장음표시 사용
211쪽
bium. se iritus Iehovete, n)m mn, inquit TYCHAEN, si non prophetis tantum tribuitur, qui divino asstatu sive impulsu Io-quuntur, Jes. GI, I. Icf. not. nostr. ad Jes. II, 2.l: sed etiam artificibus, heroibus, poetis, et omnibus omnino, qui insolito impulsu, vi atque virtute aliquid emciunt, I Sam. lo, G. I G, II. Gen. al, I S., ut omnino notet vim et Birtutem diueiniam, adnexa saepe augendi et instaurandi notione, Jes. 32, I s. ad, Z. Eχech. II, 2s. Quomodo hic quoque capiendum esse videtur, ita tameD,
ut inprimis ad instaurandam religionem reruinque divinarum intelligentiam referatur. Suer Omnem OctTriem, quod recte Arabs vertit: super omnem cetrad Prueditum, i. e. Super omnes homines, non super Judaeos Bolos, nut Super Israelitas Recte Aharbenet: se Certissime haec phrasis complectitur Omnes homines, cujuscunque sint nationis, ut Ies. 66, 23. Ps.
et Aliae vestrae. si Nar est Pro Phelico modo et ciuctoritet telaqui, Sive omnino, prophetae loco esse, posito eximio ossicii prophetiei actu pro universa dignitate prophetae. Haec autem non ad oracula solummodo edenda revocari debet. Prophetae enim apud Hebraeos ministri erant et familiares sellovae, divinae voluntatis interpretes, legum divinarum statores, qui non modo impulsu divino oracula edebant, sed etiam Summo cum studio Iegibus Mosaicis operam dabant, ad easque observandas populares Suos cohortabantur, quae omnia comprehendit prophetae nometa atque ossicium. Igitur hic non lain praedicere videbitur Noster, fore, ut omnes oracula edant, quam potius hoe, fore tempus, quo non, ut alias solitum, paucos quosdam prophetas familiaritate sua dignetur Iehova, sed quo omnes eo honore, et cum Summo numine commercio, ea divinarum rerum intelligentia fruantur, quibus alias prophetae. Eundem sensum exhibent sequentia: r Dabri det et ni Senes Bestri somniet gomnictbunt, scilicet
juvenes vestri Bisiones Bidebunt. Sunt haec alia revolationis, Sive commercii divini genera, quibus prophetas salti in , aut alios Palleos per exintium favorem dignari putaretur Jehova, quos Sive
Per somnum (2 Sam. T, d. Dan. d, l. T, I. Zach. I, 8. , Sive per
Visum aliquod de voluntate sua certiores redderet. Ceterum lineo
genera antiquitus erant solennia (Num. I 2, 6.), unde Samuelis aetate a Bidendo dicti viri divini (I Sam. s, s.), et sermones eorum a in , ipsumque verbum Viri cum conjungitur Amos I, I. Jes. 2, I. . ducta a potiori denominatione. Utrumque igitur nihil aliud erit, nisi, inlinitore eos familiaritate dignabitur Jehova, atque omnes divinoruni virorum Ioco erunt. Notanda autem hi oorationis concinnitas, et poetae in jungendis verbis delectus, quod genibus Romniet tribuat, quae debiliori aetati magis conveniunt, suBenibus Bisiones, utpote vividioribus ingeniis ad concipienda Phantasmata pro uitioribus. TYCHSEN.
