장음표시 사용
371쪽
simi liuersae, lumen est aliud,& aliud. il l es ill is ergo potest istiis intelligere, quomodo lpecies inultiplicate a contrariis obienis,in eodem multiplicantur ij permiX te propter tuum rutilaaterialitatena,&in eodem organo recipi utitur. Et sic t acciuentia liait,non repugnat Aristote. dicente in . . Mi ta. duo accidentia stilum mi erodisseientia non poste esse in eodem subii fio simul, si ui eiu intelligit de accidentibus
re ilibus abs 1utis, eductis de potentia materiae per motum naturalem: ut lutit duae
frigidii a te ii duae caliditates. Sed species
sutit accidentia . non icasio, sediti ei itiona ha,&lii init, illi , os lutit: licui,s duae pulcraritates ine dein patre: quia sunt relationcs. J.t plure sp cies uti moratorii sol mmunero diuellae, sumilio memoria te se uantur: quia de potentia materiae minime educunt per mi, i ii naturale illece iue Siee iaduq in itici ditici suiu cotides irii siti lesieptassunt ua tira si te et lues urit iij medio per suo tum, ea in iiiii aliti, ut diximus. , ali
plures rerum dii fercutias demo frat. Ib ploi rgo auspicamur. l in vis oti e cotis atri auda si ut per ordine, potentiam biecium, medium, Me species. li)rgat meis oculus. qui expelliculis tris,u , liticin uici, oc t Ini, humoribu integrat tu . Dii ci tunica dicitis epubli latitia sue Diui uitu a. quae totam stibilantia oeulico itinei: ures ,rti est ,Spinguis, ne sium resci gelari, aut fluere possint. II ces lias et rame, ne ingressum specierimi prohibeat, de in parte post in tori qua ad uerarum opii. um suu item ii .hais, immor aqueus, iue stultimis est uiti ii oculi, in quo humore rei ii iii itur species,dc s4t vitio tituem similis, uti dixit Aristo. cis uelim exa irae
suesu, si oculus i uerit constillus. Et ex prouidentia naturi circa pupillam circii posuit albuginem pinguem,colidam, in incia indipis illi, anim libues suae sit tiguitiem ha bent. Et palpebrus posuit,vi humor 4lle pupillae a frigore tueatur, ne aliquando cogehit eius ab illo sumore. Ad cerebriun ten-d ut nerui lingvli a lingulis oculis, qui dicutur optici neri iij. per hos neruos spiritus vis uti, di ffundituri & species vis 4biliti deferuntur Id senius tuteriores isti duo nerui progrediuntur a sensu communi e M unone ru mes circa oeulust bis lus. Diuiditur in duos ramos dexter ad oeulu rixtrum,
desinister adlinistium. Et locus isse in quo sit tutis bisureatio, eli in quo plene visio persici tutios quod se, duobus oeulis Oti
lus quidem omnelia colorem vigere possit, est priuatus natiuo colore: quia si propriuhaberet, omnia iudicaret esse eiusdem co-Joristes sinii liter de se est lumine priuatus, licet habeat claritatem lini piditate, &perspicuitatem.
ru aliud est lux . liud lumen aliud eo lori: dc lcita iii isi quae sunt alia, videntur in ratione illorii. t Lia Μ, es quaina, in corpore ii suinoso est uine est spei te lucis, si quide periti me lux arax videtur. Est ea, lume primaria derivati lucis. N unq. v. ut ait Ptolemo illime est line corpore caulativo lucis.Huie. D. iis ait: D. Diulci time habet permanentiam per eontinua solis permanentici: eo qj lux sit qualitas in sole accidciali, tamen ut ait Damascenus Damsciri lib. a. u. Et sicut lux in tu in ine videtur tansi iii imagine, lumen in umbra quia umbra imago eu luminis i ob id dieitur lumen se
I Lume si quide species aucis in megio iuuisibili, est, in iis occursit corporis opaci redditur uisibile pec umbra quam facit sicut si in carceret ei, ebroso per sorti metui Deu ingrediatur,&ex alia parte parietis soramen correspondeat, pere aegrediatur, no videbitur ab existente in eareereo s tamen ob sitaratur foramen, utilebitur per occursum corporis opaci. Lumeti ergo qualitas existes a luce geni tu En ta sibi ectatus in corpore diaphano non transparente Arist. ait Lumen est aetiis diaphana, in qua tu in diaphatium est: via quae aer vitrui v. dic quia corporo dici phanasiiiii en recipiunt,' ructu sunt illiunt nata per
lumen. De conditionei uini iris,quoi nodo habet este intentionale Duran. in . a. sentent. l. 4 3. q. t .s.Tho. p. p. ms . an habeat este reale,ut docet.s.1ho. 1 .Ee animae vel
in tetionale in medio,vt dieit infidi alibi eo gruentius. Nam ieci se euh habet, ut illumincit:& liuentionale,ut immutat vilium. Color obiectum visu non proprie repe cohoritur,
372쪽
spec. 1 De . 3. sensib su exterioris v g.
ritur, nisi tricos fore opaco: & color quieu obiectuin, non est qui tiruenitur intra corpus opacum. sed qui est in est remitatibus corporis, per colorem ibi e sistentenim mutatur potetia visua.. Et in hoc seti su disitiittit ab Aetu. uauis secundu essentiam sit intus in corpore sed tamentio apparet uili solum securigum superficiem. Es tamen nota Ium, colorem requirereis luit rationem luminis, ad hoc spe crem suam diffuti dat ad ocului. t videmus in nocte multa quae colorem habent, n5 immutare visu nar quia non surit illuminata, de in
die immutant.Lux tamen, quia ipsa per se illunii nata est, non indiget alio lumine,sed, is bilis esti & illuminatio requiritur eκ parte coloris, quod si tacit,¬i est opii,
ex parte oculunam oculo existe te in tenebris potest videre obiectum, si illuminatu Ajisto. .de sit. Ob hoe Aristo. ait: Luinen facit quodaani. com. s. motio potentia corores,actu colores: quia
facit eos actu visibilest de eotor tu liget lu- mitiis alieni illustratione quod debet intel
ni lagi in quae no habent in se lumen, per
Ti .. E , quod videantur χX qua cotissideratione ali
.... ,ees, . t uidiciat, colorem esse obiectum mateliale di lumen imale, quia est quo mediate potentia terminatur ass rem. Es hoc ap
paret Avicennam in sua a turaliti M. 3. c. l.
