non possunt aliorum animalium oeuli Heere:quia non sunt susceptiui tanti sumitiis ergo etiam ratione luminis coelestia eorpora influunt. Quarta concluso. Ista omnia inferiora coneliis . a coelestibus corporibus se assici motu lumine vel inpluentia, est mundum a superioribus lationibus gubernari,ad quod coralliasuitas corporum requisitae uasta conelisio ponitur a3 declarandum 9ictum Ahistotes .in principio huius rob qii ossis eculatio
praesens mota est.probatur quod mundus dicatur gubernari a lationibu superiorib'. Nullus alius moilus in coelestibus eorporibus reperitur eausandi in ista inferiora nisi motu,aut lumine,aut influentia tergo sequitur in isto modo inferiora a superiori, tu
305쪽
bernantur. Non quidem quod ratione ditigantur a et ellibus,cuies coelum non si rasopi a. a. tionalectitio ii eq: vivens ut supra di Nimus yli1 .sre. i. sed solii eo quisit ad omnia qu e in illis ii, serioribus coliti saginat, licitur cuia cui trivicci usi uniuei salis, sul, ipso Deo onmitivnia iters aliis ima, V prima Et quia certissime o muta per ruotum,&lumen, S influentiam diriguntur ad s uas eo inpetentes operati mnes,subernari dicit tura coelo, quasi uis alieonti uideat ut a causalitate eius, . concha su in illis qua contingunt naturo liter.
Alia paess, iusia ol, id oportet titi dari vacuunt, cotiguaesie corpora omnia: quia
non possunt peruenire ad ista itiseriora iustu Kus coelorum, cum non ellet conta ius
virtutis ipsi est necessa eius ut supra dixti amis)inter agens,& possitio. constu,s, cil aut tua concluso.Circa actus humanosci uni habere dicitur ius luxum, inquantutu corpore humatio su utina pressiones queti, alii inituXus, ratione quorum ast aliquam tigis videatur homo inclinatus: quam ad vatio. alia. probatur experientia.Vidu nus peculia si constellatione aliquem hi, inem inclinatum ad ludum alium ail venerea: alium od gulam,& alium ad furtum. Vide reus etiam eκ influetia coelesti aliquos adliane: alio, ad illam virtutem magis propenso si quia in tali, vel tali signo sub tali, v et tali cis limrum eo uiuiis totie sitiit natis sequitur ergo ei clesia corpora habere aliquam gubernationem in ah fibu humanis, tu uta nam Peril icis tr lo, i multa diuinare possitii ide I iiiiiii ii di incliti citione nati. Cotiati. s. 'lsi est a sene lusio. nisi iberia ibi iij exepti finit .ibsidii te a colorum gubernation o totaliter in nostra potestate eo uitulinitur ruiso, ti.patet: lilia libere si ui ita diu, humani, &non nec dissula: ergo uoti pendent acon-Ν. l lio .li p. stellatii me coclestiuiam illa quo sic pendet, liatur alias uiatii uiariabilia,Si uinvitabilia:
sed citius nostri,qui sunt hominis in quant uni homo, pollunt per liberum arbitrium
Diutari ergo non pendent sic a corporum elaelestium gubernatione. Ratio. r. 'i Secundia. si penderent, maxime esse traii ne inclinatio uis, uel pro personi, ad vitia,Pei vir tali est quae poteli esse maior, vel
minor per itii tu Lum coelor i ut clieit quinta conchisio sed non ob id: quia quacunq;
data inclinatio ite pi , sitimus e Requi,vel noeo equi, tum non cogatur volutitas: sequii ut ergo quod a ius immani non gubernatur a coelorum motibus, vel influentia. Et sti, e probat illud stolemaei Sapiens domi ptolem tutinabitur astris quos elidii ere Quanuis in si uentia ccclesiis causet in corpore hominis aliquam ii clinationem ad malum, ta-ineu quia non cogi S in eo est ratio, poterit si e dominari, ut contrarium agat illius, ad quod inclinabatur eκ astrorum innirentia.in aliis tamen omnibus corporibus seu ratione careandastra dominatur, 'gubernant quonia in instillibiliter sequitur in es sectu secun9um causisitatem cauta. si inititer in homine esset, nisi per rationem ei ob si etiar De quo alibi latiuι.' ii K quo sequitur, alliologo, isto, diui ero.
