장음표시 사용
381쪽
saepe promiserant. Ut igitur Ilebraeorum contumacia animusque in Deum ingratus, eos maximis semper beneficiis ornantem, innyrteo poneretur, scriptam hanc fabulam esse. Ionae persona sisti popuIum Uebraeum, gentium aliarum magistrum, Sed talem, quem discipuli Ionge post se relicturi essent. I uno vero vatem fabulae personam delectum esse n libri scriptore, quod sua aetate nihil de illo, praeter nomen, cognitum esset. G. F. IIEZEL (in Bibliis vernaculis notis a se illustratis fabulae consilium eo refert, munus propheticum, quamvis dissicile et aIeae Plenum, tamen haudquaquam detrectare illum debere, cui a Deo demandetur, quum per prophetas Deus etiam in gentibus incultis et nulIa Iouno notitia imbutis essectus maxilne saIutares Produeat, quibus moIestiae, quas vates subit, non sint aequiparandae.
H. E. G. PALLUA (nemorabit P. VI, p. 32. sqq.) parabola noStradoeeri existimat, Deum minas gravissimas, vel in alios populos Pronuntiatas, revocare et tollere, si moniti vitia aboleant, atque Vitam moresque emendent. Ex I. O. A. Mui LRRI (Memorubi P. VI. p. Id2. sqq. sententia Iibri nostri seriptor Iovam benignissimum et eIementissimum, infirmitatis humanae ratiune habita, libenter peccatoribus, quos delictorum serio Poenituerit, Londonare, tripartito docere voIuth: prima quidem parte Ionae exemplo, Ninum proficisci jussi, qui quum se mandato exsequendo
Subtrahere conaretur, a Jova punitur, sed tempestate violent Perterritus, se turpiter egisse agnoscens, servatur. In parte se
Lunda Ninevitas primarias agere partes, qui etsi ita flagitio iet eorrupti essent, ut Iova eos delere funditusque evertere apud he eonstituerat, tamen, postquam resipuerint, servantur. Ne Veruntiquis obvertat, ejusmodi indulgentiam minime esse justitiae di-Vinae Consentaneam, tertia libri parte auctorem monstrandum
Fibi Sumere, tantum abesso, ut venia et impunitas hominibus oneeSSa divinae justitiae adversetur, ut potius summa injustitia Teputanda foret, nisi sontibus in poenitentiam et emendationem versis ignoscere Deus vellet, Ionge plerisque, pro humanae D turae imbecillitate, inconsiderate magis negligenterque agentibu ,
382쪽
quam consulto et de industria delicta committentibus. - I. II.
quum librum hunc ad verae historiae normam exponi vix posse intelligeret, sibi ad tuendum Sacri Codicis honorem maxime haec commendabilis videbatur sententia, esse parabolam moralem, cujus hoc fuerit consilium gravissimum, ut doceretur, Jovam aliarum etiam gentium euram habere perquam sapientem et benignam; Dpportunitatem autem hujus parabolae desumtam suisse ex Ionae, Prophetae Israelitici, divino de Ninevitis mandato se subducere volentis, ideoque summo vitae periculo in maritimo itinere expositi, historia; carmen vero Cap. 2. esse ipsius Ionae, quo Suam
in tanto periculo liberationem celebraverit. - lorum tamen Virorum doctorum nullum miror indagasse, quid auctori parabolae ansam dederit, eam eo, quo fecit, modo adornandi, praemSertim narrationis ei insertae de dona a marino monstro deglutito, et ex ejus visceribus vivo egrESSO.
