장음표시 사용
361쪽
s sic nonitur tertius modus, setisti uti mo
Sunt praeterea vi uetis in gradu superio-aei, in quibus noti solum vegetatiuum, siat, stilum sensitiuunt; sed et t. iii nititium sno solum ho sed etiuiti tellei iuui ut in lao iii ine eo titiligit:& si e quartus modus ponit iii intellei buu .Ecce quomodo eκ gladiiudiuerstate in viventibus livinitur&rmodus uiuenili .Quatuor enim sunt gradus alue stupeisectione: pontitur ergo & quatuoris odi uiuendi:&lion reperitur alius gradus viventi uiu estra quatuor: non sunt ergouit; solum quatuor modi uiuendi.
..., ia diuque punitur modus alius, appetitiiiii
, , quoniam ii oeesi commune omni animali. etia in imperfecto. Reperitur in eis appetitus natu ealis 3 ob id non ponit in nitinerusaliendo distin filum modum: quia non sa cit distinctum gradum in ipsis viventibus. Cleluso. Ouarta coctu .Et si plantavi uat anima vegetativo,quae anima dicitur, non tamen vocatur plauta animal. probatur quantum ad
illam parte in,quod vegetatiua anima dicatur, coiitra Stoicos, qui dixerunt, forma iuvegetatiualia non esse anima: ut aut lior est Tse uri. Theodoti iuς lib. s. de curatione Graecaru liheliotiuiu .Haec est Aristo. lsorina plantae ani a dicatur,&vita viuere planta dieitur de evere e re opera vita, nutrire,& g ne rore i quos non esset,s anima noti esset, Milo. p. p. quae dat esse viventi. Ratio . Illud quod
dat es et vitientis,s est principium opera vitalium anima es sed forma planis habet
laoc, ut coli, pertissim tibia es ergo est ani- v. Aurulli. N . alia proptur quando in D August. vepat et super sene. ad lite, alia. c. is. S. 7.ὶ legatur, et anima vese taliua plantarum non
est aut ius quia in scriptura sacra anima vivens pro sens 4tiua sui uitur, oportet intelligatur,quod non eli citi ima, sicut fetistiua est, quia plantae noli sentiunt: sed non potest negari vegetativa esse animam,cum sit
principiti vitae, de e Xer cenat opera vivet tu.
Contra Psa ut Atti, par, quod plautae noti dicantur ani nuς incilia, es t contra Platonem,qui non soluindixit plantas vivere, sed animalia vocavit: viam si or es, idem citatus aut s4or Theodo Ralin. a. ritus. Probatur. Solii illud dicitur animal, si Da sentit: at planta non sentat quando scinditi ergo non est animal. Ratio. . ' ltem.Otiine animal quando de se it dieiis turn o meati dii a lita diceretur mori sed
nullus est qua sic loqciatur, proprietatem
eloquii seruans planta moritur: cum tam εdicatur brutu moritur, homo moritur: seMquitur ergo vegetatibilia,s habeant anima, egetatius, ii 5 dici animalia: quia ultra aut mana , seu vitam requiritur quod sentiant, quas sensatio in plantis 11oia est.
I Aa primunt. Concedimus quoil Aristo. Ad ait:
desanivit animum quod si principium vegetandi sentiendi, dcc. Non quidem secundum ais tentiam potentiarum, sed secundum graὰum viventi unius solum quatuot
posuit, qui sunt quatuor modi Vivensi in
viventibus seut in tertia coclusio. dictum est. Aliud est tame .licere esse quatuor in dos viventiti in quod affirma mox,& aliua
quatuor solum esse potenti arti genera vi, ii Eliu ui, quod negamus: quia sunt. r. iussus seletia aliter sumituro ut docet. a. coctu. Adieeἔἱs se eundum argumentum probat solum esti tres animas: quia tria sunt qus vivunt: Vegetatiuum, sensitiuum .dc ita telle tiuu. Cuiu, susicientia sui nitur ab eκeelletia iu perando supra eorpoream naturam. Et quia non est nisi triplex modus, scilicet, extra,& sine organo corporeo: es extra, sed non sine organo, absque qualitate tamen ais tua corporea: dc intra, cum qualitate corporea, soluiti sunt tres animae: sed aliud est de potentiis cons derare, qu tria ia differentia ab obiecto sumenda υ enitis cui inhabilibus.
Ad tertium. needimus 'tin serius m- Adstilis notescet)qu Ad potentiae emanent ab atii
rea tanquam ab essentia: ut accidens proprium ab essentia sui subiecti sed utiti inde equitur, quod si solum sint tres canina e solum snt tres potentiae: nam ab una esleuistia possunt plura propria suere: ut ab anima rat; onali prouenit mein oratium, ita telinse iuuira, adita irati uini,& volitiuum: cuiutamen solum si una anima rationalis. Siectiam possutat esse. sviolentiae viventium.& quod fiat propria viventi uin, etiam si sol mi sint tres animae, quia a senstiua emanat appetιtiuum, secundum locum motiuum de seu sitiuunt.
getatiuae partes assignentur nutritiuum, augmentatium di generativum.
362쪽
Argume. i. Argia me a Attum c. 3. In eontra. Notand. a. Norand. a.
specula d. De anima vegetativa.
