장음표시 사용
391쪽
3 8 o se eundi libri de Anima.
gecoseruatis. I De memoria sensitiva a sensu eoi lis ingui doeet Aulee.Csime. Albeti' & S.I h. na ut dictu estialia dis ostio e eqsta est ad te ei plectu,qad retinedii: dccurae moria s*t ad retineati spe etesmo est idecisi sensu coi euius est recipeie es ob id qii Aiis in suo clememoria es reminis et in dicit tineis oria est o se primi senstitit, debet intelligi originatiue di praesuppositi uersia
nisi esset lenius cois qui recipit species,nusi esset memorici: O nun i extraherentur species quae ibi reseruantur.
v Cosaeibitatii est cu istae potetiae . . sint polito in numinato,& eoiu omela sint distincta,& numerata, i, ali iii in nomine variatio est etia apua Aelli .nu interdisi phantas a Sini agitia iiii a pro eadem potentia capit,vi diuimus. Aliqua do ipsa maea linatiua,pliaritas avocat quia etia qui per aesti
1ualiuam Operatur,phantasiavi eXercet.
Et stetit uisim' limatiua in brutis cuconsideretur in homine habere eXcelletia quada,ita ut dicatur cogitativa, S particularis ratim inia si cu quada collatio e aditi ille se etiam ita emor.iiii a potetia senstiua que in brutis ponit,babet in Eomine aliquid peculi ric: ut etia sit in eo reluiniscentia. Non enim stilia homo memoria habet in subita recordatione praeteritoria, sed
illi reminis dicti quasi syllogistice inquiredo praeteritora memoria secundum iudi-tituti ales hientisies, quod in bruto no est. ''I . l tu. Ultra has.. s. potetiassensititias
ii iii N ... ii tectorcs, tu ζ sensus interiore di sit,utivi. E C. ai t. est Op' ponere cilia, iplicitas a dieii ab Auiri alia in si . a cena,iue ilia inter imaginatura es illimati- de ima. ua. roscit. Sol ip teli sinteriores sat poatea: S multiplicii lae,ut operationes Deces latius,&suae nature cogructiles poscit
habere atii ali selfiu: sed oes pol habere A si co , solii illis. . . positi, os ergo pone da usi alial disti titia ab ist,.Maior est mani sella,cum, . ἡ Dcus, uec natura nihil faciat scillita. Minoe s. is patet uel a s puneda esset haee maestiue Ut di
siis. c. i. o. 1 cit Auiccata,ut species sensatas coponat ut
poli. c. a M si s iubet si jecie montis A alui ei ponat, 'des, sol met notitia montis auri,sed Spter hoc no dii et poni si imo uel a haec operatio in brutis iiij iiii enit in quit ' eli aia sensiti uapse i a. sine habet suas necesserias opera
tiones, s soletias sed soli reperit in homine:sed ino ob hoe pone la est distin hapo testa quia si si icit adsitiusmodi operatio-xe imaginat luci potetiam ac si ibi sit specie,o15thici sit specie, auri,poterit utre coi ctio specie tu motis auri Q apparet in lo in s T,op.ε. Diati byrsequi tergo φ no est poneda alia po Φ73, tetia ab istis praenominatis. Elii phai ex Come in ii. que de sensu, di sensibili,' edi commentidit,qui te ibuit imaginative hac operationes ob et alia potentia non est ponenda.
Hic se offert illa singularis opinio Go M
uegii ge Peteira,in sua illa Antonina margarita stati in tu principio colisina. , qui coetra omnes philosophos,& cotra Aristino expetientia nititur probare bruta non sentire,na si sentirent,& in hoc cum homixe conuenirent , &raciotinarentur, de uniuersale cognoscerent: S si e nullum discrimen proprium esset inter hominem ct brutuim&Ῥbat cotra Arist.non moueri bruta ex simplieia prehesone quia si sitit iret, ne eessariu existimat coe edere sormare bruta notitias metales, & afamnatiuas, Siregativa, & scin ei, este copositionem ct diuisiouet e Monsequenter ratiocinationem : essetque prolixu nimis omnia adducere noua, quae ipse cotra omnes inserit, contra que Michael Palaesos scripsit Liduersus hoe primum paradoxum de brutorum sensu, qui aperte probat in brutis esse
sensus,tam exteriores, quam interiores,
neque ex eo sequi in ipsis esse ratio tibi uia
licet particulare, vel singulare cognoscat, No tame uniuertate: quiano contingit sine perfecta ratiocinatione, etsi tirutis negat sὰnsus,&s militer in paruulis rece ter natis, qui solo setis uino uentur sue cognitione antinae rationali socii ergo experientia coristet sensu in otieei,ne eepui io est fatendum in brutis esse s placet vide latius in apolosiaetio rationes quibus soluit argiana et a contra eum D ia Vide ibi. I Ad. a . solutio ex dictis patet.No. n. suffici ut exicriores sensus ad vita aiasis piacti:
sici sol si in psentia:&quiano p5t esse incis v, alii dicitu. De quo vi se Marsan. a. q. t s. ar. i. A l. i. 'IAusecundum dicendii, licet ita sit, quod A Isso. 3.ὼ intellectus cognitionem recipiat a sensu: aaistit 31
quia nihil est iij intellectu, quin pti' fuerit in sensuitamen multa intelligit, quae non per selisum recepta sunt: quia sunt phantasmata quaedam quet sunt species non sentatae que nunquam fuerunt in sensu , inquit,' multa cognoscitivi inserius ilicem'in. 3 lib. Sic suo nio sitimatiua cognoscit aliqua,quo tu non se ei unt species in sensu,
abstrahedo ab ipsi sensibilitis,&sensati, illastio se sibiles, A in sensata, sicut 'itellectus a pliatasmatila abstrahit species tutel
392쪽
specul. 3. De sei bus interioribus. 381
ii siles quae tamen linqua suerunt in sensu ob id vocatur cogitativa, particularis quaedam ratio. Ecce ergo quo pano,quia intellectus minus desecleat a sensu, habet ab Iliahere speetes intelligibile si & quia aestimatiua magis pendet a sensu, ah Rr oit non intelligibiles, sed no sensatasMitae
relisuri ' Ad 3 Demus Patri Augustino visoties
elle corporeas,vel spuales aut intelle tuales, ii 5 tti ex eo sequitur soluuna esse potentia interiorem sensti uti quia ad ipsam visionem interiorem,quae cognitio est, si sit rei sensibili, ,sensus comunis requiret, ct imaginitiua una ad recipi edia altera aὰ retinedia .Si sit viso rei, cuius propria species no dat requirit estimati seu cogitativa,& memoria senstiuam se oes . . potetiae interiores senstiuae sunt necessariae
ad Visione si rituale, si per ipsam intelligamus notitia interiore sensilua, ad moduquo cognoscere aliqua rem est ea videre. Ariti in no siletio est praetereu/um,qgPaulus Venetus dieit ge mete Aristo. noς' ' sonetidis nisi sensum e5mune,&nemo riam potentias interiores,in quibus duo-hus, pontitur operationes oes potentiarusti id amas, supra dictatu hi se eundum Buridanu a.d canim. I in ponuntiae tres,scilicet, sensus comUI nis phantasti,& memoria: sed melius ponuntur . .&distinguuntur,ut diximus.
