장음표시 사용
201쪽
Epicurus. Quamobrem Lactantius, lib. de Opificio Dei, etsi alia ratione atomorum utorii in libro tertio dicebamus, mutuam adhaesionem, pro rerum generatione, com plexionern rit ille, ex Epicuro, imaginatus; dicit nihilominus demsere de Epicuro; quod alias de mi, docte dicebat Arist. animalia uidelicet nullo diuina mentis artificio, sed fortuito esse nata. Di in principio mundi', alias quasdam innumerabiles animantes, miranda sipecie Tmagnitudi fuisse natas; sed eas permanere non potuisse, quod illis aut sita mendi cibi facultas, aui exeundi nerandique ratio defecisset. Et pauci interpositis Adiecit, inquit Lactantius, aliud deliramen tum superiori congruens. Dixit enim neque oculoS ad uidendum esse natos; neque aures ad audiendum; neque pedes ad ambulandum; quoniam membra haec priu nata sunt; quam esse tuta c. sus uidendi. audiendi. ambulandi sed horum omnia officia ex natis, extitisse. Sed redeo unde deciderat oratio hoc igitur modo Diodori placitum repellere potest Epicurus minima uesine praecedente causia mutatione introducta, maximam se fati, immutabilem Que necessiit ilomtollere potuit arbitrari. I. TER praeterea modo Diodori placitum, rerum, earentuumque omnium ineuitabilem necessitatem Epicurus refellebat. Quoniam ut ipse ait in enunciationibus contradictoriis de itempore futuro, ut in istis, relinquetur in Lemno insula Philoctetes. Non relinquetur in omno intula Philoctetes nec ueritas, nec falsitas inest. Et nanque disiunctiones ex contrariis ueras esse existimauit, sicuti est propositio ista, Aut fauciabitur, aut non sauciabitur Philoctetes neutrutamen eorum quae in huiusicemodi nunciationibus nunciatum est, uerum, uel falsum esse idem Lpicurus est arbitratus ex quo ruris sequitur; non cunc quae eueniant, de necessitate euenire argumentum g tu illud Diodori ex contradicentibus propositionibus, facillime tollebat EPIcurta S. Cum argu IS, craSaut meteS,aut non metes, necesse est alterum. Respondet. Quod si Propositio illa, cras aut metes aut non metes uera sit assumptum tamen uidelicet, necesse est alterum, talium est quoniam illorum enunciatorum cum suturo tempore constet utrunciae neci uerum neque falsum est ullum illud nanque cras metes, aut illud cras non metes, neque uerum neque falsum est. 1 LMm,
RVMENIMVER aduersus motum illum Epicuri minimum, quem sine causa fieri ille dicebat, Plotinus ut in superioribus uidimus insiurrexit, quoniam si admittatur, animam libertate priuat, quam nihilominus liberam Epicurus statuerat Cicero etiam in libro de Fato aduersus eundem Physici induit omnes occlamant. Quoniam nec sibi, nec Physicorum scholae Epicurum constare certum est. Sequitur enim, si quidpiam sine causia fiat, de nihilo posse aliquid fieri: quod nec ipsi mei, nec cuiquam Physico unquam placuisse constat Ouomodo autem id sequatur, non declarauit Cicero Fortalisis ex eo, quoniam si e nuda ra
. Fi 'ult etiam in t i prae existente poterit recipi cum materia, mum:
tum ab suciente, ea ratione recipiat qua ens in potentia ei tes ciens uero ea ration effici,t
quaestens actu quod si id quod actus est, admotum non de necessitate requiratu: one Nu Illud, quod potensia est, ad eundem requiri uidebitur Ex nihilo igitur
minue nihilo,ortum ducerent siti stilla. 5 , Oniam ii poterit.
P R illud etia in quo deis tradicentib defuturo propositionib. idem Epicurus asseruit: post uidelicet utras' simul contradictorias nec eras,nec fassi admirabilem licentia, miserabilem inscitiam disserendi .si. n. alid uiciti V uri sit '
nec falsum est, certe id uerum non est i quod autem uerum tibi est aut quod falsum non est, qui potest non tesum esse '
radicentibus sibiq; inuicem pugnanti
Positionum earum, quae sibi in uicem contradicant, uera non est non Ahon n
falsa similiter si non est falsa; impossibile est, ut non sit uera item civi '
Propositioneque uera sit, neque falsa; ut utinam essem eruditus o
sus, quam In principio libri priorum sumat Arist. scilicet pro ipsi, olbei et:
SECUNsa fiant, cur naribus notitie uni isto UPΤ- ut incerent anima eiu simodi quod naribus potius audiret, odoraretur oculis, auribuScerneret. Si enim primordia nullum genus
202쪽
D DIVINA PRAES C. AD MAI DIODORI. 91
mira relinquunt oportuit iusmodi quotidie monstra generari , in quibus A posiζ 0m m usii, tau diuersus existeret; cibi uero uniuer a genora , membrorum p P uitii butos ifestum est, nihilo uiuueruinc mora Bς' - temere fiat, fit igitur quodlibet rat ORQq
st ouem Di iacitum per introductionem motus facti sine causa ucr
Ad eandem Diodori rationem ex Chrysippo, respondetur Et Chrysippi responso, 'μ -' Ci elone, Aristotele reiicitur . . P.
