장음표시 사용
91쪽
eoout est semen decisum huiuente Est vi tus quae lain separata , quomodo sconce- is m. i.f. dii Doctoris.&alijssera meta esse diuitiaci. i. instrumenta resipectu gratior quia ipsa sa- - ,
cramenta causant per virtutem a Deo reis . .
ceptam 9 sunt vellit instrumentu separat timide virtus illa a Deo collata sacramentis, si sitiina institutio eorum ad talen essectu causandum: quia Deus,qui poterat se
solo causare gratiam, instituit huiusmodi
sacramenta,qua causent gratiam De quo
alibi eu professo. Causa rursus diuisitur ut quae gam dieat
cauatit actu, alia dicat causa in potetia, in actu sonui facie in potentia Asmiscatores h a tioois dorsilicator actu do inu iacit. Tex. causarum alia pristiua est, de alia est privativa. postiua est ut gubernator nauis est eo seruatiua,' postiua causi conseruadi navem.priuatiua causa est, absentia gubernatoris ut dicatur esse causi subriterso intuemo Dia ipse aliquid in absentia positiue agat, sed quia noexhibet si iii prcsentia. m. considera dum iii,s priuatiua causatio licitur causa per acciues, sed per se est cauto,quado te nec 'aebet sua exhibere piaesentia scut in eNeplo posito. Absentia gubernatoris causa dicit subnae sonis nauis: sed titi debet dici causa de per acciden sed .
S.Ts. r. a. per se: quia tenebatur a I praesentia, dc sic', , i 3- imputatur ei.Secus esset de illo, cui costissa tio est cura nauis quia eius absentia causa Qe per accides dieeretur,etiam si in velitate,si praesens esset, non periclitaretur nauis. Quod nauis pereat, potest causam ha here utiplicem positivam, ventoria imp tum,& priuatius, absentia gubernatoris.
Ali e possent dari diuisiones cautatum, ut qua da st naturalis,quando effectu, est
Daturalis &alia supernaturalis,quando est effectus mi aculosus. Et causarum natura
1ium,quaedam est eausa liberat & alia natulis ex necessitiite agens,nis impediatur,ut sol xempla sunt clara. pro complemeto ius speeulationis oper pretium vigetur tangere: an cauta
ea dem sint, in offuptibilium S eorruptibili uiu uel solum quas dicta sitiit intelligatatur de causa eorruptibilium ho eum ius ii oraedictalia sit speculatio,&ratio incorruptibilium vi coeloria, intelligetiaria, decisio solutione oportet distinguere de ca
sue: quia quotilam sunt primae simpliciter, S uniuersalissima maiae sunt secudarie, sed
iniuersales sin tertio loco sunt pressiue& particulares.pi oportet sisti iere etiade rebus incorruptibilibus considerantes: na quaeda sunt permanetia, vi intelligetia Scoetui alia sunt aute successiua,ut motus
qui in ecelo secudu Arist. est perpetu dici Ad dubium,st primum assertum tincipium primu uniuersalissimum tanta44 cor vruptibilium qua coreuptibilium unusolii . est efficiens, s suis, Deus benedictus. It iliare est sententia non soluim fidelium, sed
Aristo .in. ia . Metaph. tex. axes alibi. 'Seesidii asse tu reis petiue incorruptibi lis, successive,ut est motus coelorii ad mete Arist. principia seeudaria uniuersilia sunt intelligentie & eorporaecelestia essestiua, sed in eorruptibilium per manuntium, qui ad substantiam ut cretor una,sc intelligessia tiarunt, solu1D primum vnu est principii, ut in primo aserto Miximus tu quo excluditur Aviceno error. η Tertium retum corruptibis uinita in pernianenti una, lucti successivarim ,ea id stant
principia esse uiua notitia secudaria uniuersalia,qu e sunt incorruptibilia ut lutealigeti, dccoetu se Aristo, iam eta.tex. 3 ppetuitatu g ationis,&corruptionis,meducit ad primu coelii motu, uniformi simia pliei motu Salternatione gnatiois, scoris ruption reAucit, ad motu planetarus, sub dio Aiaco. &.8 Ihis . t . 8. sat ratione, decu motus ab intelligentiis ecita & intellia gentis causae si euntur uniuersiales, secudariae, sub prima,&cii causar eaedem, potest: esse si uel stas &ctimiptior quia materiacorum, est subiectiva priuationi,& cu qualitatibus coiitrariis,&e. Quartum dictum: rerum corruptibiliutam permaneotium, qua successiuarii, guuersa sunt principia motiva, essectiva, pκima quia sicut sunt principiata liuersa, laes principia: cu vnuqiaoὰφ sat a suo agente viaiuoco, de quo Arist. I a.Metaph. tems . t sic non oportet qiuerere ideas secu-dsitu platonem,ne i litem es amieitiam secundu Empedoclem a nee deos gustantes
Nectar ct Ambrosam pro incorruptibilibus, ut diesit Hesiodus: Quon gustates pro eoieuptibilibus. sunt enim fabulosa hete,& indigna Philosopho.&e. Et aduerte qae
modus causilitatis causa emesentis,stat in hoc quod est efficere, vel progiicere rem sue se eundum totam substantiam, sue secundum partum, siue secundum accidens
92쪽
s imo dieitur rem producere in quo a materia δistinguitur, cuius causalitas reciperedit es distinguit a causa formali, cuius modus est dare elle quo, em aliter, &distinguitur asne,cuius causalitas est gratia ci aus. scies est considerassum quod lici e tria scilicet,dare esse quod rei pro ludiar,&deducere rem ad ei ,δ: Asseeretem: idem significanti&iui, tribus solemus declarare causalitatem essicientis.Dicitur emcere totam subitantiam ut primum agens dicitur vel partenes scut agens quoA formam producit educendo de potentia materiae, vel accidens sicut ignis calefaciendo.Etiam cosiderandum quod efficere rem multis modis contingit, scilice cum nouitate essen-di,ut quando muAus procluctus est in tempore: vel sute nouitate, ut si mutiis suisset ab aeterno per simplicem emanationem, quae est propria Dei actio,vel permotum, es mutationem instam taneam, quae conueniunt ageti naturali,in generatione subsantiali vesper solum motum,ut quando agetis supponit subiectum actu , ct producit quantitatem,vel qualitatem. dcc. de
