장음표시 사용
121쪽
I. p 'a ina plures interpretantur Bilis euectoliuns scit. fructum, d uni hic maturescere incipit, ut pereat, nec cultori prosit. Chalilaeus p 'et vertit hi et 2 υαstutu, et sane verbum 'pae clevastatione terrae dicitur ses. Ed, I. I. Sed hoc loco est Participium activum. Alii tamen intrariSitive capiunt. Ita Aben-Esra, qui sic exponit: Biacuet, in quet non est virtus et fructum proferendum, nec fructus. Sed quae proxime sequuntur significationem plane contrariam poscunt, quam et LXX exprimunt suo
ε κυιυοτουσα, Vulgatus quoque frondo8ra, et Syrus Bilis sectorii- tum vertit, ex significatione, ut nonnulli existimant, Arabici multum effudit pluvium coelum, ne figurate, multum Prolem Pe- perit femina. Hinc et MICHAEI IS in Suralemm. p. 2l2. nostram dictionem exponit: Bilis Umundens, id est, palmitibus foliisque luxurians, nimis frondosa; quod statim, addit, Had Israelitas ita
transfertur: quo ditiores sint, quo Deeundiores agros arent. eo plures aras Struere, et pulcriores Statuere deorum imagines.
HIERONYMUS: se Pro Bite frondosu Aquila interpretatus est Eiυδρον, quam nos GquOSαm, vel εξοινον possumus dicere, eo quod vini perdat saporem. Symmachus 1 λομενουσαν, quae tota in frondibus creverit. Vites quae putatae a vinitore non fuerint, in flagella frondesque Iuxuriant, et humorem, quem debuerint in vina mutare, vana frondium et foliorum ambitione disperdunt, istiusmodi vitis damnosa est agricolis. Talis fuit Israel, creseens in multitudine populorum, et non reddens fructus agricolae Deo.
Dieanius et aliter: Bilis frondoset, sive juxta L X ευκλ)ηαατώυσα, id est, bonαs hctbens prosecgines, et flagella fructifera, multos
botros attulit, et uvarum foecunditas ramorum foecunditatem coaequavit; sed haee, quae prius talis erat, antequam offenderet Deum, postea abundantiam fructuum vertit in ossen vae multitia
dinem, ut quanto plures haberet populos, tanto plura aedificaret
altaria, et abundantiam terrae numero vin steret idolorum. Ceterum nomen', quod plerumque femininum est, h. I. ut masculinum tractatur, ut 2 Reg. a, Zs. Respicitur in primo hujus Versus hemistichio ad statum florentissimum regni Israelitici, quo olim, et proxime adhuc sub Ieroboamo II. gavisum fuerat. Est Israel, qui cum prava vite et Ies. 5, a. comparatur. Verba plures interpretantur fructum similem fert s. F icit
quutus est ei. Qui Sensus tamen minus est concinnus. Eqt mes
hic simplici ponendi significatu capiendum, quem et apud Chaldaeos obtinet, et sic transferendum: fructus Ponit, facit, protrudit sibi, quod nonnulli sic intelligunt: in suam utilitatem; si quid profert, eo toto in libidinem suam abutitur. Secundum multiplicuri, s. quum muti liculio, abundantia. accidit fructui Otia. Chaldaeus: quando multiplicetvi eis proueentum. Pi vhh. nitan. S
122쪽
CL d, T. mna TU, Multiplicat Israel istum fruetum orta
idolorum. Quo ampliorem eis annonam concessi, eo plures excitarunt aras, dum omnia bona, quae eis obtigerunt, non Iovae,
Deo suo, sed idolis adscripserunt; cf. 2, T. lo. 8, II.
