장음표시 사용
221쪽
inferioribus, Haemonibus, supremus Deus credidit ut per eorum ministeria, ea, qua sunt in fatis, & quae diuina sunt prius lege sancita, ne quid a regno diuina prouidentiae delabatur, perpe
tuo tenore perliciantur Ad huius autem rei fidem faciendam, Operae precium fuerit, ut ex Apii Iei libro de Dogmate Platonis testimonium asteramus ii enim loco citato ita scriptum reliquit. Prima qui detri prouidentia estisium mi, exuperantistimique Deorum omnium: qui non soli in Deos coelicolas ordinauit quos ad tutelam,&decus, per omnia mundi membra dispersit sed ita ctura etiam mortales Deos; qui praestarent sapientia coeterinterrenis animantibus, ad aeuitatem e
temporis a didit i sundatisq; legibus reliquarum disipositionum ad tutelam rerum, quas quotidie referi necesse est Diis coeteris tradidit; unde susceptam prouidentiam Dii secunda prouidentia ita te
grauiter retinent; ut omnia etiam, quae a coelestibus mortalibus exhibentur, immutabilem ordi nationis paterna statum teneant. Daemonemuero, quo S Genio S LareSpostumus nuncupa.
re; ministros Deorum arbitrantur, custodesque hominum, interpretes, si quid a Diis ue celint. Haec ille ceSED denuo replicabis, quomodo ex Platonis sententia, eueniunt fato omnia si aliqua ut paulo ante ex Platone diximus a natura, aliqua a Brtuna, aliqua ab arte proueniunt ZDICENDUM, quod rerum cauis, iuxta doctrinam Platonis in Timaeo ut superius etiam ex Chrysippo Cilice dicebamus multi generis sint, principales,4 secundariae, quas sorte Chrysippus adiuuantes appellabat; nos similiter adiuuantes causas, illas dicere possumus, quas Arist. proxii suo citat;&quia hae multa , uarii generis sunt: ideo harum aliqua naturales, aliquariortuitae, aliqua artificiales nobis uidentur: senes has aliqua uidentur sceti a natura, aliqua ab arte, aliqua a sertuna. Sed hae nihil possunt aduersius primas, principales quae fatales sunt. Et inferiores istae ac proximae,&adiuuantes, ut a superioribus diriguntur, ita efficiunt, ut omnia tandem fato ineuitabilique necessitate fieri ex Platone ac Platonicis dicere possimus, quod in E pino mille explicare satis ait eruit Plato, cum dixit,tres Parcas persectum illud conseruare, quod singuli eorum optimo conssilio deliberarunt. Illud obiter hoc loco notatum uolumia S.,4 lib. quarto&lib. decimo de legibus Ralibi pro fato usum fui si esset pe Platonem fortuna nomine. sed de responsione Platonis ad tertiam Stoicorum rationem & de diuina tum praescientia, tum prouidentia, secundum Platonicorum opinionem, hactenus.
Ad idem tertium pro Stoicis argumentum, quod ex praecognitione diuina procedit, ex Iamblicho cognomento diuino, respondetur sed in primis quinque pro responsione, pr Otantur.
CAP. XIX. IDI Mus quid ad illam, ex praecognitione, ualidam certe, multum efficacem rationem, Platonici communiter responderent; qui ineuitabili eventuum necessitati magis, quam temeritati aut contingentiae fauere uidentur. Et prius quid ad eandem rationem Peripatetici dicerent; abunde uideramus qui contra ineuitabilem necessitatem, ab his praesertim ubcoelestibus, Mindiuiduis rebus, abigunt contingentiae autem, temeritati doc te, sapienter plurimum patrocinantur superest ut uideamus, quid ad eandem dicerent Philo phi illi, qui assiimptu recipiunt connexionem aut, argumentum minime omniu admittunt: qui ut si perius diximus cu diuina reru cunctaru praecognitione, praeuidelia,ac prouidentia, iuea, qua de reb. his subcoelestib. Dii,& damaone habere dicuntur, procuratione, sortuna, casium, Muniuersam denique temeritatis,4 contingentiae naturam, benes eleganter tutati fiunt. Eximii quidem igitur sunt i 'hilosophi,& Ethnici Theologi, ipsi Platonici; qui assumptum quidem,
hoc est Deum omnia praecognoscere, admittunt; sed deductionem,&consequentiam, hoc est, igitur cuncta ueniunt ineuitabili necessitate non recipiunt; sed abiiciunt longissime&ad hane rationem Stoicorum, ita doctei sed an idem senserit Plato, uiderint alii cita sapienter respondent; ut catholicam nostrorum Theologorum responsionem exhibere, simul atque exacte satis declarare , uideantur. Iamblycho cognomento diuino, Porphyri platonici discipulo , istam, quam modo laturi sumus pulcherrimam, doctisseimamque responsionem secunda sectione libri de Interpretatione, AmmoniuS Alexandreus,&alii plerique alibi scripserunt qui certe Iam-hlychus in hac difficultate,&in ipsa de diuina praescientia tractatione atque in modo exhibendo, quocum diuina rerum cunctarum praecognitione ac praeuidentia, temeritatis,4 contingentiae natura commode, stare possit uel Platone superior, uel saltem exactior, ac diligentior&captu facilior extitisse uidetur quod quiuis, ex his, quae, superius abunde diximus, Miamiam dicturi sumus, iacile iudicare poterit. Sed ad istam re ponsionem exponendam in luculentissi
222쪽
id deel arandam , de eiusdem diuini Iamblichi sentcntia , nonnulla prius annotaue , neces la ,' ouod in qualibet cognitione quatuor sunt, Vis cognoscens, Re cognita, Ipsa co-
initio uuarto modii cognoscendi. Aug. lib. non de Irinit. cap. liltimo A cognoscente,
ito aritur notitia ibi ex his quatuor tria tantum exprestit uidelicet uim cogno oris ira rem comitam xipsam cognitionem Ladem numerat loannes Grammaticus lib. prim tam in xui dum inquit quod cognitio est actus cognoscentis circa rem cognitam. Ad diuinus Iamblichus quartum, scilicet cognosicendi modum quia cognicionem in si risertim de ea, quae per intellectum fiat, loquamur, eam autem interea quae per sen
do ei existimandum est. ReS autem, quae in aliquo recipitur , ut prius libro tertio susius d