M veippes Stoicorum somniorunes dicebat Cicero uaserrimus interpres em Zeno nunquam Chrysippum, sed Cesippum uocitabat quamus 'meuit uulem neceSsitatem, in rebus cunctis, quantum poterat, tueretur: in re Has induam cunctis, pr.eterquam in motibus uoluntatis, quos uoluntati mO.' ' ' necessiitate, liberos exiitimabat: si in uerbis parumsibi constans batur in eas difficultates, ut in motibus etiam uoluntatis, necessitatem
Tripi cinfirmetinuitus: argum et tum tamen Diodori dissoluere conatus it.
uam deerit Epicurus conatus quidem est illud Oluere qRO sed longe alio modQdiβψ' 'μ' - . id est eius ouod oues bile dicituri ut cap ' ille minime sentit secus autem ab Epicuro disio intiquo iusius, he uehementer dissentit . N Iu
eti m hilusulis est aula; i in mari Fabiu tali caulem euus a naturalis non es non sequitur,ut
non moria; r,y' in omnibus, simpliciterualem Pro in coro P m'ris' ' et quidem modo, Si quis natu βςst
dx Mnatus est quis oriente canicula; incepta onor Quaero enim si Chaldaei ita loquantur, cur Medici cur Geometrae,cur Idcm relicui facere non poliunt medicus in primis, quod erit persipectum in arte, non ita proponet i tam mouentur, is habet febrem sed potius illo modo Non huic uenae sic mouenturi, sebrem is non habet. Itemm Geometres non ita dicet, si in siphaera maximi orbeant, meu, ter se diuiduntur sed potius illo modo, Non&sunt in sphaera imi Tr inter se diuiduntur inii est, quod non postsi isto modo ex connexo transferri ad coniunctionum negationem n. --: C in ro isto, ADDE quod cum multa sint easdem res enunciandi genera, nullum est, inquit acer ut Chrysippi distortius. Orm L . I a uorsus Chrysippum est Aristoteles , quoniam lib. primo Priorum cap. XoI. sinu tribus, dat modos Vllogi lini hippothetici, inter quos primus est condicioliau ao: sertio cantecedentis, ad assertionem consequentis exemplum, si dixero Socrate et nomo ergo incra cst animal, d modus iste nullus erit, si Chrysippi enunciationem equamur . V plura ui ter cupiat, te at librum CiceroniS de Fato. . ARISTOTELES pr crea aduersus Epicurum, sectione secunda de Interpretationem tionibus contradictoriis alteram partem ueram semper esse, alteram alsiam, ostendit. Et nocpraesertiminiis, quae trinpore proesenti uel prauerat constant. Atm HS quae tuturi tempori sunt; unam quidem contradictionis partem ueram esse, uel fore, alteram uero similiter a iam, ultro concedit; neutram tamen, quod Diodori,4 Stoicorum sententiae it cum ex toto uiol bello, tum ex lib. de Fato,& ex cap. 11 libri primi Naturalium quaest.Alexandri; interessi apertissime resta ratur praeterquam in materia, ita loquuntur Logici necetiaria, uel impo
203쪽
li certe' determinate ueram, uti falsiam esse, uel fore permittit. Quapropter contra si quaecunque par euenerit; uel contingenter tantum uel etiam temere , fortuito ineuitabili necesseitate, illam euenisse, defendit. Quae quidem Aristoteli dieta ita seli eorum aliqua Epicuri, qui cuncta temere euenire contendit, nonnulla Choesinni oti prae te motum uoluntatis ineuitabili necessitate euenire est arbitratus, propositi 'ciandi distortum modum inuenit; omnia uero Diodori, citoicorum communi sent 'pugnent. Quam rem ut aliquant melius intelligamus; ad argumentum Diodori, dicitur, disseruerimus Opinionesque Pirilosophantium uarias, de possibili recitauerimu
Recitantur plures opiniones . . , ιοῦ, hoc est de eo quod possibilo
CIENDI Itur est; quod de ipso possibili, plures extiterunt, in scholis Philo sophorum, 'iniones. Quidam silerunt; qui diffinientes ipsium olf orire subiecte. quae possibilis dicitur, temporis uel modi, uel laturi O is tantum uirtuti S potentiae rationem habuerunt Elliptail illud esse dixerunt quod in esse positum,nullam inseri pugnantia, si e conisadi Eo en' ho est dictu, quod ab aliqua potentia ut ab illa salieni, quae 1iafinita est
ALI contra non ad uirtutem agentis, sed ad subiectura me V .s '' i a Ioanne Gram.&ante Ioannem, ab Alexandi' b 'de coluingenti altera de messe dis fit Aristo te maduersu Pelagianos. ante lue Hieronymum a d. r. he 'DyQΠςm utrique ascripserunt ualde propterea tu thae ut bi, h Vpp t in Q h*0ς opi- Diodoro de quare paulo post ad uel atus est Ch -- tib primo ii naturalium ut, ii qV Qqujsuit Alexander ut
non euvniant multa tamen, quae non euentuti di isti 'ςμφλd ym O OS ueniant uel Rptitudinem, quantum ad attinet inussi ii , , quae nancinnatam
3d, quod tantum est atoue, i, ' VVς tis ratione qua non osse potest, sed
204쪽
ui et in lib. quaest naturalium, uul in imposita, mascripta. Io, posSibile ipsum metiuntur,&termio in Etlti rursus bipartiti sunt. Quidam enim, ut Diodorus, tempore praesenti uel suturo ne-eessitatem etiam absolutam siue ineuitabilem, in ratione posisibilis annecti uoluit; ita ut illud irimiti iud Diodorum, Meos, qui illum sectantur, possibile dicatur quod uel nunc cst uel inseris .ium altem omnino niturum est. Date emplum Alex me Corinthi esse, iuxta Diodora opi
sibile es sit uel Corinthi nunc sim uel saltem Corinthi liturus aliquando prorius
sim duod si Corinthi neque nunc simincq sim aliquando suturus nec me Corinthi csse erat pol sibile ut omnino in ratione possibilis, necessitatis ratio absolute&simpliciter sit annexa: si tamen quod reuera possibile est. quod absolutc implicite est necessarium, annecti in tu compos sui it non potius uerum sit illud quod in quaestionibus naturalibus probati it Alex uidelicet, alio lilii, qui fatum id est seriem causarum pol unt unde cuncta de nccessitate eueniant,&possibilis. contingentis naturam euertant. Haec opinio ab Alexan Stoicis ascribitur: tum
in lib. de fato, tum in quaest. naturalibus, abeo, accrrime,&doctissit me refutatur.