irbs qui iudiciarij vocantur, male,&cum erro te iudieare de aliquo nat cum dicunt talis,vel talis erit, in illis quar pendent eκ at hibus liti manis vi quod talis erit ratro, &sua spei eluti talis erit adulter quia ista iaci cadunt sub astrorum gubernatione: tiis illi
excusatio nem habeant in suo praenosii eo, quod cognoscentes complexionem, dc inclinationem ex astroruin a spe hia, i id ieent de exequutione secundum eam: quia raro homi ues eo atra nituntur, sed ut in plurimu
cum stultomui num esus sit insultus in se reuaeso.
quatur, ut brutum animal coelorum in ludtiain,&constellationes.' Ad primum, soluti patet eκ istis quae Ad arguit. 'in ultima conclusione dicuntur. Ad secundum dicitur, quod e vlum in Ad, sluit in inferioribus,ct omnia in seriora dicuntur ci o elle approxiniata: quia Omnia sunt contigua,Si utra splieram sitie actiuitatis posita. Et quod agetis non agat, ni- Commis si communii et in materia, si poneremus V c itio iam nam esse materiam coelo ruin,α illorum in seriorum, nihil contra nos: scatenentes ut 4s, , , hii tenemus)ciliani est e materiam ccclorum,in litui. Iti lib.
telligitiis nee et stria communicatio in ma, de etao spateria, ad hoc quod agens repatiatur, vel in cul. a. eausis particularibus in uniuersalibus vero non uni uocis hoc non es requisitu in .
Ad testium dicendum , quod quando Ad I.
CPtera sunt paria, agens magis in propiti. quum, quam in remotum agit, & tamen quod media aeris regio non sit calida tan- Atia. t.'
dat, est eN alia causa pplebo uti paristasti, ex uia radii respexi ii Oii perueniunt usque ad eam.De quo disputatio erit in hoc libro
' Iuserunt omne, ex supra dictis de in- Cistella
306쪽
Specula et De magnitu gine terrae.
1Juenta: ecelorum, causalitate eoruin,&gubertiatione quod si Deus subtraheret om nes aut luentias coelorum ab illis, infra or. bem lunae nihil seret: in ὀ destruerent ut olonia, eiicerent Scinis per miraculum non possent stare: quia substractis innuent ijs, trallerentur sprimae qualitates. Ipsi que substractis, nulla est et alteratio: nam ees ii et omnis actio. Neque essent forma iud , i, stanti dies, cum non possint esse sine sui, is, i ',i qualitatiuis dispositionabitis: imo neque es.
ibidium. set materia,cum nunquam possit essὰ sine formais ergo nulla esset forma: noli esset auateria imo nihil est et infra concauum lunae sicut quod neque ipse elementa quq corrumperentur,iaon ab aliqua causa post tua sed a coelo priuatiue propter sesectu in conseruantis tergo secutiatim is a m eonsi de rationem mundiis iste laserior Aependet essentialiter a corporibus coelestibus, sicut lumen a corpore luminoso Issa dicunt eo ni
Dauniter philosophi etiam catholici sed demostrari non possunt. Quapropter licet dicamus mundum gubernari ob influetia coelorum, motu eo quod sic habeat rerum ordo a Deo praefixus,& illa orsinatio per
se ueret,iamen non est necessarium dicere quoci si cesitiret motus et oii,3 influxus, O
4 a. post uinin hi persuadere quod a finiant omnes fere, quod ii cellasset motus eceli otin die iudici editabit &applicaretur siti palani, non combureret eam .Mirum est hoc.