claratum fuit, per modum recipientis naturae recipitur. Hanc quartam conditionem D. O-inas tib secundo Metaph in textus uice positione, dum ad quamlibet cognstionem determinatam asseruit, cognoscentis ad cognoscibilo Proportionem, requiri, expressisse uisus est. S, Dii , quod notare oportet, est Quod uis coanitrix, siue ipse cognos eia ad rem, miae coonoicitur, trifariam comparari potest, Vel enim res cognita prael laiuior est ipso cognoscete uel minus praestans, uel aeque praestans. E emplum, Canis cognoscit Dominum suum, res cognita coonoscente praestantior est. Idem cognoscit carnem offam alia, quibus uescitur; nunc contra res co irata cognoscente est minus praestans cognoscit item canem alium a se nunc coenostens est aeque praestans rei cognitae. EXemplum aliud, ut rem propiuSattingamus, Intellectus humanus cognoscit Deum; sed cognostens est re cognita minus persectus cognos itetiam speciem coloris, nunc contra est magi persectus, quam si tres cognita . capsium item co-cnostit, uot homo hominem, nunc ipse cognoscen est rei, quae cognos itur, aeque praestans. TaiRTiv, praemittendum&adnotandum est, Quod cognitio ad rem cognitam, siue, quoa; se modus co noscendi ad illam cognitionem, quae ipsi rei, ex sua natura conuenit, nimriam sit militer euasi potest; quoniam isagi praestans, Minus praestans aeque praestans bes eud modus esse potest. Exemplum, Socrates mulam, quae est in quili Pi
π qu tibi, hi uidit; sin illa: --salem propositionem, Mula omnis est sterilis eri-
lcmelle cognostit. Modus iste cognomendi per uniuersalem propositio in ' permana quandam coanitionem omnis enim uniuerta Scogi iti aeterni temporibus, a est pael antior est, quam si tres ipsa cognita; sive, quod idem nutacdictu putemus, quam si cognitio illa, quae sua natura debetur ipsi res cognitae materiatae,in corruptibili. singulari u ira est.
Cum non nisi caducam de re illa, fragilem, Ingularem cognitionem, quatenus res Oetnostitur, singularis, caduca, fragilis est, habere Socrates non possit. Unde ea ration ς qua caducam, cito perituram cognitionem, de huius mulae sterilitate, modo quodam aeternoverunt uersalem scilicet propositionem, quae perpetuae ueritatis est habet SocrateS; ille cicltu Thanc cognitionem habere, modo praestantiori, quam sit ipla cognitio quae ipsi rei singulari Anatura sua debeatur . Socrates rursus Deum cognoseit. Sed hic modus cognos cendi longe persectio est, quam re ipsa, quae cognoscitur sit atque quam sit cognitio illa, quae rei illi cOEmtae ex sua natura respondet. Noster sane intellectus modo suo potius, quam pro rerum a ura, Carum ratione res ipsas intelligit. Vt quemadmodum corporum formas; quae lin alare mi L. in materia mersiae , diuisae, confusae, insectae mobiles modo quodam uniuersali, ab loluto umplici, distincto , puro, ac stabili intelligit, ita contra, Deum δε angelos, qui stabiles urit, a d teria ab stolii tiri suo modo simplices. cum materia, Muario ac multiplici ratiocinio concipi intelligit. Humanus tertio intellectus suam essentiam contemplatur Angelicus uam V Dropriam. Hic moduScognoscendi adaequatur fortasse cognitioni ipsius rei. Iximu tortauc, Quoniam intellectus quippe diuinus proculdubio, quantum cognoscibilis est; omnaque cogni-xionis modo, quo cognosci potest, seipsum prorsus cognoscit in qua cognitione Ouus cogi O scendi penitu aequatur,4 rei cuius est illi cognitioni, quae rei resipondet quoniam tumus intellectu eam de seipso cognitionem habet; quae haberi potest , quam de uel natum Odiectu illud generare, quam cognitionem rheologi nostri compraehensionem appellauerunt. An uer humanu intellectus, Mangelicus seipsos illo modo cognosicant; sese compraebendans atque modi Somnibus, quibus cognosti possunt, se intelligant dubium est. De quare apud Puige' 'tium lib. secundo ad Tralimundum Vandalorum regem, Malibi tortasse opportunius uideraso rit. Satis liti ita nunc gratia exempli adduxtile ut aliqualem modum haberemuS; quo cOPH tio de aliqua re, modus cogno endi inuicem aeque praestantes sunt, animo saltem, mictu gentia consequeremur . . .. QUARTO loco sciendum est, Quod in diuina etiam cognitione, secundum Iam dircaU t modo sunt icta omnia Nam in ea est uis cognitrix, diuinus intellectus, est res cognita b m 1 CC a gnum,
223쪽
gnum lapis, diuina essentia, breuiter diuini intellectu obiectum, nulla facta in praesentia rum de obiecto mouente', uel terminante diuisione est cognitio ipsa, qua hominem & res alius diuinus intellectus cognoscit; est tandem ipse modus cogno endi, qui etsi a nobis sit inexpli a
bilis , est tamen diuinae naturae quam decentissimus.&inter omnes, qui excogitari possunt praestanti imus atque augustissimus. y ΝΥ Ο ultimo loco notandum se perest, quod etsi sint quatuor illa omnia, ut dictum suit in diuina cognitione; quae in humana sunt; ad ea tamen,quae intellectuS diuinuS,diuinaque mens, ac diuinae mentis praestantia cognosicit, non nisi duobus modis uis ista cogno ens compararito test. Non enim aliqtiare cognita miniis praestans,&minus persecta utS diuina cognoscens esse potestis sed est omnino uel aeque praestans, si ad naturam scilicet, Messentiam propriam fiat illius relatio, uel magis praestans, si ad aliud quod uis obiectima diuilius intellectuScomparetiir Modus similiter cognoscendi diuinus ad ipsam rei cognitionem, bifariam rursus tantum comparari potest, uel enim est cognitioni, quae rei congruit, aeqiae praestans; ad quem modum, propriam essentiam Deum cogno ere diximus; uel magis praestans; quomodo caetera omnia a se diuinus intellectus cognoscit. Diximus insiperioribtis, hominem nonnulla isto modo cognoscere; ut&cognitio&modus cognoscendi, re de qua est θ sit excellentior.Si igitur nonnulla, modo cogno pscendi praestantiori , quam rerum cognitioni congruat, homo cognoscere dicatur; existimare quoque debemus, Daemonem siue angelum, haec omnia modo, quam faciat homo, adhuc