장음표시 사용
351쪽
gulus, ut Ies. IB, 2. Proverb. I, II., nomen nactus nArab. Mit, profectus est. Chaldaeus et Syrus: legatus. Pro ridici LXX in ei Iegerunt. Verterunt enim ἐξαVέστειλεν, quod Vulgatus et Arabs sequuti sunt. Sed Chaldaeus et Syrus, nec non parallelus Jeremiae locus stant pro recepto ridiali. Mittitur inter gentes legatus, qui eas excitet ad ineundam contra Idumaeos belli societatem, verbis quae sequuntur, ante quae Andre, est subaudiendum: muribub T Surge, insurgα-mua CDntra eum c d bellum I Verba cohortantis: Igiles sic enim pro hortandi particula et alias m P, sicut et 'Ib, usurpatum videas. Surgαmus I sese illis adjungit, quasi dicat: ego vobis
dux ero, vobis viam praemonstrabor uno omnes animo me duce consurgilet imo vero insurgamus uno consen Su Omnes, Studia omnia et vires ad Idumaeos bello delendos conferamus. Trabat
contret eiam, Idumaeam, d)nN v Id redis, ad quam Vero mox Iο-quitur in tuasculino Vs. 2. seqq. , respectu habito ad populum. rinnbub ad bellum ei inferenduin, ut Ies. T, I. Zach. Id, 2.2. Vari Ecce, inquit Jova, in prοpria sua persona, cujus
nuntium propheta suo Judaeorumque nomine retulerat Vs. I.
d 'an ida Paruerim dedi, reddidi, feci te inter gentes;
neque enim lata fuit Idumaeorum ditio, neque ampla celebrisque regio. Iesu in N Devectus es ct modum, despicatissimus. Sunt, qui haec verba prοphetice capiant, ut comminationem, hoc sensu: minimum et despicatissimum te reddam. Sed quum Vs. proximo Idumaei populi fastus et insolentia carpatur, conmeinnior et elegantior prodibit sensus, superiore explicatione Rdscita, ut fastus ipsius Idumaei vanitas eo magis elucescat. Quasi dicat: ita es humilis et ignobilis obscurusque inter alias nationes, o Idumaee popule, ut vix inter eas celebreris aut nomineriS.
Quid ergo est, quod tibi ita placeas* sie tete efferas *2. ME, ab a ni Sed superbia cordia tui I fellit te ut Gen. I, ld. 8e ens me fefellit, seduxit), tibi imposuit, ut
quum minimus, aut nihil potius sis, te tamen aliquid, vel te maximum esse credas. LXX pro ponunt inηρε σε, quod Hieronymus sequitur, qui extulit te reddit. Legerunt G, , per Sin, a Nod . Neque tamen hoc taxat propheta, quod illi exsuperbia Ioeum excelsum inhabitandum elegerint, ex quo ali PS despicerent; sed potius, quod illi, qnibus locus excelsus inhabitandus contigit, inde ad securitatem, fastum et superbiam Seducti fuerint, quasi scilicet extra omnem telorum jactum omneque periculum constituti essent, et nemo illis noeers posset. Accedit, quod Iliphil nusquam eaelollendi significatu legitur. Reeeptum 'de a ri tuetur quoque parallelus Ieremiae locus dy, lii. cirrogetntia tuet decvit te, Iustus, inquam, cordis tui. ribd- 'Drin Qui habitas in traotibus petrosis. 'rnet Participium
eum Jod paragogieo pro irid, ut Mich. T, ld. Deus. IX, Id. Ita
352쪽
quod et Cant. 2, I a. occurrit, Sunt trαctus Petriarum, i. e. tractustior rentes rupibus, quales contra laostium incursionem facili negotio defendi possunt. LXX: 'Eν τ ,U όπ&ῖσ των ηεrρ ῶν. Hieronymus: in xcissuris petrarum. Chaldaeus: quod similisu tillae tibi vidcaris, quae habit ut in scoseulis ruseium. Da Urinnis In altitudine sedis aucte, i. e. in sede sua ultissima; appositio et repetendum ante et Iaa praefixum et ex arbora ar I. Alii, subaudito ante V Iaa relativo N, sic vertunt: cujus hu-hi tutionis, seu gedis gublimitas est in tractibus petrosis vel brevius, das , ubi est sublimis ejus sedes. Quasi dicat: in eo tibi places, quod Iο ea natura munita incolas, arces invicta S, et inaccessas. Pro met D d ' a LXX et Hieronymus legerunt d 'ra VIII. Ille enim eaeultun leni gotium 3 utim, illi Aluor καιοικίαν Π ob reddiderunt, probante Noe hiero. 'U ,2 2 viditu N Qui dicit in corde suo, apud se cogitans: quis me ira terrum detriali et J Invictunt te plane esse arbitraris, et arces tuas inexpugnabiles. d. 'TU D set et rareddi Si eaetuleria funguiam Gquilla, repeten fine prioris hemistichii hujusi Versus, 'et' nicum tuum, ut apud de re in iam os, Id. diserte legitur: ris p in Taram I. Quod
