장음표시 사용
351쪽
concurrere argentum vius, & sulps urem licet in aliquibus loci, id eueniat. Istasiit dicta, quicquis a sducat Ioannes August. Υantheus. Pantheus Venetus in sua arte, & Theotia transmutationis naitales Qui voluerit de metallis multa subtilia curiosa scitu digna legat Georgium agricosam de nietallis:&oliud opus ile subterranei inueniet inulta noua,& ad instrumenata formanda pro metallis de purisdis,&liquandis. I fit hie Meteororum snis. sto squidem qua in quarto libro via de putresectione digestione, dc speciebus eius,elixatione,&alijs,scut non necessaria, ita sunt clara: vh oleum,& operam perdere de ipss disset re tu licemus. Videat qui voluerit apud Aesistotelem.
Finis terti j libri Meteoror Um.
352쪽
Aristotelis de Anima editae a Reuerendo. P. F. Alphonso a Vera Cruce, bonarum artium,& sacrae Theologist Magistro, piacto primario in Academia Mexicana in tioua Hic pania,in partibus Indiarum maris Oceani, Sacri ordinis primitarum Diui Aureth Augu- sini. Nunc ab eo te auctore editide locupletatae, additis speculationibus integris. labros de anima Aristot. v M Aristot in praecede tibus dmixtis egit, tam perfectis,quam impiactis, nucpeculiariter agit de viventibus
in istis libris qui de Anima in titulantur,ubi disputat 3 e tripli
ci vivente,scilicet, te vivete secundum Animam vegetatiua solum: ut planta. De vivente secundum Anima senstiuam, &vegetatiua simul: sicut brutisi di terti),de vivente secundum Animam vegetatiuam, sensitiuam,& rationat civi est homo. Ab instituto igitur non recedetes,quae necessaria erunt, in dia sputationem ad ducemus.
ad phrsicum spectet tractatus hic de anima,an potiussit Metaphrsici.
dit philosophi naturalis terminos tum quia intellectus incorruptibilis est: tum quia per generationem non habetur, iaci per creationem a solo Deo, & non depen9et a
' Praeterea.Ad naturalem philosoph um a. spectat tractare de ente mobili: quia hoc es subiectum eius sed anima rationalis noest ens mobile ergo eius eonsigeratio ad superiorem spectabit seientiam.Maior est manifesta.Minor probatur nam nulla specie motus anima rationesis mouetur: ergo non est ens mobile.Patet.Non augmentatur,neque diminuitur. Non generatur,neque corrupitur.No alteratur: quia no recipit qualitates primas secundu quas est al. teratio.Neq; mouet localiter ga illud inciuetur localiter,cui couenit esse in loco sed animae rationali ni, couenit loes,Boetio te poetis sti Ihstat esse aii c5ceptione, incorpo alia no de hebdo. esse in loeo sed aiar alis est incorporea.
I Vltimo. Ad philosophuam naturale so- 3.
iu spectat agere de illis quae constant eX semetis tanquam ex principias primis: se lanima rationalis no coponitur ex elementis: ga omne tale corruptibile est,& animaroalis est immortalis:ergo nullo mo spectat ad naturalem de anima cosiderare,saltim X ea parte qua de anima rationali est. Iii contrariu est quia Arist ponit tracta I tum
353쪽
tum de anima inter illa de quibuq philoso physicam scientiam. probatur. Ad peten-plius naturalis doti siderat. tiam ineta physicam solum spectat te, N6t d. i. n Not tilii sit unima tripliciter sumitur, cu re cie substantiis separtitis immateYtalibus, sit id quod anima ci a tu si ii vitietis,seca ae persellantis non sunt sormae corpodii , iod tripliditur aliquid .iuitivno iii ,- rua sed anima rationalis noti est simiustiodo lecturisu esse vegetati tu in tanto quod di: ergo ad metaphysicalii non syethat Mai latitarum est seciundo modo,seeundiuti ior patet quia solum de illis tractat metas letilitissimi, uod eis brutorum Terti se phy liciis. Minor probatur: Mia dato .aniticuli lucue rationale, quod dii hominis. ma rationalis si immaterialis & separata Notatas. i. 'l I si etiatu considerandinat,siciit satii radi t pol sit istare perse,est tameri si dia coi potium est, ma&ime iti. i. physco. S in . a. ris,& no fuit a Deo creata,nili in corpore, quod tam vegetati ua anima, quam sensiti .& ut forni a corpo is: sed laoc tractare non ua educitur de potentia materia e quia tio est proprium metaphysici rerilo sequitur s.