fit quide Ai esse est intelligere quid
Alist. senserit de poteth interiorib', ma Nime de phatasia: na quantu ex libris se aia datur intelligi, phalasiano povit realiter distincta ab imaginatiua,nem a cogitatiua,neq; ab aestiniatiua, neq; a memoriar se/ ea sumit pro toto sile anima phalanico: ut oes sensus interiores coprehessat excepto sensu coi, qd patet infra in. 3. tex. 38.stex. 9. quia ipsam facit coseruatricem specieru Sqa in ea simulachra, dcc. Sed in libri, de memoria,& reminiscetiaὰistincte de phalasti& memoria loquit: ob id apud peripateticos licet coiter potet te interiores dii ponant Adis linguatur,vidae tu est: quid Arist.pro certo, ii 5 costat: quia penitus quas indiuincte loquit, essus iter de organis, & stuatio e in capite, ct ψ wagis nurauisti cu distingat .nsum comune a phalasa,tii libro des istio &vigilia videt ponere organti ind4st Dicturdi aguerte, qd phalasa est duplex .s determinata, S in deterstinata: determinata,
quae &perfecta dicitur, si quae absenti bssens bilibus retinet species spotest ima
ginari circa illa in determinata est, quς noletinet in absentia,nec mouetur nisi praeis sente obiecto Prima determinat sibi propriuorganu.Secuda aute ex sui in perseiactione no determinat:& haec est in omni parte aecisa animalis anulosi,quae se mouet locali recina ut inquit Com.in hoc '.
conam: .omue habens sensum demotum
necesse est,ut habeat desiderium,& imaginationem, &c. st quantum ad subiectu istaru potetia- Opinio. δiru non ea de est sententia omnium a Mat u ursae. theus de Gradi,medicus in . s. Almasoris,
clisper 1as per totu cerebrum. 1clem Hugosenen 2.tech. c. de cerebro, ad quod re Oia
uentur authoritate Aristo .in liseo dememoria licentis: Bene suem oratiui sunt tardi ingenij, dce contra quo A non esset, si haberetit diuersa loea in cerebro. Contraria opinio esst comunis, scilicet, ψ habeat in cerebro diuersa loca: n anteriori parte cerebri ponitur sensus 'mmunis, es in posterioli memoria, de mediutenent imaginativa.& aestimativa. Imaginatiuassatim post sensum communem. II Anato miliae coites diuidiit e erebeti secundulati tuaine in tres vetriculos de a se separatos per pia matre quae est tela sub- D. Augustutilis velut mater in gremio amplerans ce 7.sup seiure bru,&veluti teli Io,diuidit grana po ad literam migranati.Prior ergo vetriculus in duas secat partes, in quarti prima ut sicit Auiti cena in . s. de naturalib')residet sensu, esi. munis,in. a. phcit alia, qu reseruat specles subro epsentis.1 n. a. vetriculo est duaruparti uiae io, in quarti prima es aestimatiua,&in. a parte est imaginatiua, quae estr5 particulatis, in singulariola syllogipas. Post has oes sequit memoria in vetriculo posteriori, quae ut aiuno tio est potentia cognostitiua, licet cotrariu possit teneri.
Sed monili ista sit uatio petiget ex alio: quia ponut plures qua quatuor potetias interiores,standum est in hac sentetia, Pprimost sensus comunt,:secundo imaginatiua tertio qssimatiuae quarto meracitia: dc q, qu libet habeat in cerebro seu locu deputatu,& cogruenter dispositu. De isti, potentiis sensti uis interioribus vide
Egidium quolibet. . et O. Et quomodo ieri diuissensus exteriores, cu sint ii seisectio est ' osensibus interioribus, possint agere,vide σundena, quolibet. s. quaestione. 11.
393쪽
utrum tota anima sit in qualibet parte corpo iis
l suitur quod non Corpus, in quo debet esse .inima, Oportet sit org igatum, es dispositum, ut supra in desinitione a Dimc di titui est, sed Do quolibet pars aniat talis dispost i ,δc organi γata est: ei mani .i non est lotai ai iti ilibet parte imitialis.1 tunc. i. eli secumici Cum animal dicatur ab anima, sequeretur si in qualibet parte animalis tota a musa esset, quod siue libet pars anima lis esset .ui imas de pes animali, die eret ellea Diuial,s ijion' homini, dii eretur esse homo quod est scissimi. Argum a. si terti Q. Oilatio ς cini a pistentia, si titilatui in Fuentia anim P. ut inii a dicemus : si .ergia tota eskntia. utin a, in qualibet parte antinali, est, equitur quod in qualibet parte erunt ianities potentia i S si in pede diltiata anima ibi exercet omnes potetiasseniassi tuas, si est imitti a letis tua sintelles uases leniit ilius simul, si sudiit uites hi tua. lueoti . 'stic iraritim vir quia qua libet par ani- cisis est anilitato:& nia' est aliquid animatum, nisi per animam ei iri j anima est nito
Noluitii. i. 'sero solutione notandum, ita de ui anilis a sit vese at tua ,s iis iiiva, de intelle liua, specul. itio potest intellis tale altera earum vel de tali mi ι', viri in tota i t in toto,do in qualisci parte corporis i uius unima est. N iuitis. l. st pro irrea uotandum, quod totalita, si ips-, si alicuius rei poteli triplieiter intelligit viii, huicilia .i3. modo totalitas quantitati ua:vtis dicamus, is , t italitat quantitativa pedalis, non est in
parte semipedali, vel in. . t alia est totali i. i, Miciniatis: tertia dicit totalitas virtutis. Nisitari. s. i 'lI iti Maii est considerat j dii,si anima in eo epore olet, i x niretur vi motor ut aliqui puta iaci utit. Pecula. non haberet dis ficultate iis uia diceretur solum este in illa parte,
quali alia, edi .ite Drimeret per quam parte alia, ni ueret seliqui iam ma ponitur esset; corpore,ct et xiiiiiii , navi motor, sed vis ritia, h. ibet dis nullatent quae si hii tui seque tibii, coaiclusioni us quamina prima.