multo Satius erit, quam eum aliis subaudire et V Ida sedem, seu hu itiationem tuum, vel facere intransitivum, Si tete ex
nendo posueris nidum tuum, i. e. hethitiationem tuam, uti Chaldaeus vertit. Perstat in inetaphora ab aquila suntla. Quod dicit inter sideret, nihil refert sive proprie intelligas in eoelo ipso, υηερεολικῶc, vel in altissimis montibus, qui ad Supreniam usque Peris regionem pertingunt, ubi nidulari solet aquila. Utrinque enim sigri ilicare voluit munitiones altissimas et validissimas Idumaeorum, quemn linoduni Habaci 2, s. de Aebucad negare dicitur, eum Ponere in excelso nidum suum, ut malum evadlit. Et Num.
2s, 2 l. Bileamus de Cinneis dicit: quumueis fortem 5edem hetheαs, et in ruPe Posueris nidum tuum. Quo loco Infinitivus Positus est loco verbi finiti, desura , ut locis pluribus aliis. de ram 'n' d Nd T ' N Di de tamen te detrαhum, Git Aueia, adeoque essie iam, quod tibi videbatur numquam fieri posse. Cf. Amos
5. Inducit jam admirabundas et obstupescentes gentes, quod
tam florens et celebris natio ita corruerit, vertim eum SareaSmo,
id est, ut ei amaria lenta ironia insultent et illudant. Undenam, quae5o, Idumaeo populo acclamant, huee tibi tam gravis aceidit ruina et exitium t et, re ne a d 'rram IN Num fures αd te venerunt i te invaserunti V 'met N Num Bustiatores, praedones noctiirni y hi iidem cum suribus, qui noctu plurimum gra3sari Solent, aut gi die grassentur, id oeculte ac velut in tenebris
in ea utos opprimendo saeiunt. Sed haec, inquit, quae tibi accidit,
353쪽
depopulatio gravior est, quam ut a furibus et nocturnis praedonibus ad inissa dici queat. Quare admirabundae exclamant: TNVri U quomodo excisus est quantum est istud excidi unil ita Niphat verbi raram exscindendi significatu Sue pila S reperitur, V. C. Hos . d, G. I ii, T. I S. Jes. G, 5. At Hieronymus: Ouomodo conticuisses j Syrus: quomodo siluistit Chaldaeus: quΠmodo gO-γilua j uisti F Et hi qui dein ex cοgnato silvit, I s. a , T ,
Projectus es F legissent. Quod dixerat, crudeliorem esse Idumaeorum calamitatem, quam ut furibus aut nocturnig grassatoribus sit tribuenda, jam ni agis declarat: tr ri petet D N V nonne stirα-buntur, furari solent, fures susscientiαm Suum y i. e. quae sibi satis sunt. A furibus haec si facta forent, ea tantum abstulis-Serit, quae ferre potuissent, aliis vel per Satietatem, vel per oblivionem neglectis; nunc nihil reliqui apud te factum est, omnia corrasa, de vastata, deperdita . etiam Mitima et abstrusis Rima quaeque, ut Vf. d. subjungit. Pergunt illudentes: haean, num Dindemiolores Penerunt tibi* te adorti sunt' i. e. hostes nut alii vindemiatoribus similes, qui non ob cladem hominibus inferendam irrumpunt, ged ut fruges corradant, et omnia quae ad victum attinent. Sed non potest fieri, inquiunt, ut ab istiusmodi sis vastatus; hi enim etsi agris non par eunt, multa tamen