dicentem, colores sine l. mine actutio esse, sediatuni potentia Aeceptu essemam reale esse eo lores habent, sine lumitie: quia persum e no causatur colori sederant potentia
visibile, alite lumeide actu fiunt visibiles
per lunae,ut visum possint immutare.' Aliqua sunt corpora colorata:vis aut sugna putri Aa, dc oculi catorum,de aliqui vecues & osta piscium, quae nocte videntur,
elicis non si lumen extrinsecu,&hoc est quia habent in se lume intrinseeu, de ob id habent duas causas quare videri possunt.sau me,&colorem: S quanao in die suntl
mine extrinseco illuminata: quia tunc ratione coloris solum videntur, alia apparet,
in nocte apparebant, eti quo cotingit in nocte Aeceptioivi ligna putrida euistimet quis esse homine armatu, vel carbone ignitum te. Et sic ista videtve in nocte ratione luminis solum,& non colocis:& in die, vel
quando illuminantur, lumine eritrinseco, videntur solum ratione coloris.
soportet ergo intelligere colore emiti re suo specie visibile per corpus perspicuudici phanum actu illuminatui de diaphanu actu immutatur ab specie coloris, ' ipsum
perspicuuin immutatuita ab specie voloi sim mutat visu mi S color per medium per spieus immutare dieitur visum. Quapropter sapisenter author naturae voluit,vi me
diu perspicuum , per quod gebet fieti υisci nullum haberet de se eos olem quo iam sproprium haberet non posset fieri vitio .color uilla sed omnes colores apparet sicut color proprius medij moti enim posset immutari ab alio colore: sicut cis quis aliquia videt per vitrum rubeum, apparet rubes licet nosti&seut earet proprio colore , iarumine proptio, ne lumine, percipien Acipraebeat impedimentum: sic ael non habes proprium colorem ,nec proprium lumen, nec aqua,nec coelum .. AAphesductiouem coloris tria requirutum tuac vel luine, usi et
dem coeleste , quia Sis inquat illud tu isti
inferioribus,non tamen in corporatur: essest lumen quod igni tribuitur. secundu requis tam est perspicuit: ut materia in qua recipitur color Arist. a de anima teκ. 63. requiritur condensans vel terminas, perspicuu,quia alias non reuerberaret, o et set actu eo loratum ad immutadum: de qui gem color qualitas smplex esti no composta ex materia,&sormai quia hoe substantiae conuenit, sed ut docet Albertus se sen se dc sensato, tracta. a. c. . est copos tu eremateria dc forma ut si uens ab eis equia alterii ut recipiens, concurrit ag modum alerige non tamen est eo postio ex materia es ema: ut quo do accidens di finitur in eoeret cidicit nimam in Yecto,& subiectu in obliquoi se color lueem fgniscat inon neus sis sed ut receptam in diaphano, est materia speeth, eo. nosi ex qua ,sed in qua . loris.
Cia orti species sunto. msus: lauus: croceus: rubeus: purpureus: viridis: niger, ad quos ore nes alij reduci habenti ag hue, vel illum secunἡum quod magis percipiant de
hoc, vel illo. diuersias colorum causatur De me hoex diuersi proportione lucis ad opaeum. per quod vi
Medium ergo per quod visio geb et fieri :I sh i q
est neeessciritim , 8c non scut Democritus opinatus est dicens, medium impedimetu 1.
esse ad visione: sie ut Alcitisse) et si vacuues et inter e celsi S terram, oculus existens in coelo,vigeret formicam in terra. Decipitur iste philosophus ina non videbat, quando ista dicebat di imo dicimuq vacuum esse impedimentum,ut ipso eXistentem oti fieret visio:quia non potest causari, nisi per
373쪽
que ad oculum i Sinon posset diffundere sine medio i qtita prius color immutat ira dium diaphanum, Sper spieum, Spost medium t agit potentiam vilitia. Vetu est tam , et si corpus sit opaeum inter vis bi se, cpotentiata, impedietur visor tamentios diei mus mediu nece Ilaria perspicuit, quod potest immutati, e illuminarii estiis c medium quanto magis ilia phanti mi&pci spicuum, melius immutatur, & melius res per eum videntur: sicut in aere melius, o in aquar scaere existente nebulos O, D si sicut exiliente puro,& sereno. Color ergo propter tiant etialitatem sita
visui uoti se potest ingereret ob id ad exeitati dii histi in producit speciem sua in medio diapha uoles perspicuo, qua mittit periti meti. Per medium ergo illuminatu lumine extrinseco, color immutat, Vt est iii illis quae non habent lumen intrinsecuin, quae non videntur iti tenebris uiam uti e habent intrinse euin, sin no te videntur , ut diximus,ntiu tatue sine lumine licetiit a te propter impedimetitum maiori, lumini, solliri, e coloris videantur,ct no a prii luminis.' Oportet igitur in limi eise uniforine, ει uili bile proii ortionabiliter esiongatum, ad lioe q, vadeatur secundum certam quasit tutes n.Nam si visibile multum si stetistia si in odium sit illuminatum, non videbitur securia uua propriam qualitatem sicut stellam in itiniameio uisti, iudicat esse paruae quantitatis, cum in veritate sit maior ter ra, uti si ipsa diximus. Et sic quantu res mima a dii lut ab oculo, tanto maior videtur. cuius ratio est: quia pyramis est breuior, es follior, es augulum coni habet maiore, dires issentatrem maiore . . Triple signari potest iii edituo, viati, quod se tenet ex partu tibi efii: e ceu species rei visibilis, di medium in quo recipitur species, quam desert vique ad potentia vitiua ira, ct media
quitis disponit ipsu mala phanu, ad deserentium specie:&dicitur lume. Itaque species, di pliauis, di lumen: sunt media requist a. aluit i t. ' Risti ei tedum est,quod radius visualis est' species rei visis,ilis, quae est corporalis p ra inusis, cuius pjramidis basi, est in re vin s i,&cotius in oculo vidente, totum lumi