Υ .p r. per se potest stare dksbi , anima rationalis q, non spectat proprie ad eum. viiiina. noti educitur de potetitia materi:u: aso. See uda conclusi'.Trachatus de anima . ea 1 igisti Deo creatur in si ibieeio disposito,dcor rationali inquantusnesh immaterialis, &gam ato. immortalis,dino educitur de potentia mavultu, osi. si De liac speculatione suerunt diuertie o- te Λ ,& per se potest stare,ad metaphys pii a a VPin. 9M Quidam sitierunt,quod anima huma cum spe sat Patet.Adeuin spectat de in- g,ii. i ta ubi blute est de consideratione Meta- relligentijs,S Perpetuis,M:e m tecta notivit, si ii V non philosi,psu naturalis, sed se habentis edanimi tationalis si huiusno , cui id tuti quid consideratio pertineta Ina di: ergo ad eainspectat tractare. turalem tui de intoliis biis motii di bus, Tertiae inclusio. Consideratio animae i. cfilii as .lolii te ad metaph, licuis speetat,sed ita ratiotialis inquatu forma est corpreris phyciindu si quid,inquantuni imouent coetu, sici organici oui naturalὸ philosophiam petu ad phy licum atti Dei. tmut alie hq. patet. Quicquid costituit, si sti iri Opi QM 'I Alii dixe unt,quod absolutae,a secun- hastidi eis spediat ad physcam disciplinar sum quid, deauima huiuana ctis letatio, spM mi Rωj alis tueorpore constatuit ad philosoplium naturalem spe et . Et ij rem naturalem quia Lopici ras luitvrassi illo ire litur: ia anima homiliis eii ei ediat si in nabilis i sinimur ergo
'i si conuo,sulci 4ss ictilia quid litativa do diceridum est, tia latuiti de anima adimii uisatur tin a.de anima. phylaealii,&nsastineta physicam,aut tuasi I'ertia quia alias Ai iis .esset desectuo- th maticam pertinere Probatur. Ad illam statio. sus insita ineta sicci, scit icuti uti est. - spediabih scietitiam,cuius esse in ordine adnem de ea.si ait iplain spe fusi et i ra i at'. coepti, est secim iu se sed anima rationalis Ositi o. i. 's i iemiuiu, in paraphrasisti per libros es finiuisii odi tum quia forma corporis: 4 thmisi. de avinia dieit. iii sellii ei de alii uiae si me tuni uia intelligere eius est per phantaiadius irater naturale, k ii eius itysticani scae mala.Hoc enim naturalissimilest ei Qubd 1 ia i ἡρtianussic est mathematicus. si non per placitatasmata intelliga quando citisina. O linio. . ' Ioannes Phil sonus dici L hunc librum separ. a est,hoe euenit eM quaesiti parti- Plutopon, si ii taphyli cuivide lic tractatus luc de ciptitione substantiarum separatarui sed
a io a non ad physicam,sed ad joctaphyli quo de te lotiet hoc est.quod per pliatastum. ata intelligit: ic absolute scientia na- il si Xami. Aphrodis uiis putat esse de tue ilis de ea est ob idque Aristotiinter Ii-
Pria cuius veritate iit seri a conclusio. spe iet ne prie, dc directe , dubitandum .Eondii. scietitia dea. viii i, seu tractatus de ea tioli est.Haec conclusio est apertissim es qationi pediat proprie recte ati nauta- neque simpliciter,neq; secutidum quid ad
354쪽
specula. 1 De desinitione animae 3 3
etaphys.spescit talis eonsideratio:cum tam vegetativa, quam senstiua, sint materiales fortua ,& corruptibiles,s per se nopossiti illare,& eQueantur de potentia
Ihes istis conclus onibus elicitur concordantia opinioni res)vtilliquidicunt ad metaphys ea telligat solum,quia est forma immaterialis,dci inmortalis: sed hoe non est simpliciter quia est forma corporis. Et qui di eunt speciare ad naturalem absol te Ut sal .ac alij)sitis rationcibiliter atii mant: quia non est eadem ratio in anima ratiotiati Sin substat ij, separalis quia ina a ratiotialis vere soritiae si coi potis, S nuq habuit este antea in corpore infunderetur,&constituit rem naturalem cucorpo e e & est cie ius corporis physciorgam .c in potestia vitam habentis. ἰ Ad primum respondetur, quod de intellectu bsolute, tintelle eius est separatus, ad phili sophuni baturalean non spectat, sed a inietaphys cum tame se antellectu, seu 9e anima lutcllectulo: in quantum soriaua est corporis, S non creatur, is in corpore,& cimi corpore eonstituit rem naturalem physei est donliderati i& quia ania ita rationalis est huius odi, meiato Ahislo.Mactatu de anima tuti Nitciiij, quide ente naturali,
le in spectat ratio motu se nani motus alterationis inquautum non introducitur, Di siti corpore disposito, ct organiant , ne
que perseuerat nisi in de ita i t dispositionen debito contemperamento age a spectat:& motus augmentationas, pro qua tolio mo que hi . ina a vere augetur, dc pro pite ab getur. Et dato ipsi animano augea
tur,tamcnde nouo an inicit partem aucta:
A si in inutio posset ad ea pertinere: scutrertinet a s ea in generatio: quia dato non educatur se potentia materior, sed a Deo creatur,tamen veri, homo guneratur, etias Mars l. neget. Et si non terminatur actio agentis Daturalis ad animam rationaleis, terminatur a s introduelionem. Pertinet que ad eam motu locatis,pro quanto est in loco scilicet tu corpore dis uitiue , Sara ouetur ad notis a corporis: quis motis nobis, ita euentur quae sinit in nobis.' Ad te illimo imo ad phys cum naturale spe tot tractare de stateria, qua no est eri Uemetis, dc de sorma su)iliter, quo uo constat eti eis: se .sc de anima rationali, inquutu in sorma est eorporis,' constituit eum corpore tem naturalem.