cui' gratia aliquid sit,lit tex.3i .attendatur,nos penes efficere, sed pe-lH-nes imo uere agens ad pus secundum, Q in Finis habet rationem causae secvngum esse reale quod habet,quando est aequistus vlly secun/um, Alcat rationem foris s.Th. i. x. haalem sinaliettidi. Patet quia snis est optiq.l artis inum SVltimum cuius gratia omnia sui:
sea illud optimum, & vltimum est finisse-
cunilom esse reale ut infirmum mouet aa. stimendum potionem amara sanitas, qua se consequuturum sperat. Item: quia cum Arist. 1.pti. finis, ' bonum stit idest, ex Alistotes αcap 7, noti habet boni rotionem nisi secudum in re est,sequitur Q sub hac ratioe mouet.' Finis tamen movet secundu quod est in intentione ut tu secundum, dicat e n litionem requis tam :ut est conditio die uisita ad hoc quod ignis agat,applicatio coinbu. stibili mani si causa e ficiens non applice
tur realiter secundum prassentiani locale, non aget sic nisi sita lis eausa appJicetur. Et hoe est per cognitione aut agentis particularis,s libere tigat,mouendo se in finem ut nomini conuenit agere propter finem aut erit per cognitionem primae causae di s Th. i. i. rigentis ei leontingit in brutis, quae non q i. mouent se ad suos fines , sea mouentur potius. Et se partieuliariter in sua si causa causalitas consideranda est, ut in
absentia moueat , cum per cognitionem praesens aicatur,non per contachum corporalem, sed spiritualem Ob quod Aristo A sst. i. δὴ
tel./icit quod finis mouet metaphoricer Gen.te. 3ς. quia non agit per contactum realem: SDe intentionaliter mouet
Est finis quo dclinis gratia cuius. Finis pinia quo. quo est medium per quoa venitue ad fine: ct mi quod etiam finis dieitur,sub fine Qt s qui, tia cuius. quaerat medicinas vi satiat potionem,tuc ipsa potio est medi um,& est suis quo quia herbae ct alia medicinalia colliguntur a clhane potionenxsed itas est sinis gratia cuiusquia ipsa potio est propter sanitate:& non incouenit, quoa aliquid si sinis Ecmessium adfinem,respectu giuersorum. 'i De causa sitiali aliqua a iducuntur ab Oeam in secundo sententiarum quaestio- oὰ
ne tertia.&a Gabriele in. a dist. i. quaest. . o ubi sed non pauca notatu signa apua sanehu
Etiam hie considerandum, quod quan' s N i h. do plures egeehus ordinantur ad υnum fi- η i. i. . nem, posteriores suntsnalis causa priorii, a 3 .& priores effectus sunt causa efficiens po feriorum s causae, sunt adinvicem causae vi s quis euellat herbas,&contundat, &faciat potionem quam sumat ob sanita imoportet Alcere,q, potio habeat ratione finis,respectu colligendi herba es herba rum eotusonesitamen ipsa potio est ege-ctus,herbarum &contusionis elixti . Causae stiali causalitas,& effect',i45 est agens:ς mouetur a causa sinali nam idem esset causatum a seipso quia aeeidit ide ense causam stialem,s efficientem: vi est in Deo quicum sit causa omnium, propter praver.... semetipsum sit opercitus omnia. 'Causatum ergo cause finalis,est effectus cause efficientis , eonnotando quod sieat, essicienti ratione motionis a causa s-Dati . Itaque idem est essectu, causae finalis,dc esurientis,sed sub alia,&alia ratio
ne sicut sanitas est effectus &potionis, S F cauta
93쪽
ausa, sualis. ' . Miserte quδd causalita eause sinalis,seu modus causa nili consuit primo in hocmog sinis sit illud cuius amor vel cles deri vel desectatione, alio3 agitur ab a lio quia Θd natura sitis est impii mere suiomutem, istinclinationem in age te, quib' trahitur agens ad operandum: δc quibus seclusis non operaret &ob id ἡicimus Usinis mouet agetem, des fiat eomparatio fini, iii os dine ad media quibus ages agit, causalitas stat in hoc , me siis, δat quadahonitatem,st amabilitate, eMeo Q media sntiti ordine ail sinem: vi praeter eam qua ex sua natura habet , habeat hanc rut si in simus ut site intedat sanitate: sanitas quq est fini, medicenae, quae est medium , dat quandam bonitatem,&dulcedinem etiam si secun lum naturam suam si amara,& , hominabilis vi cu suauitate sumat ob sanitatem aes deratast:& ablato des derio sata nitatis refutatur stati haec expetientia conat: ecce quando intelligitur causalitas causae finalis . Et cure sinis nondum stactu, Avicenna libr. s. metaph. c. 1 f.tenet quod sit causo Vt est in anima : Seum sequitur Paulus socio. Metaph quaest. 3.& ad metem Cominet. & S Tho cum finis si qui
mouet agens,&est congitio requisita ,sine qua non mouer et in finem : primu habet ab egere si extra animam pro Aueibili,vel
acquisibili ut sanita, pro Aucibili, & ut possbilis aequiri est que mouet,& agit ma medicus mouetur, ut actu producat finitate: me inpotentiae ures allela pugnat ut acquirat victoria&c secti dici quo a coli sepatur, vico ditio sui habet ab esse in anima: nam s medicus non apprehenderet sanitatem at possibilem,non moueretur ad meden uni & non uidetur hie sensus disto dare ab Avicenna quia eo dicit finem esse causam, quia in anima est: quia scilicet apprehendit vi possibile aequiti, &s Com.
do dieit forma balnei ag eQtta,mouet vi sint, & it est in intellectu, agit flesideriu, Qest dicere, quod eκ esse potentiali producihili, uel attingibili,aὰ extra habet quod sit finis .Et eκ apphehesone,habet quod actu appetatiar ob id apprehensio est conditione cessario requis ta. Coa eluso. S esu sunt quatuor genera causarum, e Rira quas nulla causa est repetibilis, & istaequatuor sunt necessario poli aran hac coclusione in te limus et no sit ach una neq;
Auas, aut tres assignare rerii naturalive iusas, sed q, quatuor dant 3c sunt: Materiali, Remuli tessiciesressinalis Austra nullualiud.gen' cause est, quia quac si causi data, que vere causa st, oportet vel una si existis quatuor vel reduci debet ad aliquod
gen' causalitatis earii. patet. Quia aut cau- λatib.