reliqua faciunt: nrib, di Musam N) annon isti reliquos Ictoiunt Arrticem O Sy qui eorum oculos fit gerunt. Hi enim proprie hebra ieerari, dicuntur, qui post vindemiatores racematoribus relinquuntur. Levit. Is, lo. vetat Deus vineam a domino racemari, ut pauperibus relinquantur, quae per oblivionem praetermiserunt vindemiatores. Nostro loco vero racemis significatur, quidquid post maximam partem bonorum hominumve vel expilatam vel occisam superstes est. Sic Jerem. o. s. quum in totum Judaeos exscindendos Io va minatur, rucemandos monet, i Fb I p N TU ruoemabunt instetr vitis reliquicta Druelis, ut Postquam Semel excidere coeperint hostes, Subinde redeant, vindemiatorum, inio etiam racematorum more, ut nihil plane relinquatur quod excisum non git. Jud. 2D, asi . pribbria: rctoemαυε-runt eos in semitis quinque milliet Birorum, i. e. po Si primam Pugnam , Caesamque ac fusam ne tem , fugientes dispersos ac palantes per diversas gentitas consectati sunt, interfeceruntque ad liuo
quinque millia. Vid. et Jes. II, 6. 2r, II. Mich. 2, t. Eadela
Ieguntur Jer. df, s. , sed inverso οrdine, ut vindemiatorum priusquam furum fiat mentio, et ante diri, omissum Sit interrogativum, ut alias liniad raro.
d. hae uri PN Ouomodo Per Des ligetti sunt Esctu, i. e. Idumaei, Esavi posteri, vel, yb d TN qucte sunt Esu Di, ut Graeci dicerent et O ros 'muti, quod jam aperte dicitur proximis verbis: py quomodo perqui3itu gunt tibilitia ejus, i. e.
354쪽
intima, abstrusissima quaeque, etiam quae in subterraneis cavernis satis tuta et nemini pervia fore putarunt, etiam reconditissimi thesauri, ut in urbium expugnatione a praedae et auri avidis militibus fieri solet. Alii Danaera latibula ejus interpretantur, quod loeum potius, quam rem notari eum forma nominis doceat(quum Praepositum eta ut plurimum nomina locum designantia formeo, tum parallelisinus Jer. as, Io , ubi 'ra radad Ooculta otia positum. Sensus haud multo differt. Verbum ri'a quaerendi significatu Chaldaeis quam Ilebraeis frequentius, quibus T. 2 magis in usu est. Occurrit tamen et Ieg. 2I, I 2. Dyn i ynn didae si Ferquirere Bultis Perveeirite. In parallelo Ieremiae loco noster Versus sic immutatus legitur: nam ego denudauei Esavum, detexi latibula Greg. T. Etiam a foederatis et sociis desertus est ac proditus
populus Edomiticus; nec id immerito, quia ipse cognato sibi Iudaico populo perfidus fuit, ut infra Vs. Io. II. dicturus est. dir diri 'Erre didi n rum Usque etd limitem certum
ob i articuli praefixum , nembe tuum, tuae regionis, dimiserunt te, i. e. deduxerunt, ossicii causa sunt prosequuti Omnes Biri foederis tui, omnes tui foederati, quasi tecum junctis viribus essent oppugnaturi hostes tuos, ac interea in animo habebant, quum eos te perduxissent, te deserere, et sese tuis hostibus adjungere. mn et exposuimus dimisertint te, sumendo dimittere, ut proprie Latinis dicitur pro desicere et Prosequi, comitari deducendi causa: quo sensu legitur Gen. I S, I s. surrexerunt Niri, et comitutus est eos Abrahumus di dici, eos deducendo. Et ibid. 2, 2O. mandaueit Phetrao Biris, 'nN 'hibui tit deducerent, comitarentur eum, et uxorem Suiam. Quo loco LXX recte verbo συμπρο πεμπειν usi sunt. Alii h. l. sensu malo pro ejicere capiunt, ut Gen. I, 23. Ps. da, I., ut sensus sit, causa tuae
xpulsionis e tuis sinibus fuerunt infelieis belli suasores et perfidi foederati. Ita Chaldaeus: eae limite tuo migrare te fecerunt foederati tui. Sed quod proxime sequitur, deceperurit te (vid. idem verbum supra Vs. X , satis indicat, Idumaeos a suis foederatis fuisse proditos. In eo enim fefellerunt, quod quia in illis sideret Idumaeus populus, ipsi eum hostibus prodiderint, ubi
ad regionis fines esset perventum. Proeyuluerunt tibi, scit. consiliis suis vel fraudulentis, vel saltem tibi infaustis. Vel: superiores te evaverunt, sese tuis horum tibus adjungentes. , , Ait propheta, inquit Schnurrerus, alios amieorum multa pollicitandο, prosperique Succevsus exspectatione facienda incitaturos esse populum, et contra vim hostium confirmaturos; sed hanc ipsam rein fraudi ipsis futuram esse . atque ad exiti uni parandum facturum.