Nec nego quin potuit Deus talem posuisse legem a principio,sed non conssat. Cessante tondent reo tu, cessabunt quidem omnia
quia sinis erit muli sti, is Hie tamen considerati sum est aliquoruni suisse opinionem,& Henrrico ganὰ est ibuitur quod coelum in his inserioribus non agit efficienter, & producendo pervi tutem in seu Ma: sed tantum ge terminando agentia particularia a3 actiones fias, Ssic mixtum non generaretur s coelum per
Hotum non Qeterminaret agens proximuti l talem actionem dc hoc putat esse de me
do contra Avicennam te illo astiore formarii iii dicit, quo i corpora eo testia δant isti, i utilioribus,&c. sed tamen tenenclum est, 'iuod sit causarum orao es vltima & pio Milua,non agit uili causante pi imai & sicut ii motu cordis in animali pendent motus alia ruua partium,&eo deuiciente immobilita tur aliae partes a se deflaeiente motu pilitii mobilisse Deo dispone te cause inferio res non agerentis ob hoc Arist. s. physicidi sit quod primus mot' est uita id est, ni& v niuersale principitam in natura existentibus. Teneduin ergo est quod coelum motum nota solum aeterminat agentia inserto ra ad proprios effectus Sed agit & influit in quocunque effectu inseriori, sicut causa pii maiustitit in omnem effectum cauta secu- si es se habet retium ordo. I De quo in. : nostrarum Resolutionum Theologi earum dicemus, Deo aspirante.
De terrae magnitudine, de qua Aristoteles hic, in ordine ad clementa alia,& ad astra. virum
elementum terrae sit minor, quam alia elementa, &4stra.
Dparet quod no: quia i. Argum sol, Somne aliud astrum nobis minor apparet quam terrat Sibi est minor quam a
est mino e sole. Maioreκ perientia patet .minor pio batur, quod si minor quam apparet quia nos sinis sinis edio densiori, quam si sol ergo rasii solis venien tes ad nos, disperguntur in ciccursum eati aetasioris,&re in ovendunt maiore, quam si ob quod denarium in aqua apparet maius quam sit ergo etiatii sol minoediit terra.
I Secund5. Fle tenta omnia sunt aequalia: Argum Lai ergo uniani n oti est alio citus. Patet. Si nosunt aequalia ergo unum aliua eucedit: ergo in materia,vel in forma mon i)i multitudine materiar : quia eκ uno pugillo aqua sunt decem aeris: ncina sub uno aquae lati- tum est materi te propter densitatem, quantum sub dec/m aeris: eigo multiiugo materiae eadem est. Neque es inaequalitas in forinis quoniam non potest haee signari. iii illud euius quantitas sciti noni o Arguine. s. test,nec maior, neque minor dici debet i sed
307쪽
terra est hitiusmodi Putet quia varie piose nixus, Altigranus,& spliei auesior loquii
Ioeoti ea. tiar de stadiis,'ine correspondent uni gra- Nolami. i. Qui in ecclo: ergo non est certitudo. In contrarium est veritas.