sa lucosa erat ii equo adest i es ponit ut causa formalis, quae dat quid sitate rei: aut eos ierat res quatit ad fieri & euin istis in serioribus nihil aliud sit qua id q/inpo entia est, ad actu reducatur, ponitur materialis causa si quia agens est q, educit id, ii in Aria. Ab potetia est ut fit actu ponitur causa agens seo. teu emeles.st quia agens asiae mouetur: Cu omne agens agat propter fine, ponitur& causa fitiali, vitia nihil excogitanda venit circa re naturale.Et quide istaru causa-rsi hic in causando orgo seruatur,ut primo x im finalis causi eoncurrat quae eausi uni cm se dicitur,tanqua potissima,&principalix quae mouet causam agente ad essectu,& sequitur forma ab agente proquctat & quia in aliquo subiecto praesupposto, in cuius potetia erat,materia ponitur,seu causa materialis Et postremo eo sideratur causa materialis ordine persectionis, cum via generationis prior dicatur.
ζ mod oes snt istae quatuor requisitae,
patetiquia qua eum illaru deficiete, no e - se tres naturalis titis tollas emetente causam, non erit formalis peril forma edueit de potetia materiae: , si no sit sorma, neq; erit res naturalis, quae constat ex formata
si ex parte essentiali sui. Neq; sumeti ponere emtientem 'sor male, nisi apponas materiale ubi forma debet pclaei,&de euius potentiasse bet educi Nec sussicit sint tres. Dis etia finale ponas quia si non sit finalis, non erit emiues,cu omne ages agat pptersne Finis enim est quod primo mouet. Probatur alia pars, i non sint ponendae Aristo plures quia ist aes citit ut constat se nulla alia causa dari potest, quae non includatur in aliqua istarum, siue de iusteum tit li siue de exemplari sermo sit. Ad primu a minetum pates solutio ex
dictis: nam causa materialis non dicitur cau ad altis.
si,quia causet agedo aliquid essecti ue,sicut facit eausae mesens, imaliq,&snalis alias esset esuaso in eausi; sed dicitur causa, qa
ad rem naturale concurrit, no aut ages, sed
ut suscipiens:&hoc est 3prie esse cautam
94쪽
etiam s nullius stactivitati; ad agere.Sie scum naturalem spectet ile eausis eoiisde& causae sermali, causalita, non stat ut aia vatio secundum hanc rationem. ga ut efficiens, ta coinciderent: seg stat Secun/um quoa tangitur ii, secutigo aiin hoc quod det rei naturali, ese speciseu, gumento est,sse ipsis ideis,ut in Deo ponu&formale,in quo distiugiiit ab alii, eatis,4 ttit a Theologis. De hoe quidem in loco Ad Aa secundum similitet patet ex diuisio proprio in Theologia tractandum: verumne causa em cientis , quomodo pater est quia de ipsis considerandum est,inquantucausa,&consultor est causa, qtianuis non causae, scut considerat Physicus de prima semper sequatur consitum:quia non om causa quae Deus est,s potest consa sera neu muta sunt eodem mogo cauta. re de idei prout in eo ponuntur, loquenia a. i. Ad tertium,dicendum,quod Artuna,& tes in lumine naturalites sic nonnulla, paucasu, ad etacientem reducuntur, di fatum ea tamen adducemus. smilite vi infra dicetur. Quantum ad primum Ae ideis Olatonia considerandum veni inter graues autho
sp ECV LATIO O V AR res controuersum ein , an stato posuerit
- , . ideas insensu illo, quotam vehementissi ta. trum ideae lint calatae. me acriter ad sanguinem usque, impi Ie quia de causis est gnatur ab Aristotel.a. 3.libr. Metaphysi sermoquaelit utrum cae,usque ad. p. dc obiter in alijs locis, ima
I fici b de alia causa, q veye Nime in Ethicis. An alius fuerit Platonis in Ellai lib. - sit eausanti5 eoitiei sensus, quam ille, qui impugnatur ab Α- 1 c.6.
M Aat eu aliqua illarum ristotele. - quatuor. Vigetur et 'l sunt enim qui putent platonem idea, DE ia. i. alume. i. ita ut se pontifidei fi Pla posuisse ail modum quo Theologi pontit Platonis. i.
tone cause,&verae causis, a quibus depen eas in mente diuina:&ea, dieit a rebux se sententia. dent substantiae rerum: tamen issea non est Paratas,&aeternas absque materia. Si sic, finalismon est emciens quia positi ,&co non solum non venit impugnassus in is ea cessis ideis ,sunt agen ta naturalia non Ae rum opinione sed imitandus, &siquegus. malis,quae intrat te:quia etiam data idea, Omnes Platonici amentant hoe Eusebius ponitur forma in qualibet re,quae est pae in libr.de praeparatione Euangelica Sene- D ticipatio idea non est materialis r quia eia caepistola.66.9.D.P. August.libr. 42. de Duh,tia. tiam ponitur materia, quae non est idear Ciuitate Dei.cap. 26.d libr. 83.qugstionu seritui.
ergo danda est alia causa, quae ideati; diei quaestio. ηα&1pse Plato in Timaeo dieit Maistiui. potest. coelum esse a Deo factum per ideam.sie e fabet 1,hume. i. 'Item. Quicquid si de opinione Plato- tiam intelli it Platonem,DuranSinprimo nis, secundum veritatem catholicam Tlieo sentent.dist. 3 Scotus. distin.3 s Mars sό. kiu, logi ponunt ideas,licet non omnes conue quaest. I .prologi,de Faber Stapul.in suis inniant in modo. Donenda est ergo issea in troductionibus ad Metaphys c. 8c Ma Deo,&est cause,non essieiens non finalis, ro.in primo distin. 7.quaest.3.Item Fgusi
neque materialis,neque formalis ergo vl- Dus,de perenni philodib. i. capit. 1 .Mao.tra quatuor illa genera oportet ponere aia ct in harmonia mudi, cantico . i. tono. t. caiiud genus causae quod ideale est. pit. a.dccanti e . anon . I.6.p. 8.&.9. De
ψης ' In eontrariuin est quod ex Arist.in spe quo plotinus de pulchro,qui ad proposi- ylotioui cula.praecedenti est adductum. tum optime loquitur, Marsilii, piscinus In his duobus argumentis duo tangun- viae Comine. 11.metaph. coiti. 18. qui tur,quae dissicultatem habent.primum de licet neget ideas substatias separatas,ut puidei, Platoni .Et dato Μetaphyseu, eoti tabat Platonem intellexisse ponit si eas sileret de eis,inquantum ponuntur a ma- in primo motore quia vult Q omnes se teria separatae,iuxta doctrinam Arist. qui nat inserius prodiis hi reeipiant modum &per librosplures agitile eis in taphys- anensuram eκὰispositionitius stellaru &vtea contra suum magistrum,non est extra ait omnia proueniunt ab arte intellectuali propositum physicum Ae illi; aliquid con ipsus Dei &se concludit quod onasses pia siderare,inquantum imae dicuntur tales portiones &sormae qua sunt in potentia ideae,&caulae indiuiduot um cum ad ph materie primae,sunt ali in primo motore.