s A nosum,pyramideiu sui luminis in quolibet y A su io medii terminati &sic in quacunque A parte medii oculus eκ illat, potest videre vi
ctu tu est propinquἱus oculo pyrami, bre . flairit, & conus est maiori& se sortiti agit, lita rem maiorem representat. ly modus Videndi secundum aliquos non co tenendae authoritatis est, per extrainissionem, peregressum spiritu, visibili, ab noeulo in puti ho perueniens ad rem vis bi- iste in , quod Arist. videtur sentit quando di dieitio culos profundos clarius videre r quia a. radi j exeuntes mitius disperguntur 4 se 3, sentit Plato,ut late disputat Agidius quo- Πlibet. 6 q. t 3. Alij Aicunt fieri vilio ne,quia . spiritus egredie ira ab oculo cuin specie hus ihi visibili, simileoniunguntur in medio. so sed communem sententiam sequente, ,dicimus, seri visonem per receptionem specierum rei vis bilis in oculo per modii pyramidis , cuius basis sit re visa. & conus in oculo : spiritus autem visui lucidus' elarus a cerebro per neruos opticos cia ocuso, descendeti,, 2 ab speciebus immutatus sensatioue consuti regreditur, ad cuius re gressum excitata anima, cernens speciem,
conuertit se ad obtemini unde splendor Venit in ipsum discreta sensat i5e percipit. Noe autem sit , iacas, imitationis: petit cera astetit bilis eo figuratur ab artis e nunc fi- lsura leonis, nite equi nunc homitiis: quoqiit, Ouia artisse habet in anima, has tiguis
ras Si ergo cera esset animata, posset mens intus e Ristens configurate ceram secvnga
similitudinem sibi prcsentatam se spiritus
visitius animatus anima sensitiva, perant. ina eous guratur speciei uisibili, qua offendit tu oculo: S sie discreta Viso requirit attentioneiu interiorem: eκ quo contingit recepille speciem in oculo transeuntium, quod minime p5li eognoscimus ex dese-ltu attentionis.
Sicut ergo sit viso per huiusnodia imilotionem quia spiritus eo figuratur speciebus colorum, se in auditu, & odoratu, Salii, setis bii, dicendum. iiii si ii itues Aepurati a sensibilibui. Non habent colorem nam Ii haberent , solum
perciperet colore an actu,& non omne i ut ergo omnem percipiant, sine colore sunt.
Hi enotandum, Aristo. Aixisse, sensum non poste decipi circa proprium obiectu: ut visiis ci rca colorem, & auditus circa solium. Decipi tamen potest citea sensibile commune: sic ut possit deeipi qua tum ad visibile quid sit,uel ubi sit,sicut contingit: de quo insta.
374쪽
specu. i. De .ue .sensibus editerioribus.
Ahistore. Illae e sententia Arist. debet intelligi posphy, tex. s. ti, tribus eo ditionibus,quas Themissi' a ducit. prima es , t organu sensus si benedispositu aecus.n. male iudicat decolorib'. St. n. malo disposta sit potetia, decipietur si ut insimus dulce tu licat amarum.
'Secudii quod requiri ur est, i, mediti sit
puiu qua tone solem rubeu iudicamus mane' quia vapores eleuati a terra, aerem imia puru redduntmon tamen in meridie.
Vltimum requisitum est, i sit debita distantia inter uisibile visum quia a longe
non bene Ae colore poterit quis tu licare. Istis concurrentibus, nunquam sensus circa proprium obiee uni decipietur in m a. gno gradu meque quotum ad speciei quia album iudieat albutia,& non nigrum ita me quantu ad hoc qde si coloratu, potest decipi: ut inel potest let iudicare, de econtra, . , licet in colores auo no decipiatur.De hoe
s. sed contra dicta sese offert argumeniatum:non enim est neces Te quos medium,& organum , careant specie sui obiecti quia oculus cati est lucidusin tamen videt Juetes, puta ignem sicut manus eiu frigida Stamen sentit corpus frigidum,ut in nyeme. Ad hoe dicendum, quod ii e proposito, omne recipiens debet tale ἡenudatum ab speeie tui obieξti hce ei tib iis, en intelligenda Vel quod omuitio si denudatum, vel quod si denudatum atato gradu, pro quato debet recipere & sentire iuuobieetii. Et inhoe secundo sensu est Uerue
quia oculus cati non posset videre corpus lucidum, si non esset magis vel minus luci dum, quam sit oculus catit neque manus
frigida posset sentire aliquo a corpus frigidum,nisi in eo esset maior vel minor frigiditas: quam si in manu.
Viasigue Onsequenter de sensu au
itum. I. c. s. Aitti dicendum: cuius organum in auribus dicunt
esse aeceum humorem conaturalem circundatu me
branula, & intra aurem δiligenter abditum,& occlusum, ti eum species soni perueniunt ad talem humorem, delatae per aerem extrinsecum si sotius: sicut visus si in pupilla humore illo erystallino: sc etiam auditio in illo aereo huino re Modus autem est, ut ait Boetius. r. Dusicae sumpta similitudine: nam cum in patrudibus: Vel quietis aquis, lai tira emergi tuiti Ru , prius in paruis simu orbe undam eollidit dein te maioribus orbibus undo rugio, bo s spargit, atque eo usque dum satigatu amotu, ab elieienilis fluctibus conquiescat, semper posterior,& maior unda pulsu de
biliori diutinat tu sic in sono sititia aer pulsus facit sonu,& pellit altu proximu, i sic ille alium,usq; dum peruenitur ad aure, in qua si sensatio ψ si nimium distat, eo debilior est aeris impulsus. Et quanto propinquius est,eaulat sensationem maiorem 4 Et Vnus idem soniis a diuersa auditur quia per diuersas species ad diuersias aures deuenit: se ut idem eo lora diueen ς oeulis si tui videtur, non tame per eandem s ecie viatis 3c alter immutatur quia fieri non potest, ut species quae oculii unius immutat,
ea 3em numero immutet oeulum alterius.