Priuio est notandum, quod quanilo aliquod opacum opponitur luminoso , vin-bram eatis at silli sit opaciam maius quam Eae peis 'e- lii minosum,nunquam datur conus viij bre, litia. sed tanto quanto protenditur umbra,tanto inusis tu i ii ais hant. Et si sit aequale, equaliter linea sube terminant umbram , etiam aenualiter dili alit,' man qua c5cumini. Si verbium in Muna est maius opaco, concurrunt lineae divi bra facit conuiri post opaciam. Haec constant eκ perietitia ad oeulu. Nicergo quoetitur de terra, ni agnitudi- tuditae, re aliorum elementorum, S in qua proportione se habeant elementa adinvicect si iliter te rix ipsa in ordine ad astra : q, solet tradi in libi is de eoelo, ἴc etiam in spl4eia Vbi Ioannes de suero Di sco ponit quantitate ni terrae,' comparationem ad astra. Nolana, i, uiliti mi notundum, 1, ambitias totius terrae velut punicium cst in comparatione toti is uniuersulta quoas oculus esset in sera amento,iaci videret eam ob parilitatem. IIoroni tu . Et probatus: quia aicitur communiter, sp, hie unque sit homo in terra positus, medietatem vi ut coeli S medietatem aliam non videt: ij noti emet veru nisi paruae qualitatis terra esset in eo paratione uniuerti: quia est aelii, ulliu siet quanti totis. Mutati a. a. eis tertii, notam tu ii, qu bit modus quo potuit sciri quantitas teirae lite est, si appolitaeocli diuisi ne quam diiud ut astrologi in 36o gratius, cuilibet eorum in terra eo respondent. oo. in adici utio fuit in uetituisho mo Io: si quis ponatur in cleuatione aliqua poli. io . verbi gratia)gradu se tendat ad Polum vexsua Aquilonem, vstitie dum alio gradu inagis sit eleuatus polus usi numeret 1 adia via retia progrediendo, quae per te ram ambulaudo absoluit, sunt septingenta 3 se ijau, sit ilia a esl, quod cuilibet gra- .lui in coelo correspondent in terra. oo. stadia: quas multiplicentur per 5 so. laic mirinierus uadiorum crit repertus totius ambitus terrae. o sa o. Quod si quis viteri ix velit seire numerum leucatum totius terrofici mentet odio studia unum faciunt milliare, x. I. milliaria leucam:&lic. 16. stadia reticam faciunt.
η Aliqui tamen tria milliaria ponunt in leuea,& alii quatuo dised si duo ponitur
Dividantur ergo ducenta S quinquaginta duo millia stadiorum per. 16.& resulti bit numerus leucarum, qui erit. is Io. Sub silentio tamen transeundum non Duaeris e. erit, diuersas es e opinione; in huiusmodi
quantitate terrae computandam am Ptole tinxtis cuilibet gro qui sol uni dat. s o C.sta mae thora.dia,& noti oo. ut praecedens opinio: dc s.f.ea. si e totus ambitus es i. i s o ooo.& sint mi nus quam autor spher positit. 72o oo.
Alphagranus dici quod cuilibet gradui Upliadi,
in requitio hiali correspondent in terra so- ntia 4ilci istum. 4s3. stadia, Se tertium unius. De quo ita 8. 1ieit suinptii infitille experimentum tem iapore Almeonis,in praesentia multorum sat tentu in . Secundum istam opinionem ambitus totius tectae es f. 463a oo. stadiorum,
qui est minor quantitas, quam posuit Opi Dio prima per . 888oo. sta ira, & quam plo-
8l Neoterici autem sequuti sunt aliam ra- Opinio. . tiones ut cuilibet gradui dent clo. lactia. Nestieria secundius illos habet terra in ambitu
I Causa tants variationis potuit esse, quia
eκ perientiam sumpserui vel non via recta, vel si via res a voti per plani ei sed per decliuia monitu, &Mij perreis ana,& per planiana: sicque potuit ese quoa non Dinnes conueneriti sequentes opinionem se tole- Da ei, quae videtur in medio hosita, ct qui viti peritissimi, sit concluso responsilio. Totius terreonabitus est, lentum Sc octo coetuso i. ginta millia stadiorunt:&lic euilibet gradui correspondent, o o. stadia . Hobetque
totus teri u ambitus .a ait o. milliaria: ct cuilibet leucte dando duo,sunt. s6a .leucaeaerra' vero diameter habet. 1 9o. leucas,& usque ad centrum eius, ubi semidi i Deter sunt. 894. leucae.Haec omnia non costant nobis alate quum fidem dando peri tissimis,qui curiose experti sunt,quid custbet gradui correspondeat in terra Ha e sunt qua in libris legimus Scan- liquorum es Deteoricoriana, qui de hac naateria loquuti sunt sed tamen quam fuerint desiicientes, nouus nouiter inuentus orbis inanifestat qui in logitudine a loco qui dicitur Cabo Raso tu eleuatione. 4 s. gr duuia, cid septentrioiaem que es aΣia losa acallaos usque ad fretu que se dige est re lao de Magallanus as pol tierra mas de
308쪽
specu. 1 Me magnitudine terrae.