anima stactiis primus substantialis corporis physci, 'rganici, in potentia vitam
Rguitur quod non quia s anima est cito inume. co pini vel esset coepuras de genere quantitatis, v ct corporisse genere substantia i - initas aeque huius, neq; illius. Non de genere quantitatis:quia aeci Aetis est:&anima dequa nunc ferino,n noli forma ac letalis. Neq; corporis,utes d predicamento subsicitis est: quia coi pus de praedicamento substantiae est co repo sit ut pec se subsilens: h ixtis suam foramam stibaa itiale alias haec non es let quid ditativa pro dieatio,Animal est corio; ledanima non alii mat corpus co potitum:
ergo uos pote in dici actus corporis: Aseddiinitio est mala. Vitellus.ti quod est corpus, non est a
eius corporis: sed anima est eoi pus: ergo non est actus corporis. Consequentia est bona. Maior est manifesta: quia se eos poris esset corpus:& daretur procellus in ii sui tum .Minor probat. Anima est in olor
corporis, Do est imo uestio motu: ergo estino uens motius e omne mouens m tu est corpus: ergo anima eoi pus est. Ρὰ bo quod nolit mouens non motum quia Arica, Pli mouens non motum caulit motum sem *piternum : anima vero non causat talem
'l Probo ultimo, quod non sit actus cor- sporis i disci orsanici Vegetati ita actu,
si puratilinam Ramen non est ac us cor
polos physet organici: quia planta non hahet orgalla.
Cotilii incitus cle animalibus imperse- Considia eiis,ut est Ostreae, quae non habet corpus. organjcum ainanen anima e si aetus eo rum ergo desinitio male posita est. In eontrarium est Aristo t.hic. Itie&rari
355쪽
ε.Neratis .i l st notatissum,quod qIrando quaeritur,vtium definitio animae sit bene posita, nost peculiariter specul. te anima rationali, vel de anima senti titia aut vagetativa, sed generaliter de anima., is ' hil etia aduextendit, actus duplo est:
' acti spesinus,&actus. 2 Actus pri inus est, actus quo res actu constituitur in suo esse. Actussecundus vocatur operatio rei iam
existentisin actu vis corpus habeat per animam esse dicitur esse in actu primo,sed postquam est iii actu,&incipit operati,dicitur esse in actu secvngoatam cum sit res in actu primo,potest esse in potentia respectu astus secundi,sicut habens habitu scietiae est sicut in potentia consgerans,cum tamen per habitu scientiae sit in actu seie, ut ait in secundo de anima Aristo.Ad quae, era. .. sionem itaque stprima concluso.
sis ilici ania primus corporis physici. obatur. Tune
arti. res optime uesnitur,quando natura elus
bene declaratur, & aliquid in desinitione ponitur loco generis, es aliquid loco At feretitiae sed in desinitione phoposita hoc
contingitinam actus primus generis locutenet:orenis nanque anima actus primus est non econtraromnis actus primus antima eo quonia esse angeli est actus prim lainen anima non est.Dicitur actus,ad gis serentiam materiar, quae non est actus . Dicitur primus,ad disserentiam actuum vitalium,qui non fuit atii via,eo ἡA sunt actus secivuli Dicitur corporis physici organici Physici,ad sis serentiam actus pri . mi corporis non physici,sed sitisciati rues statua habeat sormam,talis serina nodicitur esse animamam licet emtactua piliamus quia dat Diimo esse statua , non tamecorporis phylacimon enim est eorpus physicum iseu naturale,corpus statuae.Non loquor deliguo,vel metallo eκ quo statua, sed ae esse eorporis statuae.Dicitur organiciiquiasorma lapidis non es citur anima licet si actus primus corporis physicie non tamen organici,ia est,/iuersitio se dispositi:vi sunt viventium corpora. Sic planta dieitur corpus organicum quia habet se-lia, corticem, radices, truncum, ramos, &medullam intus, quae non sunt eiusdem rationis.Et in animalibus constat quomodo corpora sint organica.vel organica id est. instrumentatio ut esponit de Asiaco quia
membra animata sunt insi iumenta operationum.Vel organici id est inanifestatiui:
quia opera animae maxime manifestantulin organis. Sequitur,in potentia vitaliabentis.Ista particula diuersimode exponitur.primo modo,ut si sensus,quoA anima est se actus corporis,quoa ipsa circuser pia,solum corpus in potentia esset vives. Secundo modo,ut si actus corporis,quod corpus actu iam per animam,est inpotentia ad vitam,id est,ad operationes vitales: ut iam vivens vegetatiuum,est in potentia agnutritionem es uiuens sensitiuum,in potentia ad sentiendui nam opera emanantia a vivente dicuntur vita secungat selit, ita prima est vivere per animam. Vita secunda potest dici opera exercere secunda
Ecce quomodo natura animae declarata est pei hanc definitionem: ia,scilicet,es: anus primus.' ion intelligas primum alia solute quia solus Deus est,sed primus vocatur respectu huius viventis . Neque stnecessarium intelligatur septimus ad istis sensum, noes qualitatiuae dispositioea
praece lentes anima corrupant necessario,
es ipsa introducta producat aliae de nouorsetit aliqui intelligui,seddato maneret iulae quae disponunt,&corpus dicatur actu
per tales dispositiones,tamε non dicitur este in actu primo,inratione uiuentis ga i dispostiones sunt vivi non vi terminus: ob id titi diceretur actus primus,sed cuprimu anima est, tuc giceretur actus primus: sed an tales dispositiones ae nouo produ- . canturin scrinae introguctione alibi latius demente.s.Τho dictu est.' Coelu.a Nulla anima custactus corpo .em.