Seeundum bonitαtem terriae fiucte concessam. 'tam Bene fecerunt glutuαs Suias, quo meliorem terram eoru in reddidit, eo meliores, i. e. elegantiores ac majori studio compararunt
statuas deastrorum, 2 Reg. 23, ld. Cf. supra S, d. HIERONYMUA: Pro eimulacris LXX verterunt στηλ&σ, quas nos glut recte vel litulos appellamus, qui proprie daemonum sunt, aut homi
2. In dictione dab pbri explicanda dissident inter se interpretes. Hebraei fere: cor eorum diueis it se, scit. a Jova, Sive, a lege ejus, ut Chaldaeus habet. Malim eum R. TANCHUM Rio Capere: Cor, et metig et vinio eorum sunt divisu, quiet Deo alios deos cssociαnt, non Iovain solum colunt, verum et alios deos. Sed quum verbum illud sensu hoc neutrali alias non legatur, sunt qui reddant active: ditiisit cor eorum scit. Deus, quod referunt ad interna dissidia, quibus respublica tandem dissolvi oportebat. Alii: diueidit, i. e. distribuit, impertitur cor,nnimus eorum, scit. Sacrificia idolis, i. e. impertiuntur idolis quie- quid habent. Sed nimium alieni hac interpretatione textui infertur. Quidam, adscita significatione Ictevem, lubricum esse,
quam 'bri obtinet Ps. 55, 22., et I iphil Ps. S, ID. 36, 3. , undepEn de blanditiis usurpatur Prov. T, 2 l. , verba nostra interpretantur: iadblanditur ipsis cor eorum, dum idola colunt. Duriuscule. Nos quidem vulgo receptam Hebraeis explicationem, primo loco allatam, retinendam judicamus, quam adοptavit quoque Hieronymus, dum vertit: divisum est cor eorum. ela et e sum rei sunt, eulpae obnoxii facti sunt, peccati convincentur,
II, I. Levit. 6, s. Ita Syrus: exinde rei ferctgentur, Alii: Obrectium tuent, ut Ps. Id, 22. Ies. 2a, G. tradet Ose, Deus meuS,
I, II. Nesecabit, destruet, ut quum bestia decollatur, qua de re hoc verbum Exod. II, II. De ut. 2I, d. et alias dicitur. R. TANcHUM: diruet et Bostabit, comParutione desumtαα Percutiendia Posticia colli Parte, quo corpus diruitur. drari VETUAuctrict eorum, in quibus deastris sacra faciunt. 'mitte Vastiabit, Futurum Piel, ut Ierem. 5, G. Statucis deastrorum, VS. I. HIERONYMUS : MQuodque sequitur, ipse confringet simulacria eorum, de Deo dicit, ctriasque desevulabitur, non quod Deus ipse Propria hoc fecerit manu, sed quod per hostes voluntas ejus expleta sit. MI. in Nam nunc, cum illud eis continget, agnDSeent suam stoliditatem, et dicent et ri et quae verban Dunulli interrogative accipiunt: nonne regem hiabemugy quasi comminationi superiori de aris destruendis et simulacris, oppom
123쪽
nant Israelitae: haee, quae tu minaris, ne contingant nobis, rex noster videbit. Vel, ut alii volunt: Nuno, dum jugum Assyria- eum, Ilosea regnante, excusserunt, et Aegyptiis foedere juncti
sunt si, Il. 8, II. 2 Reg. IT, X. d. , dicunt quasi gloriabundi:
NONNe est reae nobis y scit. potens nunc et sui juris factus, sub cujus praesidio in posterum tuti ab hostibus erimus. Nihil tamen neee Se, ut Phe pro vel dibri positum arbitreinur, quod nee veterum interpretum ulli in inentem venit. Bene IARCHI : MCum istud in eos irruerit malum (de quo Vs. 2.), dieturi Sunt: non est nobis reae, id est, rex noster, cujus pro te etione nos tutos fore gloriabamur, quod ipse nobis in principiis procedens bella