millegua ut dictum est, rige apparet salsum dieere ambitum terrae cotinere. s6I 7.
leguas. Et quis de terra illa, quae ultra De tum Magallanicum videtur, que corre aloriente,y nauios deholados de portusuetis a ta eleabo de hueti aes per an ala hau Visto.)Et quid dicensum de la nueua Guinea abhinc. ai. annis a nostris inuet aquae
in eipit post lineam equinoctialem ad austrum S e utenditur ad fretum Magallanicum: 3c forte cotinuatur cum ea tetra quae
ibi a uolliis visa est in eleuatione. s I. gra-ὰuum eum dimidio. Y Aizenauer eo res do la costa des a tiueua Guinea pertrecentas leucas non inuenietes sinem, nec ausi
sunt enaui egredi ob is ultitudinem habitatorum, qui sunt nigerrimi & seroee i& ge certo ambitu per loca maritima supra rate dimina est. 'IEt quantum ad illud Ae terrae diametro, . constat per resulam geometri . Data periphetia circuli cuiust bet, si cireultis diuidatur in .a a. partes aequales ,& auseratur una illarum, remanentis tertia pars est diameter totius circuli de sic totus circulus ad
diametrum se habet in pro poestione tripla sexqui septima, parum amplius: quia non est Leci se ob quod ob his elide tio est tradita talis regula sed quia parum distat hinc est qui ditietisseratotes, disicatores hae
Tegula viantur sicque inuenta totius dic metri quantitate, medietas etiam inueni.
tur.sed ob causam dictam de mensura, &proportione diametri, & circunferenthe, quia praecisa non est, lixit Aristoteles, nsi i ἡδὶ inuentam scientiam cle quadratus, ei sculi
. tiuariti, ita ob hoc nec ArchimeAes,neque Brabardi aeoli inueta nus, neque Cantuariensis, nec Nieolaia, deest se titia causa inuenerunt praecisse , quan uis ipsi praecise . putetit se inuenis te scientiam : imo etiam Boetius fatetur esse scientiam. Reuerten tes ergo unde digressi sum', sit cocluso.a. Cunthi. 4. - Secunda concluso. Quantas quantum ad materiam,& formam elementa omnia
habeant aequalitatem quoaA magnitu si nem, quo/lis et ad sibi prosime sequens se habet in decupla proportione, secudum. Aristotelis regulam: ut aqua in decuplo alio i p si niuio plena ct a de aqua, c. Probatur quoad pii inam partem. Si ignis conuerteretur in aerem, totus in totum, non esset amplius ae aere, quam nunc est: & si to . tus aer in aquam,eandem quam nunc habet aqua quantitatem haberet, de euvdein
occuparet docum si Aristoteles a citi Ex Aristote. uno pugillo terrae fiunt Aecem aquae, k eκ degen Sitivno aquae sunt decem aeris, euvnoae 'λος
ris sunt decem ignis. Ecco quomodo sunt aequalia in materia,Seonsequenter in forma r quoniam tantum continetur in uno
pugillo terrae, obden stat eis, quantum in decem aquae. Et si aqua condens retur ad terrae dens talem, decem eius pusilli unus esset terrae Et sc in quantitate habet aer supra aquam decuplam proportionem. Dixi, secundum Aristotelem; nana secundi, an 'illam Aristotelis opinionem, semidiam e ter ignis excedit semissi ametrii ira tetrie in. milae sina proportione: quia ex viro pugislo ieetae titille fiunt ignis, es centum aeris; - S decem aquae. Vetum se eundum senten .'