Rationum, quas commemoravimus, nulla quum aut tollendis dissicultatibus hoc Iibro obviis, aut patefaciendo scriptoris in eo concinnando consilio par videatur, me operae pretium facturum putavi, si aliam viam ingrederer ad eruendum nostri libri originem ac finem. Quam nostram sententiam viris doctis jam exa- miliandam proponere liceat. MFilius exstabat, origine fortasse Phoenicius, inter Graecos quoque pervulgatus, de Ilercule a marino monstro devorato, sed incolumi inde egresso. Alludit ad eum Luc OPHRON (tassandruVs. 33. Sq. , Cassandram inducens, quae Trojam, Jam olim Tam Statam, incensain fuisse dicit a navibusTριεσnερου λεοντοβ, 6ν riorε γναθοισ2 ρίGriorOσ γημαλεis/ε κάρχαροσ κτων, Trinoctii leonia, asper quem Cctitas
Tritonia avidis fauciἰus deglutiit,
383쪽
τρίνωσιν, αggere focto, cum Gil Ostium staret tirmiatus, tit Orstitiante celus iaccessit, alatim in os illius insiliit, et cum toto triduo eum inlus discet Sisset, Ovilis aut caesorie iamisset exiit
erat nenter belluae ). CYRILLUX (in Commentar. ad Ion. II. quoque Graecos observat de suo Ilercule fabulam habere, Ionae historiae non absimilem, illum καταποθῆναι, μεν ιΠό κcrOυσ, ἐκδοθῆναι δε παλιν εκ τῆσ ἐμφυτου θερμortiroc se uicol uilecturis Tric κεφαλῆσ, deglutilum quidem G celo fuisse, sed redditum caesarie privatum, ob ingenuam belluae culiditatem. I unc igitur mythum, cum aliis vicinarum gentium superstitionibus ad Iudaeos quoque, uti credibile est, perlatum (vid. not. ad I, 3.), hujus libri scriptor rationibus Ilebraicis accommodatum, exornatum et ampliatum, prouti in rem suam conducere
videtur, intexuit narrationi ad redarguendos atque corrigendos Hebraeos a se compositae, qua sistitur populus peregrinus, idolis colendis addictus, qui ut primum a prophetis reprehenSus erat, vitam emendavit, et ad frugem rediit, quum contra Israeliticus populus iterum iterumque a prophetis monitus non resipiSceret.
o Monet tamen FORRIGEi: in Prolus. supra Iaudaia p. 52O., TZeigem hane explicationem in Scholio demum posteriori adopiasse; in priori τριέσπερον rectius eum aliis Grammati eis tr sella genuum eXPlieate, secundum uotissimam fabulam de Iove, qui, ut Alcmene diutius perfrueretur, et sortiisim uni filium generaret, tres noctes in unam constaVit.
384쪽
Quod autem Ionas impositum sibi munus Ninevitas ad virtutis studium exhortandi detrectans describitur, in eo poetae prudentia elucet, qui hoc ipso fictioni suae majorem veri speciem apud
Iectores suos conciliavit. Exspectandum enim erat a vate Israelitico, ut, magno patriae et populi sui amore ductus, timeret, ne Deus pro sua elementia Ninevitis resipiscentibus ignosceret, quod Israelitis condemnationi esset. Iam quod Ionas resipiscentibus et servatis Ninevitis in stomachum erumpit, poetae, Deum reprehendentem inducenti, viam aperit ad docendum, Hementissimum numen Serio poenitentibus, cujuscunque Sint nationis,
Non curamus eorum opinionem, qui Ionam existimant hoc libro ipsum, quae ipsi evenerint, Iitteris mandasse, quum uos nihil omnino vere gesti illo contineri admittamus. Verum nec illi, qui parabolam agnoscunt, eos Sentiunt de tempore, quo conmscriptus sit liber. Post destruetam a Cyaxare Niniven, sub