212쪽
2. Eliam guor gerueos et Super iancillias. HTenendum est, totum Iocum poetice esSe enuntiatum. Quod primo dixerat det omnes, mox per partes eundo amplificat: Seneg, juvenes, geruei, set uecte, quae manifestum eSt, nihil aliud esse, nisi distributioneni poeticam. Idem de praedicatis tenendum. Quiani enim plures essent prophetiae, Sive Te- velationis modi, sive per adflatum alique in , et impulsum ad loquendum, Sive per somnia et visiones, liaee iterum distribuit poeta et singulis subjectis conjungit. M TYCHARN. duri: In illis diebus Messiani3, vid. not. ad Vs. l. init. v N i ) undum spiritum meum, vid. ad Vs. I. ,, Videmus igitur, hoc Ioelis vaticinium eandem continere de instauranda olim religione praedictionem, quam aliis verbis alii prophetae passim deScribunt, cum tempora canunt, quibus omnes divinitus edocti
futuri sint, Jes. si, II., et novas leges laturus sit Jehova, an irnis civium inseribendas, Ier. II, II., novamque mentem habituri sint Israelitae, Egech. 26, 2 T. adde Jef. II, s. sis, 2 I. - vcHSEN. Ceterum, si quae h. I. praedicit Ioel, unquam impleta fuerint,
eventus omnino erit referendus ad ea, quae Actor. C. 2. narratu
Ieguntur, ad quae et Petrus ibidem Vs. II. seqq. illa refert. I. Ad temporum, quae Vs. I. 2. canunt, felicitatem potis-Simum pertinet, ut populus Jovae dilectus ab hostium vexatio- Dibus securus reddatur. Quod ita praestiturum Deum promittit Noster, ut gentes Judaeis inimicas ille horrenda strage sit perditurus. Eam vero dira praesagiens prodigia, quae Vs. hoc et sequenti describit. d 'Tu D 'ram Et dabo Prodigiα, τέρατα, ut LXX h. I. vertunt, Deiat. 6, 22. Jer. 32, 2I. Quae vero hio ostenta Dei judicis, de hostibus Judaeorum poenas sumturi ad-
Ventum praeceSSura enumerantur, semper magnarum calamitatum
praenuntia esse existimata sunt. Veluti TU VI sunguis et ignis, quibus nonnulli horrendas caedes, seditiones et intestina bella significari volunt, nos vero illa proprie intelligenda arbitramur, quemadmolium LIVIUS His t. L. 22. Cap. I. inter prodigia, quae ante pugnam ad Thrasimenum contigerunt, narrat litoret crebris ignibus fulsiuse, et scutet duo sungtiine fusisse' et milites quosdam totos fulminibtia, et solis orbem minui Bisum, et Uriaeneste circente8 lum ludes Coelo cecidisse, et Irseis Purmas in Coela visias, Pugnuntemque in luna solem; et Cuencte duas interdiu lunαs Ortas, et uquus Ceteretes sanguine mixtas fu-aeisse, fontemque Usum Herculis cruentis muniasse vαrgum muculis, et in Intistii meten libus crvenista in corbem spiciasceoidisse. Initio belli Marsi ei simulacru deorum sudutiisse, et sanguinem fuaeisse, narrat CICERO de Diueincti. Lib. I. cap. aa. Ci AUDIANUA in Eutropium L. I init. Semiferos petrius, metueraduque pignoru mutri, et laseidum curtis hyemes, nimboque miniacem S unguineo rubuisse Ioueem, puteosque cruore mutatos
213쪽
tandem mirari desinos orbis. Cf. LucaNUs Pharaac L. I. 52a.
seqq. ubi mongtra enunierantur, quae bellum civile praecesserunt.
Quod in fine nostri Versus Iegitur, V ra, obviuna quoque Canti c. 3, 6. , alii elationes fumi vertunt, nomine priore ad viror erre relato; alii vero, Jod pro adventitio habentes, ut idem sit quod Putacte, I Reg. d, 2s. 32. 2β. Z6., nobiram
dictionem interpretantur scitatis seu Columnαs 'usi, i. e. fumum in altum ductum, seu palmae vel columnae inStar recte ascendentem. Cui quidem sententiae favet et phrasis plane siluilis, que columnu latas, Iud. 26, do. , et Chaldaei interpretis auctoritas, qui pro rari in 'r' h. I. colamnias, posuit. Cf.Li GH TFo OTI Horr. Hebri . ad Aet. 2, 1 f., ubi Iοcus ex Tractatu Talniudico Iomu adducitur, quo fumus thuris sacri dicitur pra arra fumus columnans, et ascendens ingliar bussuli. Columnis Iunii autem nostro loco non tam fumi intelliguntur excitati incensis ignibus coelestibus corporibus, nec fumi incensarum urbium, sed crassi et atri vapores, qui insolito modo e terra escendent, laominibusque terrorem et metum incutient. d. ndrir at ad Dri Sol eonDerfeltir in tenebrias, i. e. eclipsi, quae calamitatum venientium praenuntia credebatur, ejus lumen deficiet. LUCANDA Phars. L. I. Vs. odo. seqq. de ostentis bellum civile praenuntiantibus: Ipse estput medio Titan cum ferret Olympo, condidit ardentes citro caligine currus, inυOlUitquσOrbem tenebris, gentesque coe it desperiare diem. VIRGILIUS Georg. I. Vs. abG. de solis defectu sub obitum Caesaris tumultus illorum temporum praemonstrante: Sol elium exstincto miserctiusCαescire Nomiam, cum c ut obseura nitidum ferrugine texit, inviαque Geternum timuerunt geoula noctem. mum Et lunet Convertetur in stinguinem, i. e. in ruborem, ut tu lunae obscuratione per eclipsin fieri solet. Ovini Us Metumst h. L. XV. V. 286. sqq. similiter Ioquitur: Signa dubant Dolus superi haud incerto futuri scive 'ces Bigae, solis quoque tristis iniusso. Caerulus et vultum Ferrugine Luo er atret sparsus ercti, SPαrSilurictres Sαnguin6 Currus. Intequαm Beniat, I Sam.