DοStra Sit cοnfecturus, nullo nobis auxilio prodest. Nec aliter Ei MCHI: , , Nunc, cum migrabunt e terra sua, agnoScent et dicent: NON est nobis rex. Sensus est; perinde est ac si nullus nobis esset rex; neque enim, quem talein vocamus, hostibus nos eripere valet, ut opinati sumiarum, quum regem postularemug, qui NOS Procederet, et hello no gliret gereret (l Sam. 8, 26. . Deus ipse nosterfuit rex, qui horum lium manibus nos eripuit, si secundum voluntatem Suam Agerentus, neque alio rege opus habueramus. Imrra nae hetaerim N, Ouia non timemus Io vam, a quo Solo salus
NON Tetiereri, nunc Dangis exaggerat, haudes potissimum et perfidiam, in ipsis etiam foederibus solemnissime sanetlig, redarguens.: 23 Loquuntur Berbet tantum, i. e. Verba Vana et meri-dacia, merae fraudis et deceptionis, ut Latini etiam dicunt: Berbuialicui dare. Cf. Jea. 58, II. NTU V)bN Pejerando fulso, Infinitivus constructus sabsolutus supra d, 2 , ut in proximo rari Ira et Pungendo, dum pangunt foedus. Alii riri di habent pro
eaeSecrαtiones υαnitialis, i. e. inanes, fraudulentae ac mendaces; ef. Jon. 2, s. Pa. II. T , ut sensus sit: non tantum verba vana ac mendacia quocunque modo loquuntur, ut defraudent aliοs, verum etiam quando foedus aliquod magnis interpositis exSecrationibus pangunt, exsecrationes istae nihil aliud sunt, quam eXSecrationes mendaces, quas non curant, sed temere, et Sine pudore transgrediuntur. Non semel enim reges ipsi Israelitarum
124쪽
E, V Sicut Plantu venenuta, talem enim nomine hebraeo signifieari , patet tam ex hoc loco, quani ex Deut. 2s, IT. I S. Ainos G, IE. locisque pluribus aliis, neque fel, aut cimaritudinem, ut Hieronymus vertit. Qualis vero plantae species nomine idem sive vim, uti alias Scribitur, designetur, incertum. Cicutam intelligit Cui siUA Hierobot. 2, ad. sqq., lolium temulentum, solui rum I. D. MicHALLIS in Suralemm p. 2226. seqq. , φαγαυer GESEN IUS in Leae. hebr. lat. (a cupitibus dictum, coli. Iviaverum cuilia apud Livium I, 5a ). Nobis nomen plures plantas e genere SO-
lanearum complecti videtur, quarum muItae sunt venenatae. Iluic Hoseae loco optime convenire videtur lolium femulentum, quod
inter secale crescit. Cf. libr. nostr. Libi. Naturgeschichia P. I. p. lli. seqq. Ius et judicium in summam injustitiati, a vobis conversum; eadem gententia Amos 5, T. I S. G, I 2. Habae. , a. Alii judicio intelligunt decretum regum Israelitarum de colendis idolis, quod noxiae instar herbae producturum sit populi exitium, coli. EZech. T, I., ubi violentia germini comparatur, unde tamen Virga et poena excrescat. Chaldaeus h. l. aecepit de judicio debito eorum Perfidiae, quod exsequii tu ruin se in eos Deus decrevisset. by Super sulcis Ggrorum meorum, in quibus triticum, non lolium, uut aliae venenatae plantae, nasci debebat. I aee, inquit vates, florentis vestrae reipublicae facies est, ut quemadmodum fraudes ac periuria, etiam in foederibus, ita injustitia et judicia perversa, quibus bona causa in malam vertitur, per totam terraru invaluerint. Eadem queritur sesajas os, S. D. Id. I s. Jerem. 5, I. s. Vistilia, femininum, hoc solo loco obvium. MQuod a Sequiore sexu Bitulae vocantur Ieroboami vituli (l Reg. I 2,28. 2Reg. Io,2s. 2 Paral. IX, S. , putant ad contemptum
multum valuerit apud Hebraeos, qui Deorum sexus uesciunt. Proinde in Diis eensentur Lerith Iud. S, XI. et Astarte I Reg. II, d. ZZ., quamvis re vera apud cultores suos pro Deabus habitae fuerint. Foeni inino igitur genere Bitulae vocantur idola Ieroboami, ut eo magis constet, illa non posse haberi pro vero Deo, cujus decem nomina omnia magculina sunt. - BOCHARTUS Hieroet. T. I. p. 36s. ed. Lips. i. e. Bethelis, et S. Io.