Hoc quippe sensu verba 'b bd' accipienda esse, intelliginius ex Ioco si initi apud Ieremiam Z8, 22. Ibi enim vates Sedelitae minatur, fore, ut mulieres, quae in Iudaea regia Superfuturae sint, educantur, et illi objiciant, cum a suis amicis Pro-
355쪽
ditum atqne victum esse: 'rret' ui b 'En ' Π mdri seduxerunt te utque Praevaluerunt tibi turpiter decepto Biri Piacis tui, ut h. I., i. e. pacati erga te, imo tibi amici et foedere juncti, a quibus nihil timebas. Vid. Pg. a I, IO. Ier. 2o, IO. et cf. not.
i. e. Urib 'rare, eomedentes panem tuum, qui tecum comedunt(ut rect e verterunt I ieronymus atque Chaldaeus, Convictorea mensue lucte), tui domestici, vel repetendum ὰπo του κoινσυ ante Ida F, ponunt insidias sub te, supposuerint tibi insidias, uti feris retia et tendiculae supponi solent, quibus capiantur. Vel vnn ra cum Selinurrero sumendum pro 'Trnr Z in loco tuo, i. e. tibi. Nomen ' id duobus reliquis, quibus in V. T. occurrit locis, Ierem. Io, II. et IIos. 5, II., ulcus foedum et purulentum denotat, quod nauseam intuentibus parit. Id vero nostro loco
nullo modo commodum sensum essiciat. Vetereg raro consensu
nostrum nomen insidicis interpretantur, quod fere flagitat hujus loci ratio. Quod etymon voc. attinet, alii monent, arabici verbi sis praeeipuum usum positum esse in dola ac Diaude, prae- Sertim ea quae sit blanditiis ac rerum specie; alii derivant ab arab. distendere, et putant, verbum 'id Hebraeis familiare fuisse de retibus et tendiculis, quales e cindere aucupes solebant. Syriacum quoque denotat extendere', ut igitur e stri-
Sum quid ad capiendum, veluti rete, significat. Illorum igitur hetymoruin utrum eligas, habebis .nsidietrum notionem, liuio loco Dptime accommodatam. Alii Gun, in Accusativo sumunt et verbuliaee sine ellipsi sic exponunt: punem tuum Ponunt viri illi pacis tuae, quorum meminit, Bulnus sub te, i. e. foederati atque amici illi tui esticiunt, ut convictus, qui illis tecum est cοmmunis, tibi Sit exitio, inde enim occasionem sumunt te prodendi, quum hau familiaritate consilia tua resciscentes ea hosti aperiant. Verum dum locum nostrum cum Ps. di, Io. confero, ubi post 'U NSequitur 'undi didri N. non possum quin in gententiam illam inclinem, qua ante Un, subauditur ' IN. Atque haud scio, an- non ille Psalmorum locus vatis nos ibi menti obversatus fuerit. et Vet Ira Non est prudentiet in eo, en allage personae, Pro Q ire te, i. e. adeo stupidus es, ut non senseris tibi ab amicis tuis et foederatis insidias strui. Oratio e secunda persona in tertiam subito transit, ut supra Vs. I. Cum nostra phrasi sensu Convenit Deu t. 32, 28. : Gens perditu congiliis gunt Israelitae, Trhetra creta P et nulla in ela intelligent tu, prudentia. S. Quod Vs. T. breviter dictum erat de prudentia apud Idumaeos defutura, repetitur nunc et nonnihil amplificatur. Amissi gens tellis, οpibus et amicis, Idumaei poterant fiduciam aliquanteuneipere e prudentia suorum. Verum et hanc vates fiduciam illis adimit hoc Versu, dum ait, Iovam eos omnis consilii inopes
356쪽