Anima est tota in toto,&in qualibet par e6elus..ii te secundum totalitatem perfectionis , &essentiae. Probatur. Alias si non esset totaliae totalitate in qualibet parte: ergo pata essentis: esset in via a parte, de pars essentiae est et iii alia parte se i hoc est et anima non ussu, i iam qu.e de essentia alicuius rei sunt, ab eo separari non pollunt: si quitur ergo quod polito stati ima in qualibet parte cor poris, oportet sit totalitate suae essentiae, Siton secundum partem. 'li' eterea. Quilibet pars corporis anima Ratio. h.
lis animata dicit uvid non nisi per animam ergo i bi anima unitive, dein cinatiue eis: sed ubi tu , aliquid est,ibi Seliis tota essentia est: ergo anima est in qualibet parte corporis tu tali te essentiae . , s
liEu hac conclusione nolo intelligatur ut aliqui putiit)ipscula formam, vel animam
non elle simplicei lino est simplex, ct noliab et partes diuersas compone lites eius essenti uiti sed dato si simplex, quia non est si inplex icut Deus est, intelligitur totalis eius essentia, de indivisibilis in partes: de in iis io se usu dicit doti cluso, quod anima sttota in qualibet parte corporis, secundum totalitatem si e essentis: quia non parte,in una corporis parte habet, es aliam incilia. Secunda conelu. Anima non est iu quali cohelhti but parte corporis secundum totalitatems .e potetiae, se usus vitutis. Patet. Anima Ratio. ibi est totaliter secudum totalitatem pote-tia A. virtutis,ubi otiane ilia egercet operationein sed anima usi in qualibet parte aut malis omnem exercet operationem. patet: quia in oculo videt,dc non in pede: δc in aut e audit,dc us in oculo nequitur ergo quodia oti est in qualibet parte secundum hanc totalitatem. Et illa duo stant quid scilicet, ei te in qualibet pulte secussimi totalitatem
c si ei alia , bc noti esse secundum totalitatem xii tuti, ἰ quia ad exercendam virtutem prae requirit ultra est ei itiain, iliqua iustium enata, vel organa,quihun exerceat suam potetiam ob quia non habet hoc instruitietit uiuin pede, noti videt in pede: bc quoniam sal et in oeulo, videt ibi. Si in istor de aliis partibus eudicendum ma uino sumettoniana in esse, si non sit organum: imbrai, sussiceret ima esse, bc organum, nisi medium et set, per ud fieret operatio ha c enim non sus licerent nisi etiam essent species, que ab obie ho deuenire, at,vsia; ad potentiam: ut obieetum coniungeretur Potentiae. Qua-Propter
394쪽
pes opter stat essentiam Micuius rei esse piae sentem secundum se totam, quado tamen non datur ut sit secundum omnem suam
v. Sicut in peccatore, sileti tam ponim' si dem in sorinem,quae Vere fides est It l, bet qui equid a essentia figet est necessarium, Stamen non est in peccat ore secundidum omnem suam virtutem quia in eo noest persecta siles, si pliciter persectione virtutis: quiades scit diaritas, ut docet S.
Tlao. a. a. q. s. art. a. ad primum.
3. coclusio. et Coeliis oposteritis. Sicut cle anima bruto itim sensibili, est verum dicere, non esse totam in qualibet parte totalitate virtutis si ratio. militee de anima rationali dicen su est. Probatur. Anima rationalis in homine est tota in toto, es tota in qualibet parte corporis, dc tamen no in qualibet parte corporis h he & mercet omnem sua potentia,& vi tutem: ergo oportet dare qua totalitate ibist tota, de qua totalitate non sit:&no videtur O si alio modo Hicedum,nis Q sit tota in qualibet parte totalitate persee ionis, Scesse uti mdc q, non si tota totalitate viri tis in omni parte: si quidem anima rationa lis in pede, 1ion intelligiti &tamen tota anima ibi es hoc intelligit in capite, A visit, &memoratur,2 nti in aliis partibus ergo noin omnibus est secundit in o nem virtute.qli Neq; eX hoc putent nos aequales sacere animas brutoru cu anima rationali habent migem latissima inter se disserentia: quia hi. brutorum animae sunt formae, qu megucu , a ,hima . tur de materia,& habent esse pei getietatio
ct id utiles. nem, ct corrumpuntur at anima rationaliss Tho p p. ess a solo Deo per creatione. 3cnon educi- ' penulti. tui de potentia materiae, neq; corrupi potest sed es incorruptibilis, & immortalis de lato anima ratio alis conueniat cu aliis animabus: quia sorma corporis est, Spars copositi sicut 'alim animae si in t Sol, iast tota in qualibet parte corporis totalitate ei senti persectionis,&no sit tota in qualibet parte corporis totalitate virtutis: sisserunt tamen,quia anima rati cilis a Deo soliti ,3: immortalis,d per se subsistens potest esse at vero ooti sic brutorum animae. 'Bene via eo hane opinionem esse contra D. ha Neotericos modernos insecu sententia. hi a 'ha d. 16.lic cotra Duran .in. 3 .d. 8.quia ips4pia tota iti qua . tant in conueniens quo Abrutorum antinae libet parte. snt secudum totalitatem clientiae in qualibet parte,co si, educatur de potetia matu-