tiam Ptolem ei in Alma gesto & Alsagra ni in suo de aggregationibus stellarum alia
serentia. ai. a terra usq; ad concauum Lunae solum gi stantia est trice fies ter, , dimidium ,&vnavigesima semidiana utritotius terrae:&sic ponit ut distantia a centro terrae usq; od concauum lunae. 1 os o 3 p.,ioso stadiorum, quam opinionem sequitur etia Iacobus Faber, sequens Alsagranti, quem etiam sequuntur moderni , s d dior Ci- duri. s. socii uelo in sue primi libri sphetae. De quo sit sphe hae
I Semidiameter isti is continet semidia- Conesus a metrum terrae trigesester, di semis, cum parte . a o. & semidiameter lunae continet semidiametru in terrae sexagesies quo er, ε eum. 6. parte: & semidiameter Meeeui ij continet semidiametrum terrae centies seia r Nageses septies r& semidiameter veneris
continet terrae semidiametrum millies ceti mo
tie, Viee sies res solis, mille ducenties vidi ces es& mastis est octies millies octin- gentes es septuagesies septiest 3: Iouis est, decies quater millies, quadrigentelles quia quies di saturni semidiameter est, vicose, millies centies , ct deciest &. 8. spherae est duplu .s. o a Io. Ecce istis patet quo 'modo selia oeat terra in quantitate in ordi tuis inota. ne ad alia eleineta & ad copora coelestia. Quarta eo clusi. Sol maior est terra, simili
ter, Mars, Iupiter,&Saturias: sed terra maior eli Luna, Mercurio, d Venere.Hec conclusio quo ad prima parte de sole quomodo sit maior ipa terra,patet: quia Oppositio es acta ipsius teris inter sole es Luna,vmbra habet sese mi ita ut stellas non eclypsentur: cuius est argumetum apertissimum, quod a terra
309쪽
i h terra si sole mi heralias ex suppostis,umbra nunquam comi eviret ad modum pyis ranii dis sed quanto progrederetur,tato iciistitis disii secentur lineae' umbram tei minantes ut apparet in ista syra.Quod lunast minor terra, patet: quia umbra terr obuia brat totam lunam, vi patet quando est eclypsis: quod non postet esse, ii terra esset minor luna.' De eueesu die utit astrologi, quAd sol cotinet terram centies sexagesies septies, Si super tres octauas. 367.
Mars continet terram semel, δe climi diu, R decimam tertiam ferme. 9 s. IIupiter c5su et terra nonagies quiquόes. de deest paulo minus vir a quadrages m a.' Saturnus continet tetram Donagies,& semel, dc unam octauain. a Terra continet lunam. trices es novies,
paulo pius. Tetra continet Mercuriu vicies semel milia, idi s , , lies nongies quinquagies, es bis . at 9s a.' Terra continet venerem tricesies septies , , d sic Veii est tricesima septima pars terri. Cri luso. , s Quinta conclusio aerra non solum mi nor sole est, sed etiam qualibet stellarii,que alicuius in amitudinis in ii amento posita est, tam primae, quam secutidar, tertiae, quo vice, quintae. & s extae magnitudinis. nailo. Probatur alitis i olo, dc non est hic opus ad lucere: quia tio sunt ad propositum. Et lici dicunt quod ii te ra Heilae siet, di potiere tuuiis tro a metito, ob paruitatena quan titatis, illim no iei nil oletesicut fiant pluia resilethe ibidem in lirmamento, qua iacia
3,bἡ . viduntur ob hoc. De quo vide labrum itiqua fio libro suae spherae. Et dicit unu pau- vhue tu ,. his venetos hie cap. secundo. conclusio. secunda. quod sollieit sit maior terra, cst tamen minor omni stella visibili, qu:e essita firmamento: quia si sol elidi ip srnia- an unio,vel non videretur, vel sub minoriangulo videretur.Hoc alijs ron placet. Ad aratini. 'l Ad primum,dicendum quius quilis o oculus est in medio rarior es res in densiori, ut dedenti fio in aqua contingi res maiora paret sed nos no sum' in medio ratiori sed dato nihil probat .solum poterit probare, quod appareat maior, tua appareret, si noesset De ah variatio in cleti state, vel rarita, te seu es hoe non probatur quod illam so- 'lium lici beat quantitatem, secundum quo lappa r. i. Et ratio est, disicintia magna quaecli a nobis, Vsque ad cuilum solis , ut enim titillioria. 36 otio . Tres c uentos,scycien vitas , y quarenta 1 nil sc tias. Et hoc soluuiusque a s concauium coeli solis: quia vi que ad eo uexum eius sunt miliaria 39ssooo. Non ergo mirum quod ad tantam dilibutiam res quae tam magna est, tam paniae quantitatis oppateat.