redditurum. V, 2 N bdi Nonne illo die F illo tempore, quon tuis amicis proderis. Pen let enim ab eo quod dixerat Vs. T. nullet amplius in eo Prudentici. V V UI )r de V ' Perdum auseientes eae Edom, e gente Idumaea. ante ' madiri tantum convertit, non copulat, quasi MINN dixisset. Aliis est tum, ut Gen. 22, d. tertio die, quum advenisset tertius dies, tum gustulit IbrethQmus oculos Ru g. Avientibus, d UTV, quibus privandi sint Idumaei, non augures, hariolos, et similium arti uim peritos, cuin nonnullis interpretibus intelligimus, sed consultos et prudentes, qui consilio et rerum experientia unient, quorum est spectata industria et in rebus gerendis solertia, quod in bello apprime necessarium est. Cf Jeg. 2s, Id. Repetit Noster eandem sententiam verbis paulo aliis altero hemistichio: viri et V Umet intelligentiam, prudentes, perdam e monte Esctu, i. e. ex Idumaea, quae montana regio erat (Vs. s. I s. 2I. . mi 'an Chaldaeus recte vertit: omnemque Dirum, in quo est Prudentiet. Est
enim metonymia adjuncti, qualis Ies. I, 2 s. homines tui gladiocudent, et fortitudo itiet, fortes tui in bello. Interrogatis, qua hic Versus concipitur, praemisso te bri affrinationem inieri, ut Deu t. II, Zo. nonne sunt tretris sordunem y Vid. et Jos. I, s. I Sam. 26, 2 T. Quod vero dicit pro lihela, futurum esSe. ut Rapientiores omnes ablati sint, non eum sensum habere debet. quod qui consilio rerumque peritia valerent exstinguendi sint in ante excidium reipublicae; sed potest verborum sengus eg se lii Criore. ut omnia ab ipsis tam perverse agantur et infeliciter nosi nullus Inter eos superesset, qui consilio rerumque u Su uuidquam
valeret. Nostrum locum imitatur Ieremias as, T. Sio dieit Ioueo: Nulliane suerest in Themane svientiet y periitne prudentum coligitium, Superναυαneu eorum svientiαys. Quod praeter consilium in rebus humanis plurimum quoque valet fortitudo bellica, additur, neque hanc ipsis quidquam
Profutura in esse. 'ram Frcingentur pavore, cor Sterna
Strenui viri et animo virtuteque praestantes, quos apud te habes, i TE O Theniun, i. e. Idumaea, ita vocata vel a Themane, Esavi Depute, Gen. 36, II., vel a situ regionis, nam sita erat Iudaeae ad meridiem, quae 'ri'ra nuncupatur, vid. ad Amos I, 2. SchHUr-rerus Themiari pro urbe aut provincia Edomitica habet, quae vero hic pro Idumaea universa ponatur. Alexandrinus, qui vertit: καὶ φιτοηθησονται οἷ μαχητα σου οἷ ἐκ Θαιμαν, putavit ante vocem repetendunt esSe nomen Similiter Ilieronymus et Chaldaeus, qui id ra significatione meridionalis plagae Rum Serunt. Hic cuim: confringentur fortes tui inhabitunt ea meridiem. Ille in Commentario: Povebunt pugnatores tui de Themon, quod DPsinterpretati sumus meridiem. R db Subaudi N ut, etenim non tum tinem notat, quam merum eventum, quasi dicat: ex qua Luu
357쪽
aternatione certissime eveniet ut exscindutur (cf. Hos. B, d. . ut exscindutur vir, quisque; Chaldaeus addit: in
quo robur eSt, i. e. ut omne g belli apti exscindantur mye monte Esctu, ex Idumaea, vid. not. ad VS. S. eae OCCi-Sione, e Caede, S. per caedent multa tu, quae ibi patrabitur, quali ostes tui in te gaevient. Sine causa hoc additum btauu pluribus recentioribus interpretibus superfluum visum et languidum, unde non dullitant vocem ab antecedentilius sejungere atque ad Versu rix sequente in trahere, ut sensus sit: Pr ter interfectionem et in i
qui talem in frutrem tuum Ictoob. Ita LXX, Hieronymus et