h. I. comprehemii existimant, ob pluralem numerum et 'b eb. Alterum tamen vitulum in Dane hoc tempore superfuisse neg ut alii, et in nomine illo enullagen , non modo generis, Sed etiam Numeri, plurali8 pro singulari esse volunt. DATHI Us in Singulari legendum censet, nixus auctoritate Alexandrini liliusque Graeei interpretis, a XIontes a leonio citati, qui ambo Singulare
125쪽
μοσχοσ exhibent. Consentit Syrus. Adstipulatur Dathio Bahrditus,
genuinam esse scripturam radias, demonstrare existimans sustixa, quae sequuntur gingularia. Aecedit, quod Versu G. tantuni de uno vitulo vates loquatur. Sed recte AURI ILLIGA Dissertati. p. si XI. observat, neque opus esge vulgarem lectionem, quam omnes Hebraei codices, tum manu scripti tum impressi, exhibent, permutare, nec in reo mbra, vel en allagen fingere, vel aliud quicquam Suspicari minus regulare. Etenim si referamus sumxa,
quae laeto exstant, singularis numeri, non ad Tri b, sed adrna, uti dudum fecit Ilubigantius, ea utique lectioni receptae minime obstarent. Neque illam historicae veritati contrariam dixerit, qui observet, pluralem numerum ab Hebraeis usurpari, ubi aliquid designare volunt, quod majorem in modum vel sui amorem vel odium excitat sv. c. munn gvientiet Prov.s, T , et ef. GESEN II Lehrgeb. p. sis s. l. Eo igitur uti heio propheta potest, ad indicandum, summo se gradu idolum istud,
vituli fortassis forma gaudens, aversari, horrere, et contemnere.
Praeterea pro recepto Vridi', non modo stat Chaldaeus, qui vertit: Propterect quod serueterunt vitulis in Bethel; verum et Ilieronymus, qui prius Versus heinistichium sic reddidit: Baccas Lethovencoluerunt hαbitulores Samaricte, et in commentario ita enarrat: In Belliaven, id est, Bethel, vaceas aureas coluerunt habitatores Samariae, quae cum irrisione non vitulos sexus masculini, sed νασσαs, id est, feminas, appellavit, ut videlicet Israel non solum deos vitulos, sed deas vaccas coleret. Et ut ostenderet, Taecas Bethaven unum in Bethel vitulum sentiendum, non intulit: luaeitsuPer eis POPulus, sed, Suer eo, id est, vitulo aureo.
Timebunt brevi, Deut. I, II., constructum cum di ejus, cui timetur, ut Iob. Is, Es. Alii ma h. l. de timore religioso, siVecultu vituIo Bethelico exhibito intelligunt, ut Chaldaeus et I ieronymus, quorum interpretationes attulimus. Sed isto sensu siuSurpatur, Semper eum D seu 'et D 'dura construitur; Cf. not.
Sαvictricte; cf. 8, 5. Poena hic denunciatur Israelitis, eversio totius cultus idololatrici, de qua distinctius Vs. S. Iοquitur. Num mox lugebit, Amos S, S. Praeteritum propheticum, quo futura tanquam res gestae sistuntur, nil certitudinem indicandam, ut ses. s, II. s, 2., et saepius. D N Super eo, Titulo
suo. Qua in constructione ad rem respicitur praecedentem, non
ad nominis formam, ut Gen. dy, G. junctum verbo femineo Inra, quoniam illud pro 'cinet, nomine feminino, ponitur. Populus ejus, vituli cultores. Vel: populus Bethelis. Et sacrifotili ejus. Nomen praeter hunc Iocum bis tantum, 2 Reg. 23, 5. et depli. I, d. obvium, atque ubique in deteriorem partem
Positum, de sacerdotibus idolorum, plane ut Syriacum
126쪽