praestantiori, compraehendere, atque intelligere posse; 'lio superioris ordinis Daemon fuerit, pro ratione suae persectionis, eadem rursus, quae homo, daemon inferior modo eliciori cogno scere potest. Supremam uero uirtutem, diuinamque tandem mentem, modo prorsus reliquis Caeterarum quarumcunque uirtutum cognos centium modis omnibus longe adhuc augustiori, ii Iulii tori, sceliciorique id elimodo quam persectissimo , eadem intelligere posse, penitu Scensen dum erit. Semper enim quod cognoscitur, pro cognoscentium ratione, magis uel minus persecte cognoscitur; quod cognitio non rei cognitae naturae . sed uirtutis cognoscentis persectioni, uel imperfectioni respondeat quam rem in diuersis potentiis eiusdem subiecti libro quinto, prosa o I de Consolat Philo Bph his uerbis perbelle declarauit Boethius . Omnes inquit quod cognoscitur; non secundum sui uina, sed secundum cognoscentium potius compraehenditur faculo
talem. Nain ut hoc bretii liqueat exemplo , unani eandeinque corporis rotunditatem aliter Disus, aliter tactus agno cit. ille eminus manens, totum limul iactis radiis intuetur; hic uero co haerens Orbi, atque coniunctus, circa ipsium motus ambitum , rotunditatem partibu Scomprae Lxhendit; ipsium quoque hominem aliter sensus, aliter imaginatio, aliter ratio, aliter intelligentia intuetur Sensius enim figuram in sibiecta materia constitutam, imaginatio uero solam sine ma teria iudicat figuram Ratio uero hanc quoque transcendit; speciemque ipsam, quae singularibus
inest, uniuersalic'nsideratione perpendit. Intelligentiae itero celsior oculus extitit. Supergres si natique uniuersitati sanabitum, ipsam illam simplicem sol mam, puramentis acie, contuetur Haec ille. Sed de ii quae praenotanda erant a nobiS hactenuS.
Nonnulla ex pramotatis colliguntur; tacita suboriens dubitatio tollitur.
A P. X X. os, quae superiori capite praenotata fuerunt colligunt multi praeclarissimi, doctissimique Philosiophi. in primis lamblichus Theologus Ethnicus,&Academicus; quem inter alios Alexander etiam Aphrodisi eus libro de Fato cap. v I necnon Ammonius Alexandraeus siectione secunda de interpretatione,prae stantissimi Aristotelis interpretes,4 maximi Peripatetici sequuti suisse uidentur: Deum praesentia, praeterita, sutura, possibilia, impossibilia, necessaria, non necessaria, contingentia, temeraria, α ut uno uerbo dicam cuncta, quae in Orbe uniuersio non luna sunt; sed quae etiam in praeteritum ruerunt, uel in posterum c-runt, uel esse poterunt, modo quodam nobis quidem ineffabili, atque incompraehensibili diuinae uero siuae naturae, ac tantae maiestati quam congruo, a quam decenti, cognoscere, id est, cognitione ualde perfectiori, augustiorique; modo cognoscendi longe praestantiori longeque excellentio ii quam sic modus essendi rerum, ipse cognitio, modus cognoscendi, qui rebus ipsis, quantum ad res attinet, debeatur 4 qui ipsarum rerum naturae respondini Ratio est, qtia a cognitio, cognoscendi modus quod etiam sensit Aristoteles ut prius, libro tertio, in resiponsione ad secundam rationem pro Fato, ineuitabili rerum cunctarum necesstitate, deductam, a nobi notatum fuit modo essendi retondet; non quem habet res cognita; sed quem habet uirtu rem ipsam cognos cens. Quamuis enim res multae sint sua natura praestantes, atque illustres quae a nobis, quantum ad res attinet, cognitione similiter clara&illustri deberent intelligi;
224쪽
in ii sensibus calietinosiis utimur. mole corporea grauati hebetes sumus adde quobg r hantastitatibus, atque obscuris tenuibusque specierum, ac uisiorum si-i ollicatas implicatasque habemus nostri intellectus Operationes,re propterea suam ' δ 30 his ii, non nisi modo quodam sitibo sicuro, caliginosis; qui germanae Me ferum illarum cognitioni impar omnino, nolirae autem infirmitati. impotentiae par,
i statim rem unam quamq; ita se habere adlio ut cognoscatur sicut eadem se bam' 'n' his de iecit Ariit quoniam, ut in disputatione de Subiecto Metaph. alias diximus, Me bouatenus Metaphysicus est, res , non penes nostrum modum intelligendi, sed pene Sr 2 ri suum modum essendi, singulas contemplatur. Est autem omnino confiten- ebus ora stantioribus, modum, ex natura sua, cognosicendi praestantiorem , cognitiori omnii inroratione praestantiae suae, liciorem corresipondere. Sed si a nostro intellectu res
blimes in abstractae percipiantur quod recognita ipse cognoscens longe impraestantior
modo lon de impe sectiori, uel quam rebuSillis ex natura sua conueniat; uel quam ui ora multa coon olcantur, a nobi S, ill percipientur; quae tamen si ab excellentis limo, praestantissi-mri u atuue diuino intellectu compraebendantur; contra fieri, praestantiore cognitione,' 'dintiori ciuam illis sua natura conuem it, modo, cognosset, sine dubitatione, existiman-
hii Vt zmnino uerum sit illud, quod dicebamus, cognitionem scilicet, modum cooricii 'ndi uirtutis o noscentis excellentiae nonici cognitae naturae, istantiae correspondere. t cum modus omnis, quo menS diuinare eo Oscat, pro ratione praestalmae uirtutis cogno-kentis sit ala ustissimus, atque perseditissim HS supra cuiusque rei naturam Messentiam, cocitationem,&modum cognoscendi proprium, Squirci Cognitae debeatur, modo scilice quo
ossunt Iiustriori omnino augustiorique , ab intellactu diuino intelligi cuncta ac compraehcnd lic mus Deum igitur, cum uirtuisit sine dubio augustis lima, omniumque praestantissinia, tanto tamque excellenti, foetici ac admirabili modo res omnes cognoscere, mocio cognoicere fateatur. Quilpiam dubitare non debet, quum rerum cunctarum naturam mirum in modum Deus excellat; et idemque cellentissime superemineat; ac cas poli se infinito propemodum terstitio derelinquat
Modus diuinae cognitionis ex pramotatis eXponitur.