Formato. n.smo, alie species multiplico tit ad dexte, am,aliae ad sinistram, aliae retro, aliae ante viciat uti is videtur ex quacuque parte, undique,circumcirear quia in quolibet is uncto medii terminatu e radius pyramidis. Cum ergo species soni multipli eantur usque ad aurem, spiritus auditiuus, quia ceres ro per neruuin bifurcatum ad vitaque aurem secundum duos ramos exit, liniae utatur speciebus soni, dcliis configuratus regreditur:ad cuius regressum eXcitata
anima ipsum spiritu immutatu cernes, ad obiectu invia de species multiplicantur, se conuertit,&ipsum distrete percipit. 'I Nios stileeessaria egressio spiritus ad organum, patet: quia in Aormiete species foui perueni ut ad organum, S non audit: quoniam spiritus noti egreditur, eb quod De tui vaporibus opilati, eκ quo sequitur
9ormitio j impeAiunt exitum spiritus auditiui. SeA tamen sortior sonus meatus ape iit dormie, es citatur,&audit quia se iis sonus causat calorem pee motum,& calor ille resoluit humore si quibus resolutis, species egreditur ad organum .Et quia eontingit ex sono resolui aliquid eκ vaporib', dormiens au isti at vero quia no continuatur sonus,& non potest totum resilui, non excitatur: imo qui sonum audierat, Sadvocem responsum dederat: non meminit
se respondisse postea quod euenit, quia spiritus non pcituit persecte immutare sp clam: dcreuertitur impediente adhuc opilatione neruorum eX humore non cossi in
375쪽
stolis voces multiplicantur, potest conii matvapor stoalitur opis alio, Sst auditio ' es citaturii liniat. ier 1iatinus,in quo sit auditio, ne lac datur, est ii naturor ire o ob ipso authore natura irobili suada curuatio e protectus:
vim aure apparet in anfractibus variis ut aer non resta via ingrediatur,ne velumenter c remouens aciem natiuum ipsi, ni laederet,s de si ueret: sed ciui 4 per tot curuitates S anfra ius tiast, ante j ad organuperueniat, is maluere, es sine violentia tan ,st, ct iminutat ovi videmus in aquis, vim sitas ludius ingentes per tere,quando Dotecta via de eummised curuu pcr anfra ius. Ae r en con naturalis, in quo au sitio, ut
susce ptiuus sit soni Oiliis libet, nullis habitianti . Licet enim moliti admouentes auri, vel digitum mittetcs in aure, Diana perci pio mus intus in aure, non putandum est euenire alimi se, iii alti ab aere extetiori in
dii si, in illi, citisse: libus, qui non volet estre, propter montium .ipuos licitent: A tan
ma Iri,illia emundatur ocr connaturalis, in
quo iis auditicio c. usatur sonus,s percipitues sonus qui de si isguum optimi iuditus. surdi enim non perciperent, propter
organum male dispositum:quia solum mouetitur a magno sisno.
hi ille nee inclusus qua inuis Conamen
iti iii ala dispositioileaiadicia, ipse res qui se es perientia coli stat, si quanto quietius, i ato utilius sudimus:& quanto de motu, minus percipimus auditu. 'soli' ergo est qualitas causata in medio,
ex collisione di oria corporum a iiDi iccam.
virga percutit ac mi Ν facit ibi; uni. onus non est iusice luctu percutiente, stiri istis M uuin percuito: sed in medio ciretius luae istic, est iu corpora, quibus causatur sonus rvt cilio medio aer vel aquarquiti sonum in se 1ecipit. Vn- circuirotu . de quando cciiij panam son .ire dicitur, de ,
bet intellisi essedi tueuiuia causit ipsi isti nupercussione mallei: scut gidimn; solem calidum , qui tonicias ubi Oi Dc calorem non habet sed essective : ct vocantur corpora sonorae quia sunt caiisativa soni. Et tu hoe differt obici u auditus, quod est soriis, ab obiectis aliorum se iis uii in lilia color obiectum , istis est realiter subii estiue in re quae videtur es odor in re quae odorat, ct sapor in re scipit in in re dira est in tetionalitet
feci ait speetem,S tio realiter subiective iii me liei sed si mi, est leutiles subie liue in m8dio,ct non in illo quo s sonat.
l , Et quod in aere aqua possit esse, &non inlisio aere tenet Avicenna.6. natur:
lium par. o. cap. se auditu:5 citi qui des Thora iiii, sie intelligunt δ risi . in ic s. s. licet
Albertiis in teω, r.es Ianis unus in. a. de an inla. l. a a. teneoni quod in solo aerei di clemente Arist. contendor probarer sic tu. ι quia Arist. varitis ui imam tes. ν s. flici tquod me siti es adi: A text. ν9. dicit quod auditus ti t in ciere,& aqua .fi oportet intelligere quod quando cierem solitin ponit,iti si res pediti animali uni teri csta tuam ex perientia docete sed tamen aer A aqua es medium adaequa tu, quia etia propiscibus. Ipsi tamen hic considerondum, sonu ni Quo ,
non s c secundum prosa biliorem sentetia pari intiani realiter inueniri in quolibet porte me pis Ratii. dii per quod si sonus, perueniens ad auia rem,sed inueniri qui leni traliter in parte propinqua circuis circa, bicorpus est,eκ Co procedit si mis 3 in partibus remotis stili ni in liuentional ier, o non retiliter,eς eo quod ibinis stias disi undat specie, usque ad Orgotium auditus sciat dii e bustus de colore in re ut tite medii u pcrpycis es ione speciei titii. hi in cuid tur rotionabilius nam exiguus uti de ipsius cymbali facit s nutii cici cili ualem distantia, qui tamcXiguus, es sarmis est,ut non si Verisimile
mouere aerem usque ad potentiam audi
ius sed qui isti nus , necesscit in m est concedere, si aer non s uis motus vique ad potentiam , quando quide sonus percipitur, quod species soni uenenit od auditum r&hoc est Veiis iniiiii , ut scilicet sonus vere caus itus, reciliter di sit bicctitie sit in partibus aeris motis per sonitis, in prcpinquo tamen ab alio sotio ex istetite subiective, &reciliter in illa parte me iij moi diffunditiatur species solii, qua perueniunt usque ad ad auditii,& tune lituus est intentionaliter
solunt,id est se elidum speciere in illis part
376쪽
specu. LDe .ue sensibus exterioribus. 363
sus remoti a corpore, i quo primo proce do intelligamus ese vocem animalis, secundit sonus. Apparet hoc verum ex lapillo dariam tame, ct refracta,& no formaliter etiam paruo, quo percusso pauimento vircedes. templi causatur solvis in toto teploin tio 'Seeutidum Arist semper fit soni ressexto Aes ab . est Verisimile realiter esse sonum in toto ae ire repercussio licet uose liper percipiaturre teinpii quia non videtur omnem aerem propter debilitarent: sicut umbra candelae 1noueri posse per talem percussione seg o- est luminis restexio.sed tam debili, ut non portet dicere sonum esse intentionaliter in percipiatur lumei, ut quia luine solis tolli artes distantes templi, & circa lapillum potens est,eius etiam reseκionem percipi ruisse realiter. inus alioqui s no perciperemus,omnia es- Et oportet continuarius ii ag organum: sent obscurii ubi radius soli non penetra ob id in limpano lapillus in lusu facien; ret directerse de sono, qui aliquando tantii sonuita,non excludit hane eotin ionein est debilis,ut non percipiatur reflexio.