Adatilinam vegetatuuam spectat digestio,& atthactio cisi, & retentio: quia si non dugerat,non poterit esse
poterit digerere, nis cibum attrahat : neq; poterit Aigerere, nisi cibum attractum reti Meat:ergo sequitur quod non sim meienter
enumerantur nutritiuum, augmetatiuuna,&generativum istaeterea ad quo A est eommune viventibus,&non viventibus, non debet ut proprium vivetis poni: seil esse generatiuuna, etiani non viventibus conuenit ,& naturaliter, cum quodlibet sibi simile paueat: iscignis ignem generat,cum non sit vivens: ergo non sufficienter posita sint. spostremo.Idem est nutritiuum,&geneia ratiuum ergo in sussicienter ponitu e distinctum unum ab alio. Patet. per generativuquodlibet vivens conseruat Quin esse sed hoc facit nutritiuum ergo no distinguitur unum ab alio. In contrarium est Aristoan. 1. de anima. t Pro solutione notandum, quod in vivente no est unum osus vitae, sed multa, &varia in quo ut in libri, de generatione die huest)proprie inuenitur augmentu me atque nunqua erit augmentum, nisi sit nutritio quia eo est augmentum pro quanto deperditum ut ibidem die ebamus) restauratur ex cibo sumpto,&conuerso in substat iam alitissit quando est couersio alicuius in maiori quantitate,qua suerat deperditum, est augmentunualias solum nutritio dicitur 'Israeterea considerandum, qu bd quaeli bet res in turaliter appetit suam conserua tionem,&perpetuitatem in quantum potest:& quia no potest se perpetuare in indiuidi, o,conten/it se perpetuare in specie, producendo alterum se iὸ est sibi simile in ea gem speciei &st ei naturalis generatio.
Et certum est,quod sicut in indiuiduo non Iosset se conseruare absque Dutritione, pera oc quod continue agit calor naturalis co- sumendo humidui adieale quod est fomentu eius, nec posset se in specie perpetuare, nisi s bi simile generando:&provida nimis natura dando viventi animam,dedit& eonsequenter illa quae sunt necessaria confortim iter ad talem natura . Deditq; vegetatiuo quo posset esse nutritio.Et quia nostium intendit natura, vivens sedi erfectum, eiusdem vivetis: dedat ut possit esse aiagmetum .st quia intendit conseruationem in Qiuidui, quod seri non potest perpetuo: quia ex contrariis coiti ponitui di omne tale necessee in corrumpi dedit ut possit sibis mile aenerare:& sic est generatiuunt. His suppositis,est prior conesulio. 'l Animae vegetatiuae, potentiae distincta
sunt, nutritiuum,&augumentati uui . probatur,in omni vi uete requiritur, nutritio,& augmentatio sed vegetati uta est vitiens: ergo ibi requisito est nutritio,&augmeta latio muttitio autem,& augmentatio Non possunt elle sine nutritiuo,ct augmentativo, potent ijs:ergo tales potentiae sunt po-neoae'.Maior eli nota quia requistiam est, quod vivum salvet se in esse. S conseruet, quod sine nutritione no contingit. Simili ter est requisitum ad per se Etam perueniat quantitatem paulatim, successive, quod ii 5 potest esse sine augmentor ergo istae duae operatio es sunt requistae: nutritio scilicet,&augmentatio ergo fle potentias per quas debent fieri oportet ponere: alias non eaeest scienter prouisum viventi, si essent ille operationes requisitae,&no daretur ei Potentia,per quam fieret. Probo quod distinguatitur nutritiuum,&augmentativum.Dotentiae distinguutue penes ob ecta ut in praecedenti specul probatum est: sessaliud eli obie hia nutritiuae, quam sit augmetatius ergo sequitur quod sunt potetiae diuerse Patet minor: quia obiectum nutrititiae solum est restauratio deperditi sed augmentativae Non est hoc, sed maior quantitas, ut non solum sit restauratio deper/iti, sed cum lio vi augmentum sat. bloc sit contra Durand. qui dicit in vegetatiuo solitiu es e unam potentiam.
Et in generativo est superfluuiu nutrimenti ad id reseruatum. Et illi tres potentiae si singuuntur realiter licet unum sit obie ictum materiale, scilicet nutrimentum mam potentit distinguuntur peractus,&anus per obie cta ivbi ergo alia, escalia ratio sormali; obiecti,ali:&alia potentia ponenda est qucido Aris . eandem potentiam vocat nutrititiuam, augmentativam, & generativam, intelli ita pro quanto in viro obiee o materiali conueniunt: sic intelligit aegidius in expos. a. de anima teu.4a .vel est intelligendum esse unam radicaliter: quia in vegetacitia radicatur,vel
363쪽
tur, vel cirgin ahilitate, quia vina ad aliam ii intitur. cotiditis secuitisa conclusio. Ultra liti iustinuiti prit latias suas, i ieecflamum ess ponere vires alia, desciuientesilais, scilicet, diges iliam, citu a iiii ais, retentii uitia, pussiua .probatur. Non potest et se nutritio, neque ou-
sine titutio sine illis: ergo i iecessariae sitiit. Ratio ,. Patet si alimenti non sit digestio in pasto
per naturam deputata, Dunquam erat conuel io in propritia substantiana: nam ali mei ita a principio est dissimile post per ligestionem sit sinite. R ixi si tem ad digest ionem sequiritur si vi tui attractiva alimenti,ut videmus in plantis imo trahunt per radices ad se aliment sex terra: ut mitriantur. Iteui. Si non sit retenti i,uigestiua frustra eriti lita digestiomui conii petiti instanti, sed necessarium eli tempus. Et sit idem sit si ligestio perfluum purum ab impuro sep agatur, si illius situlenti dii pruinon scit expuli4o,st.