Vii l. I. D. MICHAELis ad Castelli Leaelo. ricto. p. dis. et Supplemm. p. IIs T. Illos nomen adeptos esse ab citris Beglibus, quum IIebraeorum stibis uterentur, eonjectura est parum probabilis. GR. SENIO nigredine, tristitiet, et i laeta et tria veste induti, hinc lugentes, rescetue, SαCerdotes esse videntur. Verisimilior DAv. Mi M.ta (Dissertiati. Selecti. p. d22. edit. sec. I a I. a. Sententia, illud nomen derivari a rad. et D incendit, fesgrctvit, ussit(Gen. dZ. 36. Thren. θ, tu b. Ab incendio autem sacrificulos istos et ' VI appellatos existimat, quia idolis continuo thus et sum tuniineendebant. ' 'M Qui adlluc super illo exsultant, ellipsis relativi, ut VS. I., Jes. 28, IG. atque saepe alias. m nTrebri lugebunt super glaria ejus. Sustixum quidam referunt ad Bitulam, alii ad Lethuuen, alii, et id quidem rectius, ad PoPutum, ut a, T. s, II. des IT, X., sed ita, ut vitulus intelligatur, quem- adnioduni Iova glarta Israelis alibi dicitur, ut derem. 2, II. et ara V a 32 Ouiet migrubit et nobis, ab hostibus asportatus. Cf. I Sani. d, 2I. 22. Jes. 2a, II. Ierem. d8, T. s. et a Nam etiam eum honi inibus et ceteris spoliis; vid. 2Reg. I S, s. sqq. 'rariae iam ipse vitulus; VN h. l. non est nota Accusativi, sed ut Nominativus verbo passivo jungitur, ut Num. 26, os. 32, 5. Deut. 2D, S. Cujus dicendi formulae rationeni exposuerunt STORR Obserυαt t. p. 26 I. seqq. not. et GESEA IUSLehrgeb. p. 68 a. Alii Passivum Activi impersonalis instar cum Accusativo construi putant, ut sit: et tum illum dilutum GPOrtabunt. Cf. not. ad Jos. T, Io. 's: Vreb in Issyrium, vel Issyrio, i. e. ad regeni Assyriunt, o, II. cf. Jes B, a. ID D Ortiabitur, I 2, 2. Jes. l S, T. Ps id, IE. Vn ret Ut munus, i Saul. IV, 2 T. ibdb Aegi ultori, ut Vulgatus vertit. Chaldaeus: qui Benit punitum eos; vid. not. ad S, II. TE' V d Z Tunc Pudorem EPhrctimus oviet, consequetur; pudebit eos de astri, qui auxiliari eos non potuit, et ipse in triumpho duetus est. CLIer. d8, II. Sunt qui vertant: pudor Ohrctimum eviet. Sed
verbiani masculinum rist ' cuni ejusdeni generis nomine et Nominativo jungendum est. V et 2 nomen verbale a rad. vi I,
eum adjecta syllaba ri , Chaldaeis quoque et Aethiopibus usitata. N et ' et ' Et erubescet Iarctei d, Is, Jes. I, 2s. rinae dira
A conεilio suo, s. Proseler consilium suum, quod non tantuni de vitulorum erectione (IReg. IX, 28. , sed continuo cultu, contra consilium divinuin, toties illis per prophetas inculcatum, intelli
T. Va Eaecis et erit, vel exscindenda est, Vs. I f. Ies. 6, s. P UT Gmoriet, nomen urbis cum terminatione masculina, utro DN, 'NT, RE VI et alia, unde Verbiani ni asculinuni est junctum, quod simul pertinet ad n abaa et rex ejus, in quo spem et fidum ciam Suani pone bant. Asyndeton, quale hiabac. I, II.: in v et adi
127쪽
pol et Iunα. Alii: excipua erit Samariam quod attinet reae ejus, i. e. Samariae rex exscindetur; ut dic sit Nominativus absolutus, qualis Cohel. 2, Ia.: a s d ViI sviens Oculi ei g, sapientis oculi. Jon 2, T.: r pr a terrα υectes ejus, i. e. terrae Vectes. v dis plar si et Sicut spumet, vel bulla aut ebullitio (alias enim de irae fervore usurpatur, ut Ies. si, B. in au te cie etqucte. 'ae' Chaldaeus hin NI spumum, ebullitionem reddidit. R. Tanehum quoque per vumum et bullas quae in Gqucte sve cie ciscendunt exponit, et Abu I-Walid per eae-αestuettionem et ebullitionem ejus. HIERONYMUS: DTrunsire fecit murict regem suum quαgi spumiam 8uPer 'cie Gquae. Provumu, qua in LXX et Theodotion φρυγανον, id est, cremium Iet Arabicum fractus αrboris rumus, i. q. 'iactus, Gridet uc fragilia res, festucete, at mulctes transtulerunt, nridas