ARi T. qui Aristotelem sequuntur, e materiae aptitudine, quae ad opposita est, ea ratione qua ad opposita eli, postibilis naturam astum p scrunt: cum quadam relatione ad cfficienternea :m ob eam rem possibile ipsum in plura genera partiti sunt, Maliquod possibile, ualiter,
gari permiserunt Peripatet iasenti, cum quadam euentus cet titudine, determilaatione futuro uero nulla prorsus cum certitudine,&determinatione: de suturis nanque contingentibus nullam esse ueritatis certitudineuitabilis necessitas est, scd euitabili. cum conditione. Nam possibile, quod cum temporc praesenti coniunxerunt peripatetici, duplicem e conditione, cum nece sistrate habere connexioneni ipsemet Arist. asseruit longe tamen utranque ab ea ut diximus diti ercam qua possierunt Diodorus,&Stoici. Vna ut ipse ni et Arist. secunda sectione libri Perihermenia scriptum reliquit , id quatenus omne quod est, quando est, necessarium est esse Altera est ι quatenus omne, quod necessarium est este, est etiam possibile esse quia si quod necessarium est esse, non cisci possibile esse, cli et igitur impossibile esse quod absiurdissimum esse constat. Et quamuis haec polletior annexio, magis dici posset annexio necessarii cum possibili, quani possibilis cum necessario; Quia Minen annexio eli rutatio relatio autem mutua est, quod relativa ad conuertentiam dicantur, ideo non solum illam esse annexionem necessarii cum possibili, sed etiam possibilis cum necessario, dicere, nihil prohibet. Et huius in odi possibilis cum necessitate annexionem, anneXionem perconsequentiam appellare possumus. omnino enim ut quarta sectione lib. Perihermeniae docuit Α-rist. ad necesse esse, sequitur possibile esse illam uero iaccessitati Sannexionem, quald, quod possibilς est, dum est, necesse est ei se, ali nexio ex suppositione communiter appellatur. Lltraquc uero
anne X io, Me conditione Me suppositione. per consequentiam dici potest. ILLUD OLibile, quod cum futuro tempore coniungitur, ad doctrinam Aristotelis, bisa viain siubdiuidi potest. Uno modo,quatenus quoddam quidem dicitur possibile, tui non est quibdem, potest autem esse sed cum dicimus, potest esse, intelligimus, quod sicut potest esse, ita po- est non esse; consideratur tamen ut potest else, ut me currere. Et hoc proprie lib. primo Priorii, cap XII ab ipso Aristotele contingens appellatur. Quoddam uel bio Sibile dicitur; quia est quidem sed potest non esses sed cum posse non esse dicimuS, uolumus dicere, quod sicut potest non esse, ita potisse; consideratur tame ut potest non esse ut me scribere; considerando sane actum eum scribendi, quatenus non esse potest. Et hoc proprie appellatur ab eodem, possibile. ALTERO Odo rursus possibile illud, quod lutino tempore metitur, ita potes diuidi; ut di camus, quoddam e se possibile, quoniam non est quidem potest autem in futuru elle; quoddam uero quoniam est, potest autem in futurum non esse. Quod autem non est,& potest esse,&quod est, potest non esse, est duplex; quoddam quod sicut potest esse, ita potest non esse, sicut non esse, ita contra se potest ut siue erit, siue non erit contingenter erit,aut non erit quoddam ς' ro, quod ex necessitate physice loquendo b ineuitabiliter statutis eiraporibus ita potest esse quod nonpo est non esse, contra ita potest non esse, ut esse nequeat. Horum pol Sibilium di
205쪽
uersitatis ratio illa est.Quoniam illa, quae non fiunt, possunt esse,uel contra quae sunt,& possunt Elion esse, duplicia sunt. Nempe quaedam sint, qua sui futuri esse,uel non esste,causam necessariam&ineuitabilem habent, sic iit est Luna Eclipsis, Solis ortu Scrastinus, Veris aestatis aduentu, uel recessus etiam post aduentum, huiusmodi multa. Quaeidam uero sunt,quae sui futuri esse'
uel non esse, causam nullam ineuitabilem, aut necessariam: sed contingentem tantum, uel etiam temerariam habent; priora illa,& si inter postibilia connumerari possitim quod omne ut paulo ante dicebamus quod necessarium est esse, uel non esse, sore, uel non fore,sit etiam possibile esse uel non esse, sere, uel non fore dicuntur tamen improprie possit bilia, proprie autem necessaria siue potius ineuitabilia. Et a GraeciS ut lib. quinto de Partibus animalium cap. v i. Min immentariis de Generatione Corruptione,&intractatu de Diuinatione persomnium, &alibi nota uit Aristoteles. ἰαμινα vocitantur,ista uero tantum posteriora, quae sui si ituri esse, nullam cauasam necessariam habent, inter possibilia contingentia sunt proprie, secundum Aristotelem
censenda, a Graecis appellantur με ωντα. Futura iterum, ιυταραλλωντα, tum in duas tum
in tres partes diuidi possunt. in tres quidem, ut eorum quae polsibilia appelli tantur; quaedam ut in pluribus,quaedam ut in paucioribus,alia, ut ex aequo posiSibilia dicantur. In duas uero quate nus posisibilium quaedam a materia, Sabagente per inclinationem,&propensionem suae natu Frae eueniunt: quaedam uero ab agente ex electione, marbitrio, utraque duplicia sunt quoniaa3ens aliquando finem, quem intendit assequitur, aliquando non si assequitur, fit postibile tantatum, si non assequitur, Ut agens per natura inclinationem, fit postibile, quod casus dicitur si cst agens per electionem, fit possibile quod fortuna appellatur. Sed de possibili hactenus.