Viae Vi tu. xiiii peribit vivetis,&non erit nuti iti aer iii suis iiiiii go necessaria est virtus er pullitia, iu:eeX-
' l pellat si persaliun tali sellionis. Expetientia ς ip ompei tuni est, cpi us s quis diu detineat illud si pei fluum separatuiti in digestiua,
non sit vita.Ecce canio lo omnes stant vires necessariae,& deseruientes nutritiupsi. iiii a nutritio necessario requisti est ad au inentativa, sequitur si, oes vires signata 1ti ministret ausini talium Statὐ quanto 1 uelit des in aliqua Viria i nominatarii, erit S deses ' in nutrili uti A ci suae talitia. Caelusis s urtici cocin .s .icet s equa diu viues habet vita, in trithaci sis nece si uici,np, tamevo, M. . ., si inp augnicta tua. Potnt: quia seniperest sh a. aecis siriuscit restauratio deperditi per ca-lmein naturale ex hinnulo mitriindicis unas no sesequii des eliis vitae .laoc videmus in plantis itisenstitiis c in licite, quo pacto in omni teporevitv cos inuo indigeat nutriancio is eri deficiete, destiat. Sed q o secius metsi patet: i aia augmenti eli, ad hoc i, u i uens veniat ad perse istised hie gradustine hahelma o Dia entia naturalia aeterminuta sitiat per maximum qi se ut in sine fimi physici rum eκplicauimus. No ergo temper est a a Dion tu i tena. N5 est aligni e tuiti,tiis quaiso virtus est lata caloris,ut naso am uerta lecillitieto id qd deperditui si ted ultra ad citi ni ei iti deduci semper in vivente ianta est virtu eum paulatim desici ut tergo non semper erit fugitientatio. Coclusi. ,1. 'posterior coch vltra mitriti uti, inmutat tuti nec Martii est generati uia, qdprcs a s Tho. ρ ρ. tius ei l. Pria Da pars, Wgeneratiuu sit pone dia, patet. Necessaria est in vi ut te operatio R*iis p. r.
ad hoc mutues si se luiuens no est, nisi per generation crergo generatiuii est requisitu. secutiab. Is est tieeessariti, ct requisitivi λα R. r. uenti per q, se conseruat perpetuat quo datusnodo: sed per generativum sibi siti ilis in specie, se ipse in perpetua & conseruat: ergo generat iuuiti est ponendum.' Astera pars φ si magis principale,patet. Ratio. i. εἰ
illa potentia erit praestatio quae operationem eNcelletiore producit: sed generativuest luiiusmodi respectu mittiti ui,Saugnaetati uirergo est excelletius.Patet. Tato operatio est eXcelletior, quanto magis accesit ad operatione animeti ensiliu , cui' est agere in aliquid extra se,sed potetici gliatiua agit extra se quia nihil si ii ipsi' est gnatiuii
sed nutritiua,ckoumetatiua in seipss operatur intra:&se atteditur pres citia: quia supremit inferioris attingit his nati supioris, ut Gicit beat'Diony supremit ergo vegeta Dions titio, id suave es attingit insinu seperio dedi. ορ.ris i. sensitive, ius est habere opationes in res exteriores, licet excelletiori modo habeat, cuniuersali' ipsa senstitia, ignatiua. - Huic gnatiue deseruiui tres alis vires: prima dicit sena incititia, cui' est seme colligere,dcreseruare. Secula immutativa, cui=osi ei die a perinisecte sein viri cusemine foemine, secundu q, erepe it formationi cuiuslibet si embri Tertia est formativa cuius os sciueli ex seminibu , se per inixti membra in eo qui generatur formare.' Ad argumeta patet solutio exsecuda co- Aa ptima ciuilone. pomintur enim alis vires deseruie. testsi, potantiis sedilhe non sunt potetiae
distin id quia idem obiectu habet digestitia, at troesiua,retetit tua,' expulsua:&inan et sussicienter prouisum viventi. Ad. a. pice tu,q, es t latis ima disseretia in Aas HIter vivitia,&no vi ueti: ma sat no viveti bus ea ueniat gitati ,est in totaliter ab e
trinseco,n5 tii se in vivetibus, cti ab intrinseco cistingat perciliqui 3qd ipsius viii Pti est ' ab eo decidit se in ei tu quo latet principium corporis sorinatiuii in virtute. Si tu ignis gis at igneno e sis o liquid aecisum ab eo, seu pos ta materia exteri', educit d potetia materie, nihil de sua subsicitia decidedo. is A l tertium dicendum, oso latis imant Auttidisserentiam in hoc, quod dato per nutritiuum,&generat iuuin sit conseruatio esse, aliter tamen,&aliter: quia per nutritiuum
364쪽
An propter accidens agno . subst.
luens construat se in inἡiuiduo,restaura do deperditum humidi radiealis per actio
nem caloris naturalis ex humido nutrimetali sed per generationem est conseruatio indiuidui no in se,sed in sua specie per hoe quod agit ad propagationem indiuiduorum in quibus saluatur species: d primo, es principaliter natura intendit ad coseruatione indiuidui:& se de nutrimetoptimo
ergo accidens non potest esse causa proliadi, vel cognostendi substantiarerquia alia, esidi demonstratio circularis,contra Arist. Ai,st,tEprimo posterio. ε' Pr terea.Quando aliqua cognoscuntur Maum a. a diuersis virtutibus, reum non ducit incognitionem aliterius: scut de eotore, &sono contingit: sed aecidens,&substa separa facta digestione, pro nutrimetor . tia sunt huiusmodi: quia accissens persen.& seeundo solicita est pro conseivatione sum, & substantia per intellectum: erso
species:&partem reseruat nutrimenti progeneratiua,in loco deputato per naturam: leui in viventibus persectis apparet. EX
quo claret differetia,&distinctio intor nutritiuam,& generativam. --Et aduerte Arist.lma teκ.3 degene ratiua loquedo dicent naturalissimu operum viventibus est,sibi mile generare, φsane intelligendum, na naturalius videtur in utriti,& augeri,imo Ssentve,eum omni viventicoveniant, etiam impersecto:&tamen generare solum peiacto:sed intellige
Daturalissim una, g est,persectissimum, noabsolute,sed comparative: quia compara. tu aliis operibus vegetatiue, generate peris sellius quia posterius. Et comparatio de-het fieri ad alia opera vegetatiuet quia alia
perci,ad generare ordinantur:& se de Vi
Mentibus absolutessit quavis in inanimatis
genetare sibi sinite inueniatur: ut in igne, tamen per seminis ilecison Sindueendo formam praeuiam ad animam,&habendo partes auersas pro generatione ab alijsottanicis, tum in viventibus reperitur.