finem exilii BabyIonici, scriptum esse, MuLLEuus (NemorabiLP. VI. p. Idd. sqq.) inde colligit, quod urbis illius magnitudod, 2. describitur, quae, dum illa staret, aequalibus tam nota esse debuerit, ut supervacaneum fuisset, eos de tali re monere. Quod argumentum nobis nihil valere videtur; nam priscis istis temporibus, quibus populi mutuis commerciis minus inter se Iuncti essent, hominumque maxima pars notionum geographicarum plane expers esset, paucis tantummodo IIebraeorum, florenti metropoli Assyriae aequalium, ejus magnitudinem cognitam fuisse eredibile est. NACHTIGALI sententiam, quam supra enarraVimuS, librum nostrum ex tribus origine diversis particulis compositum esse, quarum media, antiquissima (Jonae hymnum continens 2, 3 -IO. , duarum reliquarum multo serius additarum ungam praebuerit, diligenter examinavit, idoveisque argumentis refutavit GOLDHοRN, cui verisimile est, versantibus inter Assyrios Israe-
385쪽
litis exulibus ab homilie quodam ex eis literato perscriptum esse Iibrum, edocendis quidein potissimum suis Popularibus, veruinet permulcendis et deliniendis Assyriis, de exulibus secus judicantibus; sistuntur enim Ninevitae tales, qui in audiendis et admittendis salutaribus monitis sese faciles praebent. Nobis quidem haudquaquam dubium est, Iibrum compositum esse ante deletam a Cyaxare Niniven, serioribus tamen regni Iudaici temporibus. Prius enim suadet servatae ab imminente interitu Ninives mentio, alterum Sermo ad seriorem IIebraismum et Chaldaismum inclinans, veluti I, o ., I, 2., I, I 2., a, Id. , 'tu 3 2, I. d, 6. B., I, 6., met Do I, d. Ieremiae forsan aequalis fuerit nuctor, ultimisque Iosiae regis annis hunc ingenii sui foetum ediderit.
386쪽
donas a Deo Niniven proficisci jussurum, mandatum divinum detrectans, conficensa nave Tartes sum fugere apud se constituit Vs. I - Z. . Vix iter ingressus erat, cum subita quaedBm tempestas oborta movet nautas, ut jactis sortibus, quisnam ipsis imminentis interitus sit eausa, sciscitarentur (Vs. d - T. . Sorte Ionam designante, is fugae suae exposita causa suadet, ut Re in mare projecto et mari et nautis quietem procurarent ( 's. B -la . . In mare dejectum vatem monstrum marinum deglutit, in cujus ventre triduum versatur (Vs. Is - T. . I. Ex eo quod Ionae liber particula copulante orditur in ', quidam collegerunt, muti Iuni esse libellum et majoris operis fragmentum. Verum illud argumentum nihil valet; nam solentea formula Hebraei sermones et libros auspicari. Vid. I Sam. I, I. Ruth. I, I. Esth. I, I. Esr. I, I. Convertit ergo I D tantum, non copulat. mi , m - nn Verbtim Avae. Chaldaeus: Berbum ProPhetice α 'να. Nomen vatis nostri, et ', vel columbam significat, vel o 'primentem, ut , et dri di in gictilius OPPrimens, Jer. a G, IG., et metri et ' civilias opprimens, Zeph. I, I. COC-c Raus Jonae parentes filio hoc nomen imposuisse censet, Cum ut την ἀκερώα6τητα τῆσ riερι ερυσ Matth. Io, Id. sinceramque pietatem commendarent, tum ut miseriam populi Israelitici ab hostibus oppressi hoc memoriali deplorarent. Nomen parentis vatis nostri, u)UN, notare videtur: ueeritias est Aucte, vel : IOUα est Beritias. Arabes 'DuN nomen matris prophetae existimant, sed in IIcilia mutatum (qua in opinionem a Iudaeis neeeperunt , neque ullum prophetam ex nomine matris celebrari, nisi Ionam et Christum.