Ad argumentum Diodori peripatetice respondetur. C p. v.
v I MN plures opiniones, insuper plures modos eius, quod possibile dicitur, nunc Arist. summi sine controuersia Philosophi doctrina sequuti, Minodos singulos breuibus examinabimus Nargumentum Diodori dissolvemus. Primus modus fusius sumpsit possibile; quam ad disputationem nostram sit opus.
amplectitur enim etiam ii reuitabilis necessarii naturam. Non enim contradictionem includit, immo uero maxime consentaneum est, uti possibile sit illud esse, quod ineuitabili necessitate est. Mo Dus secundus contra arctius nomine possibilis utitur. nam et si ab aptitudine materia i ut librosecundo declaratum fuit J id quod possibile dicitur, reuera ortum ducit; sunt tamen inter possibilia nonnulla, qua agentium impotentiae ascribuntur magis,quam materia aptitudini,
ut sunt temeritates,&monstra Caeterum fatis adueritatem accederet modus, nisi auctores ut
illum ipsium euertist ent, ponentes,id quod non fit, esse prohibitum fieri, non posse item fieri, quod fieri prohibitum est. Unde sequitur, ut id, quod minime fit, sit impossibile fieri, impossi bile igitur non autem possibile illud appellandum est, quod nunquam fiet. T EI TI aut necessitate magis, quam posisibilitatem significat necessitatem, inquam, ex supposito, quoniam omne quod est, quando est, necesse est esse; aut imperfecte admodum posti
Q AIT Ws necessi itatem absiolutam Mineuitabilem indicat, ut destruat, ac euertat id, quod postibile dicitur, non autem definiat aut declaret. Vniuerti igitur hii quatuor modi inepte ad modum id quod possibile dicitur declararunt; nonnulli etiam illud euerterunt. Superest modus quintus, ut id, quod posisibile dicimus, penes Aristotelis sententiam metiamur: illa uere proprie censeantur a nobis possibilia: quae tum per aptitudinem materiar, tum per relationem ad agentem causam,&esse possunt&non esse; ita ut ineuitabilem, aut necessariam causam non habeant sed contingentem tantum, uel etiam incertam, temerariam Lut ανώτια potius & ne causa ut uisius est aliquando dicere Alexander, de temerario euentu)esse dicantur, quam ex cause necessaria. ineuitabili. Cum igitur ea, quae hoc modo posisibilia sitiit:. quae ξψobjaproprie nuncupantur, ante euentum, non habeant sui euentuS necessariam, aliquando etiam emtam, determinatam causam, talem, quae ab intercurrentibus caeteris causis impediri non
postit, sed contingentem, aut etiam temerariam. fortuitam, Madmodum inualidam; nulla propterea, secundum doctrinam Aristotelis, in huiuscemodi suturis postibilibus pars contradictionis est, qua certe, deterni inate uera, uel falsa censeri possit. Sed quaelibet uera indifferenter, uel falsia esis e potest.. M arguis Duarum contradicentium propositionu una,de necessitate uera est, altera salsa. DICENDU Μ, quodlia illis propositionibu S, quae futuri temporis sunt,&in materia necessaria, uel etiam impossibili, necessee est quidem alteram definite ueram esse,&alteram falsam , ita ut pars illa, illa propositio, qua uera est,falsa esse non possit,4 contra, quae falsa est, uera scri
206쪽
DE DIVINA PRAES C. AD RAT DIODORI. ,
. C, i, iri ita siti' a cuin uera esse possit. ' iterum arguis. Cras uel metes, uel non metes, ne ege est enim alterum. Si metes non metes i litam non mete, scd omnino metes. Similiter si non metes, non forsitanonori , solli tam meteS scd Omnino non metes tollitur igitur id, quod dicitur sol an isse
s ' Dictium, per ea qui a nobis de ipsio ossibili, hactenus dicta suere Ne
se est nempe alterum sed ut paulo ante dicebamus cum disiunctione aut hoc, aut illud; cum determinatione uelo huius, uel illiu , neutrum. Cum prosequeris, cras si metes non Qrsitan
mi si contingenter meteS. poteris non metere: si ineuitabili necessitate petis principium, uiso: tibi id ultro concedi; de quo est controuersia: quod tibi erat probandum. Curi rursus altero sumpto exemplo argui S. Morietur noctu in cubiculo suo Scipio, ut oro et u propositio, est necessaria quoniam id sore enunciat, quod uerum est fore; cuius ueritatem et en iis rei probauit ponas enim nunquam euenturum esse . non euenisse quod nunciar,propositio erit falsa, nedum neccswaria. Dic NDv quod ab eo, quod res est, uel non est, oratio dicitur uera, uel falsis,&pro ratione modi essendi ipsius rei,dici potest etiam necessaria. uel contingens, possibilis, uel impos ibilis. Res autem etiam contingens,&possibilis,& si ea in 'onesit necessaria ut libro octauo cap. ultimo fusius declarabitur qua in praeteritum transiti erit; antequam tamen res, qua sutura clauia ciatur, euenerit, nisi causas necessiarias inrallibiles,atq; ita evitabiles habeat potest 'uenire, Enos euenire, tunc prirpositio neq; uera determinate, neq; falsa esse potest, quando rem continoenter si turam enunciat, sicut est illa, Morietur noctu, &c. falsum igitur omnino est, quod ante euentum uerit uera Nam ante rei eventum, neque uera, neque falsa erat. Si di Xeris rei euentus probauit propositionem semper fuisse e in praeterito ueram. Resipondebo, falsum est sed probrari tantum quod in pol terum temper erit vera. hoc est, illi temporibus, quibus uos Stoici, neq; neces ariam, neq; ueram illam e sis arbitramini Euentus enim rei, qui euentus omnino contingetas suit, caulas mortis Scipioni S, noctu, Min suo cubiculo, ut, praetuisse neces artas, C, me uitabiles non iacit, aut demori strat, quemadmodum oportebat: ad hoc, quod propositio illa a late euentum, esstet determinate &absq; dubitatione vera. AD Astrologorum exemplum de Fabio. Si natus est oriente canicula,non morietur in mari; igitur priore posito, necessee est sequi posterius. Si igitur in mari non moritur Fabius; non contingenter in mari non moritur; sed de necesisitate; Mita de caeteris omnibus reriim euentibus exilli mandum est, cum cuncta certis sideribus oriantur. Omnia igitur ineuitabili necessitate eueniunt. Duo dicerent Peripatetici, num, nullam in Fabio esse necessiitatem nec conditioni S, nec relationis, cur in mari mori ille non possit et si oriente canicula ille sit natus quod ut superius a nobis abunde dictum, Mostensum fuit 9 coelestia corpora ad eorum opinionem motu tantum, lumine, mullo influxu uel occulta' italitate agant. Et ideo etsi oriente canicula natus est Fabiu potest nihilominus in mari idem mori potest non mori. Nihil enim ad mortem Fabii canicula. Irrident&recte prosecto haec,&huiusmodi caetera Cald eorum praecepta Mastrologorum deliramenta illi; qui Aristotelis praecepta. disiciplinam sectantur in candide ut decetque libet philosophantur Alterum, esto ut genethliacis darent, natum cum oriente canicula, In ma ri mori non posse; simul Fabium ortum fuisse oriente canicula; conclusionem admitterent, Non posse in mari mori Fabium Hanc tamen non moriendi in mari necessitatem, quae in Fabio dicitur, non ineuitabilem illi dicerent; sed ex conditione tantum, Iuppositione . Nam uno post o ili trilic ut .l . quod autem ponitur, Fabium uidelicet cum caniculae ortu natum ni ille co- tingens est, potuit enim prius, uel posterius nasci; ut prius uel posterius in utero poruit concipi. Zgitur id, quod inde se luitiir, non pol se in mari mori Fabium, ineuitabiliternecet Tarium esse non potest, sed tantum ex suppolitioue.