, Vtrum accidens ducat ad cognoscendam sub.
stantiam. Rguitur quod nonrIllud quod est principium cognoscedi ac cidens,non potest cognosci per accidens: i ed substatia est psincipiuna eos ostendi accidens. Patet: quia in demonstratione,probatur propria pansio de subiecto i& per substantiam, quia homo est rationali probatur quod si ad-aecidens non ducit in cognitionem su
'Tettib.Eadem sunt piincipia essendi, de Argum cognostendi ilieit Alisto. a. Metaphy. sed Aristote accidens non est prineipiti essendi substantiaeetergo neque principium cognoscendi. In cotesarium est Aristodi c iti pioeemio in ectratissiprimilib.&in.3.physico. Pro solutione notandum, quoὰ acciden Nolacia. a. tia sunt in duplici differentia quaeda sunt,ppria, alia c5 munia: propria illa sunt,quae reperiuntur in una specie,dc non in aliae .eelle adintrativit, &gisciplinae ea pacem.COmunia sunt,quae reperiuntur in variis speciebus,' in omnibus indiuiduis eius in speciei ut albedo vel esse album. Accidentia propria sunt in displiei dige rentia: quae)asunt quae respiciunt primo speciem secun sto indiuiguutia Stalia sunt quae manant ab essentia specieri ut risibile em at ab essentia hominist&in nullo inuenitur hominis essentia, in quἄnon inueniatur&res bile esse scut in nullo inue. nitur m sit lapis magnes,quin dcreperiatur esse attractivusEγri Asiud est aeciviens propriu,quodrespirit solum rationemi diuidui:& sequenter potest respicere speciervi crispitudo,quae respici solum tale itid uiduu:& et in parte tali sit,scilicet,in capilligiscut sinitas est nascutuita,rvt propria passio. Ita passio ab essentia indiuidui inquantum totis est,&talis comploionis,venit. De quibus in praedicabili de proprio
Est insuper notanta,quog cognitio su, Notand. , s athe duplex haberi potest: una distincta, q&alia confiiti. Distincta est,ut s de aliquo
cognoscam,no solum quoὰ est vivetis, sed quod est homo,s quodlite homo Consi si erit,quailo cognosco de aliquo quod sit sil stantia,sed non quae,distiniae, & sate. Manifestetur vehitas aliquibus conclusio
365쪽
a Cocliuio et Accidentia communici non possunt nos lucere in eo nitioneiud illinctam substat e Palet. Accidentia communia uti sunt propria alici tu, speciei, neque propria alici istii diuidui.'t conli uti ergo non pos uiat nos lucere in ognitionem dis lineia: luuius subsicitiae liuia per albedinein vel nisi edinem non pollum magis cognosce
itiitii 4st ille sitiitio, quam quoti sic hoe
brutum a ij maf. ., Coerusio 'ISecunda etinou. Aedissentia communia ducitia talos in cognitionem' confusana sub Ratio. i lanii e. Patet. De a loci edide titia nobis dant cogimseere subitati ticina, iii rectisque sint illa,cominu uici, siue propriar ses coluii nia accidentia non saciunt nos eo gliciscere
si ab Ilatii iam disi iiij es ergo erit cori sua. Et liceti cedatur conclusio abhihilibus upia
.Modos . tuni ad modum non conueniunt. Quidum
dicunt, uini in tes la tus p iiiii, intelligit aecidens plialitas eat uiti ut albedinein,aut caliditatem 1 quia citi illo si inio nihil e turres quia tale accidens eli esse Titis suli lautitiae: quia est eius subie i uua, cuin esie ius tia beatrios dare cognoscille caulam, se dat nobis cogia oscere 1 tibs antiam. Modua. ' Alii dicunt qui, d cuni accidens comi tu, ite sit in pha uia14 a, iii euectus o gens abstrahit a phallecismate, spe eiciti iti felligibileinentis, per quam ita tellectus possibili, prim , in te lisitetis, quod e la situm proprium
obi diu ui litiplici concepitis entis ligo is i ii sublicis iani, is accideus, licet per prius sui . si uni tu, intelli ius cκ cognitione ciuis deuutitur in cognitionem subsicitiae Sac cidei iti has et cognitionem subsicitiae. r-Μudus. . cit Ahi di ut, qui, i stetit restimatiua in brutis, s cogitati ita in homitie, e, speciebus sei ilati elisit no i ii satas,intelle ius, cuiusit perseelior potentia ex specicbus accidelis se uiuii: eliei et spetiem substanti e non sciis ita ut, ct cognoscct. ii Moaui. et si ultimi iliciant quod phanthasa non res sentitat stiliani accidens, sed aggregatum ti bi Latii ia,s aeci dete, e subie fulti qd sub si iudici eis quod primo mota scilicet,
itia vesica in tesse, fio te cognoscat substati. uti, accides poterat utrunque cognoscere: ci sic a coaeti, facit ad conuitionem sibia utilia ut si isti di sunt possit biles,& probabile .pro quo sit tertia concluso. a CD causuis Adlidentia propria siue sint quae prina ore spiciuut specletia, siue quae Primo tespiciunt individuum, ducunt no in cognitionem stilis stantiae diffiti fiam. Illa concluso multis modis probatur gilieri s. De quibus qui voluerit poterit videre iocinem de Cau buio in diuertis quaslio &Caietanis, ua d si non Cardinuleii eis Thiene seni super pri in ea