1is,est corpus.Probatur:omne corpus aut Anis1hhi
est de praealeamento substatie,aut de prs estio a dicamento quantitatis sed anima neque est corpus de praedicamelo qualitatis, neque de praedicamento substatiae ergo nullo modo est corpus.No depradicamelo subflatiae quia eorpus tale est compost eκ inateria,&Arma substantiali,&iam actuatum,¬i actuans elactus ergono est anima,quae est actus corporis.
Item. Anima est forma corporis, de alte Milo. ἰra pars coinpositi,&non compositum ergo non est corpus,quoil est de praeditameto substantiae, quod compositum est, di non altera pars compositi. Adde, quia se anima se ipsa haberet subfstere, de non esset ut esse in altonnunquam posset actuare vi
356쪽
revi serma, vin pergeret suam propriam subsistentia, quae est esse subiastens inquatum corpus subsilens. Neq; est de pra dieamento quantitatis: quia cum tale corpus sit accides, anima esset accides & non iubilatia sed hoc no potes e quia si esset accides ergo stas daret esse occidetis,& no substantiae, Rcostitutum per animam naesset substantia pei se subsilens, magis quam constitutum per albedineth. Ratio. 3 Preterea: quia cu anima si principium ou edi,&cognosce si, corpus e stit principiuinoue9i,& cognosccdi sed hoc corpori noscit conuenire: quia sic omne corpus habet re est sal sunt: ergo anima no est corp'. Cotollati. Eκ hoc sequitur antiquos erras dicen Error an is- tes antire, in corpus. Et si aliquando 'ης xRN suis catholi eos reperiat animam rationale esse corpus ut hal et ut in libro de ecclesiasti. clogmatibus)soli1 Deu esse incorporeu
c. ii Idc. ia.& q, oinnis creatura corporea
est,' similia intelligi habet in sano tensu: Da sic etiam stigesi corporei essent, ψ est sol sum eum sint spiritus, ut late in Postiis Theologicis resolutioibus dicem', si Deus dederit: sed sunt sta interpreta da eo inciso
quo, creatura ereatori si compares, non es.set aliqui sue t nihil essὰ dices,& potius nocile ii esse, si ad Dei esse oculis habeas: si es 4 ratio incoep ore itatis consideratur ut iii Deo est & ad incorporea creatura coparemus, quaecunq; stilla etiam angelus,& atii Naa, corporea dicen a erit natura . solus Deus ergo est incorporeus: quia solus ipse spiritus pur &purus,&primus actus est cum hoc vero angelus,' anima est actus:& incorporei Eleutitur,ses sub Deo. - 'I . in quo se usu Hilarius cano. s. superil la verba Mattius. non e anima pluris est d
tullianus in lit, de alaae.1.intelligedias :alicassia Aliter,a, t iacet intelligantur, error est ut hene Claugiatius metiensis episco.lib. a.de statis anima: cotra Hillaritimam citati
aut hores omne creatu corporeu assirmat Sidd.B. Aug. in ii. de ecclesia. dogma.c. et ri,d argu - ei Ad prini u dic edii, , anima est actus cor . solutio, poli, de si taleameto subtiliti emo Q ac iueniat corpori iam actuato, sed quia ipsa est a filiue, quo ,est eorpus sebstantialiter: dat enim esse eorpori substantialiter. . sortitio. Secudo pol dici,q, est actus ecirpori, deprae ilicam et o sitialitatis, p quanto actuat materia disposita adesse vi istis, quae iii habet quantitate,& aria accidetia requisias lintroductio uel quia tale corpus est in potetia ad , ita S ais tu viues est punim arquo propter a stres corporis, te pratilica et o qualitatis potest diei Neq; eo sequitur , dete se accissentalem a cu adueniat co post quod non habet esse sobsantiare vi uenti per ipsam animam consequitur 3caδ uenienao corpori de Diac dies meto qualitatis acit trans re in corpus de praedic mento substatiae quia Aut esse substatiale. I Adsecundu die endum, quia anima est Ad. a. 1nouens motu, non per se sed per accidens& potest Aici mouens non motu: qu ia D Omouetur e per se sed tamen solus Dei qdicitur mouens immobile, te per se, Ec de per accides,& hoc Arist. probat. 8.plays.Si s. Tho. s. p;
de per se, es se per occidens, argumentum probaret eam esse corpus: quia corpus sic mouet, ψ mouetur c per se,& de per accides icit quia anima se mouet, et non mouetur de per se,sed de per accidetis a s motu corporis,sequitur Q sit mouens non motum, non tamen eo mo loquo primuim- immobile, neq, sequitur quo ait corpus. si Ad tertiu licendia, , lain plata, qua ani Ad. a malia impiana, i pus liab torgotii hia, qtest isse , insalu metit ad opera vitat exerceda Vel organicu,id est,iana iiii ducit itiois e. Plata enim per ramos,&per radices mauisessat vitam, Sexercet opera υita . Item Ostra quando δilatatur, de consti ingi tur, ostendit opera vita ct corpus habet organicum.