95쪽
it Alii putat, , plato posuerit igeas sepa
r.itas dinodii quo impugnantur ab Aris. v alijs.fu Iabico tu sympotio platonis col , inhab ligit ideas nihil aliua esse, nisi rationes reruidiam si Naturali ii in ara mulli tigillatas. Deo quocunatim Ici oportet scire, antina Diudi duos habere or iacum. .lines: via quo ab omnium reru authore,
in me ito naisidi egregitur alteria, quo reditici illum. In primo quide tenebrosa,seu causo existitiin sine reditus ortiata, seu insidii adipiscitur.Iterti in re situ plures imagina digradus consequitur unus in, quo in illii reuertitur r&hie amoris dicitur origo, aptato ne in illo it.:.quo ab authois illo illusiatur. fit hic amoris pabulo dicitu Te tius eis quo illi inhaeret.Et hic amoris incedium. Quartus quo Deci plus appropinquat. Et hic amoris impetus Act' est.Quintus quo Deus vis gillator in illa eius ment omnium rerum naturalium formas ae- pingit:&hie omnium rerum naturali uperlectio dicitur. Vtiinus es , quo omnes illae ideae,rerumque si in ilitudines habent esse quietu, perseeium Et sic si Aus dicit. i. ornamuis,in quo amoris licitiislato posuit.' Secun sum ergo hanc intelligetiana,ides V nihil aliud sunt nisi rationes, rerum simi. . . titudines inanima mundi sotinatas: ut pei. illam omniurii rerum teneatnotiones 8c eassis ducere sciataesim autem anima hominis in quinto fuerit gradu,tationes omniurerum s bi depinguntur Veniens tame ad hominis corpus, mole ipsus corporis ob tunditur,&obnubiicitur, atque obliuisci tres postea situm scire lenituis ei estivi Aria Aristot. i. sto t. adducit contra Platonem.
post terit, et Alii tamen putant, , plato in Parmeni ε' de dei dei, sit loquutus,aesidea intellexerit quod iam uniuersale, non generi cum sed speeiticui nam specierum solum ponit ideas ut ipse indiuiduorum specierum stit,hil modii quo nos coeenum formamus lioniinure,vel uniuersale speciei,ab omnibus,cisse trahendo indiuiguis, quod non habet materiam neque habet locum,nem tempus ite di ideae. Atque eas plato pro ster duo ponebat: propter generatio. nem,&propter cognitionere. Propter generationem inquam)quia honio in in/itii duo erat ab illo homine per se,& cognoscebat etiam peream. oscitis se ira Arbereus Magn' in primo suae metaphyMisa est Al- seo, do idei loquens ait quod sint virtutes
I. P iidlai uin . enita, quia omnium est
artifex,& persee us, conuenientcr mundum formauit:&in. g. caelo quod est si LG-a .mamentum. 8 .posuit imagines: ut i corpio stella iit, quae dominatur scorpioni-Dias,&serpentibus, A seeutidum numerii omnium animalium posuit uellam dete minatam.1mb Hermes, de Mercurius Agyptii dicunt, quod quaelibet areua maris, etiam quantumcunque minutissima, habet sucitu propriam stellam in e inratione euius habet quod est. Sit prima coeli
' Id ex si ponantur ad sensum, quo impu- iae Estiat Aristo.platonein tanquain authore
opinionis est quid fictilium spenitus tuane.srobatur haec conclus1o ab Ariste .es actissime in locis citatis: cin. i. Ethi. cap. 6. Mis in si quidem date huiusmodi formas separ Rara. . tas a materia per se existentes, causas reruchiruptibilium nullum habet in resutidata mentui quia illae tale si dee vel essent a se, vel ab alio mon a se:quia solus Deuς est, qui hoc habet. Neque ab alio: quia maxime a Deo sed a Deo noti sunt creatae,nili sub nantiae spirituales, quales sunt angeli: de
ore nia corpora coelestia,&terrestria, sed non sunt de numero anget rum,nem ter testiuum tales idear ergo non sunt ponendae,&est fictilium asserere. Seeunda conclusio.Ideas ponere ad mo coae titidum quo eXIambico declaratu est, quod sint rationes rerum naturalium sigillata,
in aulina mungi,vans est,& ab omnipli sca diseiplina alienum patet.Ista: ponum a. i. 'tur talio quod mundus sit, qui rerum omnium &habeat notitiam &omnes producat: sed est vanum, es alienum a veritate, mundus sit animal quoqJam, habens vita&cognitionesti etiam a s de alienum,treundus iste visibilis sit eserum productor, ct author, cum Deum cognoscamus sectorem: sequitur ergo ideas non esse ponenda; in tali sensu: nisi per mundum intelligat ipsun, fac orem mundi,in quo ipse mundus antequam esset in sua natura,vita erat:
Concluso tertia. Idem ut ponuntur a contra. 3. Theologis in Deo vere latitur, quae sunt rationes in ipso Deo omnium, quae ab ip-s sunt,cum o inatissime operetur. Pa- s. iis p tet. Quia in quolibet artifice ordinate pro Osas, i cedente in arte oportet ponere in mete e iussormas, seu exemplaria reru agendaruab ipso . do M ad extra si a domo A est his es ad
96쪽
ad intra segDeugea ordinatissime procedens in suis operibus: ergo oportet in eo ponere huiusmodi praecognitiones, quas
r Aug*μ' ideas vocamus sic ponuntur a. B. Augus , in libr. 33. quaestion una viae sto. 6.&. a a. de ciuita capit. 26.4 cβος μ' η Conclusio quarta. Huiusmodi ideae in Deo postm nihil aliuὰ sunt quam ipsa ai