Syrus, qui voci VUTU Vs. lo. etiam copulani praefigunt. Quae vero Idumaeis hic denuntiatur gravissima calamitas publica, unde et quonam tempore oritura, a quibus hostibus profectura sit, nec diserte Propheta deelarat, nec ii ii is indiciis notisque significat. Ait quidem Ieremias 2T, 2. sqq. . edixisse Iovam fore, ut praetergentes alias haud paveas Idumaei etiam graviter castigandi sint a Babyloniis, duce Nabuchodonosore, qui Deo sic volente omnia
per feeturus sit quam felicissime. Sed eventus rei te timoni iv claris certisque nequit demonstrari, historia nos penitus destituente. Ceteria in nobis quidem omnis ratio, qua quae vates universim Summatimque enuntiarunt, ad certos eventus singulaque facta revocantur, admodum lubrica videtur atque incerta. Accommodari quidem istiusmodi effata posse plus ni inusve apte huic vel illi eventui, haud negamus; sed vates ipsos ad illos spectasse, aut effato runt illorum intelligentiam tali ratione quidquam juvari, non adduci possum ut putem. o. Iam causa subditur, ob quam ita vastanda atque de
Ienda sit Idumaea. ricio dipset undi Ob injurium
fratris tui Iacob, i. e. fratri tuo dacobo a te illatam teget te Pudor, ignominia obrueris. orari vim omnem vertiam significare, recte observat Aben-ESra ad Zeph. I, s. , ubi cum ripa s a dolo componitur. Est vero hic passive sunt endum de injuria, qua populus Jacobo oriundus assectus est ab Esavi posteris, ut Iud b, 2 a.
d, is. Vmm' duri injurio Iudaeis illato; Ps. Ss, o I. um ignomini re tuis cultoribus illata. In singulis verbis pondus
est. Nam et violentiet vitii gonus atrocissimum est. et major sit, cum in fiat rem exercetur. Nec caret emphasi prο nomen tuo. AVis etiam est in nomine Ictoobi; nam Iacob et Esau fratres erant germn i, quod plus est, quam si tantum germani aut uterini fuisse iit Hinc I eus Veiat. 2I, S. eum Israel: tac vetat Idumaeos detestari, ab hoc nomine rationem ast ere: ne Idumeteum ct hominGre,niam est 'citer tuus. Commune autem est huic prophetae eum aliis, ut Idumaeis objiciat peeuliariter injuriam populo suo factam, quasi de aliis ipsorum crimimbus ei nulla cura esset. Vid. Egech.
25.l2. Isi, S. Arno v I, II. Phrasis i aD I 'SIra teget te Pudor, etiam Mich. T, Io . occurrit. Tegere autem in genere notat: quaSi
358쪽
obruere et circumquoque OPPlere, ut Ps. sis, G. eruit me tremor, quaSi undiquaque circumfudit se mihi. Cum nostra Plirasi convenit Ps. 25, Id. 'dnd D ' Detra et pudor Ia elem mihi veruit. Nec non sis, 3. ProPter te Sustineo OPPrο-hrium, 'id diu et VI verit ignominio sociem meum. Addit
Noster: ri 2 ' et exscinderirum in Pe eluum. Particula' hic simpliciter pro eοpula capienda est, ut sensus sit: propter injuriain fratri tuo illatam obrueris ignominia, et irreparabile excidium experieris. Amissam salutem nullo'nnquam tempore recuperabis. Etiamsi vero Idumaea cum vicinis terris a Clialilaeis expugnata et Tablata fuerit, tantum tamen deest, ut perpetuo desolata manserit, ut Idumaeos potius Maecabaicis temporibus eum Iudaeis acriter bellantes reperiamus, vid. I Macc. si, B. JO
quidquam praedixiSRe videatur, eui eventus non responderit, Echnurrerus formulam paululum nudaciorem, temperandam nonnihil judicat, atque nil liunc fere senu uni reducendum: tardius ad vires redituros, pristinumque, qualis ante Babylonicani expugnationem fuisset, dignitatem et potentiam vix unquam recuperaturos eSse Idumaeos.