Vtrum anima vero sit numerus se mouens ut opinatur Plato.
dia numeru,sse movete&ε In Thraeo quidem ubi de anima loquitur secundum principales expolitores, de anima coeli loquitur: quia posuit coelum ani matum, aquam quo litam an inicit immo italeret equo supra tetigimus & dixit anima
357쪽
iliam intellectiliani ac dollocatur a Plato De in . .grauit extium intellectualiuiu. Apulesua. Pro cuius debita intelligentia notanguε. GHillo in quos ut dicit Apulei' in libro de Deo Sotelletitiastu oratis Plato posuit. 1. gradus intellectu
Uxim In primo ponitus Deli, benedictus de otiosus: ita eu, Domitiat per se bonii, de per se vitulin cuius bonitas,d unitas, non dependet ab alia dc vocat hunc , primum Deum dc patrem deorum. tu se eundo gradu ponit deos secundos. suos vocat se elidas bonitates, de valitates, tun mediate pulticipantes priinai de ei appro Rimates,tanti a sumino deprimo. Sc. a. 's Ili tertio gradu pontitur inter lectus separati, pii non uni tur crarporibus, dc s- ne eis ex illiint: dclios alijs stilosophantes intelligentias vocanti Ec sacri doctores de theolosi angelos esse assemant. In quatio gradu prauntur coelo ruanirima, qu: e dc si intelle si uoles sol se eunduin
Naturam, tameia corporibus coelorii suntvni q& eoli diat et de quia iliter corpora, gradum supremum, corpora cotilestia ob tinctit,ae sunt perpetua ex Dei voluntate, ideo animaee o tu,sunt nobilissime apud stat onen ,inter omnes animas. Quintum gradum consiliit animarud: Dones: qMos animas intellectivas vo- . cat, dc colligatas corporibus aereis e unde opinatur plato , et daemones sunt antinantia habentia corpus aereum:animam vero
elae intellectitii se testatues Apuleiu, inlibio de Deo socratis. s. Vltimus. s. rcidii obtinet ulmune aie: quae licet intole citiae sed tame ignobilio res es insima sunt respectu supelloruiti designunt est quia uniutitur corpori ignobiliori 3 itismo quia corpus humanum est terreare, opacu, si culi tu dc corruptibile. Quinto repe2itur in pra dictis numeris reflexio quas a circularis quia possinius Scedere ci paribus, ad impares: de eco tratio, ut si liii natur vilitas δc Linatio addat sit impar si ilicet ternarius,deinde 3ddatur quaterii ario, sol impar,scilicet,quinarius: inde addatur iah iotiarii set impar,scilicet. 9.eκ
parte impat tu, si addat unitas et ad pariaconi , ii iei Ρccisus: ut vilitas ternario as sita sit qua tersa utilio viae iubeati ternari' 3: si a lucitur novenario, sit den sequitii, Ut in epiti me hi9 S ii addai viges lino septenarios t. aa.
Oportet nuc ostddere quomodo itim c*iuanti supra dictae Sprietates reperte in numeris inueniat in corpori, coelestilis: primo repetitur ibi cos natia de pportio,respectu
in otinuita vel eκ motu cccloru causant solai cssonate sol tenet pithagori ei,& platorii ei, vel salte iuκta doctrinii philo. 3castrologor pisulat moly Ῥportionales.'pro quato omnes spherae mouetur motu regulari, dc continuo,ut dictu est supra: Sc planetae variis teporibus coplent motu proprium: ut sol uno anno luna in mese, mars duobus 4nnis:de quibus suo loeo existi, intel , tigit ur agmiranda in eoelo proportio. is se eundo est in eis aspectus tectus: nam Ahi ei AE pter polos naudi, imaginant astrononii,
i, quidam linea recta ' oin appellant)ptranseat per cetrii terrae,cuius e Ytrernit.