herba S, siccaque virgulta, quae camino et incendio praeparantur, Symmachus posuit hiri iace, volens ostendere ferventis ollae Superiοres aquas, quas Graeci noti epoλυγαζ voeant. Sicut igitur Spuma, quae super aqua est, cito dissolvitur (cf. Ilieronymum infra ad Vs. I S. , sic regnum decem tribuum velociter finietur. Ad verbum notat AB ARRENRL, postquam obServaSSet, interpretum plurimos illud h. l. sunt ere expcindendi, perdendi significatu, Iarchium illud interpretari silentium imPonetur, hoc Rei Sur Silentium imponetur Samariae, silentium quoque imponetur regimus. MCommodius vero, , pergit Abarbenel, , ,accipi existimo hoc verbum signifieatione similitudinis et comparαlionis, ut vertendum sit: Aimilis fetotus est in urbe Sumetriae (subaudiendo et, ut Exod. 26, II. et alias) reae ejus apumae in gue cie αquα-rum, quod supernatat quidem spuma eminetque, ac superior aliquando permanet, exiguo tamen tempore evanescit, insigni sic comparatione fluxam ejus gloriam depingens. Nos tamen non Solum ob constructionem sententiae, verum et ob nnaphoram
Versus sequentis sin quo non quidem hoc ipsum verbum, sed ejusdem significationis, etiam in principio scriptum arbitramur
exscindendi significationem retinendam. Sensus ceteroquin, quem Abarbenet indicat, probus est, esse nimirum Propositum Vati, Sumbitum regis Israelitici exponere exitiuIII.
S. Miuein Et sic delebuntur, destruentur, Gen. Za, Zo.
Reg. Io,2T nrida Eaecelsu , seu potius urcte, in sublime exstructae, vid. not. ad Ies. Id, I 2. RN Incinitulis, cultus superstitiosi, vid. Vs. s. I 2, i 2. Hi RRONYMUS: HIpsa autem excelsa
sunt On, id est, idoli, quod interpretatur inutile, quod idolum
et inutile peccatum est Israel. M VNEV Appositio : Ce Pecciatum Arctelis, i. e. in quibus exstruendis et frequentandis
128쪽
eorum, quas vel vitulis, vel Baali, aliisve idolis erexerunt. Cf. Vs. l. 2. 8, II. Amos I, Id. I iERONYMUs: si Dissipato idolo et
excelsis ejus lusere et tribulas ctscendet Super etrus eorum; signum ultimae solitudinis, ut ne parietes quidem et extrema aedificiorum vestigia relinquantur. - dmirab Tantaque eos opprimet miseria, tit desperabundi dicαnt etiam montibus: het VI erile NOS. Mortem, etiam miserrimam, sibi praeoptabimi praevita, ut obruti montibus et collibus, misereque contusi, mala futura videre non cogantur, vel praesentia non videant amplius.
Similia vid. Ies. 2, I s. Jerem. 8, 3. Apoc. G, I 5. Alii horrorem