A P. XXI. I s itaque sic se habentibus, diuinus lamblichus Deum asseruit cognostere omnia praeterita, praesentia, tutura Sed modo it dictum est omnia excellentis timori a nobis inexplicabili: idest modo non ipsi rebus, sed suae maiestati congruo, atque decenti quem ut possumus, explicabimuS. Cognoscit itaque praeterita, sed non tanqu1m praeterita, autura, sed non tanquam iutura; quoniam ut sensiit Iamblichus,&ante Iamblichum Timaeus, ante Timaeum Parmenides, non est apud Deum, fuit, uel erit; sed tantum, est. Illa igitur omnia ita cognoscit; tanquam praesentia, intueatur. praesentiaqtunetiam non tanquam praesentia nouit; hoc est, non tanquam in instanti uolubilitatis, temporis rapaciSsima praetentia, leadi in instanti constantissimae permanentissimaeque aeternitatis. Cuncta ergo modo illustriSsimo ia- telligit, atque augustissimo. Item diui omnia percipit quidem sed modo indiuilibili multin-da, sed unite; quanta, sed sine dimensione; temporanea, sed muteriae; generabilia, sed angen e- , teriae; fluxibilia, sed sine fluxu, modo quodam stabili; concin- se in se habeant; atque quam rebus ipsis ex sua natura conueniat; in instanti aeternitariS, quam aeternitatem aeuum appellant saepe Philosophi, unico actu, implicissimo eorum natura cognoscit, ac intuetur.Quinimmo non rerum essentias, atque natura solum Mactiones sed turtute etiam momenta re inclinationes, seu propensiones Maptitudines ad agendum, uel patien-d omnes, tam quae secundum naturam, quam quae contra praeter naturam rurrectu cunctoS, qui euelliunt, aut euenire possunt; tanquam ex arce, uel tanquam e specula, modo quOdamcxcellentis silino Dii ita prospectant; ut ea etiam quae praeter naturam , quae monstruoia,
quae casualia. quae temeraria nobis sunt.1 Diis xuisse, iraeuisse eueniant. necesis arati a tenus illa, quamuis temeraria sint, coniuncta Di uideant quatenus&si non principaliter a Dii S, a natura sint huiuimodi intenta, de procurata; quia tamen rerum naturis, quae per si , qui
225쪽
Mundi uniuersi integritatem istae necessariae sunt; a Diis intenduntur,4 procurantur, siue ad opia portunitatem, siue ad ornatu in superaddita ista uidentur; ad lorbis uniuersi propterea, quam uis per accidens, integritatem. persectionem facere etiam ista censentur. Vnde aliis modo quodam illa procurari,in intendi, negare non possumus; quatenus uidelicet ad Orbis uniuer si ut dictum fuit integritatem, aliquo modo cincoluntatatem uel ornatum faciunt. Immo quod admiratione digitiun est; ipsa etiam impoS sibilia,&quae esse nequaquam possunt, non so lum aliquo modo esse sed quodammodo de necessitate esse Dii iubent; non in rerum quidem natura, re extra caulas suas quas neque habent; neque cum impossibilia sint habere possunt sed in ipsa Deorum cognitione cum non solum necessaria, contingentia, possibilia, sed modo uidelicet diuinae naturae congruo, impoSsibilia etiarn Dii cognoscant. quam quidem Deorum cognitionem, quia Deorum ei sentiam suo modo illa consequitur,4 comitatur, quamuis rei un- possibilis sit, necessariam tamen esse, nullatenus dubitare debemus. Consimilem, de modo cognostendi Deorum, habet de Platone sententiam Proclus qui ad finem lib. primi de Theologia Platonis, Deorum perspicientiam cuicunque cognitioni supereminere asseruit; et Deos praeterea cognoscere totum simul&partes, entia&nonentia, aeterna temporanea, communia
propria, absurdissima etiam Minfinitudinem sulcipientia: denique ipsam primam materiam. Post quae omnia subdit; modum cognitionis Deorum, humano ingenio inexploratum, IIIa pCrceptibilemque esse; ipsis duntaxat Diis perspicuum. Haec est aurea diuini Iamblichi de diuina praecognitione sententia, a nobis quantum fieri potuit longe quam ab aliis expositoribus ni fallor clarius, explanatius recitata.
Nunc demum argumentum illud, quod ex diuina praecognitione procedit, ex Iamblicho dissoluitur. As I.