s, I S. 2 Sam. I, Z5. Egech. IX, 22. di m et ) Dies Iouecte, quo populos ad judicium coget, deque iis, qui Iudaicum populum
oppreSSerunt atque vexarunt, supplicia sumet, a, 2. Sqq. Cf. I Di.
ad Enech. 36, d. bviam Magnus ille et horribilis, es.
2, II. MDe hoc die, , inquit DREsDR in Prograrvinatum, quorum in Argumento mentionem fecimus, priore p. 22. , , ,vehementer inter se dissentiunt. Alii I) eueersionem Hierosolymorum Per
Chaldaeos ; alii 2b diem, quo resurrexit Dominus, aut misit coelitum promissum Spiritum; alii I) destructionem reiPublicueFusiicue per Romanos; alii d) eaeittim hujus univerat; aliis) denique duos, aut etiam tres postremos eventus con urictim innui existimant. Feo videntur per historiam et ipsius vaticinii
214쪽
indolem pIures eventus commode sumi posse. Qui ultimam amplectuntur sententiam, cοguntur tamen commet Sequeris de go laetientu Primo, aut secundo, intelligere, quod nimis coactum videtur. Qui quartue favent, ne habent quidem, quo commet Sequeris referant. Qui secundam tuentur, habent quidem Prodigiet, sed non nisi secundae classis, seu Coelestire. Qui Primam defendunt, ferrestrict quidem habent Prodigiα, quae proferant, sed nulla vera coelestiα. Qui ter licte denique patrocinantur, pares quidem non sunt solvendis omnibus his obviis disti cultatibus; videntur
tamen laborare multo minoribus, quani reliquae οnines. Nam
primo vix dubitari potest, quin hic idem dies significetur, qui
etiam Malach. I, 23. praedicitur; nam eadem sunt utrobique Verba, nec leguntur in scripturis sacris alibi. Apud Malachiam Rutem neque sernio potest eus e de excidio Hierosolymorum per Chuldaeos ; vaticinatus enim est post jam solutam captivitatem Babylonicam, neque de frie uniueersi; id enim non permittunt sequentia, ex quilms potius, fatente ipso Grotiο, manifestum est, ingens et horrendum praedici exitium, quod Iudaei n Romanis experti fiant t*J. Dei de hoc exitium multa manifesta in ipso coelo ant egressa esse prodigia, Jo SEPHus de Lello Iud. L. IV.Cap. a. q. s. et L. VI. cap. s. p. I. edit. Havere. ita tegiatur, ut vanissiniLis sit, qui ea de re dubitare velit. Ad quod aceedit, Sic quoqiae commia vaticinii rectimum locum habere, qui historiae optime respondeat. Laborat tamen et liaec sententia dimovitulo duplici, prinia quidem, quod ipse Petrus videtur Aetor. 2, 22. docere, praedicta a Joele Prodigia ex parte saltim jam ante mortem Domini accidisse; altera autem, quod prodigia a Joseph οCommena orata praedictis a Joele exacte non conveniunt. Sed utraque dissicultas apparens ni agis, quani vera mihi videtur. Eieni in qHod Primum attinet, quid impedit, quontinus ad notata a Ioele prodigia ea quoque referanius, quae Matth. 2T, sl o Z. accidisse dicunturi Cur autem his sint ilium in prodigiis a Iosepho traditis non diserta fiat mentiο, id vel propterea non nitrandum videtur, quod idem illis adeo, quorum ni enioriam Matthaeus citato Ioco servavit, silentio praetermisit, et praetermittere quoque