i Ad seeundum dictum est, quod in qua Π- 1 1 ad 2titate unum elemetitum aliud excedit si Aristo. credimus) in decupla proportione. SA dici liis,clici in ira est nas opiniones elle inter Altrologos de quantitate astrorum coelotum,& terrae, neque mirii,
eum sit difficilei tamen non ob id oportetreijeere, sed quod magis rationi colonum
apparet acceptare.Et tandem omnes conueniunt solem esse multo maiorem terra, Aristot sic de lunam minorem ea. e. s. .dea
s p si CVLATIO. III. nu. p. a. De tribus regionibus aeris, scit cet, suprema, media,& hac in-
N aer couenienter diui satur in tres regio
Des,sc quod media debeat ese si id a semisper. Qi. ia Aristotele tractat de illis quae cotingunt in aere in infimo,secunda, de tertia regione, necessarium est disputare prius, utrum aer diuidatur, vi medici regio debeat esse semper frigida. Aquitur quod non detur talis media re Α fumi. i. gio aesis. Elementum aeris est homoge laetim, sibi determinans caliditatena,& hi miditatem secundum omnem sei partem: sequitur ergo quod non diuiditur in regio, nes.satei quia id quod diuiditur in partes, oporiet si secundum aliquam differetiam partium sed disserentia haec no potest assusnari in aere. 1 Consrhiatur quia eadem ratione pone- musistit retur in omnibus aliis clementis,cum non
sit potioi ratio de uno, quam de alio, sed non ponitur in alijs elementis:ergo neque
Seetirigo. Etiam s detur illa tertia regio Argum . . aetas, quae me9iat inter eXtrema, non erit
310쪽
specu 3. De tribus regionibus aeris. diis
IIagida: nam si esset frigida, vel esset per naturam suam,velm aliqua causa extrinseca: Non a natura,cum aer sit calidus, &humidus. Et s a natura,etiam haberet prima, &vltima regio.Nel ab aliqua exteriori causa quia vel esset ab aqua circunstante, quae
Alistote, i. sigida est. Et abes noniquia cum omne a-ς γ' Wη' gen, sortiti, agat in propinquum, Quam in)'' dista , haec regio in qua nos habitam',esset. magis frigida:quia continguaest aquae. Neque frigiditas illa prouenit ab ignei quia ignis non gefacit, sed calefacit potius. Neque prouenit a sole: ia sol est fons lumiris,& caloris:ob id ab ipso non posset emanare frigiditas. argu -3, m Terti5 Omne quod mouetur regulari ter ealidum est quia motus est eausa colo
Aristote l. eis:sed media aeris regio mouetur cotinue hic. c. , circulariter. Maior est nota dominor asteritur comuniter, qubd aer qui est vitra peri
spheriam, tangentem moles, mouetur circulariter, eo modo quo & ignis moueturtsed illa legio media s danda est) est supra
montes altos remo no est frigida,sed calida: imo magis calida, quθm infinianum accres eat causa alia caloris quae in insma no est. Irieontra. In contrarium est authori. At isto.in isto loco es philosophorum omnium. i. Notadu, 'l fit notandum pro soliuione, cum aer se tantae quantitatis, ut ira de euplo sit supha aquam,& in centuplo ad terram, diuiditur se esidum imaginatione tota machina eius,
et thrhkra & sphera in tres partes, ut illa quae tangit ei, aeris. Dos, infima dicatur regio: & post ist,m stmegia, quae tenet locum medium corporis