in una dea ma. Mostis ergo uiuas apponatur ex multis liqq, Maendo quod licui stateria prima est pura putentia, & no potest ciliquam formam recipere nisi d sponatur prius per aliquas dispost toties accident 1 iasis c intelle hiis pol ibilis est in potentia ad intellige dum,& ad reeipiendum omnes soruas abstractas, & vi niviscite: sue sustitit species substantiarum, sue accidit, ii una. Et non potest spe diem aliquam sibi, sicitiae recipere nisi disponatur per species aeti dentium propriorum illius substanti Haee entui faciunt acci listia pio pria, pro quanto ipsa phantasinata, cooperante in tolle Et hi agelii e lupi iniunt in tutet fui in possibilem species iiitelligibile, ipseruinreprcsentativa quibus intellectus pos ibilis praeparatur ad recipiendum speciere lulius sub illii uiae cui assunt aecidentia pro pria: qua specie mediant substantia distinete cognoscitur Et poteli haec eo cluso de clarari modi, illi: postis de accidente com
'Ilit quod hoc etiam si verum de acciden te proprio, quod respicit individuum, patet: quia cogia ita crispitudi re dc habita e
specie in plia talia,poterit intellectus praeparari ut speciem propriam talis indiuiduit espiciat,inquantum homo est, nam dato sititit ei se itis viii uersalia, ilitelligit in liti-gulare, seis per notitia uniues sa seu ius est Pyria eius rape ratio, ut infra iv. a. sicem'. saucii ta eoticius o. Accidentia propria c3 l. 1. ducunt nos in cognitionem dis euhsuli substantiae separatae. Volumus dii ere, qi sub si alatia si parata quae uo i habet aliqua acci ridentia tibi inliti entia potest cognosci per
aliquam operatiotiem propriam eius, que est velut accidetis proprium eius. 9rosa esse tur. Illud dicitur ducere nos in cognitio nem altei ius, per quod ta qua in per in editi probatur ed per motum regularem continuuiu primi in toris ta quam per propita operationem probatur primum motorerat esse,ergii sequitur quod probatust substan iam esse etiam separatam. Hoc e V Aristo. hi edit. 4 probatur inquam)quo A cognito illo pii- phi, momotore, cognolcatur eius stibilantia quia
366쪽
specu c. An accidens ducat ad cogia sub. , ues
quia post, et ratiocinationem deducimus tia est ad hoe quod recipiat formam subsistin cognitionem quidditatis eius:vt Aristo. tiaseimtamen modus improprius principii in i et .metaphy proibat sub istinuariasib. esseti stelliste. lis,&aelestius simili diseuessu substantia, hi aduerte pro complemeto huius spe
sensibiles possumus cognostere eu diues culatiotii quod quantum ad modum coiis operationibus: auia ex eis naturan co gnoscenai substantia per accidens ad duas . Positio probari 'potest . ' opin solam sol simus referrei quisa tenetit. - S ' primum Conee limit, in demolita quod primo gnoscimus accidens , pertionibus esse eireulationem in di riaste: propriam speclam occidetis: ' deinde per aietibus demonstrationum: nam ilemostra eandem, gia stimus sui stantia i ita vition quia,per esectu de ostro causam: substatia cognostatur ijo perppria specie,&rursus causa dein onstrat olfecti , lemhii sed acciaetis.Alii dictit Q subitalia cogno-uratione propter quid ζψt s sat se syllogis selinus pee pedi ni subli itiae, ses tatne abavus Oinne copositum ex contrariis cor . . fracta a a fiasmate accidetis:seti haec eo-riimpetur homo est compositus ex tra gnitio est confusa subiiciti.e. Prima opin. xijstergo homo corrumpetur. Et propter Videtur sequi Hertae' quolib. 3.n. 1 u. ad.8.
quid,potest seri circulatio.Omne a cor veru tenedii est,et subnatia cognoscitur,
ruisi pitur eX cotrarijs componitur: itolino quoad confusum conceptu,prins acci detercoirumpituriergo eu contrariis ectulpolii- & per propria speeid ek hec apti lasmatetur.Sie etia per propriam passione4ti posia1 abstrahisu priusquam species accissetis:&suin cognoscere subiectima Omne admira hoc in virtute substantiae aqua phantas natiuit rationale est: homo est aginitatiuuii causatur,&. Goa iit necesse se intelligere ergo est rationalis:&econtra Omite ratio substatiam et specieto propriam ά patet: titile aclmiratiuuerit homo est rationalis . quia fractolithi substantia posset eognosci ergo homo est admirativus.Imo in eo se in perfecte,& Oi sitati ite: quia quiaditati genere demonstrationis, respectu tamen uacognstio persectation habetur, nisi ex diuersorum indiu duorure, cotingit citra eo quo 1 obiectu unitur intelle hui, vel perlatio vi si demonstretur pluuia per vapo- essentiam, vel per propria specie. De hoe
vere: Secontra erie demonstratio percali- vide paulum Socinam. Meti aph. 1. 14.3c sum moterialem. sear pediu diues somiti Anto. A drae. ibidem. q. .