suo jure potuit, si ipse, quod etiam Josephi allegata loca paene
Suadens , tales eventus pro non insolitis, aut veris prοdigiis, haberet. - Verum urbi Hierosolyniitanae a Romanis excisae et EVer-Sae n Io Inodo aptari possunt, quae niox Vs. s. de Zione et
Hierosolymis, ut locis, ad quae confugientes salvi sint futuri, atque a , I. seqq. de reducendo illo ipso tempore (mur Trra ) Judam et Hierosolymain Judaeis, congregandi Sque in valle Iosaphat gentibus Judaeis ininiicis, praenuntiantur. Fri Stra igitur laborant, qui quo nani tempore ea, quae hic praedicuntur, evenerint, inquirunt. EicitHοRN die Libi. Propheten , o l. l. p. a. VerSus d. d. si , subaudita voce 'ram Conjunctione conditiovalim N Seu 'D, conjungit liac sententia: equidem si portenta EX-
215쪽
hibuero in eoelo et in terra, sanguinem, incendia, fumum alte sublatum, sol si in tenebras, in sanguinem si Iuna se mutaverit, antequam adfuerit Jovae dies magnus et horrendus; salvus tune erit, qui Iovam invocat reI., q. d. quamvis rerum futurarum tristium suspiciο portentis miris moveatur, Iudaei tamen non erunt anxii; horum civitatem ejusmodi prodigia non tangent, quippe quae sedes sit veri cultus divini, eademque securitatis et tranquillitatis sedes, ad quam percipiendam quemvis cultorum suorum Deus invitat. Ad quam interpretationem STLUDEL, V. S. V., in Programmate supra in Argumento hujus Cap. laudato p. 6. vere monet, Io vae diem istum magnum reBerct adfore vatem annuntiare, sicujus adventus Si Simpliciter praedicitur, ea, quae eundem ante-eedent, haud hypothetice tantum annuntiari videntur. Ceterum non tam ominOSα inodo quam miras rerum vicissitudines et ruinas ipsas Vs. I. a. significari putaverimus. Scilicet iis, quibus hic vates utitur, imaginibus, magnas rerum terrestrium Conversiones, clades terrasque expugnatas describi, probe IAHN notavit c rhi P. Gn IVeissctgungen Iesu Bon der Zerstor. Ierusαlema in Bengelii Irohla Vol. II. p. III. seqq.): quae cum evenerint animorumque attentionem moverint, quippe Singularem prorsus et unicam Dei virtutum manifestationem exspectantium; tunc adfore diem Jovae. hieee vocatur et Quo epitheto Steudet non id ipsum fore, ut pavorem terroremque injiciat, designari existimat, sed id potius, fore, ut eodem reverentia in Deum augeatur, quo Sensu Deo nim et tribuuntur, e. g. Devi.
Io, 2I., id quod synonymum est ris D , Dd, vid. Ps. Is, Id.
Diem vero istum ABGe mctgnum fluendumque tempus Messianum esse observat, iisdem verbis descriptum a Malachia I, 2 l. Id teinporis momentum nonnisi pugi Sunimas rerum conversiones instare vates dicit.