tesosq; ad primum mobile eXtenduntur, dcilla Juo pucta adque perueniunt,seu iura suo e&trema vocant polum arcticuria, ct antaraicu: super quos polos primum mobile mouetur ab oriente in occidenter . dc secum rapit omnes inferiores spheras: propter hanc aNem vocatur aspectus re iactus, nempe unius poli,ia alterum. Tertio est in coelo dupleX coordinatio Duplis e wpter polos, qui alio de alio ino coor sinat ordinatio. in cit ilo: na primi mobilis arctic'dclantur citcus sunt sit per quos primu mobile inouet,& oes alii planetae, motu rapi' spatio a .liorarii: poli vero planetarii, sup quos mouentur sub Zodiaco motu pprio &opposito distata primis polis, per a 3.gradus 3 Salia plius,&ha cest secunda ordinatio. gQuario ita coelo identitas , or diuersi Ithaism'atas: identitas , qui se in propter primum diutisiti Mobile quod iliouetur velocissime unico motu
358쪽
specula. . An animast numerus se movens. 3 di
motu Aregula fit&est diuersias propter
planetas, qui diuerss motibus mouentur,s non regulariter, scilicet,motu proprio, a , . quia no Onanes planete in eodem tepore...i,ti, ' '' asinio est in eis res esto circularis: imo vera ei reulatio: Abat enim philoso. 8.physico.&astrono mi, quod coelum mouetur solo motu circulari qui est ab eodem agidem,non per linea recta, nec per arcu,sed per guos semicirculos, superior ein, &inferiorem de quibus late insuperioribus. Restat ostendere quomodo in anima itit ellectiva haee inueniat,quae in anima ccc ii, iuuta flatonis intelligetia)inueta sunt.. ψηχ'pρη Piimo in anima nostra est consonantia, ct s portio, respectu suaru operati nu Moes an inice potetiae naturaliter serui in actus suos. Secudum cosonalia: patet: quia es desectu,&excessu est osensio in potentia: utpote tiavisiva, eκ tenebris, & ex it tensa luce: sed in temperato lumine &colore, delectatur δe ta tus militer, Sin omnibus alii; sensi us,ut infra erit notum,&hetan evertentia consatin xς-itiati im4 aspectus reis ' ,respectu coagnoscibiliu quae sunt eκtra animam: quia ea cognoscit directe,per hoe m causat species, quae veni ut a A potetis: per quas dir ,ha. ib oe, res quarumsutat cognoscunt, it instaei it manifestu est etiare uesio, in animare spei usui ipsius: na anima,tio intelligit seipsam directe quia hic est mod',ut pris,dia recte cognoscat obiecta, secudia act' suos. Tettio potentias. essentia, ipsiusmet anianae r quia ergo haec intellectio incipit ab anima & post ad se ipsam reuerso est,repetito intelligitu i& quasi circularis C dstiatis Reperitur ordinatio dupleX,hu Mia duos duple . ni odos cognoscendii quia est modus sentiedi 8e nodus intelligessi qui sunt di iliti-cti: qalii a poteticino organica: cille, nonis per organica cotingit:&hic, circa uni Κὰhistri, uersalia,ille proprie de lingularibus est. Qiu tilia .. Rcpetitur etia in anima id S diuersum, quia in intellectivis potet ij cu stit simplices,&im materiales,estigentitas segin potet ijs vegetatiuis sentiti uis, dc appetiti uis, moti uis, executruis biliuersitate, quis poterit ἡinumerate ρης Et quide se eun gustatone)animae operatione smilatur motibus coeloruina est
motus pii mi mobilis,& est motus planetaru diuersiaret dictu est, anima petitio intelligit se in alias separatus, seu entia diuina:& h aec operatio as,imilat motui primi mobilis. a. operatio est,qua intelligit corporea qui sunt ignobiliora,stibi aliis sab paratis 3 diuidit in . . intelle Elior es, scut motus planetarii in . .motus in primo gradu sunt elemeta: in .a .vapores: iti. 1. copos taeκ ele laetis in animata ira L .vegetobilia in .sensitiva immobilia quoe vocat ita perfecta an ire aliaet n. s. sunt sensi tua ouetia sese cuiluro curin .maationali alvi homo: circa ista. .negociat an ire a. Hac eΚ Platone utitit ili tib bios Marsit picinus, ct ath: 1, in lati s 'de quide Plato antina coparat ad cor prino et tu, ut folia dans esse ipsi eorpori, sed ut moues ipsum corpus, demo i et ut est conexa, sapplicata corpori scut manus faculum ouet e X quo ut ipse Plato testat, in Alcibiade Mono costat ex anima &corpore, sicut ex sorma &materia, ut Aoeet Arist. sed ipsa anima est tot' ho essentialiter cors' vero, est instruria diu in quo operat, vel uo unde secundu Platonem homo sic di pio ha g. nitui rest anima ut es corpore. Sed is hoc tistu apta. opinio sal est ut late probatinferius nam tone. 1 est ho,pot operoris se operatione 1 ho. co atra minis sed anima no pol sc,quia no p5t sentite solacii organo corporeo copleat, neq; sol nutrire neque appetere scinti, per sensum apprehesum: appetitus sensitiuus emest in eorde, tin suo organo:ciun ergo animano habeat aliqopuli iste reperta in ho Homo nos
ala sed pota' copositum ex ala cic corpore
quincti sint pone da genera potentiarum animae, scilicet, Vegetatiuum, Sensititium, Appetitiuusecundum locu tmotitium, te intellectivum.