conscientiae describi existimant excruciantem impios, ut ulis conditi esse exoptent a facie irati Dei. rQbna ' Et collibus dicent: cacite super nos, , mori magi S optantes, quam cernere quae asserunt mortem ut ait Ilieronymus. s. Verba vulvo vertunt inde et diebus Gigeas peccasti tu, o Israel. Sed Gibeae non totus Israeliticus populus peccavit, sed soli Benjaminitae, qui Levitae cujusdam concubinam Stuprarunt; atque ipsa quidem ex stupro mortua est; Levitaniatem in partes eam discidit, quas misit ad reliquas tribus. Unde dirum bellum ortuita, in quo aliquoties victae tribus a Benjaminitis, qui tamen postea magnam acceperunt cladem; vid. Jud. I s. 2 o. Sed laudem potius inerebant Israelitae, quippe qui commissum a Benjaminitis scelus ulciscerentur. Quare alii lineo eo referunt, quod eirca illud tempus Israelitae adinventam a Michea Teraphorum superstitionem (Jud. II, 5. seqq.), et a Damnitis in urbe sua constitutam, publice et impune pernii Serint, Iud. I S, Zo. II. Sed vatem de cultu superstitioso a Micha instituto cogitasse, in verbis ejus ne vestigium quidem apparet. Nos quidem haud dubitamus particulam in capiendam eSSe pro mctgis cic, ut saepe, veluti Ps. IIs, s S. Coh. T, l. , unde liunc Versum sic interpretamur: mugis quum diebus Gibeae fleo-CαSti, O Iarctet, i. e. majora a vobis Scelera Sunt Commissa quam
olim Gibeae a Benjaminitis; : Tai d es ibi steterunt, i. e. man- Serunt superstites quomodo verbum di et os drae oppositum usurpatur Ps. IV2, 2i); nam Benjaminitae, ut constat ex Jud. 2o ., gravissima quidem clade ob facinus Gibene perpetratum fuerunt adfecti, non tamen penitus deleti, sed poena sic fuit temperata, ut per sexcentos illos, qui evaserant, linec tribus in integrum restitueretur. Graviorem vero vindictam incubituram Israelitis, Nec sic eos abituros. docent reliqua hujus e immatis verba, quibus cladis illius exemplum ad hos transfertur, mutata persona R Secu rid a ad tertiam, ut Iudie. 2o, Z S., et propheta ad auditorem Vel lectorem converso: m si 'tam I Turi L mnan donet n-N,
non iassequestir eos in Giheu hellum olim gestum, vel, sh Gibeam, ob scelera ibi patrata, eoniret flios insolentiue, sed bellum longe gravius et perniciosius, bellum longe deterius experientur. Quuin
129쪽
enim illud ad Gibeam gestum, quamvis atrox et funestum, non diu post taliten cessavit, et victi a fratribus mox in gretiam fuerint recepti; Noster significat, bellum, quod hostes barbari Israelitis sint illaturi, non siniendum esse, nisi tota republica eversa deletaque. Ultimam liujus Versus vocem, in brum, plerique, quibus et nos adstipulamur, haud diversam existimant ab V, yiniquitus (b et ' transpositis, ut m si et rim et commotio, nil det vinet oueis, et diuo et nudivi Bestimentum, et Aethiopibus Ibyest ridem fefellit, desolvit), quod ipsum et quamplurimi sistunt codices, et LXX, Ilieronymus et Syrus exprimunt. Dictio 'ann 'ν Iegituro et 2 Sam. I, Id. Solus Chaldaeus vulgare m y
procul dubio habuit; traduxit vero ultimam Iiteram di ad Sequentis Versus primani vocem 'in Net, ita ut 'in Retri 'by legeret. Vertit enim: ciscenderunt. Per Berbum meum ct duxi. A. SCHULTENS ad Harbii Consess. I. p. I s. nostraim m s ex Arabico modum excessit, eaetulit se, illustrandum arbitratus phrasin ' An by flios insolentiae, feroeis indomitueque erget Deum Profer-υicte interpretatur; sensui illi, quem dant m y ira fili iniquiatatis, haud dissimili. Illud vero haud dubium, fliis iniquitatis,
Sive protei Dicte, significari nefarios illos stupratores, Gibeae cives, Benjaminitas, contra quos reliquae Israeliticae tribus bellum susceperunt, Jud. Is, 22. 26, II.