Ad idem Diodori argumentum ex Theologo respondetur A P. VI.
207쪽
ILI v Diodori argumentum, Theologus diceret, Alteram contradictionis partem determinate quidem, sed contingenter, ueram esse, alteram fallam it lana scilicet, quam ab aeterno diuinus intellectu,nouit, aut etiam sortasse sa tuit, ueram esse, uel falsam Meterminate, inquam, si diuini intellectus prae stantiam, quem latere nihil potest, non autem si causis inferioris, a qua propositionis ueritas, uel falsita emanat, infirmitatem Rinconstantiam consideres respectu cuius, ut in certu euentus est; ita nulla contradictionis pars uera de terminate, aut falsia dici potest. Igitur ex contingenti semper, aliquando etiam temere, tar tuito, euenit id, quod illa cuenire denunciat. Ad quem autem modum cum contingentia, di temeritate non pugnet certa, Sinfallibilis, de euentu, apud Deum,& determinata cognitio,
superius aliqualiter diximus, in inserius in responsione ad tertiam ratione ubi de diuina scientia erit sermo,&toto libro octauo sumus exactius declaraturi. Ad argumentum ex esse crastina, idem theologus diceret; quid philosophus dixit. In fluxus similiter coelestes irridet theologus damnat illa Chaldaeorum praxepta omnia. Vt quod natuS oriente canicula in mari, mori non posse it Natu S ligno aquarii piscator sit futurus, facundus, sed mendax, Sinstabilis, incuius natiuitate conueniat cum Venere Mercurius. Miles, qui sita Marte sit natus, alias huius pnaodi uana Chaldaeorum praeceptiones; quibus mendax oraculum Delphicum tunc subscripsit; Cum militi interroganti, cur rei tam periculosis operam ipse daret; resiponderit;Mars te genethliacu impellit. Nautem ne a delibus quidem audiit; sed contra potius explodi, planecme reiici
Ad secundam pro Stoicis rationem, quae fuit Chrysippi; ex philosopho, ex theologo respondetur. argumentum Chrysippi nullum
J D ECUNDA rationem, quae est Chrysippi quoniam omnia,antecedentibus
causis fiunt, hoc est, certa causarum serie fiunt omnia; quae autem ex anteares
a causarum complicatione fiunt ineuitabili necessi itate fiunt, cuncta igitur ineuitabili necessi ita te eueniunt. De causarum connexione exemplum est, apud D l homam, lib. tertio Contra gentes cap. cci II, quod sumpsit ab Aristotele lib. ext Metaph. parte v I ut si dixerimus fore quempiam ineuitabili necessitate a latronibus occidendum riuoniam huius effectus praecedet causa, occursus latronum huiu etiam effectus causa praecedit, domo exire; huius alia eauis, aquam inquirere; huius causi erit siti , cuius causia erat falsorum comestio. Nam si posita causa, necesse sit effectum poni, qui effectus fit alterius causa, necessum erit, ut qui comedint falsis, sitiat; si sitierit, quod quam , uelit inquirere, quam si inquisierit, quod domo exeat, si domo exierit, quod occurrant ei latrones si latrone occurrerint, quod eum occidant. A hoc igitur argumentum resipondemus; atque quodlibet, ex antecedente aliqua causa, uel etiam ex aliquo causiarum ordine, fieri, cum Philosiophis, aheologis omnibus , ultro conc dimus. Non enim probamus, in hoc loco, Alex Aphrod. qui in lib. de Fato cap. vo uisus est
hoc negasse, quod non Chrysippus tantum,&Stoici, sed omnes ut diximus sentiunt Philosophi 'Theologi omnia uidelicet ex anteiacti causis proficisci Cicero lib. secundo de Diuinatione subsicripsit proposuioni inquiens quicquid enim oritur qualecunque est; causam ha re beata natura neceste et . Et paulo post Illud exploratum habeto nihil fieri potuisse sine causa. HP lotinus in principio lib. de fato, admonet, ut fieri aliquid sine causa, nullo modo debeamus admittere Plato in Timaeo. Quicquid ait gignitur, ex aliqua causis necessario clanitur, sine causia uero oriri quidquam, impossibile est B. Augustinus libro primo de ordine cap Iii Ne te scio inquit)quomodo animum non latet; nihil fieri sine causa. Iob cap. v. Nihil in terra sine re causis fit. Nec minus cum rerum natura ratione fieri quidpiam sine causa pus nati ut docteis conpiose prosa prima libri quiuia de Consol Philon demonstrauit Boethius quam ex nihilo aliquid di Physici omne semper negauerunt Galenus libro primo Methodi medendi cap. VII.