II. Prima hujus Vs. verba cohaerent cum initio Vs. Io., hoc sensu: injuriam, ob quam exscindendus es, intulisti populo Israelitico natu et Jay d et die quo stetisti eae o oerso fratris
tui daeobi, magna attentione spectans et observans quid Iudaeis accideret, imminens eorum cladi. Curiositatem itaque et impiu in malignumque animum atque ardens vindictae studium indicat his verbis, quum Idumaeos oportuerit sese fratribus suis, Hebraeis, adjungere et opem ferre, tantum abest, ut hoc facerent, ut potius
ex adverso stando conspicerent et exspectarent eorum Cladem et
exitium. ','n nriata d)'Z quo die, tempore, αbiluaeerunt barbari robur ejus, quo aliqui exercitum et copiaR Judaeorum intelligunt, sed malo eum Chaldaeo paraphraste et Hebraeis faculliales accipere, ut nomen Ern Saepius sumi constat. d ' Det Y aci et quum alieni infriarunt Portias ejus, i. e. urbes ejus fratris tui Iacobi. Ante T IRI omissurii et, quod praepositu ni s. II. N N. Portias vocat urbes, ut Deu t. IT, 2. in unu Portαrtim, i. e. urbium tuarum. Alienigenis et burluris Chaldaeos intelligendos esse , dubio caret. Quia vero in Hierosolymam Praesertim, utpote metropolim, Saevitum est, ideo subdit: m mi et quo tempore barbari super Hieros Obmet sortem Acerunt, i. e. cum cives Hierosolymitanos eorumque bona et facultates facta sortitione inter se diviserunt. Cf. Ioela, d. (al. I, 3.). - Pro ecerunt, Piet verbi in ' contracte prout Thren. I, Id. V et contrixtiavit, pro rara , Gen. 8, Io. et ex eclαvit, Pro Tum ergo, cum ista omnia fiebant ab externis et apertis hostibus Judaeorum, Undi meta
359쪽
drin etiam tu tanquam unus eae illis eras. Emphasis est in dira Nuda, tu quoque, qui frater eras, quem auxiliari et commiserescere oportebat, tete illis exteris hostibus adjungebas, et iit illi nianum in praedam injiciebas, non magis illis parcens, quam
si ex hostium et exteruorum numero ESSES.I2. Non debebas veclaro die exitii
fratris lui, i. e. non debebas oculos pascere in pοpuli consanguinitatis vinculo tecum conjuncti exitio. Verba Goliυα, quae hoc Versu et proximo leguntur, ridipn, bE V cet. , nouciolum ipsum, sed debitum significant, ut saepius. Sic Lev. d, 2. Si quia per imprudentiαm Peccaueerit contret tillum Priaec torem
Verbuni me cum et, ut lioc loco, constructum significare laeto animo et Iibenter videre ac ot lectari. observavimus ad Ps. 22, IS
dri' hic notat diem culamitosum, fututem, ut Ps. JIT, T. dies uterosolymae est dies huic urbi exitiosus, et Ier. 2T, T. temPus terrae illud tempus, quo interitus terrae ingruit. Non debebas, vates addit, oculos paseere ' et re die enormia infortunii ejus, fratris tui. LXX: ἐν γ μερα αλλοτρίων, quod sequutus
Syrus: diem cilienorum, i. e. quo alieni, barbari, Israeliticauiterram invaserunt. Vocem hebraeam pro ' Dd collective positam ceperunt. Hieronymus: in die peregrinationis ejus, intellexit et I de alienαlione, i. e. de die, quo e terra sua alienati sunt et expulsi. Sed videtur vox hebraea non tam alienantis actionem, quam rei alienae qualitatem et conditionem proprie significare, hinc per metonymiam adjuncti cilienam calumitutem, i. e. iugo litam et novam quandam calamitatem, mirabilem plagam, et insuetum exitium. Nova enim et insolita ac mirabilia Hebraei vocant clienet et extraneα. Ita Ies. 2 , EI. ut in monte Phα- raetim surget Isueti, et ut in vallo Gibeonis irascetur ad suum facinus, hi hodiet insuetum suum facinus, Dciendum, iad guum ostis, rimetrum V 23 inuuditum suum Oseus, Operiandum. Sic etiam v Id nomen diversae quidem formae, sed ab eadem radice et ejusdem notionis Iob. XI, I. usurpatur: tinnon nudi Columitas fretus, et i et includitet miseriet vorantibus iniquitatem y Iam vero excidium Ilierosolymitanum mirabile et stupendum fuisSe, Ieremias testatur: miris, ait, Podis dejecta est, de urbe desolata loquens, Thren. I, D. Nos o loco Chaldaeus recte vertit diem contritionis ejus. ndaera m era Neo laetari debebas de sti-dueis die interitus eorum, quo victi fuerunt expugnata urbe, nec mugnum fαcere Og ivum Uebebcta seli. I in eum. Mugnum cere os plus est quam nictgniloquum esge, quod Graeci dicunt
μεγαλορρU Oxειν, quo hic LXX usi sunt. Nam signi sicut ora insolescere, colictis superθε et contumelioge illudere, cic intolerandia probrii insultare. Pro quo 'Da b mari muniricare ore