i ire: sed tamen quae, hie dicta sunt, asseruiueti doctore Sancto,in suo de sormis. q. 3 .art. saliom. primo,&apertissime. p. p. i. 6.ar. vlt. Sestiententia Beati Augustini, qui si ut Theo D. August, logus excelletissimus,plailosophus fuit aentissimus in episto. dis et cotra epistolti Manichae i. cap. i6.dd. 6.de T linitate.cap 6 id evidetur sentire B chyysostoni', Homel. s. D. CAM . de incomprehensibili Dei natura, probati, ho animam rationalem impar tibilem. Eece ergo quomo do brutorum ciuina ponitur impartibilis id tota in qualibet parte esse ina parti eius erit adsensum declaratu D.Et de omni ' 'bii, formis quod essent impar tibiles,tenuit Gilbhe Gilbertus Porretanus in libello s princi poei hiatius. pioru : quam sunt sequuti opinione inulti Cirue . Pariise n. licet eam impugnet petrus Ciruelo in suis parado. q. s.coitu. i. de quo alias. De totalitate quantitatis non est disputatio, 'trum anima sit tota in qualibet parte animali; quia ut docte probat doctor .s,in s mola loco citato)ani ima neq; de per se, neq; de 4 accidens dicitur habere partes quantitatis: quia est forma quae requirit diuerstat eniin partibus:&se non qualiter se habet a totum,de ad partes: unde neque de per secliuiditur, neque de per accidens ad clivisci Dem quantitatis. Verum tamen in albedine inuenitur, quod diuidatur ad 3iuisondquantitatis: quia aequaliter est extensa per partes supertaciei. Ad primum conce simus, animam requi Ad primis. iere dispositione in corpore, ct organizationem, ad hoc quo i exerceat suas operatione, quia talis se scit in qualibet parte corporis, quantiis ipsast tota totalitate
virtutis, ut die una est: neque in conuenit: quia cum anima requirat diuersitatem in partibus,no eodem modo comparatur ad
totum,& ad partes. Ad totum quidem primo δι per se sicut ad proprium, de proportionatum persectibile: ad partes autem per posterius, secundum quod partes liabent ora inem ad totum: Spotest esse q, cun si
tota in parte,non exerceat ibi omnem sua, virtutem,tamen exercet in toto corpore,
ad quo 1 primo ordinatur. Ad secundum.Non sequitust, si se, habet ciebasi, anima totaliter, quod pes 4icatur animat: quia animal dicit animam, dccorpus totii quia ad ipsum totum corpus prirno ori inatur anima: sicut ad prinium persectibile. Item,quia ad rationem animalis ultra hoc
quod est habere animam, est requisium
395쪽
per se stare: od nota conuenit parti. Ad tertium si Ad tertiuin. Deitatis ita esse, quod poten- 'iae anima, ab anima fluant,s emanent:&si sit seriuo de potentiis que sunt communes animae, ct corpori,non sequitur quod, bi est anima st etiam in illa parte corporis potetitia: sed solum sequitur quod sit in illa parte corporis quae est proportionata ad operationem talis potentiae, ob id ct si anima sit in pede, ibi non est potentia vis
ua: quia illa pars non est proportionata ad operationem potentiae visuae. De poteti liis autem qu: e solum sunt otii me ut est volutitas,' intelleEtus Do sequitur,licet sint in corporis parte,quod intelligat. De quo in tertia conclusione diximus.
potentiae animae distin guattur ab anima
senti inus, si ut inteliale hilua qua intelligi niu, , sed id quo primo sentimus, dc intel- -- ligimus est anima, Vtin isto a. aocci Aristoteles ergo potentiae antiniae non diuinguuntur ab ipsa anima. a 'sprio terra.Tanto quanto aliqua res nobilior est,tantum id istio illi abet hin sua essentia: sicut videreus in Deo, quod quicquid liabet est eius estentia: seu materia est sua potentia,euiu sit ignobilior anima: ergo aianima erit etiam sua potentia: sic tioti di s litigii itur potentia ab animea ' Vltimo. Si potetiae non sunt essentia aninaae, ergo sunt accidentia sed non sunt accidentia. patet.Nunquam accidens est principium disserentiae essentialis sed potentia senstiua , & intellectiva sunt principium setis bili ,& pati otiolis,quae sunt disserentiqsubsantiae: iuia a fetistiua potetici, dicitur
setis sili, Stib intelle Et tua, seu ratiotio, rationalis ergo sequitur qucid senstitia potentia ,s ratioticilis sunt essentia aulinae, Ac non distinguuntur. In cotraria In contrarium esti quia propria passio dis iuguitur a subie ho sed potentia propriapas io est cinimae ergo dili inguitur ab ea. Notan s. r. 'Mro solutione notonduin, quod cli in sttriplex anima, ut dictum est, vegetativa,
senstiua, ct intellectilia: speculatio potest
esse de vegetatiua,aut sensitiua,aut intelle- ua, aut de omnibus tribus: quia sunt qui
de una coecedant,& non de omnibus.
Est adhuc notcidum,quod licet aliqui po a. Nota g.
nat tres opinio es se he c, ad guas reduci pos Altisodo. , sunt. Quarti una est do toris s. qui tenet, pρα ςap. .
quod potentiae Aistinguuntues ab anima,si cui propria passio a suo subiecto &potentia ponitur in . 1 .specie qualitatis.Ista opin. ikIi.
tenet Thom. de Argetina,& Durand. in . i. Argentina.distin h. a. quaest. 1. Vbi solent Seholastidi Durai d.
Alia est opinio quae tenet, quod non di
si inguuntur realiter, & est Scoti, Cabriel. Gabriis. i. Massi &Greg.Arimi an secudo .Et est co δ.1έ.quest. Munis opiniorquam etiam tenet Burida.de unica, Thoma; de Garbo in sua summa. tracta. s. rarit, , p. q. a. S. 3 .IaΓgu. 3.de anima. I. 3 9. Et Buii l. ndidit lite verba. Cocludo q) si unica est ani- otio M'ma in equo ipsa est potetia sensitiva,& po- suii id. , tetia appetitiua, Spoletias udii locum o de an a.
tiua,& potetia vegetativa,& ipsa est nutri lμtitia,' augmetativa, haliua,visiva,& auditiuan si e de aliis. Quapropter i equo potetia vegetadi uti differt a potetia sentie di.