uina es entia, eminenter continens omnia,
ct omnium persectiones, prout ipsa imitabili, est ab alia,&alia creatura . Probatur. statio. 1deae sunt in Deo ponendae, quae sunt rationes gubernangorum, de illorum quae sunt ab eo emo vel sunt ipsa diuina essentia vel aliquid aliud a Deo sed non sunt aliquid aliud ab eo quia quicquid in Deo est,
ipse ii I et Deus est oportet ergo snt ipsa diuina essentia. s eundo. Secundo. Idem illae sunt ab aeternor quia ab aeterno sunt rerum cognitiones omnia ergo Deus ab aeterno cognosei 3c non in tempore accreuit scientia sed quod aeter num in Deo, Deus est ergo idem si e eonλderatκ oportet sint liuina essentia. couctu . s. Conclusio quinta. Probabile est Platonem idaeas posuisse separatas, ut eas coimce te et esse in diuitia mente, quam anima Milo. mundi dixit Probatur conclusio a multis
doctis,& sinctis qui in tali sensu assii cit Platonem loquutum. cti enim est verisimile tam diuinum philosophum vi vocant tantum hallucinatum, ut ideas diesret separatas extra ipsum Deum. Quis e, ni me redet nisi clarius iis, & apertissimi testimoniis 3 At quae ab eo citantur, quamuis obscura sint,oportet interpretentur in partem saniorem,s consormiore rationi: sed hoc quo A est dieere , huiusmodi ideas in mente diuina, est secundum rationem, E aliud est contra ipsa in ergo oportet in telligere Platonem dei daeis, ut intelligunt citati authores in principio speculatio
c., tu. serita conclusio. . Postie ideis iis gitii numente,quae sint velut citusaeNemplaris, agcausam formalem oportet reducere: Volumus in hac conelutione dicete, quod sidei tales fiat velut exemplar quo agam, ad quod Deus respiciat operan o , erunt Ratio. velut causa formalis. Patet Formalis causa Jη,p d. 3s, illa dicitur,qua agens agi de sibi assimilat
D ,it, .i passuula sed adeo in Deo est huiusmodi, O,s .,1 s no est aliud qdiuina persectio ab ipso Deotiio. i. o. . coiiderata,&a creatura imitabilis. Noemidhau dicimus ipsas creaturas cognitas, ut ros. 4. Oeam,&Gerson,&alij amrmant, sed ip- C l, H d Esam diuina ities etitiam imitabilem varie, a 3ε q. s. varijs creaturis. Alia eniis ratione condiis Dur. 3, 3 s.
est homo aliaequ',3 alia leo. Et ideae sunt f. aratione diuersae, quan uis sint ipsa diuina et Ah, b. hiantia. Et haec de idaeis quatum ad propoli p. q. g. tum spectatissimciat diuisse alia autem tu nostri, Theologicis Resolutionibus a idu
Ad primum,dictum est in hae ultima, ct Agathum 6. conclusone, quod igea eum si velut exemplar, ad sormalem reducitur causam,
ad modum quo in ereaturis si a tifex ha beat domum depictam: sicut & pieiores
faciunt ut iis respicientes ad exemplar propos ture,operentur,esset illa causa exeplaris Iad formalem tamen reducitur : Sper hoc, secundum illam sibi essis iti sinilena producit, quod est proprium sor in
iis cause. . Etiam patet solutio ad. 1. Narn poni mus ideas esse in Deo ipsam diuitiam essentiam,&non ut citati doctores volunt, creatura ipsa intellecta: quia Deus in operan doin cognoscendo j creatura videretue clependere: nani artise κ ab eκemplaribu pendet. Et quissem opinio praedi ha, quodissedi sint Aiuina essentia, est. D. Augustini D. istoss.
s de ciuitate Dei.capit. 2 2 S. i 1 .capit. 29.
&libr. 83 . qudistionum quae a. o. ubi di hic
I9ea est incommutabilis. Doctor Sub. in pri .sen .d. 3 6. putat om- statua. nia munesi etitia producta esse ab aetatuo in esse cognito,in mente diuina, per actum intellectus Hi uinii&in tali cognatio identia habere ei se secundum quid, scilicet,esse cognitum, Rhas creaturas se cognitas dieit ideas.1stam opinionem sequuntur imitti.Nos tamen die imus esse iuuinam essetitiam:vt imitabilem a creatura. De quo suo loco latius.
Ηie tamen est gubium t virum species Dubium. intelligibili, quia est qua intellectus co gnoscit debeat vocari idea . Respondetur s. Iuli, quod non debet didit dea quia licet sit principium cognitionis,lisi est terminus eiusduuia cognitio non termitiatur ad specie inligailiem cuius est species: Aspecies non iest terminus cosnitionis,sed verbum, seu conceptus,qui dicitur esse rei similitu tot viam quan/iu artis per speciem. quasti habet domus, ito format eoceptu, seu idoluuian mente non dicitur habere idear sed
97쪽
s.Thomas. primo habet quando format. De quo. s.
Thol.p.q. 1 f.artici r .a3. a .Et species dici tur communicare verbo mentali seu con
ceptui suam similitudinem. 4, in Aia Notet tameniaturus Theologus Petru
ter loquutu, qui dicit,silium,&Spieitu sanctum esse patris idean Non inqua conomenter hociquia idea solum ponitur,via ag extra operatio es se I illa Pliuina emanatio ad extra no est &no potest dici, U
esset emanatio extra sicut illa qua cre, uraru estati alijs tenet cuscoto,de alijs.
ta. Vtrum sortuna, casus& fatum, sint causae.