eiu vel grossitiei:&supra mediam poni tur suprema, quae ignem tagit. Haec diuinnio seeutissum imaginationem est, ut non detur certitudo in quantitate quia ut infra declarabitur)aliquando maior, aliqua nilo minor media regio est. Et coseque ter oportet de aliis regionibus ditere. In latum hoe Alberi Nδ est velum, quod Albertia, Magnus in suo gnxi de passionibus aeris ipsi in totam regionuiti quatuor diuiAat ex inegia faciens duas,
eo quod in una parte magis frigida est, ct
in tilia miniis. vhtadii. a. 'Secudbnotandia, qtam calidita , quasigi litas duplice potest habere causa niti Una direct ct aliam in directam.Directa causa caliditati ,Y ad ij sblare seriit. Cum enim sol si Mon solum ea usi,sed sons lumini, ubi radi j attingunt, oportet nisi aliud obstet) ealore causent. Potest sutiliter ex ipsis radi jue alio modo causari caliditas mo per rasios diste Etas, sed per repexos vi a des ori medio pes eui agant sortius,& calor ii, id latuit seu tui/emus seli in reuerberatione tilicuius parietis,uel quando ex speculo remetuntur: ut in angulo incidetiae ignem causent stuppam appostam in aenia Contingit aliuando causati calorem, non a ra sis; solisi rectis,aut res exis,sed Icontrario frigore circunstante, propter antiparistasini si diaest philosopluive cotingit in fornace qua go faber serrarius aquam mittit, ob quam intenditur isti is quia fugiens contrari uin, vistus sortificatur,& unitur magis ..
Nii irato,etatione cuius frigus in tengitur, &fortitis redditur. His Jiciis,respondetur. prima aeris regio, quae nos cotingit,sem - Coticius i. per calida est, licet uno tepore magis quam alio. Probatur. posta causa, ponitur esse- ictus,ubi non est impedilhentum sed in infima aeris regione est causa caloris: ergo calor erit Primo .Est causa quia ipse aer est calidus,licet non in sit in o. seeundo. Sunt causarsaij dirent ipsus R,tio tisolis ealefacietes aerem. Est Salia causa,ra Ah,scilicet es exi, nam a me io opaco, de denso quale terrae si resti Ehtitur radii, qui simul eum ipsis dire iis commirat sertiti,
Mutin aeris istam partem infimam, quam efficiunt ealidam Itaque tres muss sunt caloris: una, natura aeris alia radii directi te
Quod in uno tepore magis si calida haec Mi Io. - . p. regio, quam in alto,eκperietia ostendit ex Hongatione solis maiori, vel minori ex directione etiani radiorum maiori,vel mino-
limam quando radii solares magis die ecti perueniunt ag nos quod eontingit in ista id calidiores sunt: quam in hyeme. Qucido
vero minus directi sunt, ininus calefaciunt.
Ex quo prouenit aquas sonitu calida, esse in hyeme,&in vere, & aestate frigidiores Cuius inferius dabitur ratio. 'focuda coctu. Aeris regio media queno Concius a. sollim in tropici sta etia sub torrida zona pone la est)semper stigida manet, quan uistio equalem habeat latitudinem in omni tepore,neq. aequalem frigiditatem. anod sit statis. 14ι in hac regione media frigiditas,patet: quia
ubi absentia eatefactivi, oportet ibi intelli gere frigiditate: in illaiestatu regione en absentia quantu ad hoc, et, dato radii di ea