Additi ide Buridanus in eadem quaest.
duplieem potetiam: unam principalem, &imine licita aliam immediatam: sed iustiti metalem Irincipalem vocat ipsam anima, ct instrumentalem diei tesse vel calorem, Deiani, vel organi dispostionem in vegetativa,& Mulisti setistiua ivt potentia a 3 videndum immediata,&principalis est anima, immediata: sed insisti reentalis est potentia visua orgallica dispositat & dicit. Prima potetia eadecu visiua 'auditiua quia ipsa anima: sed iii aquae instruinentalis no est eadem visua, auditiua quia alia est dispositio in oeulo, Sin aureres etiam nutritiua non est generalitia .Ecce unde ponit distinctione in potent ijs, elicim si dieat omnes esse ide quod
ipsa anima. Nos tamen respondentes ponimus conclusiones Quamna prima. Potentiae animet vegetatiuae, nutritiua, 1. cod. I. augmentativa, digenerativa, sistinguntur realiter ab ipsa anima vegetabili. suo ba. Ratio titur. Oninis propria passio distincta est fisuo subiecto realite saltim illa quae principium est operationis sed potentiae istet vegetabilis animae,sunt huiusmodi: ergo diti 1 in gutitur ab ea Maior probata est in praedicabilibus ubi de pio prio agebamus. Accidens enim a substantia realit et )istingui debet.
396쪽
specu. 3. An animae pote. Ist. ab anima. 3que
dias lacum accidens proprium, accidensi Copoetet distinguatur. Dixi, salti utile Ῥpria passione quae est potentio ad operandustrii ita de aliis non sic certii est Sed minor probatur. 19 dicitur propria passio alicuius, quod consequitur essentiana knaturam eius sicut magnetis δicimus este seri uattrahere. sed nutrire, augere, generare se
quiantur e si nil auia ni itiae vegetabilis j sic quo I ubicunq; inueniatur, erues t de lata, ut si es in libris se generatione si hum est: ergo distinguuntur.
R .Railo. Secundo si illa essent idem cum anima:
ergo &essent idem inter se: quia quac sq;
sunt eadem uni tertio, sunt eadem inter se: sed consequens est salsuini quia nutritio esset ougmentatio, di generatio: at hoc non
potest state: quia poteti dila inguiatiir perae tus, sicut achus per obiecta: ut infra sed alius est ad iis nutrire, ct alius generare, &oliuil obiee um habet generare, quam ha beat augmentare ergo est distinctio inter illa. Bene video rationem solvirnt,qui tenent
contrariam opinionem verum, non vigetur elle secunῖum communem modum loquen i quὀd nutritio, si gen cratio. . Coeliis. η Seeunda cones uso. Nulla potentiantistitia sue interior, siue extior, en ide quod
inima sensititia sed distinguitur ab ea re aliter. Probat ut scut praecendens: quia cadem militat ratio hie, hibi. . Resti sraeterea Cum potentia,& aEliis diuidateias,ad idem genus oportet reserantur: at actus non eli in genere substantie: ergo neque potentia. probatur minor: quia in sotito Deo operatio ei' est sua es lenticii in alijstanten accidens est: ergo cum a s idem ge-5.Tho . p. nus pertineat s actus potentiae, qui est o n. 7, ars. a. peratio, es potentia, s operatio accides est, Spoletici erit acci ses: ergo non est i lem lanima, clim anima s t substanti aiunde manet quod nullo re oro potentia δή cinima sunt idem realite ,sea distinguuntur sicut acciden do subitantia.. Misis. ηVltimis. Vt licebamus, qui, est qui absolute concedere au fecit, potentia vitiua est auditiua Sodoratiuac si sensus conrianis, degustativa est aestimatiualat si potitimus potetias cu anima esse idem, oportet cci cedere. Neq; satisfacit ratio qu.e adducitur nnui idano distingue , do interi nuru me talem causina nunediataac principale: quia
Potentia, tu cuq; sit illi ipsa principalis, de immediata debet dici: ut an sequenti coelii Ἀsone probabit is .Q ita est opus venire ad angu: lias has, quaao qui se potiundo diuinctionetia, siluantur omnia, s conuenimuscii modo comuni loquendi ac concipiddi ε' Thyli., eo chisio. Potentiae animae ratio, egestis, nati, distinguuntur realiter ob ipsa anima s. Tito. p. p. rationalij sciat acci lens a subitantia,&pro q. 7. iit 1. pria passio a stio subiecti ,.siobatur vi se Vtis es Vigri. cunda,lc prima concluso. 4n suis initi. praeterea. Si non esset distinctio ibali, in xlic ς 'ter potetialia,& animam, maNime esset Vt tenent coiitrariisti opinate quia ipsa anima est immediatum principium operationis lea hoc non potest esse. Datet di cinima esset imme statum principiti operati nis, semper habens cictu animam, octu haberet opera vitati sicut semper habes anima acta est viiiii: sed tio semper a diu habet opera vitae ut consa citi ergo Mon est i miraedia tum principium ipsi alii mo Iatet: quia inquantum sermo est, non ordinatur ad viteriorem actui sed ultimus terminus generationi; est Aa re esse actu ergo quod sit viterius in potentia ad aliquem actum, oportet D in competat ei secudum fiam esentiam, se3 erit ratione potentiae: ergo non cNe
dem conuenit quod si forma, δ: essentia tali,, de quod si in potentia ad aliqua ope ratione ii, ses erit in potentia ad actum, ra ticine potentiae suae: ergo potentia esst immediatum,& primum principium opera tionis, de 445 ipsi essentia: qua ratione ipsi anima tu quantu subest suae potentiae, sicit actus primus ordinatus adactum secundu 'Constrantur hoc ex des nitione animae, Cons ma. in qua dieitur,qubes sit actus corporis, potentia vitam habentis,i3 est in. qua est potentia aes vitam, isses, ad exercenda opera vitae ergo ipsi potetia ano 1 est cmentia anianae, cum stet anu anima,&non operetur:
ergo est ex eo quod potentia, quae en im mediatum principium, est in potentia: δe non est in acturus ii gum habeat actuae.
ii Ista eo nes uso probatur e M patre Augu- D. Augustiastino decimo quinto. De Trinitato, capitii a Tho. i. p. lo septiino. S. 16.&. i . qui sicit, quod a 7 .