aeris per soramina occulta, vel per potos Quod ii placet,eκepluin philosoplii auti pani: sicut es mus ea inclusa intus, diainus quasso lapillus proijcitur in puteu, facit sonuin i ct noti potest esse, si aer sit videmus circa locum ubi ceci sit, partiti circliseontinuus. culum in aqua: post illis alium maiorem Quod minimus contactu, alicuius rei va seri,& minore iterum maiorein, soli ec Veleat ad magnam distantiam eausare sonum niat ad putei circuitiarentiai unde statii nut est cymbalum,Sc.euenit eu natura ip- res stituti&quas retrocedendo, id sit ad forum quoniam quaedam putit sonus causi medium putei Vbi circuli ceper t.Sic contiua,plusqua alia sicut color albus partius tingit in aere, licet non videatur tanquam plus mouet visum, quam niger in magna sonus,iterti per Echo, reuertiturad nos,&e. quaintitates sc etiam quaedain habent f
num acutulia,ut possint ad magnam distan DE IV 6 CF. tiam .Et sic contingit quo sciliquod corpus
quog minorem causat sonum logim audia Via de sono, qui est disieis initur,quam aliud,quod maiorei quia prius uses proprium ausi tus loqunti su- sonu, acutus elai' ea dis ustius de se: alius hilatis, perae pretium erit de Vo .ciutem minime. Tol ce ciliquid adducere quor ab A- Q. , esu ζ' Quia ergo diximus sonum recipi realiter risto t.sic definitu . Vok est sonus quidani ga. '
in medio intelligere oportet tam aerem es animantis Non. n. potest reperiri vox nili Quid uou.
se medium,quain aqua,quia auditiost in in animali. denotti omni unituat sed in ahi usii causiaqua,licet sub obseure:audit enim homo mali quod respirat Vox siquom est i tu, ux uo . peraquare:& audiet quousq; aqua piaue- aeris respiratiotae attraei causatus ab aniniat ad pellicultam,qua organum tegitur: ima ac non potest conuenire nisi habetui
quia tunc propter aquam,in dispostumor bus animam,& respirantibu . Aer.n.respuganum impedimentum erit auditioni. Pi- ratus Alcitur,qui est per respirationem at- ces etiam augiunt in aqua: nam volentes tractus,qui post lucini impetu fuerit conia capere iuxta aquas stontium faciunt. eustus ad vocalem arteriam,sue gurgulio 'sonus,qui appellatur Echo,st per rese- nem,liae concussione senum facit. Aec re Nionem soni repercussi reuertentis admo spiratus per seno facit vocentiali qui semdumpis ead locum a quo fuerat proiecta: per animal o deret vocem: quia senaper r quare repercussio maxime si circa mom spirat.Neq; per entissio ein aeris attraditi: tes,stiuas,& aquas, & in corporibus conea qui alionio quando non loquitur emittit, uis:vt in tempus on tamen ita resectitue aerem attractona, ut denuo attrahat, sed ado species eius murum,&obstacula pe solutia fit quando aer intus contentus cum Arist. 1. denetrat:quiaper murum,&parietem si au- impetu c5cutitura i latera gutturis ad voti tex. ditio,& aliquando in penetratione figura calem arteriam ex hoc pisces non gant voconfunditur substantia remanenter& - ces quia notespirant in aqua, neq; habent se audimus sonum,sea an vox sit, non per vocalem arteriam.