360쪽
I. Maeti Non i=rgredi debebus in Portam 'optili niet, i. e. urbem Hierosolymitanam (co II Mich. I, s o, scit.
Vadiret 'nem Vs. II., ut Sicut lio Stes pοpulo meo insuliares et praedam auferres. V 'ri duae Die exilii eorum, Deiat. 32, 35.
Egech. I S, 5. Cf. Prov. l T, d. qui gaudet de exitio alterius non
veolare debebas etiam tu mαlum Ous, non delectari debebas vid. ad Vs. l2. calamitate ejus. Orire da bip&Uκcόc ut Vs. II. retribucri Neque immittere debebus scit. Tim s. munias tuus in Osees sucts ad eas diripiendas. Eo sensu haec phrasis legitur Exod. 22, T. Io.: Si non immiserit munum auiam in supellectilem cillerius. Vid. et Esth. s, ita. I S. IG. Chaldaeus: et quod extendisti metrium tuαm in focultates ejus. CLThre n. I, lo. V V CV est Seeunda ni asculina persona pro ri vi cum Me paragοgieo et Nuu epenthetieο, cujusmodi epenthesis est in est, Deut. 2s, li., et in ' iasia execrαte eum, Num. 23, la. ita et in tertia feminina hujus ipsius verbi Jud. 5, 26. mn bcin nr b m m manum suum ud Paxillum emisit. extendit, pro T, T. a. p drimbri 'urim FN' Neo stare debebas ctd compitum. Sic fere interpretes exponunt, ut a viarum divisione (est enim p id discindere inter se uno in loco concurrentium appelletur p tu hebraice, ut Latine Bistrum divortiet seu diueerlicula dicimus. LXX: διεκβολαζ, Ili ERONYMUS exilus dixit, sensu haud diverso. Ita eniti, hic in Commentario: si Quumque ceperint fugere pernotas sibi vias et diverticula et calles ad solitudinent perferentes, non stabis in bivio, nec venientes exspectabis in compitis, ut interficias eos qui fuerint liberati, aliosque comprehengos Telludas, et vel ipse capias, vel captivitati hostium serves. by est juxtra, ut cum Iatrones in via opperiuntur viatorem. V Irib co FU VN Id excidendum, ut excidas eluses os ejus, populi mei(V . ld. . Significat eos, qui evaserant, eum urbs a Chaldaeis Caperetur. et dra m era neque triadere debebas superstites ejus hostibus. Vidi ad Amos I, G. Per gradus a minoribus fere malis ad majora did atrociora a cendit, a spectiatione ad luelit irem, inde ad instilliationem (Vs l2. . Eam sequitur direptio(Vs. II.), ac tandem ultimo loco proditio. Hoc gravis imum est,
et Summam malevolentiam arguit, miseros ac aerumno gog homunciones, qui fuga vitam servare quaerunt, prodere, ne hostibus
o. 'R alii sed, alii sane, utiqtie, profecto vertunt. Nobis
usitata significatio quiet, nom retinenda videtur. Pendet enim haec particula a I s. lo. , ubi Idumaeo populo ob violentiam, qua in cognatos Iudaeos Saeviit, minatur, ipsum in perpetuum ex-