s. Docet, quinam a malis isto tempore ingruentibus salvi intactique mansuri sint. dira: m Flet mm Effet, ut quicunque invocet nomen soracte, i. e. eum pro Deo vero agnoscat, ejuSque auxilium imploret, vid. I Reg. IS, 2a. Id. es. Gl, G. sis, I. Zach. IX, D. Ps. Ts, G. Eriseietur e calamitatibus, quas prodigia Vs. g. enumerata praeSagiebant, Setly userit, uti recte Hieronymus vertit. LXX σωθήσεται. Gen. Is, II. Ies. df, 26. Ps. Illa, T. Dan. I 2, I. i i de Nam in monte Zion et Hierosolymis, ubi erat Iovae templum et cultus Jovani praecipua sedes. Quo sensu vero ibidem dicaturn qn futuru erutio, dubitari posset, inquit STLUDELI. l. p. I. , , , quοd inde pendet, an vero UD FD libero lionem, auliberatione gαudentes, liberatos, an liberiationis ctuctorem Sum- geris. Primum itaque Ilierosolyma ut locus describeretur, ad quem Si confugeris, saIvus fueris ; quae urbs si ceu veri Jovae Cultus sedes recenseri putetur, sensus erit et qui verorum Dei cultorum numero adscriptus fuerit, hoc ipso quodvis damnum
216쪽
effugiet. Ita altera liaec phrasis idem fere moneret, quod comma antecedens. Deinde, Ri designaverit liberationis participes, verba valerent: profecto Hierosolymis quoque erunt, qui liberabuntur; ubi sequentia verba dicere ni: ex quo Jova defini- verit. Denique huic phrasi inesse significatio posset: profecto Hierosolymis is est, qui liberationem praebet, uti semper Jova
promisit. Non itaque necesse fuerit sumere, ad incolas Hierosolymorum restringere prophetam spem evadendi. Sed aut ex evadentium numero Ilierosolyinitanos etiam esse posse praedicit, alios haud excludens; aut Deum, cujus cultus sedes est Hierosolyma, liberationem esse praebiturum, ex Suo decreto, non Certae cuidam modo hominum classi, sed cujuscunque generis hominibus.
:-it, 'nis Net otiemudmodum dixit, promisit, Iovia, qualis promissio des. d, B. Qui in Sione et reierosolymis reliqui superfuerint, ii suncti dicentur, videlicet omnes Hierosolymis ad
hilum adscripti. Verba em P ri r E N interpretia iuplures sic capiunt: et inter residuos, superstites (vid. ad Jes. I, D.), quOS IOUα νοσαυit, revocabit e terris exteris. Chaldaeus: hi liberabuntur illi, quos Iovia destrarat. Quod sequutus Grotius, Bocore, hic loci idem, quod 68 liniare esse perhibet. Jarchi similitudinem vult desum tam esse ab iis, qui ad conviviuin in vitentur. Sensum hujus Versus TYCI SEN in hunc modum exposuit: H.Sed qui Adum colit tutus erit tib his rerum con Persio nibus. Salus enim erit Sione et Hierosolymis, promittente Iovet, atque iapud Omnes, quos Ose redducturus est. Verba haec, et nunc ira nolim ita jungi, ut TUN referatur ad verbum mimi supplendum: inter liberiatos erit quemcunque cidoociat Iehονα,
aut ad alia confugere non minus contorta. Simplicissimum est, repetere ex superioribus Vt 'En, quo valde augetur sententia, non Hierosolymis tantum securitaterii fore ab imminentibus malis,
sed apud exsules quoque, qui erepti hoStium gladio inter gentes dispersi adhuc essent, sive de Israelitis cogitaverit in Medos et Assyriam deportatis, sive de Iudaeae civibus, quorum jam tum poterant aliqui per Assyriorum et Chaldaeorum incursiones ab dueti esse. Vociare (e p) est revocare ab exsilio, ut Ies. d I, p.
Iam arctissime cohaerent Sequentia: tum enim, cum reducam exules Hierosolymorum, poenaS repetam ab hostibus et oppressoribus gentia meae. Aliter tamen SI EUDEL, qui se haud nos quidem, , inquit, ,,uSSenSerimus eorum sententiae, qui ex superioribus rim D repetendum censentes, securitatem amrmari putant exsu-
Iibus quoque, qui erepti hostium gladio inter genteg adhuc essent dispersi. Namque; ne illud urgeam, quod hicce propheta in