vaporum. I Sed 4andunus in licie pesimo. 1 o. ima, Ad Aristot ergo,quando nescit dari ci ginatur,occidens hoc modo con 'e a nocula em demon:trationem,intelligit in eo titiam substantiae: quom6do iii aheria non
dem genere demonstrationis, & respectu recipitsormcisul, stantiatri nisi peius dispoeius dum. . . natur per Armas accissentales. Sic intelleis
Ad shebdis s d secundum alcen um, ita esse, qua do ctus pos isjlis , cu si tu potentia in genere illi Vii tutes non sunt subordinataei viso- intelligibilisition recipit prius speciei in-ntis eos orern non dat cognoscere,neq; eco telligibile substatis,nis prius recipiat spe ira.Si tamen virtutes illae sintsubordinat elem accidentis,per qua disponiti ies: de dicit non obiicit scuti se habent sensus,dciliteiu hunc ni odii quadrare naturae tertii sed hielectus accidens,' substaritia. i sensus Philo. videtur contradicere: qui. . a ib ilhin s Ad tertio dic dum, quod illa quae sunt Metaph.dicit substantia ore niti prima tio Arisore. i. principaa essendi', literito erunti principia titia ratiotie,' tempoee, sed satiatinus ni Peri: ex c. s cosnoleetidi quia fleui teste habet asses se, titur soluere obiectione per hoc quod vix se habet ad cognosci: tamen non econLra: generationis sit prior notitia accidetis: sessprincipum cognoscedi est principi u es nil persectionis, en prior notitia subitati aeri δὴ res enim potest cognosci multis modis.. men quia modos diuersos posuimus ua . IErgo accides potest esse principiu cogno c5clu.no est opus repetereis solum a s lescendi substantiam, di non est principium re quid litatiua eognitio, persecta su essendi nisi di eas principium essendi, prb stulta sue propria speeie haseri no potest: quanto accidens disponit ad Hae substan- & omnes modos ata hos solos tuos incomtiae,disponendo a cateriam,quae in poten- pendio referas,ad prolixitatem vitandam.
367쪽
Aristo. te Anima admodum Reuerendi patris Autris Alphontia Vera Cruce,instituti gremitarum Diui Aurelij Augustini: in artibus & saeta Theologia Magistri, Cathedratici primath in Academia Mericana , in partibus Indiarum maris Oceani, in noua Hispania.
A R G V M E N T V M tum in ibimus, vel ad sui ipsius
secundi Libri de Anima. conseruationem, & c sistentiam, aut ad sus speciei sustentationem.
OMPLETO Ita* in praecedenti libro 3e illis
vreu Termone omnibus tradidit nobis Aristotel. de anima vegeta suam sententiam,&nos illum se titia, cuius causa quente a tergo reliquimus specu vegetabilia om - lationes ad id attinentes modonia, qualia planis nostro,omissis, de succissis stipe sunt,arbustah, & caetera id genus, uacaneis. Praeter illas igitur iam as.& de quinque generibus poten- signatas potetias operimur inanitiarii iuvidelicet ,vegetatiuit,senis mantibus esse alias vires, potetiastitium, intellectivum, sccundum ve exteriores quibus milii in mo- locum motivum, de appetitiuu: duni rerum extra crissontium spe
insuper ψ de quatuor modis viticia cics,atque figuras pollunt suscipedi, nempe vegetatiuum, sensiti- re,absque hoc quod res ipsas resilaum motivum, sensitiuum non ter sit scipiant,quarum simulachra motivum: & tandem sensitiuum apprehendunt.His nanque viribus motivum, atque idem intellecti de potenti sanimata, seu inanimauum, & de partibus vegetatiuae ta,quae longius, autpropius sunt,
vitae: quales sunt, nutritiuum, - apprehendere esst compertissimugincntativum, de generativum: animalia, secundu maiorem, vel pi ueterea de uiribus eius sciam hoc minorem virtutem, a natura ipse est, attractivum, retentivum, di- inditam , atque concessam . Hae gestiuum, & cespulsuum: quibus autem vires, & potentiae sensit omnibus omne vivens ab autho- tiae sunt,tam extern quam inre re vivorum,& mortuorum dota- me. laterias sunt quinque olentia:
368쪽
Specu. 1. An De. ssetiae organs corpores, & corruptibiles, &pro isto statu necessariae. Et sunt: Auditus: odoratus; visus: laetissi& gustus. potentiae interias
sunt. sensus communis: plianta sar imaginatiua aestimatiua: memorativa. De hiue tractat Aristoteles in praesenti libro . Nos vero Mnais, aut alteram adijciemus speculationem,ne viJeamur sicco pede per
transire nonnulla scitu digna videlicet ge potentia appetitiua: Deirascibili, & eo piscibili: Depas
sonibus anima): Defas cithatori bus salutaroribus & Zethorijs: quocum consummabitur. 1. hic liber,
reseruante pro tertio quae spectant ad animam immortalem,quae rationa
lis est. s p Ε C V L A TIO 1. Vtrum in anima sensitiva sint ponendi solum. 1 sensus
exteriores. Arrume. 1. A T E T quod non quia sensus sunt accidem acet lentiu species sunt: 13 plures quam. S. ergoris; oportet ponere plures limo sensus quam quinque,
em. Solum sutit quatuor sensus eXte etiorestergo non sunt quinque . probatur quia non est sensus gustus sistinctus:quoniam sensus gustus, est sensus tactus:ergo non est distitiesus: sequitur quod solum sint. .scilicet, visus: auditus: odoratust Ec
1. Arguine. praeterea.Potentiae penes obiecta dissiti gutitur sicut dictum est ergo secundum diuersitate obiectoria erit diuersias in poteiijς sed est aliquod obiectum, quod cornaniaue est onadibus sensibus i eigo dc dabit
una potetia sensibilis eommunia sistit, a ab isti, si quae habet propriu obiectum: de se sequitur quod sui plurus . Quod doluesensibile commune, patet oe magnitu line, quae ponitur sensibile cominque quia pluribus sensibus percipi potestq'In eonifatium est Aristo, nicto atqui di trid si , ia
est,solum est: s.ferisus eXteriores.spio solutiene notandum; Φ diuersicate uotati. i. sensuum exteriorum quidam e lueruleo optignψscere ex parte organorurn in quibus opinio. 1 cis, quoὰ elementorum dominaturi aqua