Io. 'm Nn Est itaque in desiderio meo et V X ut ocis li-
gem eos. Bene Hieronymus: Daelet desiderium meum corripiam eos. Vocem illam, alias non obviam, notante Masora, quidam
ad 'VN, vinxit, referunt, dicuntque esse formae pri N' eiulabit, Jerem. si I, 52. , atque et cocinae it, Levit. 8,T., in quibus
non servatur forma quiescentium prima AIeph, sed flexio sit juxta normam Perfectorum. Ita verbo nostro et hoc Ioco Perfectorum formam adaptari, ita tamen, ut ob crasin duorum AIeph literae Samech Dagesch euphonicum inseratur, et cholem mutetur in Cameg-Chatuph, sive vocalem brevem, ob pronometri sumxum. Verum sensus prodibit magis idoneus, si V dera ad verbum 'd referamus, cujus sit Futurum Cal. Ita NIMCHI, qui Dageseh τω o inditum observat euphonicum esse, positumque pro deficiente
p. duo. Qualis futura sit poena, qua eos sit amicturus, de elarat, dum subjicit: et Ara Vm y qud Nn congregethuntur Contrα eos populi barbari et hostiles, quod ipsum minatur Micha a, II. Zach. I 2, d. V pNE Illigunco, s. cum alligabo eos, veluti boves uratores, de quibus verbum 'pae dicitur I Sam. 6, T. ID. Jerem. 6, a. , et sequente b Gen. ds, II. In explicanda postrema nostri Versus dictione, cinet D 'rarum , vox posterior, cum ob varietatem I eri et Chelhib, tum ob originis Inaxime varietatem, Scrupulos
injecit interpretibus. In margine legi jubetur (Vav post
130쪽
δευεσθοι αἰτουσ εν ταισ δυσiν ἀδικίαι β αυτων. Nec aliter HIRRONYMUS: Quum corripientur aver duas iniquitiales suαs. In Commentario totiani Versum ita enarrat: HSed corrotum, inquit, eos, ctique erudiiam tolα αnimi mei voluntate, et congregabo
ct yersus illos populorum multitudinem, quia duas fecerunt iniquitates, vindicando hominem, et Dei sui injuriam negligendo(vid. not. Ilieronymi ad Vs. s. . Sive duos iniquitiates, quia primum peccaverunt in idolis Michae (Jud. II, 3. , secundo iuvitulis Ieroboam. Vel certe duos vitiatas Samariae in Dan et Bethel possumus duas iniquitates appellare, de quibus et Ieremias loquitur (2, 3. : Duo Pessimα fecit populus meus: dereliquerunt fontem ciquαε υiυαε, et foderunt albi lactis contritog, qui
NON POfigunt αquiam Continere. Verum enimvero obstant puncta vocalia in textu posita, quibus vox in margine scripta eSt pro- nunei anda, quo minus hanc expositionem recipiamus. Peccαια enim sonant radi di, sed nostra vox efferenda Variae, quod nos cum
Chaldaeo, Abeu-Esra et Nimchio utilaos interpretamur, ut igitur ejusdem sit significationis cum metaru Ps. I 2s, X., referendumque ad my gubegit, ut aulai illud nominis sint adepti a subigenda terra, quae fit aratione, vel a re Ondendi notione, quia riαραλ-λτ οι sibi respondent. Formatur ergo nariar ab V ν, ut a V asit V, a cutivitas, ab ridis dicitur rib ν αscensus, a V egiri moraressio, Jerem. 25, 33. , a VNEi sit ridi ci Bustatio. Quod in textu scribitur dra 'ae, innuit, fuisse codices, in quibus defective undar exstaret, id quod pluribus exemplis ejusdem inter Scripturam textus et marginis diversitatis ostendit IIILLE RUA GArcano Chelhib et Neri p. 25 X., cui tamen in eo non adstipulamur, quod nostram vocem hubilationes interpretatur, collato haud dubie Exod. 2I, Io . , quo loco 'indri nonnulli de habitαlione, quam uxori maritus praestare debet, intelligunt. Sed ejus locialia plane est ratio. Nos, uti diximus, sequimur Chaldaeum, qui posterius Versus hujus hemistiellium sic vertit: colligam contra eos dominos, qui dominentur eos, siqui ligretur Par boum Gilduos sulcos suos. Ligari autem duobus sulcis de bobus arantibus dicitur, quando communi jugo ita colligantur, ut in duobus Suleis contiguis una et pari passu incedant. Sic qui decreti sui propositum indicaverat Deus, quod esset Israelem castigaturus(hemistichio priori , ulterius jam declarat, quod ita illigaturus
sit suis poenis refractarium Israelem (quem Versu proximu aperte vitulo comparat), ut anxie laborando versare quasi supplicia sua adigeretur, neque excedere sulcis miseriarum usquam poSset, priusquam laborum foret absoluta meta. Ita de poenarum Certis mensura intellexit nostrum locum SALOMON BRN MRLRCII, qui in
suo commentario, nomine Michlal sophi noto, rad y pluralem esse docet nominis r et v, formae rictriet, idemque quod naryn