cipimus. sed an vox es Echo disserat spe 'Iste sonu, ad hoc quoq sit vox, oportet
cie.t aliqui volunt, vcs solum numero ut sit cum iiDagitiatione i. intentione aliquid
probabilius videtur paruui resert dummo significandi quia ad id uou ordinatum ut in
377쪽
hominibus acl explieanda suos conceptus, vel appetitum sens balem in bruti, sei licet:
concupistentiam cibi,s potus' ut videmus diuersas aedere voces animalia bruta,alia,' alia volentia signiscare ut canis alio modo latrat quando iram ostendit, qualia quado petit citis, vel applaudet viso domino, vel insequitur praedam: & l oues alios, &alios dant mugitus,ad aliud & aliud signi
' Respiratio, seu aeris continua attra io, non sol iiij clata est ad voeem formangam, sed adeo ut tutium se tamen,& festigerationem caloris praecordiorunti A corde.υ. magi ius euior ad precordia egreditur qui uitio ere refrigeraretur, cossi uaeretia melle a
iii mal cali, re di siecisti a praecordiae si puliato velut sollis, qui sese aperieus,' dilatau
aetem cotin ub attrahit, &se compti ineriseij et t. l Iac no indigent respiratione, animalia, quae Du i habent sataguineui: vs pisces. Non enim in ei es tatus calor est. Et siret aerea sidus s4t tamen quia huiuiditas maior, restiserium praeliat. 'l Allius ossi et imi respirationis est ad voce
formandam litis ita duo habet rasi cia. Pri . an una, degustare supra res quia Dei et ar iunicii, ut animal ex gustu assiciatur ad eibum: ut appetes,& nci respuens nutriatur Aliudes , ait vocem se rinai daui. Vocalis arteria,in qua sit aeris repercus ito, disiit guttiir i via cibi. Alius est meatus
tu gurgite, licet nobis ignotus, per quem transit Lil ad lion ac sium, es alius per
ita enixesi, ira imi tisi ii i meatu , quia non discit ob alio elausis est,quam to animal capiti ibuni ne alio meatu res tela via per arteriam de si eiulat, impediat attrahito aemaeris,desiit locetur uia inicit: sicut aliquando euenit illis si ii inter comedendum soletit cachinuis operam dare. Quod si eontingato liquati do cibum illa via ite,tussim conci . tat natura,& versus partem sit periorem aere ni pellit, vici jciatur quod impediebat atti .uuione aeris ,& nisi pellat perit animal, quod solet euenire in principio cibi, quando homo nimis voraciter incipit coinc de rem ex subita illa comestione nondum clausa via respirationis deuiat cibus a suavia redia.' Voeum alia articulata alia in articulata dicitur. illa dicitur urticulata, qua potes hcertis arti euli, distingui, es depingi schi plura: vi homo loqueti, distin die dicitur vocem articulatam somnarerquia illa posis sunt se ibi . Et mutuo ista se habent: vox: scriptura .Et sol plura,vocisv ice supplet. sit In articulata vox est, quae nullis articulis distinauitur nec potest certi, eharacterit
seribi: sicut voces brutorum tinugitus bouebat citus ovis,& auium garritus. puerorum etiam voces clamatium in articulat; sunt, ct mutorii qui ueli ianuis vocem dent, articulata minime est:& non loquitur, licet vocem sortii et mutus. Solum enim illi loqui sicuntur qui vocem formant articulatam, Bruta emin animantia vocem formant, tanien Ioquuntur miniinerquia non possunt υo res it Lu charaό eribus i septu unde neque verba formant. Articulata. n. vo X procedere videtur eX mentis ci ceptione, quae mens,quia in brutas non esiculon potet fineis limen iri vox proprie,quod articulata di citur. Non tamen intelli semitana est solari illam voce in articulata diei quae est ijgni eatiua in aliquo idio mate:potest enim quis p r terre vocem Iuph. baph. tua: quide uoces sunt,&articulatae quia licet in nullo i- diomate reperiantur i guis eat tu possunt imponi adligi iis catullini, cum o innes aliae voces ad placitum signiscent ut videmus quotidie cisiunii voces ad res de nouo in uetas ligni sieandas. Sufficit ergo ad ψocem ess e articulatam,ut sepingi posis it certis ch in heribus.' Cuiu sit verum,omnes voces articulatas ad plaeitum ex iiij pos4tione signiscare, ut constat, voces tamen in articulatae pleraeq; sunt quar naturaliter significant. Illae, selliacet,quae animalia habent, ex in si in Esu naturae ad appetitum demGItianduiti.vel alia
quos alios asse iustimo es in hominibus potes trepiriti ut in pueris ululatus,& gem sintus infirmoritati.
Ad articulatam vocem formandam ultra arteriam es pulmone requiruntur alia. Clingua,palatum, sentes quatuor,&lcibia per
quae licit expressio. In quibus deficiunt hae eiti sim mento,uel sunt impedita, ce in a ticulatam habent ut in vetulis est videre, quae earent dentibus, saltim perfeξta vox
aronesi. Vix. n. possunt fornaare voces articulatas,&dis liti fias. sic qui linguam no habent integram, eam habent lixatam: ut est in mutis, in quibus non est voκ artaculata, licit sonuin, voeein forment. Alisset. A
illi duo sensus, visus, ct auditus praecia puem citum alibuunt reperti,& in homine perseis
378쪽
spe c. a. De. s. sensib su exterio libus.
persei lori modo stitit 3isciplini, Spρ dentiat statia ut Aristo. ait ostiadiit enim,
nobis plures rerum .iisserentias lex quibus consurgit contum platio. Est tamen dis rentia quia visus aὸ plura se ex tegit,& prciptiore ad illa quae corpori itecessaria sui. quia ubiit; sese rigerunt vis biliam oti sic ausibilia.Omnia. n.corpora colorem habent.
sed suditos per accidens melior, & quan tum ag animam utilior, quia addis ei pliuam hic sensus commodus. Ex quo caecus a natiuitate per istum potest doceri,dcvi ns s ne eo minime ilicet per eκperientiam poliast multa scire.
IVisus est celerior ag suum actum, quam auditus, eo et viso fit sne motu obie hi, ea solum per hoc ψ speciem producit in medio, quaesit initi stanti sine inest ut leA audi tus est per hoc ψ sonus peruenit ad auditu,
vel ipse realiter vel intentionaliter per se ciem:&hoe non fit sine motu es iactes,ione temporis: ob id tardior sensus. Et sic Vita sus anticipat auditum. Ex hoc videmus lumen sulturis vel sui minis, lupos: tonitrua
audimus, eum tamen sinuisuerint, velante tonitruum, saltim prius natura. Sic in sit uis prius videmus caedentem signa eleuare ad id uni securim,quam sonus primi ictus perueniat ad auditum. Ustos sensus voluit Deus etiam in b utis Ponere,ut melius homini sub se uirent bivideamus ea per auditum domestiea fieri,
ct tanquam regi, & gubernari gisciplina
suo modo, per auditum,& vocem timere, Sad vocem gaudentIs libenter moueri.