rumgenera,&ideas ipsas, causas,au formalem disimus reducendas, opero pretium est aesortuna,&casu di. sputare,an sint causae per se . Et videtur quod non. Argumst. PiimbNulla est fortuna:ergo nullo modo potest poni causa i quia quoA non est, non supponitis non solum non est , se inon est dabilis.patet,quia gentiles in lumine naturali)oquentes, fortunam dari nega Ahiust. bant.Et D.RAugust.in principio retractationum se retractat,quod nomine sortim fuerit usus. secundo. Praeterea. Si fortuna vel casus esset dabilis,maxime quando euenit aliquis essectus preter intentionem,& cognitione agetis sevi s quis eat in sorum causa salutangi a. . naicui ctibi iuuen at debitorem, derecta piat pecuniatu suasmat hoc non est praeter cognitionem,uequepraeter intentionem agentis ergo oon est fortuna, neque casus.primὁ . Non estpraeter intentione,
di cognitione ipsius Dei,qui estcausa unia
A i versalis iminediate causano,& cognosces, AG ηψ ' quia omnia nouithetiam antequam fiant. Neque respectu particularis causae , quia, est intentum ire tu rumius dere in
groso quo sequitur inuentio debitoris e uiesauri: ergo nullo modo ἡatur fortuna. . Tertio . Probo quod fatum non detur. et filo Ait enim D. Grego in homil .Epiphaniae. B.suv. Absit a cordis' fidelium,Vt satum aliquisseste dicant Ratione se. Fatum vel est ali.
qua causa agens praeter intentionem, ut fortuna aut est causa agens eX intentione.
Non primum:quia teste D. August. 3. de D. 141. . ciuitate Dei,fatum est ici quod praedi tum est ab aliqua prouiclentia. A fando dicitur
satum.si secundum detur,talis causa ceriata non nisi Deus est,qui in suo aeterno oriadinauit ea quae in rebus sutura sunt sed Deum satum appellar es: inconueniens, cum satum ex necessitate causans,abastrologis dicatu Deus tamentibere agit:ergo fatum non est dandum. In contrarium est Aristotel leui. 39. & inaso m
- pio solutione speculatisiis primo opo tet notare qui limportet nomen sortuna, dc easus, Ec in quo disserant,et maxime mdifitiitione constabit. Fortuna ab Aristotel. definitur tem 11. 3 tiarati
s Est causa esstiens per accidens in his, quae secundum Hopositum fiunt propter fine, ra
Ibi,eausa efficietis,ponitur tanquam genus:quia qui equi3 fortuna est, causa eff- ciens si oportet:non tamen quicquiΗ est causa efficiens,continuo dc fortuna erit. Per accurasto itur ad δifferentiam cauis saeper se: dc quia fortuna cum si causa efficiens,non tamenest ae per se qua sola unplieitei dieitur causa sed de per accidensi sed cum causa per accidens multis contingat modis,quia 3: est forana accident1lis, quae coniungitur causae per seivimusca in statuario:aut cum e iungitur effectui per se,ut remouengo prohibensi aut resiuedo corruptioni:ut qui amouet colunam, quae sustinet lapidem,est causa peraccidens caesus lapidi, 8 sal est causa praeseruationis carnium quia tollit humiditatem . Et dic, tur causa per acciAen quanδo non attiniagit effectum, sed aispositionein scut furor tyrannorum erat causa patientis martyrii: quia citin esset patientia necessaria, sebat tunc sortior ptiam est causa per accidens. quando dies inuehit thesaurum, que nointendebat. Et te hae causa per acci lens loquitur Arist.in definitione fortunae,3icendo.
98쪽
specula. s. De casu&fortuna. fr
cendo,esse eausam e scietem per accides. Dieit,iu his quae sunt secundum propositum, quia eum es proposito eat in foria, sequitur te per accidens, Acisortunaeue illi,qubd ὰebitorem inueniat. Ex proposito fodit agrum, inuenit thesaurum, quem non in ledebat ibi est fortuna. Quod oportet si propter finem potest intelligi, q, tali, actio apta si fieri propter finem. ibi raroque contingunt.1nsnuat, quod cum effectus quidam contingant semper: alii nequentem alij vero raro, sortuna non est in illi; quae semper. neque in illis quae frequente sed in illis quae toro . Non est semper, neque sequenter, quod quis fodiens in agro thesaurum inueniat, sed ra iissime contingit: obiss ibi fortuna est. CAsentit Aristote . platoni uicet hie minime distinguit, inter casum,& fortunam. Si ergo a des nitione fortunae se in oveas articulam, se eundum propositum, mane it integra ὀes nitio easus Et sic solet dici, quod easus reperitur in illis quae non agutex proposto,s ex intentione finis cogniti qualia sunt omnia infra ipsum homine.
In nomine tamen,qui agens est a proposito cognoscens snem, ioci ouendo se ads Tho. i. 2 suem , fortuna est . Habent se ista duo vi arnu 3, super tu es inserius quicquid fortuna est,&casus continuo et it sed non quie- quid ea sus est , continuo A fortuna erit, cum in brutis, de in animatis casus sit,in quibus tamen non habet fortuna locuta ut si lapis ratione grauitatis descen lens alic
ius caput conterat casus vocaturinam ca
su contigit, quod caden aliquis esset infra, quem percuteret,
Eu illis sunt manifesta illa quae a philosophis de foetuna dicuntur. Primo, quoadicatur occulta,& in manifesta , Squod non operetur secundum rationem e quia ex his quae raro contingunt, non possiimus certam re egere rationem. Dicitur in cicoro. sanare aera bruta, volubilisque ut Cicero libr. a.ad Herenni u refert Si uerunt insani, qui ea Deam fecerunt, ut resert Diuus D. August. Augustinus . tibi. 4. de Ciuitate capit.
Varis in. Et qui ilem inter antiquos variae sue rutς de fortuna opiniones Quigam sunt,qui pe nitus uegarunt sortunauti tum quia causa per accidens est:tum quia erat ignorat ut Ahistote.refert teX. 73. . Opin o. Alia fuit opinio in alio extremo , quae Desto eriti est,ut Aristote . text. 4 .rcfert, quae 9icebat omnia ἱ fortuna euelaire. Testia fuit opinio, quod fortuna erat 1 opstis ..prima causa omnium fortuitorum esse tuum, qui contingebant f sicut Deus est prima causa omnium effectuum per sei ct fortunam iaciebant Decii, ut ait D. Atigii v d usust. stin. de Civit. cap. is .Respondentes ergost. I .concluso.