nihil absque causa fieri, axioma inquit est in demonstrabile. Verum i cum philosophis ut diximus P Jheologis omnibus proloquium istud admittamus, ex antegressis ciue causis,
causiarum complicationibus, fieri unumquodque asseramus non tamen ineuitabili necessitate, unumquodque fieri, cum/Physicis plurimis, omnibus cordatis Theologis, recte putamus. quoniainex Priore causa aut etiam connexione, ineuitabili necessitate, posterius non sequitur, nde necessum est, ut argumentum Diodori prostratum iaceat. Vt enim labro tertio dictum, refuse declaratum ut in his, quae uel natura, uel arte fiunt, non colli ritur cflectus cx causa; ssed contra, causa exest ectu Si igitur connexus ille causarum, in eo se astu sumatur, in quo, illum
208쪽
sumosi Chrvs pnus; ita ut ex causa inserre liceat effectum tanquam qui a sua cause, ineuitabiliti essitate, pro lucatur nullo modo acquiescendu ira est Chrysippo dicenti; unumquodque exunte recta causa fieri. Hinc enim sequitur,4 ex causis tactus semper inserta licere δε ea quae
rocedunt sequentia urgere, atque comere immo cum Cicerone sientiendum erit, qui in libro de Fato eum Carneade, Chrysippi argumentum, contra auctorem tum hoc modo retorquendum iudicauit, si omnia antecedentibus causis fiunt omnia naturali colligatione conserta contexta ue fiunt; quod si ita est; omnia necessitas efficit; id si uerum est,ihil est in nostra potestate di autem iuxta Chrysippi,&Stoicorum opinionemi, aliquid in nostra potestate; at si omnia fato filii t. omnia causis antecedentibus fiunt; non igitur fato fiunt, quaecunque fiunt quoniam non antecedentibus semper causis fiunt; quaecunque fiunt. Quod argumentum p cc dentes causas illo modo intelligendo, quo intellexit Chrysippus, ut quod prius est suo posterio,&sequentis necessaria causa quamuis optimum, atque efficax sine dubio sit; maduersus ChrVsippum concludat; atque demonstret illumque omnino urgeat; non ita tamen fuit a Carneade contra auctoreni suum productum&illatum it uel euentuum eorum qui aliunde quam ab animi uoluntate procedunt ineuitabilem neceSsitatem labefactaret; uel propositionem illam, quod ex ante re si causia fit, de neceSsitate fiat, euerteret utrique enim id est, Milli proloquio, quod fit, ab antecedente causa fit, &ineuitabili eventuum necessitati ,:Carneades ultro subscripsit. Omnia inquami ex praecedentibus causis fieri dixit, praeter animi, S uoluntatis motum . quoniam motus animi sine causa fieri, ille existimauit Carneades nanque illa tantum ex antecedentibus causis, fieri putauit quae a causis extrinseca fierent; non ea, quae ab intrinseca, ut pote 1 ratione, eo sit o Melectione, ut est motus uoluntatis motus propterea animis ut dictum est in causa, eii ipse est opinatus. Sed abutebatur reuera inquit Cicero Carneades communi consuem ludine sermonis: quemadmodum abutimur, cum dicimus uas est clinane. Non m m loquimur proprie, ut Physici, quibus inane esse nihil placet Sed ita, ut uerbi causia, sine aqua, sine uino, si ne oleo uas esse dicamus. Sic cum sine causis, animum moueri dicebat Carneades sine antecedente,&externa causia, non autem Omnino sine causa moueri illum dicebat, quod ab interna causa animum cieri sit ille etiam opinatus Verum it ad rationem Chrysippi redeamus o si propositionem illam. Quod fit, fit ex antecedente causta. insensu, in quo eadem Chrysippus usus est, Alex negauit quatenus scilicet ex certis quibuidam, Heterminatis, aeternisque sit opi- nati sunt Stoici naturae necestitate manantibu Scausis, quas certae quaedam aliae , determinatae causae, Mistas aliae, serie quadam, connexione perpetua, atque ineuitabili, de nece Litate consequerentur fieri unumquodque Chrysippus putauit ita ut cuilibet effectui certa, Meterminata quaedam ascriberetur causiarum series in qua posterior & subsequens certam laeterminatam praecedentem calisiam necessario insequeretur; quae hanc sibi proximam sequentem propelleret,&haec aliam sequentem,&ita deinceps, ita ut sicut illam praecedentem haec non sequi; ita se insequentem eadem non propellere, non possit; se haberent rerum causa ad modum ut Itb. secundo Quaest naturalium cap. X x xv, uidetur dixisse Seneca rapidi torrentis, in quo pars prior, quae suo principio est proximior, subsequentem sibi proximam, ex necessitate propel lit;&haec aliam stibi sequentem proximami: atque ita deinceps ad rei eventum usque procedere' tur quo producto, nec tum quidem in causis persistatur Sed euentus iste causarum seriei in se tus, aliam causam propellat unde euentus alius procedat; hoc in infinitum. Si inquam in hoc sensu Alex. illam Chrysippi propositionem negauit quemadmodum credendum est illam negasse se; quod fatis manifestum esse illi poterit,' tu locu in illum perlegerit, caput praeterea qua D tum libri primi suarum quaesit naturalium Alexandrum bene secisse, optimeque sensisse affirmabimuS. Non enim quippiam contingenter, uel temere,in castu, fieri posset ii rerum euentus hoc modo in lucem ederentur; sed cuncta sine dubitatione aliqua, impermutabili neces itate procederent. Non tamen contingenter quidpiam aut temere fit quia sine aliqua causa,ac simne aliqua causarum complicatione fiat cum sine sua causa; sine aliqua causarum complicatione, ut paulo ante dictum suit effectus possit esse nullus. Sed qui , antegressa aliqua causae fortuitae,&minime