in homine intellectus , ὁ: voluntas non , ii ,
sunt idem. Anselmus etiam, libro de Con- h. Αtis LCordia, capitulo. 19. dicit. Et qui sem
te uiri eli quo anima rationalis , cistist sui pleu,tantam diuersitatem operationum possit habere,s potentiae non distin guantur ab ipsi anima, an a Sime pones do unam
397쪽
do v nam solam animam in homine ut iii sequetitibus dicemus, quomodo illa una oesticius altim e vegetatiuae es illa una tam vaNolo. 1 ici in operibus sensitiva extetioribus mi ei iuribus res illa etiam talia multiplex initi teste stioniblis,N volitionibus. Noeni iuvidetur quo pa io scri posset ametsi pollimus distini totiem potentiarum ab ipsa anima non est dissicis et quia quas ibet potelia in an hunc diatuati principium ita e operationi sicut non es diffieile in homine u litora minae capax,& sit aditi irativus,& sit dii iii simus,& sit illibilis, i& q, varias exerince ut anima operationes per limiussu odi dii tersit propria eius lem animae, quae fluunt, di mana ut ab euentia eius. 4 costisio Quarta conclu. Licet illa dicta in ilibu , conciusionibus credamus probabilios: Stenenda, non negamus quin opinio cotraria, maxime quae scolicit, tu e ponit sciripi istis,ii, na luna dili in tionetia,negando realem, sit piis. sebis. Probabilis, linc Spotes soluere ratione, adduitas pro opinione supra di ia.pioba tur sicut isto, es paluei siuit eadem res, es
Ai istis .. 3. DOi diuisa guuntur realiter 'tamen adiici iii,
si , .ieti. 1 ο est Pas, io, Apertinent ad diuersa phaedicata luetita Te pollet dici quod anima,ci pote-tia nutritiua,&vegetativa, sunt eadem res: tamen auima quae est qu e dat aditi esse viui,5 nutritiua quae nutrit, ct augmentati lici sunt idem re quia sunt anima ipsa, sed nutritiva no est alagmentativassio leuannodo de potentiis animat senstitia &anima ratio nolis post minis loqui Bin lami,. Et is iii posuerit dii in otionem, ilia in Burid. mus ponit,ue principio iii inediato pri-cipuli,&ad immediato miliumentali, facilio ad otiuii . tibi edi a res ps debit, quae procilia parte cori tra illam udducunturi siquidem ii, illo piitiei pali,& immediato coli ueniunt omnes potenti e: quia est anima ipsa in cilio immediato,quod institi metale cis, poniti ilatissima disibentia : ob quod vis iis, auditus non cli, neque in tesse ius est
Ad usi uni. 'i A is primum dicendum, li lactio com-i,ositi est sibi positorii liti actiones sunt: iliae, iste his est agerer stis forma est qualia bet esse subsicitialiter:& potentia est im
ediatum principium adesse secundum iit in ad operationem,ut di tum esti& data io,i oncessi , iii ci potentia sensitiva, sit
qua itiiti musin intelle liua, qua intelligimus: non sequitur quod sint idem quod ipsa auima: sed sequitur quod ipsa anima
sit subiectum potentiae, qua reducetur ad
actuati,id est, id operationem It si Aristo. dicebat quod id quo primo sentimus, anima est, Se . debet intelligi in isto sensu quia ipsa ait ima est priuatim subiecitam in
quo potentia qualentinnis es f. HAd secundum coueedimus, quod quanto Ad e re si res nobilior potentia est sua e flentia stetit in Deo potetia sua essetitia est: &actus, seu operatio essentia est sed non ualet, quod si in materia potentia est eius essentia, sin a. Dima potentia sit essentia Ratio differetiae est quia materia est in potentia ad forinam
substantiale iit,per qua habet esse substanti ei ob id non est aliud illa potentis, quam
sua essentia,iti anima cima habeat esse substantiae est in potentia ad operatione,quae
est quoddam accidetis:& ob id illa potetia, non est eius esentia sed iam actuata in suo esse substantiali, mane olentia ad opera tionen hac de causa est distinctuin, alias
sena per quod in actu esse secundum esset tiam,esset etiam in actu operans.
Ad tertium dicen sum quod sens bile,& Adstitiurationale prout sunt disserentiae eo stituentus cum genere speciem non sumuntur a
potentiis, scilicet,a sensu, de intellectu, vel aratione sed sumuntur ab ipsa anima sensitiua,& a rationali. Verum quia ipsae substati ae non cognoscuntur per se, dc cognitae
fiunt per accidentiar ut supra probatuimus in sesimo libriatiue est quod sumuntur nomina ipsorum acidentium, ei, quod inagis nota, pro ipsis dissere uti s substantialibus, cum tare en sit scitissimum disertinen, inter disserentiam substantialem,quae est de ensentiae dii&accidens,quod sue si propriti, siue coiiiiiiiiii aliud ab essentia in.
Vtriina potentis, distinguantur pcractus, aut per sua obiecta.
Ostquam in prauedenti speculatione de is istin Elio se ita ne potestiarum cibaniana
disseruimus, necessariuinuicem distinguatitur. . Comuni
398쪽
specul. c. An potentiae distin 'per actus. l. obiecta. 38
mommuniter Aici solet potentias, distingui per actus,' actus per sua obiecta: Vt dicamus potentiam visuam, ab auditiua di ferre, quia vi sua habet aetam videndi, diu
sinctum ab actu audiendi &ipsi actus via dere au/ire, per obiecta distincta distin
suantum quia visus colore vel lumen,&auditus habeat sons,' sine argumentis quid
tenendum. Renluentes, opiniones varias adducemugi primo oportet ponere non-
iicii poseri stat,primo secudum se,&quo ad naturam ita, distin sua, quas Aistinctio a priori vocatur. secungui pactus. do quo od cognitionem nostram, quod alijs Verbis apta sequaces doctrinae. S.Th.
diei solet aliquid Aistinguitur per alterum dupliciter: primo essentialia ter, ut homo a bruto per rationale secundo modo noti sicatiue, ut causam per effectu cognoscim', es ab hffectu distinguimus. t. Nota. 'iseeudu notandu stprincipia distinctiva, . alleuius sunt in duplici differetia,quaedam enim sunt intrinseca, alia sunt extrinsecarnacu esse rei pol ab intrinseeo,ut a male ita &forma, &ab extriti se eo vi ab em ciete & sitie considero hi, se S distinctio quia a quocunq; res habet esse, habet S unum esse S sc distingui abesto.