E, V M enim uero iis etiam, quae ex Iamblicho, de diuina cognitione dicta suerunt, non ob flantibus, dubitaret ioc loco quispiam, Si futuroicontingenter euentus; qui ancipitis naturae sint; immori temeritates, iasius omne Deo rum natura,&diuinus intellectus, qui decipi &falli non potest, determinata ut ex lamblicho dictum suit de certa ac definita cognitione antequam Luz niant, praecognoscat, quomodo non firma permanebit illa superius ad princi cipium nostr. e disputationis tertio loco pro 'toicis illata deductio, argumen . tum Pin quo dissoluendo iamdudum sudamus; omnia scilicet ineuitabili necessitate euenire quod per multa connexa ex Cicerone etiam confirmauimus. H PC quidem dubitationi resipondet doctissime diuinus Iamblichus a quo nonnulla sorto sumpli Alexander lib. de Fato cap. X I, Non esse ea, qua iam sunt, aut etiam quae praeterierunt non fuisse, uel ea, quae olim euentura sunt, non bre possibilia, uel impossibilia necessaria, uel contingentia, fortuita, uel temeraria, ex ipsa diuina cognitione alioquin, cum Deu Omnia praeterita praesentia, quae futura etiam sunt, por, sibilia, impossit bilia, necessaria, .contingentia, fortuita, temeraria cognoscat, uel omnia necessaria, uel omnia contingentia, uel sortuita similiter temeraria omnia, uel omnia possibilia, uel omnia etiam impossibilia essent si rescin quam ab ipsa diuina cognitione, aliquampiam huiuscemodi naturam,in denominationem sertirentur. At non ita prosecto se res habet. Ea nanque,quae possibilia, uel impossibilia sunt; similiter ea, quae necessaria, uel contingentia sunt; non ideo ut dictum fuit necessaria, uel contingentia, possibilia, uel impossibilia dicuntur, aut sunt; quod a Deo lint, uel non sint, uno uel altero modo cognita, uel etiam praecognita; sed contra, quoniam ex propria, Mintrinseca natu ra sua, quam tamen naturam a Deo Opt. Max sortita sunt, talia fiunt, ideo ut talia,& non alio modo, a Deo intelliguntur, uel intelligi possunt siue iam sint, siue fuerint, siue sutura sint ut homo, exempli causa, ex intrinseca natura sua; quam illi Deus contulit, quoniam rationalis est, a
Deo ita rationalis esse intelligitur quod non tamquam irrationalis, sed olummodo tamquam rationalis ab eodem intelligi potest. QUAMOBREM possibilia solummodo tanquam possibilia impossibilia, tanquam impossibilia; necessaria, tanquam necessaria; contingentia, tanquam contingentia temerarii, Mibr-tuita, tanquam temerariavi sortuita; iuncta breuiter quatia qualia sunt, tanquam talia a Diis cognita . cum suturasiunt; praecognita ab eisidem esse dicuntur;& si eueniunt, qualia sunt, uenire illa est existimandum. Non enim in euentu, peciem,mnaturam trant mutand. Et idcia contingentia. quae naturae ancipitis sunt, quod contingentia, & naturae ancipitis sint i quod euenire, uel non euenire per se ipsa sita a natura possint immo etiam quando, quibus modi e Uenien uel non euenient, Deus intelligit. Nec si eueluunt, aliterquam sitar, id est aliter qua lusuae naturae congruum est; aliter quam quatenus uel contingentia, uel temeraria sunt, ue
226쪽
hri Tint Nec similiter si eadem Deus intelligit, aliterquam sunt, id est aliterquam ut con risi, elut temetaria sunt, a Deo intelligi possunt. Nam si ecus&contra quam sunt, res
inus intellectus cognosceret falleretur sine dubitatione. At falli nullo modo potest. irioue censendum ei de necessariis, possibilibus: omnia nanque eo modo, quo uelci, Tesse nossunt, quo denique illis esse congruit a Diuino intellectu pro diuinae perier riri ratione etiam ante cortimetientum praecognoscuntur planeque intelliguntur, re-
, 'rura suis temporibus producuntur,.eueniunt; id est possibilia, ut possibilia, modo si si necessaria item, ut necessaria, modo necessario; contingentia similiter, ut concin- ζ' uiodo continuenti temeraria eodem modo, casualia, ut temeraria,' ut calualia, γ ii dotemeritati,&casui conuenienti; in rerum natura secundis adhibitis causis lucem edi intur, Ma Deo Opt. Max intelliguntur. Et quamuis id, quod contingens temerarium
μ' modo rei contingenti, tenacrariae congruo euenturum sit; cui hil magi Squam praefixa,&determinata ratio aduersari uidetur Diuinus tamen intellectus ob inestabilem excellentiam suam certe, dedistincte ita praecognoscit; ut apud diuinum intellectum crror, uel temeritaS, uel casus locum nec habeat, nec habere possit causas nanque antecedentes Sconsequentes Om-n s ex quibus euentu contingens, uel temerarius tandem futurus est; ipsarum caularum nexum ci complexionem contingentem, uel etiam temerariam, ab aeterno diuinus intellectus
determinate,&liquido praevidit, praecognouit. Alioquin si ex diuina praecognitione, dicerentur aliqua uecestaria; illud statim aduersu S Stoicos dicebat Alexander sequeretur absurdit-mnum quod non solum possibilia, contingentia, sed quod impossibilia etiam, necessaria essent. iii possibilia enim ii cognoscunt, praecognoscunt quo quid, quaelo,cogitari, potest ualcitiuS.
tiaratione magis alienum λTan titur dubitatio in dictis Iamblichi quoniam adhuc uidentur cuncta ineuitabili necessitate euenire;&soluitur P. XXIII.