praecedentibus dispersionem Iudaeorum inter populos non memorarit, Vmmo nequaquam sunt reliqui illi, qui sunt praeter Iudaeos, Hierosolymitanos, sed Suerstites eae clade, atque iidem, qui imm D vocari poSsunt. Non e St, unde norimus, exules ex
terra Judaeorum hic a propheta Syeetari, et Et spectarentur, haud
217쪽
optime verba inter se jungerentur. Si enim significater lionem, eυαsionem, velut e Strage et Persequente hoste effugientis lut Gen. Ia, IIJ, quae inveniatur in monte dion; non
sane apte diceretur, eandem inveniri in Superstitibus e clade, tuos Ioua in patriam revocet. Loeo locus, qui praebeat effugium, reetiuu responderet. Si vero verteris: in monte Zione et Hierosolymis erunt rata id libercti sui abstractum sit loco concreti), altera phrasis haec fere esse deberet: in liberctiorum numero superstites et tiam isti erunt. Praeterea dos ignificatione ista verbi et E GUyocure eae eae illo, dubitari facito poterit, quum idem te 2 significare: desinite, eligere ac tiliquid, plura loca satis probent, , ut Ies. d2, d. d8, I 2. si I, 2. Ilino
Nec illicitum fore, addit, sic vertere: qui α IOUα Se υσσαri Pei miserit, qui consilio ejus obsequentem Sese praestiterit; ita ut eo mina Verrumus tertium plane congrueret commati VerSus primo, unde lux effunderetur medio ejusdem commatis. Triplex scilicet parallelis mus idem effaretur: Salus et liberatio Jovae praesidio et numine iis erit, qui eum colunt, eique duci obsequuntur. I ieet ab insita ista sibi popularibusque idea, ex qua veri Dei e ultus sedes esset urbs Hierosolyma, PhraSes mutuaretur propheta et imagines; id tamen innuit, quicunque veru A Jovae cultor sit nequaquam Judaeos solos aut Ilierosolymitanos , salutis a Deo praebitae fore compotem. Eu tibi dignam reique ipsi accommo datissimam uessianoria in temporum imBginem: quae si aetatis, qua fuit composita, vestigia impressa sibi tulerit, haud haerebis; sed evehet mentem recreabitque idea numinis amatu sacratis viris forti, si quam via nondum Satis idonea et perseetu obversata, et verbis, licet rudioribus forte, expreSSa tamen plane et perspicuel Nobis tamen verba e 'n' 'TYN d vina simpliciter sic interpretanda videntur: et inter superstites a coni muni clade erit qui Ioviam Boocti, invocat ut suum So Spitatorein, ut Deum suum
colit, quomodo haec phrasis Ps. Id, d. I S, T. et alias usurpatur. Cf. hujus Versus initium.
Postquain pluribus descripSis et vates poenas et Cagligationes, quibus a Jova plectendae sint atque perdendae gentes Hebraeo Populo infestae Vs. I - IT.), claudit sua vaticinia imagine felicissimi aevi, quo Judaea rerum omnium abundantia, securitate ab
218쪽
I. 'et mm, ut superius (3,5. promissis fidem faciam , et
ostendam salvos suturuS esSe, qui ad Iovam atque sedem cultus ejus sese receperint. STLUDEL vero hac Conjunctione hunc Versum cum Superioribus hoc senSu eonjungi censet: ,,niam, ut monstretur, facile olim ex sudaea ejusmodi rerum divinarum studium sese propagaturum eSSe, quum misera, quae civitati iurum tet, conditio desitura, ejus de inque nil alias civitates ratio magnam paSsura sit inutationem. 'R ECCes particula attentio item excitans, quae simul confirmat, quamvis gravia videntur atque dubia, quae jam praenuntiat vateS, attamen certo esse futura . nurin D 'U'nDi diebus illis novissimis, I, l. 2. e Tri Et tempore illo,