ratus. R Ensus odoratus habet organus suum in naribus in earunculis IM duabus admodum mamillaru rad quas veni ut nerui a cerebro,
per quos spiritus odorabilis egreditur Istae duae carunculae habent cooperculum a natura,quod per aeris tespirationem, dc attractionem aperitur,&clauditur. - Galenus tamen niuitis rationibus probare contendit, olfactu non fieti in aliqua parte nasi: sed in ventriculis anterioribus corebri. Et Plato in dialogo ge natura qua-tiis cum Aristo. eonueniat in naribus esse
organum,tamen odores attingere tantum
illam regionem interiorem quae a capitc usque ogvin bili eum extengitur 1 praeci pue hoc senti uiti gravidar , quantiis quod stato dicit proba Sile sitis dntentia G leui reiicienda Videtur qua improbat egregius doctor peritissimus medie us Je acutus philosephu, in suis controuersij, Valle libro
O ganui stud secundum participatio
. Dena est. igneu aliquid: se ut in auditu dixi inus esse humidum aereu in Sin visu humigum aqueum. A corporibus ergo odori - suunt per calorem innatinues solis euari potutionem quaedam velut exhalationes
ad modum sumi, quae per medium Gistus .eperueniunt ad organum odoratus, ct aeteat tracto aperitur Oeerculsit, spiritus eui. ens aris Ormaturo sic egie liens diserete δ eodorifero iudiecit. Et sicut ad auditionem si Ninius m tum esse requisitim,s quod Recessive sonus peruenit ad potentiam auditiuam, non secus in odoratu dicendo, mUttiis es e necessarium. Et sicut ibi pro Labialius existimauinius esse, quod sonus ipse realis non sit necessarium perueniat usque ad organum,sed intentionalis species siti iacit:quia sciti realis in parte propinqua corporis eκ quo sonus, producit specie, quae
peruenit ad potentianti hoe est, iobabilius in odoratu, propter hoc φ sunt antinalia . quaedam,quae ad magnam dipontiam odore percipi ut,&no est verissimile realem o
dore usq; ad ipsa peruenire, nisi per species licet oppostum sit phobabile Ad quod δε-cit quou quidam haDitatores Ingi: e odore
cuiusdam pomi vivunt,& distantes moriuntur quando non percipiunt odorem.
Et si aliqui putet id fieri non posse; di Odor
nutriat cum Aristo. coiit positu fore quod nutilitisirmat Volateranus. lib. ag. Quod si non es et odor realis, non posset nutrire. Et qui gem Atii cena. s. natural tu par. I de odoratu tenuit: quod odor se messium immutat realiter quod nullom 5 intentio in aliter. sed Cometit in illo. a. c5meiat. 9 reprobat &videtur tenendum quod vapores illi emanantes a corpore odorisero re iacepti iti aere realiter,in proxima parte me.
dii non sunt continui, ne contigui, sed diuis in partesevi aer mediet inter parte &partem:& se tollitur in conuenies de corporupenetratione & no est necessario in illa -κiura parte odorabili totaliter aer cedat,alicis no positat fieri ibi e spiratio. sicut etia ivaporibus eleuatis diei in=il neque se habet, penetrative,
379쪽
petaotrat ueteum aer neq; sunt continui, neq; eontigui. Quod obor causetur per evaporatione, Scaloreui,&fiat odoratio per attractio oeiaa, patet eκ hoc, quidem' odorisera quado cremantur,per sumositatem, i&e uaporatio item intentiorem mittere odore. Cuia
tu, signum est, o dolent esse e taporatione, licet aliquado non percipiatur. hi patet Q sat a calor iam soles in ii octe non dant odoris frange alitialia, sicut in die, propterea lorem solis. Et rosa in manu licet odore fundat, Mon percipitur, nisi per nares sat attracti vi eκ perientia c0siat. Alia iε3. Η omlue inter animalia ait Arist. esse imperfecti o loratus: quia iis percipit odore, iis odo hiseri, quod inultum Aquit odore cum tamen animaiatia alia ex qui eunque percipiant:vteanis percipit odorem, qua via lepus vadit,quod homo non potest, audi eximii, iditate& sigiditate cerebit euenit: ani cum inter animalia maximia habeat, ut locus sua ciens ad inrities potentiassetistiuas: sequitin clis licuitas in odo , ando. o. ἀ- considerandum tamen est, naturavi ap aio oti iridi posuisse in rebus quibus utimur in cibum
iis si1 odo Odoren Mutattracti odore,vi status, nulliarcitu a basiis tur animal &illa quae placent gustui,del umina ici'. tibi odorei & s displieent, odor no est gratus. Hontini famelico odor carnium eliκarum est gratiis: quia sapor delectat carni ui&huius in dicituro saltia tuti quia gustare non vult odor cadaueris homini nigratus: quia gustus ab initi ubilis, sed cani, vel vulturi gratis si mis: suia si istus iueundus. In tuis ergo quar habet odorem, per girusi videtur lio mo vinci ab aliquibus aut malitibus,quae etiam ni iniuiu in odorem percipiunt,&adni agna distatiam, ut dicitur de . vulturibus,m corpora occisorii ante Troiam perno anilliaria odore perceperiat.Formica etiam odoratur rem quin parum mittit Ailoriή,& ad diuatitiam, qualido etiam homo Dran percipit, sicut 3c de ea ne dicebamus qua do insequitur praedam.In istis vincitur homo
'Aliqua tamen sunt o emisera, lus usi propter gustunt, sed habet per noturam suam: visores aromata,quae etiam si non sintim' ς' sti cibis, odorisera sunt. Et hae e solus homo percipere potestivi dicit Aristoaice Lia pri. a qus propter cibum communia sunt hoisini, k bruto, ista tamen quia non sunt odorisera gratia cibi, solum homini couenit
percipere Canis .n. non mouetur aromati
bus vel stolisus sciit homo immutatur,&si, hoe homo vincit brutain odoratus horminis prae excellit .Licet enim vincatur in primo ciclorum genere.in isto se eundo ho-inci supereminet quia solus percipit. Ex , isti, potest eliei concorgantia inter Commentatorem Et Aristo. quia Comen. in subho de sensu dc selisito d. cit: quoa homo meliu, distinguit disse eetitia sensibilium
olfactas, quam cetera animalia: quod vide, tur contra Aristo .in isto. 1.textu.92.&. de se ulli & sensato te s. q. nulla est repugnartia: quia intelligit Commet de odore illo tuque ad cibum non ordinantur ut rosarum,
S aromatuis es Aristocintelligit, se odore illorum quar ad cibum sunt ordinata: quia ad maiorem distantiam, di subminori gradu odoris, a brutis depreheduntur, qua ab
Oportet etia considerate, dato odor lici sat per attractionem aeris, di se animalia respirantia odorentur aperto operculo per talem attractionem, etiam animantian nrespirantia ut pisces in aqua)percipi ut odore si quibus natura saga Mimis Deus ipse autor nature non appusuit organo operculum,sed est patetis senipei: S odoriferaeis sunt semper obuia. si esset opertum o ganu nam non posset operiri nis per aeris attractionem,cum non respirent, non possent 'dores percipere. Et quia ista attractio per nares ad odore. no potest seri in aqua, animalia respirantia in aqua no posse utplercipereo soles: iuia in eis est operculii clausum,Saperiri ii si 'alet: quia non potest alis trahi aer per nares adaperiendum organu, Ecce quomoao in omnibus animalibus noest idem modus odorandi: sicut non est ea.dem dispositio ad videndum in omnibus.Illa. ii. animalia, tu e habet oculos molles,&qui possunt sedi, habent de sensuum,palpebras es claudunt,dcaperiuntalia quae habent oculos duros, qui non possunt sidi, habent apertos oculos senaper,&sne palpebris: ut pisees se istis sena per sunt obvij colores: quia nun lucina claudunt oculos. Similiter illa animalia quae non habent operculum in organo odoratus, habent obuios odores,ct possunto lore percipere, sena per sine aliqua respiratioe .vel attractio e aeris.