2. q. d p Surge et sine mora tibi, ut infra Z, I. Asyndeton emphaticum, ut Hos. I, 2. ribrata ad quem to e.
vid. not. d p Surges hortantis, ut saepe alias :: a p, quasi dieat: ne inge te, ut strenue quod jubeo exequare. imi 'am N Ninive sive Ninum, ut Graeci et Romani scriptores eam vocant, a Ninu
387쪽
ad orisintalem Tigridis ripam conditam ac denominatam, q. d. Nini habitalionem, Gen. Io, II. Metropolis fuit et sedes anti quissima imperii Assyriorum, eversa tandem a Medis et Chaldaeis, non adeo longo tempore ante initia Cyri, quando regnum apud Iudaeos tenebat dedelitas, et apud Babylonios Nebucadnegar. Plura de hac urbe vid. in libr. nostr. Hondb. d. bibi. Illerthumsti. Vol. I. P. II. p. sa. sqq. Urbem illam mvnαm. Multo enim amplior fuit Babylone, Strabone teste, qui Babylonis ambitum Zi 5 stadiis desinivit, et secundum Diodorum complexa est Ninus a So stadia, hoc est, Is milliaria Germanica in ambitu, et infra I, X. d, Il. Addit Diodorus L. II. C. X., illius conditorem, Ninum, id sibi proposuisse, ut urbem exstrueret tunicis
munitudinia, ut non solum urbium, quα6 tuno temPoris Per totum Orbem eaealctbαrit, esset metaeimia, Sed neque Posterorumtillus quicquam moliri majus Dcile mgrederetur. Et paulo post: talem urbem nemo condidit deinceps, neque nictgnitudine iambitus, neque moenium nictgniscentici. im Eae N ph Et Proclamet contrueiam, scilicet, quod de ea evertenda decrevi, nisi resipiscat, vel, eam quα αginlct dierum vettio eυersurum iri, ut infra d, di, ubi Ionas jussus prοclamare in Nini ven edictam a Deo proclamationem, hoc proclamasse dicitur: GDuo quudraginiet dies, et niBe subvertetur. Hieronymus post LXX vertit in est. Intelligi possit: ei, ut sit pro re Fae, quod infra I, 2. ponitur, ut saepe pro, dicitur, et vicissim . Quare vero illud a Ionanroclamari velit, additur ratio: 'rub unet ' Vnbs- 'a quiet opoen-
dit eorum muturaet corαm me, ad me murmur pervenit scelerem eorum; ita excrevere et uSque adeo aperta sunt eorum facinora, tanta est oppressorum querela, ut jam ultra connivere non puggim.
Isto loquendi modo significari solet vitiorum gravitas et magnitudo, ut Gen. IS, 2I.: desssendum et Bidebo, utrum cluniorem,
qui Benit ad me, vere compleverint. Cf. Gen. a, Io. Apoc. I S, s. I. n Ab ri: ' Sed surrexit Ionas non adeundum, quo jussus erat (Vs. 2. , sed od αufugiendum Turtessum Hispaniae Baeticae, vid. not. ad Gen. ID, d. et Egech. 2T, l2. HIERONYMUS: MFugere voluit in Tharsis, quam Iosephus interpretatur Tharsum, Ciliciae civitatem, prima tamen litera eorum Utata; quantum vero in Paralipomenon libris I 2Parat. 26, 36 lintelligi datur, quidam locus Indiae sic vocatur. Porro Hebraei Thursis mure diei generaliter autumant, secundum illud lPs.dS, S. J: in vίritu vehementi confringes nuDes Thursis, id est, maria. Et in IesaJa I2,IG.J: titula le nauees Thursis. Non igitur
propheta ad certum fugere cupiebat locum, sed mare ingrediens quocunque pergere festinabat: et magis hoc convenit fugitivo et timido, non locum fugae otiose eligere, sed primam occuSionem arripere navigandi. vj iiD-rra Hebraeos mctre interpretari observat Hieronymus quoque ad aes. 2, Id. , vid. not. nostr. nil eum
388쪽