Ei dubitabis rursus aduersus Iamblichum, moniam Deus, rei contingentis est causa. Est enim ut saepius dictum fuit rerum omnitim causa ; a quare sin
uiae, Mipsite reriim cauta suam naturam sortitae sunt Min serie antecedetium, consequentiumque causarum, siue necessaria sit, illa series, siue contingens, siue etiam fortuita,&temeraria prima causa semper existit. sed quum secun dum Stoicos, S ipsum etiam )latonem, ιι η,idest necesseitas, Deus dicatur: equi uidetur; ut non nisi necessaria causa sit eius; cuius est causa contingentiae natura, adeo prorsus tollenda est tum quod non quandoque uelit, quandoque non uelit: scia uelit seinper, quidquid vult: libere quidem, tametsi necessario uelit, tum quod nihil diurnae naturae contingat, Maccidat sed quidquid Deo conuenit, qualitercunque illud conueniat, de necessi itate conuenit:&non conuenire non potest . ea igitur quae contingentia,&quae a nobi temeraria dicuntur, ineuitabili nece sisitate, & modo sibi non conuenienti cum DeuS, qui ut diximusta nonnullis maxima necessitas nuncupatur, illorum causa sit, sed modo potius neces lario, rei necessariae congruo euenire dicendum erit REsPONDET ad hanc dubitationem, quam ipse pra uiderat, Divinus Iamblichus inquiens
Deum quarundam quidem rerum causiam esse: quarundam uero non causam, sed concaulam. Aeternarum nempe duntaxat rerum,d earum tantium, quae necessariae sunt, est caula temporalium uero, & contingentium, casualium. earum breuiter omnium, quae aliter se habere Pol
sunt, causa non esse dicitur, sed concausa. Quorum autem Deus concausa est, quam ut ipla dimna natura in se necessaria sit;&nihil eidem conueniat, quod non de necessi itate conitellare cicatur; ita ut ex necessitate, etiam sit rerum contingentium, iasivalium concausa, non ei tamen ipse causa necessaria. Dicere nanque Deum ex necessitate esse causam, longe diverbum est ab eo, quod dicimus Deum esse causam neces lariam si illud veru est, hoc falsum. quod si eciam neces laria causa esset non sequeretur propterea, ut modo necessario temeraria euenirent, contingentia; sed uel propter aliquot subordinatariim efficientiumque causarum imperiectionem, contingentiam; uel propter eius, ex quo quid efficitur, imbecillem naturam, inconstantiam quod cx1nsormi materia, quae formam omnem naturaliter appetat, ei ficiat tir: contingentia, temeraria contingenter euenirent,d temere, quoniam ad euentum necessarium, primam causam necessariam causam esse, non siusticit quemadmodum ad conclusionem necessariam, priorem propolitionem esse necessariam fiat minime est. Deus igitur,&prima contingentium rerum caula, aut contingen causa est aut modo contingenti cautiat, non autem modo necessario liue ut dic coax
Iamblichus concausa est; non autem causa. . .
SI dicas, ad omnes istas causas cum quibus concausa Deus est, euentus rei ut dictum um
227쪽
suit ineuitabili nece sisitate sequitur impostibile est enim omnibus alicuius effectus positis eau E
sis, quaecunque sint illae causae, siue necessariae, siue contingentes,4 temerariae, effectum non euenire ergo quomodocunque dicatur Deus esse causa, uel concauis; idem semper sequetur, quod prius, omnia uidelicet etiam secudum amblichum ineuitabili necessitate euenire. Nullus enim
cuentus in esse ponitur cuius antea non praecesserint si, causae omnes. R Espo NDET ad istam cubitationem Ammonium. quod quamuiSeuentu S rei, ad suas omnes
causas relatus, sit necessarius , de necessitateque sui libro octauo cap. ultimo a nobis uberius de clarabitur ita eas consequatur , ut non sequi. non euenire ille non possit.necessitas tamen ista conditionis necessitas cst,&suppositionis; non autem naturae rerum, uel causarum; quae con tingentiae: temeritatis naturae repugnet quatenus scilicet quibusidam positis causis, effectus de necessitate sequitur;&non sequi non potest . at illae causae in ordine saepe, serie causarum, temere, castu, Dedum coluingenter, positae sunt. uod autem ex conditione necessarium est, ut in commentarii de Generatione Corruptione lib. secundi, ad tex. LXVI patere potest,abiblute, &simpliciter,&per se, contingens est. Rem declarabat duplici exemplo Ammonius. Primum ex medico, qui in principio aegritudinis, dubius est de sanitate aegroti uel morte; quod haec uel illa euenire indifferenter posisit procedente uero tempore, de sanitate, uel morte idem certe, o determinate prognosticat: huius scilicet, uel illius uitae, uel mortis in aegroto positis causis: ad quas uita, uel mor de necessitate sequatur secundum ex sphaera, quae in plano aequaliter constituto posita contingenter, ndii ferenterque, moueri, non moueri potest sed paululum plano cleuato, uel depresso, omnino non moueri illa non potest.
Tangitur alia pulcherrima dubitatio, aduersus ea, quae ex Iamblicho dicta sunt;
qtice CX Oraculorum perplexitate procedit, ad cam duae e Syriano re sponsiones afferuntur;& tertia ex Ioanne Grammatico Iuciano, quartae Porphyrio, quinta additur e Carneade .
Et adhuc aduersus diuinum Iamblichum, eruditissime dubitabis. Si Dii suturo contingentes, temerarios euentus, certi sisimai ut dictum fuit in determinati sis ima infallibilique prorsitas cognitione praecognoscunt cur ab oracu Glis sunt enim oracula Deorum responsa ambiguas. incertas caepenumero antiquitas resiponsione habebat . ut suit illa, quam κη κιβδηλω hoc est, ambiguo uaticinio Gaabuit Asiae Rex Craesus Halym penetrans magnam peruertet opum uim illa rvrsius, quam Pyrrhus habuit. Aio te Aeacida Romanos uincere posse. illa, quam Nero habuit de cauendo anno septuagesimo tertio, quae amphibologicie sunt in duas partes facillime ita desecti possunt, ut Min perniciem Pyrrhum craesum & Neronem adduxerint; a Diis de rei eventu dubitantibus, non autem certe illum praecognoscentibus, exhibitae uideantur.