Tam phys4ee, quam catholice loqueti. i. Conca tes nullus respectu Dei cst essectus a casu, ii ii, aut fortuna. srobatur, quia id secundum Arist. dicitur a fortuna,& casu, quod contingit de peraccissetis,& non suit intcntu, ncque praecognitum ab tigentei sed nihil contingit in mundo, uoti non sit cognicii ei lii. a Deo, de quod Don sit prauit m ab eo: e go respei tu eius nihil potest esse a fortuna. Vnde Aristot. a. libri magnorum inopallii Atistoriecipit. 8 . ait. 1bi minus ae 1 ortuna,vbi magis de intellet huin e contra Vbi magis de fortuna miti is de intellectu: sed in Deo omia Ad Heb. . nia sunt intellectus, cum Omnia fiat nil da,&: perta coram oculis eius, ct omnia actu intelligat,pra terita, praesentia,&situra: sequitur Q respectu eius nulla si sortuna.
si Dixi tam physice, quam catholice so
quelago, quia sicut ex lunaitie naturali probatur, primam causam, uam Deum dici Dius,intelligenten, omnia: es probatur lumine reuelato e X fuera seriptura in multis locis: cum ipse omnium habeat prouidentiam,&gubernatione ira, ut solium arbraris non moueatur sine diuina voluntate . Et Matth. io.
duo passeres qui Aipondio venduntur, non fiant in obliuione apud Deum: & omnes pili capitis sunt numerati ab eo: quomodo poterit aliquid eos tingere sortuito respe- Elii ipsius Dei3Et ratione probari potest. Si Ratio aliquid posset a fortuna respectu Dei contingere,maxime esset ut in eNemplo dic bamus. Si quis sodietido agrum thesauris vide ait inueniret quem ignorabat ibi esse sed hoe estu quolib. Don potest esse respeetu Dei quia si respe . hi a.
Elii eius esse ergo ipse ignorabat ibi abse5ditum thesaurunt, Signorabat a fodientu inueniendum sed hoc non solum repugnans fidei est,se 3 etiam physicae diseipli-
. me: ergo absolute dicendum, nihil contingere a cas vel sortuna respemi Dei.
- Et qui lem Plato in lina o Dei prouidentiam fatetur licet diues o moclo quam sisses tenet catholica, quippe triplicem illa
iaciat, unam,rerum comatiumum: dc hanc
99쪽
Deo opisci tribuit, neutiga clieitur rerum inus communium, quam dijs iunioris,'
tribuit id es intolligetitiis est estibus: quarum virtus interris se se inlaudi tertia daemonibus Q at: qui partem hanc inferiorum undi administient.Sie de flutone sentit
Pluta lius,in suo de placiti, philosophorum quem sequitur Iabelus,Proeliis,ac cste i Platonici stoicorum infatuita, seclusis eneca. est quam etiam stoiens sesera inlibio de prouidentia damnat. Et Cieero in libro de
natura Deorum: Aristo t. tamen aperte de Dei prout lentia solum in libro. 1 1. ita et
physicae mentionem fecit: quam ad lune globum diit axat, dieit attingere: a csteris inferioribus rebus excludit. Uerum neq; hicnec Plato,veritatem attigerunt: omnia quidem tela ante tacto eloquio a te expectant ut ile, illis escam in tempore. Sc.
est apertissime apti l Matth.Chiistus redeptor noster nonne guo passeres, asse usneunt di unus ex illis non cadit in terra, sine patre vestro,v estri enim capilli capitis, Corella. omnes numerati sunt. .
Deu 1 tiri eri ai Ex hoc sequit improprie loqui illos,quietinaei ereat dicunt, Deucontingenter agere, aut cotingenter creare: quia cotingenteriti est in rigore vocabuli, et fortuito,sin deterstinate agere: seg Des no fortuitora in determinate agiti feci qui sic loquuntur chtingenter, ide intelligunt, et libere, seu no necessiario... moerus, si secundo conchi. Sicut fatuum est nega re aliquo a sortiana,& casu respectu p articularis cause cotingere, sic est falsu asser reola a fortuna es; f .ec habet duas par - tes prima dicit,*sortuna no est nefacta,&Milo p p -stultu uetare. patet.Id est stultu negare, experientia constat,ssentibus perei pitu sed in rebus huna anis eL perimur , qaliqua cotingui vel rarὁ:Jc prater in tetionem ut Adielido agrum,inuenire thesaurum,uel eundo in forum inuenire debitorem ergo stultum est negare sortunam. Ratio λ p secuti ita suis, quod sit salsum, omnia a sortuna cotingere,patet.Illa que cotingui iuxta ordine causuli ordinata in secuti dui intenta sunt, non sunt asortuna se s ut in plurimum omnia euentiunt, secunQum qiunt intcnta, isc praeordinataret etiam ex perientia eonstat: ergo sequitur,quod non nici a fortuna eueniunt. s.c., sit. 'l Tertia colu mi es pectu illorum quae raro contingui, fortuna cutio iit simpliciter
caus ea in per accidens, iliae ab illa quae per se est,solii ratione dissert.Prima pars,
s itutia sit illoru quae contingui iraro, pa- ptatio.p. p.
t et ex supradiehis: a nem inuenit in illis, semper sunt in uaribilia, neque ita illis, qu.ufreque ter ii ut,&quae ut in plurima sunt, sed eo tingui in his quae raro, ut dictu est. sed q, sit causa patet qa re vera fossio ea usa eis inuente di aut si sed uo simpliciter, Ono est de pes semu si ei let de per se ubicu messet sos, io,esset,&thesauri inuetio:at non se est,imo rarissime cotingit ergo non est causa per se, sed per accides, qa no est per se ordinata sessio ad thesaurum ueniendum.' Quod a causa her se solum ratione dii- Rallo. ,.3. erat,bybat. Si fossio esset in tela ad imientedii thesauri cognitum,ibi est diceretur fossa o causa perser sed eo de modo se habet sosso ait thecauium,qii est ignoratum quod ibi sit thesaurus, sicut si esset cognitu: ergo quo Ididatur de per acci lens, quado ignoratur,&de per se quadra cognoscit, solum est diseeentia per operati viii intellesi'.
'I Quarta conclusio. Fortuna cili sit causa . . cans Lreducitur a s causam efficientesimiliter 2 casus. H. ec conclus est Arist. t. 63. Cuius ratiotiem ibi adducit: quia fortuna, dccasus non est nisi in his quae agunt propter fine: a agere propter finem est proprium ea a se esticientis ergo casus,& fortuna ad efficientem causam Meducuntur.