Vel aer vel aliquid tritiusmo/i:ut si istactione ponamus ititer auditu, ct vitara: quia in isto organo aqua,in illo aer do utinatur. Alii vero voluerunt inuestigare differen 1. Opitii tiana penes media, per quae sit sen salio:per aerent,vel aquam, c si est mediuin conmu fium vel se staratum. Reliquidi limen assignarii hex diuersa a. opinio, .natu ra i sibilium qualitatum, secutid tira tiogus simplicis corporis qualitas ea,vel sequens complexionem. Seeundo notandunt, ii asiectum poten N. isti iatiae duplex est quoddatii materiale res est illud, id percipitur a potentias aliud est male,quod est ratio euius Vt s albedo quae
videtur dicatue obiectu matoriale: &ior male color: luia racio quale albedo videt ucci potentia , iiiva, nora est quia eis albedo, sed quia color tini ut ii pa. ies videtur, non quia paries,sed quia color itus,paries sit obiectum m tetiale, Scolor formale. Est tandem eon fiderandum sensum esse ubicitia potentiam passiua, quae nata est immuta ria senii bilina sensibilemouet sensum diagit in potentiam seni, ii miratione cuius illa opinio qui Platonis erat,s Stoicorum es communis ante Arist. l visus esset peeministe tuintadioru cuiusdam lucis, quae tu nobis xst, quos radios nos ab oculis einittimus usquedum contingant rea visibiles, S se sequebatur uiso, admittenda no est: quia sensus visus non esset potentia passiua sed activa potius,cuius contrarium veritas est quia ta visus : quam auditus si quslibet alias satio si pes intussusceptione,aliquid patiendo. Quod sequentibus conclusionibusset manifestum. Plimaeonclus. Distinistio sensuum este i. Coertis. rioisi non est sumenda exparte organoru, neque eκ parte medioru per quae est sensatio,neq; eX parte qualitatum acti id.Probatur quia non est potentia senstiua proia Rallo. I.
369쪽
pter organum, et proptet mediis,aut propter qualitate, sed potius eco tra, organu, de medium, Squalita, dispolitiva propter ipsa in potentis sensit ilici ordinata sunt: ut eougrue possit suas habere operationes. natis Praetereti. potentiarum distinctio ab obie iis sumenda est,sed neq; organu, neque medium, neq; qualatas obiectii dieitur potetit ergo dis in ectio es et tio debet sumi., statio. Illel quia selisibili uiu qualitatum naturas cognosceretion sensus, sed intellesius est operatio. , CGeiuso 'secunda coire lusi Cum ad immutatio nem sensuu requis tast spiti tualis immitiatatio, de interdum concurrat sinus' naturalis ex diuersa immutatione lenii bilium ex Ratio. p. p. teriorum distinctio sensuum sititietur .ppobatur. 1 .pars, 3 immutatio spirituali, s t re sita, alias si naturalia sum ceret omne corpus quando culefit,vel frigest,sentiret ergo immutatio spiritualis per quo setis bile coniungatur organo sensus requisita est. Ratio. i. p. Sed quod aliquando naturalis concurrat simul patet ut in 1btio, Sin aliis: Ut statim
Mitti viii. si Vltima pars probatur. Distinctio sensu limi .p te riticu sumetida est, non ab organo, neque a medicit ergo ab obiecto Dimalii sed hoc est ex diuersa immutatione sensibiliue uteriorum tergo ab ipsis sumenila e si a Coti eluc. Tertia conclu. Sensus exteriores soluintiant. s. Dateti quia vel est sola immutatio j, iritu ilis secundum quod forma immututi, recipitur in immutato: Ac sic est visus. simul tu si tritis: si cocurrat naturo iis, si ex parte obie hi tantuin,&eu transmitatio
secuti dum locum, eritat aditus. Vel secundum motu alter. itionis, est odoratus . Aut est ire mutatio naturalis ex parte organi:
S est tactus, degustus naui 3c manus tangens calidum. calestin lingua gustatia humidisti huine fit. lit cum non si alius mo- dux immutationis,uon ponuntur amplius quum quinque sensus exteriores. . C Cluso ' Quarta conclus . Inter omnes sensiis exteriores scut perseitior est sensus visus,materialior. 6 imperia hior sensus tu eius, Raatia.pl. sustiis eis. Pristia pars patet quia iuvisionesisluiu immutatio spirituali, est, ct non est
immutatio e X parte organi, neque eX Parto obies ij dc magis spiritualis cognoscitiae luee potentia di sed sensus tactus exercet suam operationem per medium eniti ii diu, dc similiter gustu, cum immutatione orga
ni qua eatione isti sensus sunt materiales inimium. Et adhuc tactus magis quam gustiis:& odoratus, ct auditus magis spirituales apparent: quia non pera ne diu in colliun
num,sea separatum operantur. . Desum ,
tiu in plures litie specie sufficiunt. s.sensus exteriores ad percipiendum omnia: quia sol malis distiti Elio eoru solum facit diti in tionem potentiarum ede variae species accidentium conueniunt in una ratione sor- mali ricut variae species colorum in una coloris,quioannes ad unam potetiam, sellicet, ad Visua in esse de alijs potentiis.
Ad. 1 die edum, quod dato sensus gaustias u , noti liabeat operationem sine tactu, ta1ne obie huin soYmale noti est idem in gustu, dein ta a ii: ut institius dichilar. Non em uesi idem qualitas tangibilis, S sapor. Ad. 3. dicessuiu, quod 3c s detur aliquod ι.ει, sensibile, quod si commune aliquibus sensit ma non ob id est nec ellari 1 ponere alii potetia indis in ham, sed susiciunt setisus positi,s illis sentietur.
ostenditur de quolibet sensu in particulari quomodo contingat sensatio.
os senibus sensibus esterioris'
setis bilia illa sunt, A dicta sunt Ut color: sonus.&GPer accidens tame sunt,quae per se non sentititur, sed per aliud: Visu ut substati pse. Neq; tangitur,nis per qualitate aliquam tangibili u. Substantic enim per proprias species,sensus immutare no possunt: quod in au insiti est in sanctissimo suetameto,in quo no percipimus post consecratione in absentiti substati e panis,ωὰ maneat
accidentia. nube erant quando erat panis.
sensibile sub diuidit tinuiqud sci si proprium, quod soliun vnci sensu sentitur: ut vj. .iaeolor sua incidi.