necessariae sunt. Hoc nempe ut lib. sexto Metaph. parte M constare potest dicunt Peripatetici, causa nanque quae praecessit; non erat ad hunc euentum, qui sequutu Sest, praeordinata Socrates ad Cynosargos de ani billaturus exibat Sed interea a Clinia, ad patrem Axiochum, de non timenda morte disputaturus uocatur ad quem modum capitis ractio contingenter, uel etiam temere fieri dici potest tum quia non solum ex casti lapicis ut nunc gratia exempli facta est sed multis etiam aliis causis fieri poterat tum quia aliud tam homo liue praeteriens, siue sedens, quam lapis de cendens, intenderent. Quamobrem si teltiadinis descensu fracto capite perierit Aeschilus; uel si Icadio in spelunca existenti, casu lapidis crura sint racta; sine dubio , temere, nedii incoluingenter, non tamen sine causa euenisse quod euenit cri-sendum erit temere inquam, si ad humanum ingenium uel ad proximam caulam illiu interitus,
209쪽
uel huius cruris tractio Physice loquendo reseratur quod non ideo demissa ruerit testudo uel E. de sicenderit lapis, ut illius caput huius uero crura frangerentur. at si ad primam causam i ad Deum ipsium relatio fiat; ad quem modum temere, non temere id euenisse, tam Physee, quam heologice, dici potest, in superioribus a nobis declaratum fuit dictum est enim superiti V quod nunc iterato meminimus effectum nullum ad Catholicorum Theologorum,&multorum Philosophorum sententiam, si ad primam causam fiat relatio temerarium simpliciter, casualem esse posse. ad Peripateticorum nanque disciplinam, aliqui aliquo modo ad Deum etiam relati effectus dici possitnt casiuales , temerarii. nullus autem abselute, simpliciter fortuitus, Dei temerarius dici potest. Sed de iis prius abunde dictum est.
Ad quem modum nitatur tueri arbitrium Chrysippus,&imere quam inepte illud tueatur, ostenditur CAI' I.
AETERUM Chrysippus, quoniam ex ratione sua, periclitari animae nostra libertatem uidebat; ut eam quantum sibi fas erat defenderet, causias bifariam partiebatur ut alia persectas ac principales; alias imperfectas adiuuantes, proximas nuncuparet priores illas praepotentes existimauit; ita ut animi siti liliatate e Xcepta, cuncta cogerent, atque urgerent posteriore uero, sorte fquod imbecilliores csent, infirmiores, allicerent tantum excitarent, non
etiam cogerent. abistis solumantinus inquit Chrysippus noster mouetur quidem, sed nulla necessitate, nullaque ui cogitur, uel propellitur. Quum aitur multa animum irritent, uel alliciant traiihil est inquit quod illum cogat, necessiitetque quamuis enim
appetitus animi ex antecedente causa fit, uiso enim nec nono siecti specie mouetur, atque eXcitatur; quali signatur, uisum tamen proxima, adiuuans causa est qui ut dicit non cogit,&impellit, sed excitat tantum animum atque expcrgiscit Sed ad reliqua uero ipse per se mouetur Cxcitatus, animus. Rem duplici exemplo Chrysippus declarabat Cylindro turbine siue troco, quae Cylindrum inquit protrudit uat illi quidem principium motionis,hoc est illum ad motum excitat, sed non dat illi uolubilitatem: at cxcitatus natura sua uoluitur. Idem euenit turbinis quis uel si, lo uerbere illum tangat,&adimotum excitet excitatus fane in cirum uertitur per
se. Ad hunc modum uisum Mobiectum uel potius simulachrum obiecti imprimet quidem, quassi significabit animosipeciem suam propter autem simulachri impressionem appetere quid Piam uel non appetere, assentire cuipiam uel dissentire, in nostra animi potestate situm est; eoque quemadmodum in Cylindro dictum est ab extrinseco nil istis atque excitatus, ad id, quod reliquum est, id est ad assentienduin uilis, uel dissentiendum buapte ui natura mouebitur.
VERM M enim uero neque hoc modo animi libertatem tueri Chrylippus ualet; negare nan-mie non potest; quin causia adiuuantes proximae principantium mantecedentium causarum seriem , uim impulsiumque de necesse itate sequantur, alioquin a caeteris causis sici unctae sient atque diuult, non ergo causarum ordo esset continuumatque perpetuus ab aeternitate proc dens quod Stoicis maximum incommodum est
SE v NDo quoniam secundum Ch lippum fit nihil, cuius non praecesserit lenitima causia a- Iiqua ergo est causa motus animi, si uillim non est, alia igitur, sed quaecunque sit ἰlla, non potest,
ad Stoicorum decreta, modo mouere modo non mouere, aut nunc uno nunc altero modo mouere. Hoc enim asserere inquiunt Stoici, est motum sine causa introducere, Mundi adminis rationem euertere . illa ergo animam ad motum N ad huiusmodi modum animum impellet atque urgebit. T, R 1 o quoniam posita ab eo exempla arbitrio non fauent, immo contra aduersantur ma-Σime, qui nempe Cylindrum aut turbinem protrusit iecit ut Cylindrus&turbo ineuitabili ne is cessitate circumuolueretur: quod motum alium illi non habeant, sed pro impulsius ratione non circumuolui non potuerunt. uisum ergo, si stamus in X emplo, quoniam animum excitat mouetque ineuitabili necessitate dabit ipsi animo uel assensum aut dissensum ut si aut sis modo a-Ii moueri, uel excitata ille non possit dabit inquam assensum animo, uel dissensium non cum di 1iunctione; sed alterum determinate unde nulla in animo relinquetur libertas uel aliquid in enerabit animo, quod utraque illud fuerit,quod a sensius uel dissensus, mediata uel immediata caim lactat ineuitabiliter . Aut igittar dicendum est animum non moueri uisim quod Chrisippus negat 'ut si mouetur, ad assensum denique uel dissensum, hoc est ad eorum alterum determinate moueri, contra Chrysippum, necessarium erit. Quamobrena recte Cicero ad finem lib. de Fato, contra Clarysippum collegit, uel non fieri omnia prcecedentibus causis, uel si hant, Fato fieri, aut at Sention CSauim uel disSenssiones omnino aut sine causa, aut Fato cineuitabili necussita