's Praeterea. Quod si a casu,& fortuna est a. allo. effectus ergo alicuius cause effectu, sed
non materialis, neque sor natis, neques nalis ergo erit efficientis. 'I Verum est tam cti et petrus Pom. co- ee sit casus ch sortuna in omni genere causarum eq, aliter defendit Arisbe a s id Boetius in lib. s de cons la .iii causi materiali,
, t si sutor intendit incidere vestem,& corrosam inuenit a itieci:& si pie hos, io ten it pingere Petri und&depingit paulum. Et
in causa formali:& si vadat Roma,ut me ces vendat,& fiat episeop aste si in causii si nati, tamen dicta in conclusione manet vera quia haec omnia ad causam e ciente
reducunt ui quia in quo chique genere cau sese et unci sit eu essciente concurrit, cau-
si vel materiali vel formalis, Vel filiasis. η Quinta conelusio. Non est repugnans s.conesu. : fidei catholicie neque physi eae disciplime dare aliquos honaines fortunatos a nati
rain alios male fortunatos. Haec conclu- Seotus
si, esst dotiosi, sub in quolibet. . proba Ratio. tur: a videri', inexperimur aliquos homi
100쪽
nes semper esse aὰ virtutem in sinatos,&pronos tam secundum opera quam secundum a ius interiores, Salios ec tra, semper esse quasi in continua cogitatione malorum, se rerum inlaonestae uiti. Primi videtur esse belle sortunati,& secundi male sortunati.Quo I hoe non si contra fidem, patet: quia per hoc non tollitur libertas arbitatrij,cum seriptum sit sub te erit appetitus senes. 3, tuus es tu dominaberis illius. Et illud saries πψ pieri; dominabitur astris Et quod non siteontras hysicam disciplinam, patet: quia potest euenire ex complexione bona, uel Daala,&ex naturali organorum dispositione: sicut per naturam quidam magis apti 1. se ani- sunt iascientiam,alij inepti adeantie ego sima.tex. it. militer ad virtutem,vel ad vitia eκ complexione naturali qui sum bene fortunati, alij male se ut quidam sortes in corpore,& sa natiui ratu debiles, & nimium infirmativi Quo uis hos esse bene, vel male fortuatos, a
natura possit euenire ev aliqua exteriori' caustantus mouent vel suggerente bona, vel mala: tainen non videtur nefandum,
quod esperientia probatum est. Si eigo homini bene succedat ex causis particula- 1 ibus naturalibus praeter finem intentum; talis me, ito bene fortunatus dicitur, respectu illius causet,licet non respe Au Dei omnia cognoscentis.
s. Conςlu, sokia conclusio Licet satum non detur, ad sensum quem astrologi iudicitari praetediunt, ut es eo stellatione huic necessarios Ti,,p-p- prosperitas,dcilli veniat aduersitas: datur tamen conceditur a catholiei g, ut dicit ordinem causarum praeordinasum, es praeseitum a Deo. a. Opin, an eupho debita intesti entia oportet eoias de
suisse opinionem de fato,ut crederent ordinem esse naturalium causarum ineuitabilem, qui eX necessitate operaretur: utquὀd
iste hac die Ocisto modo esset mortitus. Et quod futurus sit diues,vel pauper, fortunatus, vel insortunatus esset a lato ineuitabitiliter .Haec suit Stoicorum sentetis. De quo celatu, Gellius in suis noctibus Atticis Itbr. 6. a. a.
rosςςa, Et Seriecti Stoicusa ib. a. naturalium quiestionuiti. p. 3 6. dicit. Fatum eNistimo necessitatem rerum omnium; actionumque quam nulla vis rumpet: quan uis in subsoquentibus Seneca Chiistiane de fato videa' Opin. hst tur loqui.
cicito. qu Cicero in libris de natura Deorunt hanc resutaret stulta inde fatu opinionem in- negauites lit in aliam amentiam, ut negaret Deum De uua pr*esse futurorum praenium: Vt B. Augui s. tu inde Ciuitate.capo. refert. Nam diccbat. Cicero. si Deus futurorum praescius est, eo modo necessario euenient, quo ab eo sunt praeseita & nullus poterit euitare niata praestata. INos tamen medium tenentes , ponimus condusionena supra die cim,& ut exilem a vitemus, fatu ponim', ut ponit B. August. D. August. in loco citato,' colligitur es Boetio . . de Boetius. consolat.De quo eleganter s. Thora p.p. D. I hom.
'prima pars conclusi. quo non de tu e sa Ratio .p. p. tum t dixerunt Stoici,& iudiei ii ij astrologi, patet.Quia sequeretur, quoa tolleretur libertas aebiti ij: sed hoceu hereticum, S contra physicam liseiplinam, ut in. lib. s. Th. p. 7 3.de anima probrabitur: ergo nullo Modo q s 3
satum est ponendum ut illi dicebat. Patet. Nisi verbi gratia)sit praeuisuin, qu bilin trus debeat Christum negare,&Iudas tr deerist paulus christi os persequi, non
poterat,non esse, sed nece sarib ita erat ex fato euenturum erg0isi ista fati ea te no peccabant, quia euitareno poterant: nam Aihi, hyri
qui Aixerit Deum i Lecipere impossibile, anathemasti se liui poterant ina evitore,
quae secundum ordine in causaeum futura eranti ergo non necessario fato eueniebat
Aetitiam in cauendis futuris, dc praeueniendi, euentibus est stultuam sed fatum p ne
te scut illi potne sano est e rebus humanis ista tollere. Patet qui a s neeefatig ista suis
tuta sic euenient, Lustia est consiliu in- .anis erit pruderatia, de omnis. hominu prouidentia. t i. secunda parsicqnclusonis, quod fatum, Ratio. ε .e via catholicis ponitur, sit danaima,proba batur, quia debet eo ac ecli ordo causorum. naturalium a Deo praeuisus circa ista infe
1iora, qui deficere potest, θ: iuuina pendent libella ter sed hoc est satum, vi 4κiiuus ergo satum ut catholici ponunt est
Seeun b. si satum non esset cocedendu, hii, Hi imaesi me quia ponendo Dei praescientiam , .sisti in causis effect nepς Cadio ectnt suciaturi: sed non ob hoc Patet: quia dat' a Deo
sint omnia prae uisa, ct causae dicantur' relliatae ad suos effectus, rebus is arullam imponit necessita eni, neque mutat erum