felicissima illa aurea aetate, de qua eaedem, quae hoc Iocο, dictiones u Surpantur quoque Jer. o D, d. 2 o. et ei N Ouundo, s. vitibus reducum, Jer. 32, ad. II, II. Quod in textu exstat, idem notat, vid. Ps. I 26, l. et ad eum Ioc. not. vii Nirendo metes Cutivitαlem, i. e. turbam captivorum suda et Hierosolymorum, ut EZech. Is, 25. coli. I G, si X. Videntur a Tyriis et Sidoniis, nec non a Philistaeis, Aegyptiis et Idumaeis, qui Hebraeos vexasse et oppressisse satis clare in-nuuntur V s. d. et Is., plures Iudaei belli capti in exteras terras deportati fuisse. Sed possit reductione cytisilotis Iudae et Hierosobmorum et omnino rerum Iudetissurtim collaPSαrum restauratio indicari, ut Iob. I 2, Io . , ad quem Ioe. Vid. not.2. 'DIS ' Et colligαm, congregabo, cf. Ies. 66, I S. Mich.a, I 2. Zeph. I, 8. deriari - ,2 CN Omles gentes, eas praeSertim,
quae populum meum male tractarunt, uti mox sequitur. V 'rra
Et de uostm eas, quasi ad judicii et supplicii Iocum, Deiat. 2I, a. Ier. si, do . t DT dra purim de Iductilem Io8 hul, eujus praeter
hunc locum et infra Vs. 12. alias in V. T. nulla facta reperitur mentiο. Quidam hanc vallem volunt eandem esge cum ea, quae
2 Chron. Eo, illi. dicitur vallis rid Z, henedictionis, quia Iovae benedicebat ibi Iosaphat et ejus populus, ob insignem cladem, qua Deo operante hostes cadebant. Alii existimant esse vallem Hierosolymis propinquam, urbem inter et montem olivarum, ita dictam a sepulchro Iosaphati ibi sito, quod parum probabilitatis habet, eo quod EParat. 2I, 2. Iosaphatus sepultus dicitur in civitate Davidis cum patribus suis, quorum sepulchra non nisi in monte dionis intra civitatem fuerunt. Cf. Insteis feri Bon Irelaestinet P. II. p. S., et Mandb. der bibi Ilierlhums . Vol. II. P. I. p. I sis. Sed vix dubium est, nomen esse allegoricum, u vate fictum, quo significaret locum, quo judicium eaeerciturus sit Aνα(UDU Vrm Iovet judiecit , et ultionem sumturus de populi sui hostibus. Hinc Chaldaeus recte vertit: era D ad
vallem diremtionis judicii. dedi du&-Vbi disceptabo cum illis, sicuti quis eum, a quo injuria est affectus, in jus vocat, Ies. sis, IG. Jer. 2si, II. Zeph. 3, 3. Chaldaeus: i nan : Drar
219쪽
bitidiosam do ita sumtim. Cf. Ies. Id, B. 35, d. Ps. Ts, 2o. Propter Populum meum, propterea quod populum inihi
earum vexarunt et oppresserunt. Femipe vibi ira propter ho- recitat m meum IsrαClem, cujus peculiarem curam et rationem
liabeo, quam mihi in perpetuum vindicabo, 2, II. Ies. Is, 25.dT, G. et 'an Ouem diverserunt inter gentes, duincaptivos Israelitas in exteras terras abduxerunt. - Vera Et teri iam metim, i. e. terrain populi mei, adeoque meam, cf. not.
ad I, G. rpbri Disiserunt, tanquam suam Sibi vindicantes, Ios. id, T. Mich. 2. d.
I. bri a sit super Puula m6o jecerunt sortem, ut de captivis fieri mors erat, vid. Nah. X, Io. Obad. Vs. II. Significatur simul, Iudaeos a suis hostibus summa contumelia assectos fuisse, dum captivοs sorte dividebant, nulla alterius praealtero ratione habita, quasi plane indigni essent ullo delectu.netvit et 'ri riam ' Et dederunt Puerum Hebraeum Pro m6retriae, id est, uti rect e Chaldaeus et Syrus, dira' et Pro mercede moretriois. Illud D enim nomini met i praefixum, Pro esse vertendum, indicat hemistichium alterum, et Sensug est, pueros Iudaeos meretricibus pro sui corporis prostitutione datos esse
vice pecuniae. r mi Et puellam, Sive colleetive puellas, ut LXX et Syrus verteruiit. Legitur id nοmen praeter hunc Iocumbis tantum, Gen. Za, d. Zach. 8, s. n. Z ara Vendiderunt sero vino, vili pretio; cf. Amos 2,6. Et oberunt animo levissimo; cf. Ps. Id, d. d. Postquam in genere dixisset Jova, Se in judicium vocaturum esse gentes, ob eas quibus populum suum assecerunt injurias, jam nominatim quasdam illarum commemorat, quibus Iitem sit moturus. ca Et clium' quod Vos attinet, qui amicitiae et auxilii Ioco, cui ferendo ex jure viciniae eratis obligati,