l pi incipiti vita est sed ipi tangi, sentiendi ,secundulo cuino uendi, dc intelliquis te definit animam sista sunt. 4. genera potentiai urrat ergo non sunt quinque.'s ecbao. Animo est qua vivens vividi Da retum g a, solum sunt tria geneta viventium: ergono sunt ponenda. i. patet. Solum est vegetatiuum,sentitiuum, Sintellectitrii, ergo ma
359쪽
le ponuntur. . Vitioin . Com potentior eniment ab
Ostentu a iecit accidetis proprium , ii quinque sint sonendae potentiae viventium distinctae S. 1 .erunt illa a quibus ematiant: Ssie alia erit anima appetens , de alia quae secutidum locum tirouens est, ct tunc quinque erunt animae,& non si, tu in
In ei trailii. In ccintrarium cst Aristote. a. de animo,
qui ponit illa quinque. Nolana. i. 'Pro solutione notandum est, quod aliud est quirere quo tituit anime, dici liud quot sunt potentiae viventium , di aliud quot sunt modi uiuendi quia disi in hio aut marum stituitur penes diuersitatem secundu quam opercitio animae supergreditur operationem naturae corporalis: bc potentia rum distinctio, peties obiecta sumitur de diuersitas uno si viueat,secudum diuersu in graduin viventili. A disii modii vitimum Aristote. ,. respiciens Aristo. animam delinit dicens de anima. Ani tua est principium vegetanis sentitat secun tum locum mouendi, intelli sedi. In quo deelaiauit diuersos gradus viveti tium secundum diuersum modum vi uc dirsiquidem planta viuit:&ua ratione anima
in planta principium vegetandi est,in quo
ineri itur generatio muttitio: augi uentatio sicut intia declaraulinus.Est etia primi is,ium sentien Anani conchilia animalia qua dam quae sunt lapidibus insiκ immobilia manentia salti in secitdium se tota sentituit quidem,&principiti sentie di iti eis, uti uiti est si enim casechi scis, no magis e in lapide te usu erit .sten .lti brutis in qui bus est motus localis, ad iiii Diendum cibues potia, alia sit,i cduenietis, vel a fugiedum Doctua est anima in eis non solii principiunt sentiemsi,vtiti alii impelle iis,sed etiam principium an tiue, di quia sanimutollasino erit incitus. Vltra. sti homine ei intelligere,quod in nullo alio vivet tu reperitur. 9 incipium huius anima elimus ab homine anima auferas, c maneat corpus ni Ortuum. lion intesiget incisis quam Iapis . iiii cerno patet quam optime anima 1 1 iles iii itis ori iaciliter penes illa quae ea
sat scilicet, uinetare: sentire, ouere,&intellisure. Nutic ergo conclusionibus sat
satis uuae sit .hi sit prima. , r. i 'l AB inue soliuia si Dit tres: Vegetativa sens.' i. si sititia. intelles titia i iiii a sola in plantis. Seeunda eun prima,in brutisaertia eum
seeunda θc prima, in homine. Probatur. Distitimo animai sumi debet penes ριρ-
verentiam in modo operandi supra natu vana corporeaui: sed haec solum triplex ethsecandum tres supradisias anima rergo solum tres animae sunt ponendae. Maior manifesta est quia non est unde vivetia a novi uentibus distinguati,' nis peties Dodii
operandi.Minor probat.Est quedam ope Piima Wh- ratio vivetis,quae non tum eκcedit natu ratiosae. ram corporalem in operando vi aliquid sat, quod non si a corporea natura : secl. ipsam operationem non exercet per organtina corporeum, sed sine:ut est animar tionalis cuius e Ii vitae operatio intelligere corpus eX cedens,loquendo secundum naturam eius: esto pro isto statu ad intellige tu utatur adminiculo organi corporei: qa Ariadis Θnihil est in intellet u quiti prosuerit in sen anim/ii 3'su in necesse est intelligente phantasmata
speculari et intellectio vere persci Scosui in Datur sine aliquo organo corporis. I lili alia operatio animae infra illam, que Chativis cesit quidem corpoream naturam , sit tamen per or num corporale, lieet non per aliquam corpoream qualitatem tu test peratio animae sensitiuaernam anima sen istiua videt per oculum,& audit per aure. 1ssa sunt organa corporea sed hoc non stper qualitatem aliquam corpoream, scilicet, calidum frigidum,vel sc curet quia dato istae qualitates requirantur ad debitam dispos4tionem organi ocul riridi aurium, non tamen requiruntur ad ipsam operatio Dein eXercendam:& secundum hoe ponitur anima alia inferior ad rationalem,quae setistiua dicitur. 'i hil alia operatio', qtiae exeegit corpo inat eis
ream naturam , quae completur organo corporeo, virtute etiam corporeae qualitatis,in quo delicie a prace letiti & hae e est
vegetativa. Excedit quidem corpoream naturam: quia motiones corporea sunt
ab exteriori phiticipio sed istae sunt ab intrinseco quia ab intrinseco planta moue tur, dilatatur producit fructus.Et hoc eo mune est omnibus viventibus: quis omne vivens quodammodo movet se ipsi ina. Abbae anima prci cedit digestio: que eopletῖ .castae vidicit Arist. Drocedit generatio, Arses . augmentatio,& nutritio quae Don sunt si Rninia, ne ipsis qualitatib' corporalibus primis:&sae sunt solii tres cinim civi dicit concluso.