. Notitiis. x Tertio aduertendum. Quog potetia potest assactum comparari, dupliciter. V DOmodo . t est actui coniuncta,vt.s de potentia vi suasit sermo,ut actu videt, alio modo, i in potentia ad actum est ut de ea loqua mur prout in dormiente est.
do dubium tres propositiones quarum prima est potentiae, si uinguntper suos actus pii , yra notiscatiue id est notam nobis siciunt porosito tentiam actus ipsi sciat esse ius notiscant causam quia intellectus noster procedit in naturalibus, ab effectu, ad causam. sheda apio 'Secunda eius propositi potentiae iustiti positio. gutitur per actus,& obiecta ut per princia pia extrinseca,quae sunt sinis,' ages: quia citius sunt siles potentiarum,dcvltimspersectiones earum: tunc enim potetia visua
perscitur quando actu viget: & propter actum datur talis potetia & obiectuin potetia passive,ut est potentia cognoscitiua, comparatur ad eam ut mouens & arens: color enim mouet visum ad visionem oleobiectum intelligibile est motivum interulectus, ut insa declarabitui :&s sit obietactum potentiae activae, ut est vegetatiua ad eam, ut finis coni parabitur.Et se es V rum,quo δ potentia distinguuntue extrinsece per actus,& obiecta, tanquam finis Sagens.' Tertia propositio, potentiae non distin- t. piopes. guutur intrinseri&essentialiter,per actus tio. Sobiecta ratio eius es, quia principia intrinseca ei sentialia distinctiva alicuius rei,
sunt priora realit et ipso distincto : quia vel est forma,vel propria Θisterentia sed actus non sunt priori s potentijs cum emanent ab eis tanquam a suis causis: ergo nodistinguutue ellentialiter per Ictus. 'I Distinguuntur potentiae essentialiter, & 4 rispo si. intrinsece per se ipsas: patet quia principi u ito. intrinseeumesi ntiale distinctiuum, vel est ipsa rei essentia in simplieib', Vel pars essentiar,ut so Mn compositis: sed anim re potentiae sunt quid simple ut visus, intellectus,&c.Ergo se ipsis distinguutur &c .haece ego est resolutio dubii de mete Heruei Verum iuxta doctrina salio. supposta iilla listinctione relativo iuge illi, qu sunt s.Thq οῖ' sed inesse,§i ludici aliter respodendii,
ut colligitur ex doctore. s.in isto. Iat . 3 3. dc ilar.q. p. ait. 3.qui ait: quod cu potentia non possit concipi, nis conceptu 1 elativo, quia in quantum potentia, aὰ aliud ordinatur, scilieet, ad actuiti ob id seu distinia in tuu formale speeisicii,&a prioti, si cet se intrinse eum sumitur taine ab extrinseco quia dicit respectum ad aliud, ad disserentiam entium assolutoru quae nullum talem indugunt respectum. Nam in absolutis principium esentiale ea intrinsectii desumitur ab intrinseco, scut rationale in homine verum in proposito de potentiis so-que do,extrinsecuna, a quo sumitur princisium distinctilium actus sunt,ad quos potentia refert tur:& consequentet obiecta,
quia ad utrunt die uturi& hoc est verum,no solum quoad notitiam nostram, sed ex
Hare igitur es mens sationi. neque si1
telligendum,quando dicit potentias distin φ .gui per anus, quod actus sint principium distinctiuum essentiale quia esset aberrare hiui.
a physica disti plina. sed intendit quoa ab
illo extrinseco sumitur quod essentiale, Sintrinsecum dinstinctiuti est,quod extrinsecum no reperitur in entibus absoluti ut diximus. Et in hoe deceptus est Heriaeus: quoa loquitur de potentia, sicut de ente ali soluto
399쪽
ce, cum tameti ecberet clarei l quo sumi tui quod est eest iiij sectini,scilii et cistus, &suo pollet coc talari opiti. Iteruet, eum haesententia doctoris. s. si Herueo addatur id Diuos in itur rati iii diti ionis Nam illa
si opus fio cliuinei in specifica pote itiarus imi tui tib citctibus: potest halti re duplice sensu imprinio sic sim, iturus uelibus quod uetus sitit principia specifica ilis linei tua Potentia uiu&lii e sensus est salsus, ob idt,ene loquitur I seruetis quia onme princii, iii distin iiiiii spe disice, oportet sit intriniec unus ecii sus thiasus est,suuii tui dissiu- ito scitetitia inrti ab a libus, quia ab eis,sumitii psecia siti ercti a specifica ipsius poteriti per qua cliuinguitur essentialiter, &speiis eo, ut, alia, ct hic sensui est verus,&expresse possitias a sanctationi. quem &ti eruetis Dog psit negare neq; in conuenit in entibus res pedituis diuehetitias sumi cibercti inseco: alia in rati ne sua in portator smem ad cisterianti secus est in absi, luti , de
hae es sideratione retenta, si quis intelligat
, h, Propositionem, tenere verum, in entibusus solutis sed in illis quae respectum dicitiit non ite 1 mittitit, 'lio iii Dcs sciati limo in hoc α.q. s. gubist anui te ibi uti periri assidia. Pi hi m. si s 'riai uiti di initi eius potentia: dilliu gutitur per a lus,3 obieeta ipio ad Dotitia
nostra: 1 e ui tisicative. Dat et: quia a ius,
Y obie in intigis cadunt stib setilii qua potetitia, ipse . seinper e si hic procesius orditiatus, ut minus nota, pernotiora cogno
. iiii iura. st Dictimi Iatia uni est quando potentia D ii sunt coniun et Ia hilvis, ut ei l indor intentibus,tion iliti uigilii tur realiter,&simi ,siciter per a ius proistit, quia iis ens,quoi iiD ii δε est na est, c.ius i untis, sed quailo aE
iiij sunt ei iundi i potet ijs, sunt 145 eus: ergo noti sui ite ii suilis liti lionis:& patet uiuia in dormiente,sunt fisus,& auditus distin,
i i i non per u tus, u nsi habeat actu.se. Initium, 'l Tertium ille tini, piando potentior sunt coniun is adiibus actus ilistinxti ut eas, uti ne . Dcii et, quia illa qua ad sanes ordinati iri litterios, sistinguuntur eis: sed poteti usu tit huiusiuod Milia ad aliti sine est pote-tia visiva di ad ullii audititia, e c. Na sicut
ratio eorum sumitur a sne, didistinctio s.
militeri ergo quando sunt coniunctae a timbus, ae ius cliti inguuntur ut si ies. Haec de quaestione scindan. 'istimum dictum non contra icit Salio. 1ieq; HGueo, nec si me. imo ab omnibus acceptandum est: quia esse eius ii γῆ manu ducit in causae si .e cognitionem. Et smiliter tertium die um est verum, 'ratio eius probatur. De secundo tamen est differen. tia quia sue a Iuq existat, siue non, cum habeat ratione in stiis, habet etiam ratio nem dis in Elio nisi quia sue potentia op retur, s)ue non, ordinatur adactum tanqua uti ι , 'od sutini finem tu cuius co sequutione per- se ituri & ad causam s nalem, non requiri
tur quod actu si ut patet ex. s. Metaphychi Iandunus videtur contulerare actutia,ut est edium potentiae solum: dc non vi finis:
quia in quatum finis est prior politia,quae se habet ad aditi,ut ad sue,u i docet Asili.