ad hanc dubitationem attulit Syrianus resiponsiones. Vna est quod de simplici Dei coguitione longe aliter, atque de ipso oraculo, siue de ipso uate, Propheta existimandum est. Oracula quippe per Prophetas homines,&uates, ut ex historiis facile perspicitur, sequenti quidem libro susius, plenius uero libro non Multimo declarabitur,& responsionem Dii plerunque per se dabant plerunque Deorum resipon a uates, siue Propheta cxcipiebat. afferebat interrogantibus, eademque nonnun suam interpretabatur. Dii enim ex se ituros quo sicunque, o ut saepe&dictum, repetitum fuit euentus certissit me, exactis, inaeque praeuident, praecognoscunt; at eo sidem Prophetae, siue uates non ita, ut Dii ipsi norunt exacte&clare , sed eos eatenus illi percipiunt quatenus a Diis ipsiis illustrari illos, irradiarique contingit ea autem, quae a quopiam illustrari, irradiarique videmus ab ipsius illustrantis persectione deficere necessum est. Cum enim cuncta sere, quae in Orbe uniuerso sunt, a Sole ut patet illustrentiir, atque irradientur; quid illud, quaeso, in tota rerum uniuersitate est; quod Solis claritati comparari, nedum aequari potest ZIn Propheta igitur, uel in Pythia,&uate, non adeo, ut in Deo est, cria recipitur de euentu contingenter, uel temere futurό, praecognitio; quod non nisi a Diis aliquo modo irradiatus illuminatusque ista uates praecognoscat, atque praedicat. Quamobrem si cuin aliqua obscuritate, illud idem, quod a Diis accipit, pronunciat; nulla debet esse admiratio: nec apud nos propterea aliqua debet oriri susipicio, ues dubitatio An Dii futuros quoscunqne euentus certe, exquisite praecognoscant. Circa finem primi libri de Theol. Platonica uatibus similiter, in oraculorum resiponsionibus, falsi quidquid irrepsierit, Proclus asicripsit eius uerba Latine prose'ram, post multa, quae de Deorum cognitione, & perspicientia ille disseruit, ista subiecit. Quam α
228쪽
in Deorum responsis, aliqua intercesserit falsitas non a Diis,sed susceptoribus, aut in D meim seu locis, uel occasionibus fieri, existimanda est. Haec enim omitia, ad diuinae cogni-
otiis communionem, o Pern conseriant. Diisque quam proxime accomi nodata uiam ipsis in nixae ueritatis illuminationem suscipiunt propter inhabilitatem autem longe a Dus reiecta, N iisdemque inconcinna, ueritatem ab eis prouenientem, denigrant, Silius cant. Haec ille . de in rimare nonsione hucusque .
rs Syriani resiponsito est. Responsiones ambiguas per Propheta , uates a Dra ali- ouando dari non quia Dii ambigant 13 minus certe euentum rei praecognoscant sed quia audientium utilitati, atque quantum fas est indemnitati praeconsulunt; ne scilicet uc cum malaesierint contra consulentium uota resiponsiones, in praeceps illi ferantur; uel contra, cum bonae fuerint, nimis prae gaudio uani,in gloriabundi efferantur. D etiam, ut nos tertiam , quam in Ioue Tragoedo Lucianus, Min lib. primo cui titulus Polleriorum, IoanneS Grammaticu Sattulerunt, responsionem addamus; ancipite aliquando Mobscurae ab oraculis, Mab ipsis oraculorum Prophetis responsiones ad hominum ingenia exercenda sit cui illa fuit a Delphico oraculo, Deliis peste laborantibus, data, de duplicando altaris cubo. in quare cum multorum fuissent prius exercitata ingenia; praeceptore Platone', cu-B bulla tandem Delii duplicare nouerunt. Dii enim nobis natura mobilibus, ita utuntur nos'; nostra omnia ita gubernant,&administrant, ut nobis omnia pro nostra uel dignitate, uel utilitate,& tribuant, prouideant. S si Po phyrius ut tribus responsionibu quartam addamus ilib. de Oraculis, candiciis Simem ad illud, quod dubitatum est, respondens, Sciendum inquit, D cos quoque inpe mentiri nam' cxplorata, certaque futurorum perspicientia, non hominibus tortuo amodo, sed in ipsis in certissima plurimisque referta ambagibus est. Quia si cui Deo uerum praescire coo tingit; non tamen omnibus continetit horis . hacteiaus ille. Hoc autem ideo dixit Porphyrius quia e coelestium motuum atque luminum obseruatione, ex certa eorundem configuratione, oracula,&daemones,&uates ipsoS futura praedicere, opinabatur.
At D A M, s ex Carneade Stoico responsionem quintam , quod Di ambiguas respontiones attulerunt; quoniam ea , quorum causae aut naturales non sint, aut non praecesserunt , deos cognoscere non possunt Duas, praeter has quinque, quas hactenus attulimus, ad hanc eandem dubitationem solutiones inferius daturi sumus; quarum unam ex nostris Catholici Theologis, alteram uero ex Aristotele desumemus interea quae ad dubitationem dicta suerunt, sufficiant.
Peroratio solutionis diuini Iamblichi.