210쪽
DE DIVINA PRAE S. AD PHILOS PIN. 96
. silatonici ut libro quarto de Immortalitate animorum cap. ii refert Ficinus apia, uri asserunt a cogitatione excitari; co itationem uero a fatali illius animae lege. Vnde op r fit antali lege lassensus autem, disiensius species sunt quaedam ipsius appetatus. P biei ut cap. 111 libri de Fato retulit Alexander)etsi causarum disterentia cos ri, lusimas , ut quasdam appellent fatales, alias confatales, alias habituales, alias contentiui , eoncausas aliaSadiuuanteue, aliaSalio modo; de omnibu Stamen ,circa unam quampiam
'' e; eun stantibus eisdem caulis, dicunt, impossibile esse itid quod inde euenit in te Tm se interdum uero aliter eueniat; alioquin sequeretur inquiunt, ut esset aliqua causa quae
inuem non haberet Vis autem inter causias numerantur non igitur ad Stoicorum pla
hierdum uno interdum alio modo agere: operari possunt; igitur uel diuersis modis certe
sunt ictu solummodo adiuuanteS sunt, aut si eodem semper modo agunt Soperan-
certe ato. ineuitabillic semper agunt, quod si es egerunt, ut a uisis. a corum ci feis, , me fectuum effectibus necesse sit idcm4 eodem modo generari, Meffici ut uel non fatis
Diea Guysippo cauis adiuuantes dicti sint quasi haeno urgeant animum, sed tantum eXcitent, alii in uomodocunque appellitentur ianimum ad assensium tandem uel ad dissensum cogant. Suis toltiir principiis male coli. aerent dici a Chrysippi. Dicendum igitur ad rationem Chrysippi, quod etsi fiunt singula ex progressu causarum, non tamen fato fiunt omnii quoniam non fato iecessitate ineuitabili causae praecesserunt IEt haec ad Chrysippi argumentum data resiponsio, non decretis Philosophorum tantum eorum inquam, qui proberi recte philosophati sunt, sed catholicae etiam ueritati accommodata est,n contona Sed ad rationem Chrysippi hactenus.
Ad tertiam pro Stoicis, iro ineuitabili rerum cunctarum euentu rationem; quae ex diuina praecognitione procedit;&ad primam assumpti confirmationem c Aristotele respondetur; Meum ista non cognoscere, asseritur,&quare CAP. XI.
TERTI AM rationem Stoicorum , quaec diuina praecognitione procedit; quae maximi semper apud Stoicos ponderis suit, momenti; in qua, totai re susceptae disputationis difficultas collocata uidetur; ex cuius dis 'ltatione totiu huius i me nostrae inquisitionis absolutio plena dependet; iuxta Philosophorum dogmata prius, posterius uero , hoc est libro octauo , iuxta theologicam ueritatem , respondebimus atque de diuina ipsa praescientia, quantum inostrae inquisitioni congruum intellectus tenuitati tributum puerit diligenter considerabimus . In praesenti quidem libro , ad philosophantium , ut dictum est, opinionem, in octauo uero,ad catholicorum Theologorum indubiam ueritatem. hilosophi igitur multi ut Stoici& Academici fuerunt sicut superi u Stum in primo libro, uni in tertio, cum de fato disserebamus, praediximus qui ex diuina praecognitione nam Deum cuncta ab aeterno, praecognoscere. praeordinare sunt isti&quidem recte arbitrati θ omnia ineuitabili necessitate fieri, nec aliter quam fiant, posse fieri uel aliter quam eueniant posse euenire perperam existimauerunt Qui non solum assumptum, hoc est Deum cuncta exactis Si me praecognoscere; unde rationem istam, cistam connexionem, argumentum, intulerunt, Si deus cuncta in- fallibili cognitione praecognoscit,cuncta ineuitabili necessitate eueniunt,admiserunt; sed eodem etiam, tanqua aliete ualidissimo, contrassecus opinantes obstinatissime usi fuerunt. Adversium quos, ficut prius tertio libro, multis,& hi S firmis rationibus. quae maxime urgent, dimicauimus; contingentiaeque , atque temeritati naturam acriter dessendimus, res quae multaS, mul-tOSque rerum euentus non solum contingente , sed fortuitos& temerarios esse demonstrauimus; ita nunc Aristotelis doctrinam insequuti, contingenteSqu exsortuitos eventu dercnd cntes, ea argumentum ipsum, Mea, quae ad illius uel approbationem, uel probationi confirmationem adducta fuerunt; omnia tacillime di sibi uenatis. Duobus autem modis in horum dis blutione e regione diuersi incedere possiimus, tum admittendo, tum negando assumptum . Videtur enim, me iudicio, problema dialecticum indoctrina Arist. An Deus haec materiata, singularia cognoscatia inrma rut multi egregi Peripatetici, alii negarunt. ta hi, quam illi apparentis. probabilibusq; rationib. ex libris Arist. petitis usi fuerunt. Alex. Aphrod nobillissimus alioquin Arist. interpres in lib. de Fato. cap. x va, modum inter hos, quos diximus,extremos, medium
tertium uiliis est inuenisse, cum asserere uideatur, Deum cluacta singularia etiam in matcriata cognoscere a praeter quae contingenter futura sunt, ea uidelicet ratione, qua sunt contingenrzrsutura. Quoniam ista de suturo contingenter praecognitio cum natura rei contingentis, ut con
tingens est, pugnare uidetur. Caeteroqui admisso etiam aliquando antecedente mcun Cui cta