370쪽
specu. 1. An De J. senti us exterioris usu
saeolo. e. t. eolor solo visit A sonus avssiturogor odo- ονας, s. aeatu. Aliud comune: quod pluribus sensibus potest percipir ut quantitas continua, qti visui auditu, in taehu percipi potest.
Detts. lib. Ab obieEho, potentia paritur Dotitia, tea , c, . patre Augustino. A uis bili, videtite, gignitur Visio. Instrumentaliter Videmus oeulo,& Armaliter visione.Sic oportet in alij, sensibus eo insiderare, adsensationem concurrere potentiam fimul cum obiecto. Is dulcis est potentia aettua: quia cum ob istosi te isto sensatione facit. Dicitur etia ab Arist.
passiua:quia vel in potentia est ad asiti primunt, qui est esse, ad quem reducitur a generati ter vel quia in aehu primo est, qui estes e in potentia adactuna secudum , qui est sentire,in quem redueitur per cibieetu, si quidem tunc sensus sentire dicitur, cum Α ia.. a. sensationem recipit. Et tune dicitur pati anima . . quia immutatur ab obiecto. Quo ἡ si fiat aa 3όα, 1. sensibili preportionato passio iue udae siue anima,t. delectabilis est ut videre, audire,&odorari.
r. Si tamen stat ab excedenti sensibili,corruptiua est 1 quia corrumpitur sensus.
'Isensatio omnis iit quidem a potentia &obiecto: tamen non nisi per specie in essu sam ab obia operueniente ad potentiam senstiua quas species letili bilis dicitur de.
'Species eu i soli, seu imago eius id sent tur,quc intelio dici solet: no quia inissam specie sensus tendat ut in obie tu, se a quia pet ipsam specie formalit et poteritia in cibiectum tenὸit: quia ipsa est propria imago, vel si militudo. sensibile em . propter iiii materialitatem in sensu pet et lentia recipiron potest. Non enim sapis qui videtur, pol in oculo recipi, sicut ipse est in re: isse orecipit in sua imagine, id est in specie lapidis quae est imago,Vel similitudo lapidis, Species sensibili, peo ducta ab obiecto
producatoliam, & alia specie per medium evsquedutii peruetitat ad potentiam, vel si sussiciat, υirtus ipsius obiecti multiplicat, in eo dein inflatili totam specie in toto medio ut dicemus post Medium enim necessarium es ad senlationem. Quae udcur glaucit uot ista ergo concurrere videntur rudi dico piinei palia in omni sensatione. Potentia: no*sm obi siti in sensibile: species ab obiecto producta usque ad potentium,S nie diva per quod species peruenit, , se mediti re iii situm est : quia leti sibile supra setistitii posituta. facit sensationei vi ii quis manum povat supra oculum,no vi sebit manum quia necesta iti est mediii, quo veniat species Uisibili, ad oculuiti quod optimὸ δ e visu intelligitii inam in i, tu bene facit seu lationem realem vi cultellus neruunt scietisses,
dolorem causat. Uertim quando Est sensa, tio intentionalis, quae per specie rei sensibilis causature requiritur medium, dc sine eo minime fi Et sensatio. Requiritur etiam de Lita distantia inter obieetum, S potentia: quia as magnam distatiam species no positi, ni multiplicari.
uota loquuti sumus spe etem pee me lium uitiplicari, oportet sche . luminis ni tiplicationeis Vt tradit Ahisto. esse in stan Aristoteles taneam. Sunt tame qui dieant, specierum
multiplicationem fieri per hoe quos obiectum in pron in initate inedij spetiem pdo Multiplicaducitis rursus illa aliam, S alia aliam, v sq; ad potentia melli obies v liiiiiiiiis distri , si' miti tantam cliuintiam producit, usqueduinge uentum sit ad speciem, quae propter sui debilitatem aliam ii 5 valet producere semper enim posterior debilior erit. 1sti ergo successi uani ponunt specierum multiplicatione .sed iii impercepi tibister,im quo non videntur sorte ab Aris i. di nere, ne utipit Ar stotcleta putantilicet in veritate Aristo. Videacui dicere lilia Manli,specie multiplicari per totium edium, sit oti sicut illi imaginantur: ct sic iti sitito peripe tiuar probatur quoAlibet punitum luini uos obiectum sibi medium totum illustrare. De multiplicatione specierum in medio D. hiis est graue dubiu quo fieri posset, eu aliqua
obiecta sunt contraiici, que per lati mediuntiti utitur. Tune enim contraria erunt in eodem subiecto rimul, quod repugnat. Di Dirutio. cundum, non repugnare species eontrario species contumelle in medio. Species enim cum lia. beant esse spiritu. te, neq; cotrariatur, nec sititia colui scentur, sed imperini Ate per ideium dium multiplicantur: : dc in eadem potentia recipiunturi sicut album, & nigrum
simul videntur, an per spe liua radi, vili bilium impermixte medio m illustrat, quod
expetimeto cognoscitur in candela. Si plures candelae iiii miti et camera es una pol haltera successive auseratur, eontinuo minus erit de lumine, eo u, qua libet candela lumen suum secum deferat: S plures cadet e circa idem opacum diuersas faciunt viti bras:& cuin umbra sit lumen dimitivium, quod procedita lumine primam ii umbri; 2 a latit