Null4 alia datur differentia operadi supra
360쪽
specu. 4 De. 3 generibus potentiarum .'
corpoream naturam & per consequens nulla alia anima est.' Diui, iii in senstitio continetur vegetatiuum,& in intellectitio vegetatiuum, 'sensitiuuin quia semper imperfectum,oc inferius,in perfecto,&superiori,continetur,ut infra declarabitur ino .cle ani Da.specu t. coelus. i. ' Secunda conclu.Quinq; sunt genera pta tentiarum animae sollim,es non pauciora, neque plura,scilicet, Vegetatiuunt, senstiuum, Appetitiuum,secuAum locum moti 33 atlς uum,&intelle hiuum.probatur. Potentiae 9istingutitur penes obiecta: quot sunt eris. go differentiae obiectorum,erutit inpotentiarum sed solum sunt quinque differentiae obseehorum potentiarum antinae,solii ergo sunt quinque potentiae. Maior es manifesta.Minor probatur. Quoddam obiectum est corpus imae unitum:&hoe est mihi iluis vegetati itum Non enim vegetativa poten
ita agi nis in corpus,cui anima uniturma planta non agit extrase, sed agit in humorem et in aliud quoq ei coniungitur. Est aliud genus potetiar animae, quoare spicit uniuersatim obiectum,scilicet,omne coepti, sensibile, etiam si non sit anime co- iunξhum.sed separatum &scponitur seu
Sensitiuum stlii in quia potest exercere operatione in lapidem,' in alia etiam e tria. Prater hoc potentiae genus,est & aliud, quod respicit uniuersas ius obiee uni: vinci
solum ad sensibile se extendat sed a s omne
ens quod est intelligibile, etiam si tibii sit
sensibile sic ponitur intellectivum.1MEltholia cum Operans Porteat coniungatur uvis suo obiecto in quo operatus, vel circa qcloperatur,necessarium est rem eXtrinseca, qualis obiectii est, ad animam comparari. Vno modo inquantum animae coniungi
tu δ in ea est per similitudinem: & quantum adlicie sufficiuntsenstitium,&intellectivum quia utrunque animae coniungi
tur, per suam speciei munde sensbile δicit esse in sensu de intelligibile in intellectu.' Adhue est alius modus coniunctionis obiecti cum anima,inquatum ipsa anima tenditin rem exteriorem: δc secundum hane consisserationem sunt alia duo genera po
tentiarum animae.' Dum quatenus anima
sertur in rem extrinseca tanqua in finem, qui primo in intentione est Sponitur ap- . i. Petilius. Aliua inquantum anima sertud
p tanquam in terminum motus, ea rati nequa animaimouetur ad consequedii desideratum &ponitur iecundum rocum mo tiuum. Cum ergo non sit alia differentia Motii,si b obiecti potentiarum antimae,..is in ponc- ei, in imi
. Hie per appetitio ii, intelligimus non ,
quomodoeunq; acceptu: quia sic in omnibus viventibui inuenitiat , kns ponitur sto tetia sistinet: sed nimitur vi appetitus cosequitur forma cognitum: litie sensit, siue intellest v, quod in platis non inueniturmadesi in planti, appetitus inueniatur eo mD-go est, quo in resus in atrimathici ille appetitus ei vinatura est 3 non vicininia est. . potest itaque ratio conclusionis se forti Ratio cos. mari. Vel anima agit in coniunctum, vel in separatum. Si in coniun quin, solum ponitur vegetativum. Si in separatum,vel
illud est ut coniungatur ei per similitudinem: vel vi ipsa anima fertur. si ut coniungitur, vel est sensibile solum: di se ponitur sensitius. Vel est intelligibile, etiamsi non sit seus4bile,&pouitur intellectivit.
Si est colun ctio anim ea ipsum,pro 'lo. to anima fertur velut in finem: cic se appetitiuum.Vel ut in terminum motus Se siees seeundum locum motivum. aliare sus- scienter manent quin pie genera potentiarum viventium. Et hoc est quod insediti
m gi uiuendi,&tio minu ,neque amplius.
Probatur. 1o ius in uiuentibus sumitur secundum gradus viventi sueto solum sunt .gradus viventium i ergo solum sunt. . modi vivendi. MGior patet: quia non ethvndemossus Viven/i sumatur, iii eκgra dibus D sectionis uiuentium Minor probaturmam qua clam sunt viventia, in quiabu, solum vegetatiuum est ut in plantis in quibus nemintellectus,nem sensus:& se
primus modus est vegetativum. Alia sunt V.hetatum viventiritu quibus tu vegetatiuo est etiam sensitiuuna,sed tamen non secundum loca motivum,qualia sunt quedam animalia iiii
mobilia: Vt coel illa,qui si int affixa lapidi
bus.secundus modus viventium est ensi' shhabiti .Htiuum non motivum. hQmo tu
Alia sunt uiuentia, sua habent vegetatiuum , & sensitiuum, do se indum locum
motivum: quia mouentur ad osterendum victum, quu) sunt perfec a animalia multis indigetitia, &non possunt habere iumta se,nisi moueantur etiam nimium diit in sensilii: iuter : ut ovis, bos, leo, de alia huiutitius ii motiti