Et Agidius in isto secundo propitu hois dicit quod soli ei conueniat ut nullo pos- .
380쪽
spccu. 1. De. s. sin ribus exteriolisti .
st sinὸ fespiraticitie odorari Ruia se habet inisso digesto in seco per calore patet quia
opertum organum odoratus,vi non solum fructus immaturi per athione caloris ignis perse he non possit odorari, imo neci; im , redduntur υt cunq; gustabiles: uia huiui persecte sne respiratione, cu tameti sine dum digestum est in seeo. aliqua animali 1 quae sue respiratione pos- ' organum itaq; ei ,neruus a cerebro destiat odorari,impersecte tamen, quia non scendens in lingua ramiscatus;& au itillae
habent totaliter organum opertum scut retis per eam eupatisus.per inedium,quod
homo habet:inquo sensu Aristot.text.98. est euro porosa lingua humido saliuam Ai- debet intestigi proprium esse hominis ut is sposita.Clim ergo ab obiecto saporoso speli soli eo ueniat es omni homini, licet Alber eie, per hoe medium multiplicentur,spirititus magnus in hoc. aaracha 3. . 25. aliter tus gustativus per neruum descendens ab eXponat. speciebus immutatur: es regrestus, anima
Odor ergo passio seei digesti in humiso eucitateque e excitata, ruri us esit,& ipsumst calido qualitas a istes,immutat sensum. Aijudicat sit quia siniae animal itidiget nitiasbhhi. .d. Et species sunt variae Odor aromaticus:sal trimento,omni talia atura eli et,celium iii. sus:anaaruseacutus: icetosus ilipticus: pon vel lingua per quam gunet, vel caro quarticus unctuosus:duleis: foetidus, dic. Et ita suppleat vieem eius, per speeie fieri negat Vere es realiter isti immutatii sensum,tellu doehor Valle. in seris controuersis )beato Ambroso.lib. s.EMame. e.6.Diutius 'Iauia aliquando contingit illos poros lininherentes erebrum,sensus m depascunt, git: e est e plenos funa sistatibus amaris vequo experientia docet in coquis, qui ple- est insebrieitantibus,, infirmis no potethni sumositatibus ciborum,etiam delicatisti Ohganum immutari)sed iuuta ilium uis posimum cibum vix possunt degustare, quod tionem amara iudicat, iue dulcia sunt quia prouenitere oὰore intus eκittente,causan species a saporoso transeontes per illos potis fastidium circa odorem extraneum. Et ro; contrahunt illam dispostionem ama . quia odore allicitur animal ad cibum, non ram e secundum talem qualitatem in Lor percip ens odorem,non vult gustare. Et inanientiaintutatiensium,3c spiritum guloquentas de subiecto odoris secundum stativum informati quod contingit, sicut
Samuasio .in hoc. 14ext.9'. est in sicco specie, luminis transeuntes per viti uni co- aereo contemperatouicut sapor est in Iulo lorantur.
mido aqueo aliqualiter digesto. Et secudii 4 Colitigit etiam insebeieitatibus, ex hoe Alb. tum Magitu existit subi editue in spi Q defieit in medio dipolitio a carnis po-
ritu.i. in parte ignea, tamen cotemperatur rosae,quie medita est dispositio est humor quae resoluitur ab humido saporoso. sitiuaris,& in febricitante propter siccitate deficit quo defiete trino potest siporoiu
DE S E N SV G V STV S i speciem suam mittere usq; ad organum, in
Ensus gustu quaptu, est in aui ψHumidui stud saliuare non est inediti per
mali cuius organum in lingua quod,sicut nee lume est medium per quoa - α positu in heluo latente in ipsa visio fit,sed est cseditio medii,vel dispositio lingua: & caro porosa lingvie qua defici te non ea visio si ut seselete ilest medium per quod fit gustatio. lo humido saliuari ni, causatur iapor,& ut organum ergo est de natura humi si sali causetur per talem ait postione saliua nuluatis,&sapo eum si qualitas healis humi tum sibi determinat saporem. di digesti in sicco terrestri, alterat S imum 'IEst hic notadum,inino sensu, & tactustat neruum illum in quo est organum sen- este aliquid peculiare,quod non repetitursus:&facit sensum actu gustare. Et sicut o in aliis tribus: videlicet quia meatum ha-dor causabatur a calore, uel ignis vel solis bent coniunctuniusc ut in uno membro lites digessione sieei in humido I por causa, organum,' medium icet etiam in alijs metui etiam is ealore ex Algestione livmissi in diumst contigitu, tamen aliquid amplius seco. Et quemagmodii ex giuersa harmo- videtur habere: quia unum costituunt me inunia sedi in humido siuers osores causa n- brum organum:& medium: quoci non est is titur diueis sapores sunt ex diuersa pro pot- in alijs tribus. di auspetione humidi in sicco.pt s Aueniat exh Requiritur tact' omnino obiecti, ad hoe etes negant