ST A est pulcherrima ad tertiam, pro Stoicis , rationem, doctissima diuini Iamblichi, admirabilisque, propemodum diuina responsio a qua an Plato
dissentiat; cum Platonicorum placitis ualde accomodata uideatur, qui aliquando contingentiam in rebus admittunt, aliquando auferunt, iudicabunt atra. Plato ut de Platone dica quod senti uerbis admittere, in sententia eam tollere, mihi uidetur certe paucis admodum immutatis , Peripateticorum illo-- rum opinioni, qui rerum cunctarum distinctata in Deo cognitionem tueri conantur, deseruire affatim poterit. Quid nanque ab Ethnico Philosiopho, quid a Gentili Theologo, de diuina praescientia praeclarius ingeniosiusque dici uel etiam excogitari poterat a quo parum adeo nostrorum Theologorum euariat responsio, fanum de cientia diuina iudicium; ut nisi certum indubitatumque Catholicae responsionis, Mueritatis auctorem Spiritum Eanerii in haberemus a sentibus Iamblichae Philosophiae illorum iresiponsionem,&iudicium c manatulle, propemodum affirmare possemus diuinam praescientiam explicat, oracula tuetur, contingentiam&temeritatem miri lice defendit,&quam apte coeant haec omnia demonstrat, quasi ob oculo proponit. Theologorum nostrorum responsionem opportunius tunc sorsitan expone mus; cum de Prophetia postquam ex Iamblicho, Lex Syriano,&ex Ioanne Grammatico, Porphyrio facta fuit de illa,& de prophetis, et uatibus mentio aliqua,& de capassimi Philosiophi, Theologi tam Ethnici, quam Catholici, alias ita commini cantur: ut si ea quae prophetata sunt eueniant, ineuitabili necessitate ut pote ex Deorum decreto diuina scientia, quae fallimori Potest, euenire communiter, ut uideo,&uulgo existimetur, quatuor illa, Quis scilicet sat propheta; a quo sit; 'uid sit ipsis prophetia 4 quarto, an quae a Prophetis euentura praedicur '
229쪽
tur, ineuitabili necessitate eueniant, Diuxta decreta Philoisphorum in iuxta noctrorum in tentiam Theologorum prius compendio disseruerimus. Nam an sit quod clarissime pateat&a nemine sit dubitatum consulto praetermittemus Eo autem libentiu haec in praesentiarum de Prophetia disputabimus quod diuinae praescientiae, de qua iam aliquem sermonem, ex Philotis phis, habuimus,4 ampliorem libro octauo ex Theologis catholicis, habituri sumus , pars ali qua, 'uidem maxima, Prophetia esse uideatur ut ita ex Prophetia, sicut ex diuina praescientia necessitate aliquam de suturo contingenter euentu sui picari nemo non queat magii ratio quo magis praedici ac Prophetari et tectus aliquos non posse quis existimauerit nisi iidem lint inciti tabili nece sisitate euenturi; acineuitabili aliqua causa in lucem euasuri Iam igitur, quod faustum, scelixque sit, de Prophetia sermonem aggrediamur.
230쪽
In quo de Prophetia ad opinionem phisicorumprius deinde
ad catholicam veritariem, agitur.
Quis Propheta dicatur secundum philosophorum placita.
VONI A prophetia, pars est ut dictum fuit diuina praescientiae; de qua praecedenti libro ad Physicorum opinionem , abunde fatis disseruimus Lex prophetia siue ex oraculis ineuitabilem rerum cunctarum necessitatem multi, sin primis Stoici in serre conati siunt ad nostram propterea disputationem, Mad plenam de Fato inquisitionem, Mindagationem, de prophetia ipse considerare quantum ad uindicandam ab
ea, tanquam a Latali necesseitate, temeritatis, contingentiae naturam
opus sit operae precium esse arbitramur. Nostro igitur more ad Ι-hysicorum prius decreta, posterius uero ad catholicam Theologorum nostrorum ueritatem , de illa, in praesenti, libro, considerabimus. Ac iusti autem ad Philosophorum prius opinionem de prophetia posterius uero ad nostro rum Theologorum fanctissima decreta,nobis in primis lector admonendus uidetur, nos reni tractaturos eo, non multum in philosophantium, siue priscorum, siue etiam recentiorum scholis tractari solitam Aristoteles nanque in tanto ab se edito uoluminum numero, uerbum fere de prophetia habuit nullum Plato, Mantiquiores philosophi, paucissima de ea dixerunt. Ex recentioribus Augustinus Nyphus Suessanus tractatulum quidem de Prophetia edidit; sed eiusmodi, ex quo pauca admodum, xsere nulla, quae ad institutum nostrum faciant, eligere potuerimus. Est enim Gancus, atque imperfectus, 'ui mendis undique scateat, cuiusmodi sere sint alia multa, ab hoc homine, congesta potius, quam digesta. Aliorum igitur in re tam obscura, difficili, auxilio pene destituti, ueniam nos aperito discretoque lactore facile impetraturo esse confidimus; si minus quam parsit, rem tantam exacte, ac docte examinabimuS. In magni Senim , dicebat Horatius, uoluisse sat est doctiores fortasse, eruditiores, nostri hisce uigilias excitabimus, qui de hac ipse aliquando diligentius, atque accuratius conscribent. Vt quemadmodum in multi Saliis, ita in hac etiam materia, quod ab his qui deinceps erunt, raperitioribus desiderari poterit, supererit tandem nihil . . . . D prophetia igitur , pro uiribus, tractaturi, quatuor illa, quae ad calcem praecedenti S librIdiximus, tam ad philosophantium opinionem, quam ad illibatam catholicorum Theologorum ueritatem, considerabimus primum quis Propheta dicatur , deinde unde quispiam in prophe- D tam euadat, mox tertio quid sit prophetia ipse. Et ultimo, An ea, quae a prophetis sutura praenunciantur, ita eveniant; ut non euenire non possint; hoc est dictu, ex ineuitabili necessitate ne,
P LM,' igitur, qui propheta dicatur, inquirendum occurrit. A Philosis phis ille propheta dicitur; qui futura, hoc est etὰm ωννά. no aute να--- uidimus nanq; inter ista superius differentiam' praecognoscit ac praecognita , edicit, siue ab extis, siue ab auibus , siue per somnium, siue ab arte, di scientia, siue a loco, siue ex proprii corporis temperamento siue aliquo numinis afflatu, siue alio quocunque modo, illa praecognos at Cici eos qui furore aliquo perciti it turo euentus aut dignoscunt, aut saltem pratia unciant uates appellari inquit quod quasi alio Suimentis ex ccllant est autem apud physicos uates idem, qui N propheta Pipioni, in limato, differentiam inter prophetam, matem, constituere placuit; prophetas eos appellauit qui subobscura diuina uaticinia interpretantur; uates uero illos, qui uel surore, cientur uel ex is ni Ora diuinare dicuntur. Ita enim ibidem ex interprete scriptum eliquit Lex iubet diuinis uaticini S