Populum meum oppressistis. Quid nos ad me flquid vobis mecum negotii est y CL dos. 22, 2a. Quid vobis mecum rei est, quod populo mihi caro, adeoque mihi ipsi, ita aversaminii Sed Chaldaeus: et quoque quanti uestimetii estis vult me F quocum prorsus convenit Syrus. Quo sensu adscito exprobrarit Tyriis et Sidoniis stultitiam, qui sibi viderentur satis idonei ad resistendum a Deo, quasi non esset par vindictae sumendae de ignominia, qua ipsum afficiunt, qui populum suum laedunt. Sed praestat prior explicandi ratio, qua significat Deus, se cum illis expostulare velle propter nefas in populum suum Citra ullum meritum admissum. et rare' 'et Tyrus et Sidon pVid. de his not. ad Exech. 26, 2. 28, 2o. reris,d diri 'ba bla)Et omnes termini Palaestinorum, de quibus vid. not. ud EZech. 25, 15. coli. not. ad Ies. Id, 2s. LXX: scia nἀσα Γαλιλαία αλλο*υλ- . Nomen rn, ba pro nomine proprio regionis habuerunt, et Ealdaeam respici putarunt. Sed ea regio vocatur di bala t
220쪽
dmiam, vid. Ies. 23. Recte nostro Ioeo Chaldaeus: et omnea termini Paluestinorum. Hieronymus: et omnia terminua Palas-atinorum. Cf. Jos. IX, l. IS, IT. et Ubiret et rare bruari 'iam retributionem rependitia mihi y Nomen qua est 5κ τό ν μέσων, et beneficium collatum, ut Iud. D, IG., et injuriam illatam, ut Ps. III, 8. significans, quemadmodum verbum diaeta bene vel metie de ciliquo mereri denotat, eandem igitur vim habet, quam Latinum meritum. Cum die construitur, ut h. l. , ita et Ieg. 65, G. Ps. IX, 2. 2Parat. 2D, II., Saepius vero cum b, ut Ieg. I, s. sis, I S. Ierem. 25, Id. ', Fri dra&-Λt aitalia vos confertis, vel committitis ci Uergus me priores; nam hic secunda vice usurpatum notat Priorem metium inferre, ut Gen. so, I s. N Dbda 'vet N ny : - ,2 DN 'et, et viri dium Et omnino ruendet nobis illud mulum, quod intulimus priores ipsi. LXX illo loco et hie utuntur verbo μνησικακεῖν. distri et et Cito et velociter Jes. 5, 26. VI, da et CN Ego meritum
vestrum rependam, Jes. 66, lo. Prov. 12, I a. dDRUI In copulvestrum, v s. i. Obad. I s. o. Sensus nostri loci huc redit: populum meum a siligentes utrum cogitatis mihi, i. e. populo meo, referre, aut inferre injuriam 8 Si referre; quid ego vobis feci, eui nihil sane rei est cum quoquam vestrum* Quodsi inferre cogitatis, is sum, qui e cere facile possim, ut injuria, quam mihi inferetis, e vestigio redeat in caput vestrum. s. 'meti N Proptereo quod, ut Deus. 3, 2 l. LXX: αν ων. trana, 'diri in 'up2 Irgentum meum et Gurum meum C istis. Alium vocat Deus argentum et aurum a populis istis e terra
Iudaiea direptum, non quod in templo erat, sed quod populi sui erat, ut modo Vs. a. sibi dixit factam injuriam, quod populo illata fuerat. Et pretiosia meα, i. e. populi mei, I Reg. 2υ,6. Ilos. s, G. s, l5. d tam optimet, ut 1 Sam. 8, Id. IG. I Reg. 2o, d. det Faveth dnNqm Intulistis in delubra (ita LXX et Vulgatus). alii in pulatiα Beatra, ut Ies. II, 22. Amos 8, 3. Prov. Zo, 2B.
Gutem et Hierosolymitanos vendidistis Grαecis, quibus magnum ab omni aevo cum Phoenicibus commeretum fuit, vid. EZeeli. II, Id. Tale quid factum videtur sub Ahaso, ut colligere licet ex 2 Paral 28, i T. I S., ubi Idumaei et Philistaei impressione in Iudaeam facta multos captivos secum abduxis e leguntur. CL
O termino Suo, quo minor esset facultas eos redimendi.
ego excitialiartis sum eos e laos, quo eos BendidiεSet. Participium relativum adjecto Sustixo tertiae masculinae Pluralis, ut Ierem. O, G. oed' ad 'dirm ens me conflantem eos. Chaldaeus: eos ego Palam reducturus sum eoa inde, quo Pandidiatia sca.