9. Metaph tex. i icit ratio quae a sine sumitura priori est, . a phys. sic distinctio . nis ratio a sine sumpta, erit a priori,non talum quoad nos, sed secundum naturam.
Ecce ergo in quo stat resolutio questionis:& oportet tenere viam mediam, &secundum eam interpretari eκtrema,& concordare Herii eum,&Iandianti cum S.I h.
assensum expositum,in illis,in quibus ii , eli expressa contra ictio. ηgsea pro maiori intelligentia est argume- obs Ahritum contra praedictam a s est vertim quod in isti. potentiae, dili insulitur essentialite si petacilice per actus per obieεha: quaerit quae
distin hii, in obieetis est requis ta ad dilliti
Elioneo a realem potentiatui innam vel requirit realix in obie iis,vel susscit rationi , ias requiritia i realis,quia se obiectu intelle inus eu ens: & obiectit volutatis quoa
est bonum non sustice en ad distinguen diuti realiter intellectum, δe voluntatem: quia eras, bonum,ut in dialectica os lesum cit: quando de transcendentibus suit se nno)tion distinguillitur realiter: sed solum ration ut in. . Metaph. neq; stillicit quodsi Gistitictio ratio is in obie iis quia sic causa esset minoris entitatis, ii iam effectus: de effectus excederet ratione cauta: cu enimens rationis sit minorisentitatis quam ens reale, liuiti lio rationis in obiectis n5 poeeausare distinctionem realem, in potetijs. Item, quia remota omni operatione intelle
400쪽
speculat. . De potentia appetitiua sensitiva. 38s
thmon ergo penaei talis distinctio poteti
mnes potentiar per obiecta distinguatitur: Non tamen onuies eodem modomam sunti . Solvis. potentiae quedam sub orAinate aditi vie
S aliae sunt non stili ordinati:sub ordinate1uuta potititiae,& cognoscitiua1:quia ille, ab illi pendent,inistis distinato realis inchoatur a gistinctioite obiectorum verum quia noli semper obiecta earum realiter di. stiriguuntur,sed ratiotieishut verum,&bo ha num cicadeo obiectorum distinctio: non Q i iii ta susscitad conlplendam distinctionem re potetiarii. lam potetiar miles completur ἡistinctio. orcline naturae: quia appetitiua, pendet ά cognoscitiua,quia nihil volitum,quin praecognitum,ut infra dice usi bonum euiu cognitum,concurrit ad actum appetitiue, talo in sensu,quam in intellectu S quia nihil se ipsiim suppbuit, oportet si Aistin clio,inter potentiam quae aliam supponit, ct seipsam, quia alias idem esset prius, &posterius nam in quantum aliam supponit posterius est .Ecce quo inodor coiripleiatur distinctio eealis in potetitijs ex tali sub-
ordinatiotie defuit inchoata distinctio ex distinctione obiectorum secundinia rationem soluin:& sic soluitur argutaretum: noenim ex sola distinctione obiectorum se cundum rationem,causatur distinctio rea iis potentiarum. i
si potentia stit non subo incito ut est
vegetativa, ct senstitie esteriores:tota diastinctio potentiarum, sumitur eureali diastinctione Ohiectorum: S sic tenet arguis mentum neque aliquid cotra praesidia potentia visuae,color,&lumen & obiectutii augstus sonus quiarealiter dastinguuntur: sussieit ad realem gistinctionem potentia- tui quia ad inuicem non subordinantur: vha enimno supponit aliam.
' Secuda tutioidicimus, quod distinctio A. 0.us μ' olbiectodiuiti non e st proprie, causa distimctionis potentiarum: quoniam distinctio, diuerstas,unitas,nuti sunt proprie causa: sed potius conditiones requisitat causaria: Vnde hic est proprius modus loque lithare potentia intellectiva distinguitus ab hac ruilina,eo quod haec potentia intellectiva ordinatur ad hoc obiectum: puta ad elis, seu verum,ut ad finem suum:&haec potentia visua,ad suum obiectum, scilicet ad colo iem:&αdiuersias est conditio iequisita iii ipsis obiectis Verum non eri requisita tanta diuersias in coditionibus causandi, quata in egesibus estinam ali eacle causa puta a sole diuersi sunt essectus: quia lutum indurat,& eerahi lique facit.bicin ergo in eouenit a mitiori diuerstate in causa, maxime in modo causan si prouenire malo rem diuersitatem in effectu:ob quo3, etiali en, & Gonum, non distinguantur reali te poterunt causate δistifictionein reale, in potenti si quod s instes ergo perfectior 1hil his, erat effectus,sua causam Mur consequentia,qui aut dictum est, eonditio, soti dicit
ctio, ut sie,perfectionem no Alcitulam noacerescit aliqua piactso,heq; aufertur,per hoc quod bonu,8cens non distinguantur realiter sed solum ratione, vel sormaliter. Et se soluitiae argumetitum ut aicamus distinctionem obiectoru causare distinctio- hem potentiarum, non quia Aistinctio sit eausa sed quia modus cauist adsensum piae
Vtrum ultra potentias signatas interiores,& exteriores, sit
p0nedaaiiapotetia:quae appetitus dicitur. Itemati anima senstitia tio est ponenda potentia Auincta,in qua conueniunt etianoti viventiatquia in non, luetibus est appetitus:ergo sequitur Q in anima senstiua ultra potentias datas non est ponendus appetitus.Maior patet, ia s in senstiuo ali. quid ponitur ut potentia ad operandum, eo quod sensitiuum est,oportet non conueniat tio senstiuis.Sed minor est manifesta, suta dicimu, lapidem appetere centrum. Et ladem generaliter ge omnisus loquens Aristoteles,ait Bonum est quod omnia ap A istor.