locum. Sane Chaldaeus etiam nostro loco sic vertit, uti et aliis Iocis. V m De cinio Dominum, i. e. ex ea regione, in qua Deus peculiari quadam ratione Praegens esse credebatur, et in qua prophetis se manifestare solebat. Ita 2 Reg. G, Z2. Neae misit nuntium ct coram 88, ab eo Ioeo, in quo praesens erat. Evasisse se opinabatur Ionas, si Iudaeam relinqueret, aut Deuin a vocatione sua destiturum, si aliud ipse ageret, et quam longissime abiret. Causam cur fugeret infra d, 2. fuisse ait Dei lenitatem et ad cladem denuntiatam perficiendam tarditatem:
Proptereo anteueerti fugiendo in Thursis; sciebum enim, te Deum grαliosum et longonimum eige. Verebatur igitur, ne falsus propheta haberetur. Ilieronymus: HVidens Ionas, comproplietas suos mitti ad oves perditos domus Israel, ut ad poenitentiam Populum provocarent; dolet se solum electum, qui mitteretur ad Assyrios, inimicos Israel, et ad civitatem hostium maximam, ubi idololatria, ubi ignoratio Dei: et, quod his majus est, timebat, ne per occasionem praedicationis Suae istis cotiversis ad poenitentiam, Israel penitus relinqueretur D' et ' Et descendit
Ioppen, portum Palaestinae, Ilierosolymae proximum, qui hodienum Inso s. I a dicitur. Sita erat urbs in finibus tribus Dan, vid. Jos. Is, es. Cf. Hatita. d. bibl. Iverthumsh. Vol. II. P. II. P. 33s. Sqq. Flieronymus: HIlic Iocus est, in quo usque hodie
Saxa monstrantur in littore, in quibus Andromeda religata Persei quondam sit liberata praesidio. Scit eruditus Iector historiam. Sed et juxta regionis naturam de montanis et arduis ad Ioppen et eampestria veniens propheta, recte dicitur deacendisso. Videlicet quum terra sit mari editior, ab arido Palaestinae ad mare descendi dicitur, quod inprimis valet de ora maris mediterranei
ad intermediam Cananaeae partem relata. Ex hac enim mare mediterraneum versus descenditur. Non praeter rein est, quod Ilieronymus commonefacit mythuni de Andromeda, celo objecta
Prope Ioppen, sed Persei virtute liberata. Qui mythus cognatus videtur cum illo de Ilesione, item monstro marino objecta, ab Ilereule liberata, vid. Prolegomm. S. VI. PLINIUS His t. mi. L. V. C. II. Ioppe Phoenicum, iantiquior terriarum inuritalione, ut ferunt. Insidet collem praejacente actaeo, in quo tiincularum Andromedae vestigia ostendunt. Colitur illio fabuloso Ceto, Sive Derceto, quae et Idemalia vocatur, nomine ex Idii Ggατοrrupto, i. e. N Piscis mugniscua (b T a infra E,I.), observante SELDENO de Diis Syria Syntagm. II. eap. g. p. 26T. colebatur enim Phoenicia illa et Babylonia Dea imagine feminae
semipiscis. Inueenitque netvem euntem Inrteisum, i. e. abituram, jam paratam Tartessum ire. Verbum, alias ueenire, hic ire signifieat, ut Ruth I, T. Penit cubitum, i. e. ivit. Latinis quoquo venio nonnunquam Pro
389쪽
ad merculum dentiam, Omnum metaeimum est. Uentro et issidem sunt re ipsa, sola ratione disserunt. Hino fit, ut eundi etiam verbum aliquando Beniendi notionem habeat. Num. 22, 3T. Dimit Lalao Lilaamo: quare non ivigii od mep i. e. venisti gm no ira Dedit mercedem ejus, navis, quantum quisque sol vebat pro vectura, naulum, qua voce LXX usi sunt. mn munDescenditque in ecim. Sic loquuntur Ilebraei. Latini potius dicerent: conscendit eum. Utrurnque bene dicitur, sed diversa ratione. Nam qui navim conscendit, idem in eam descendit, eum ex foris in alvum se recipit. Aut alio respexerunt: nam nitior terra videtur, quam aqua. Ita Ies. det, Io. qui descenduntiad metre, i. e. qui navibus mari se committunt. Ps. IOT, 23. qui degoendunt ad mare in naueibus. ritum V di us N di, Id
veniendum, proficiscendum cum illis, nautis, Irii tessum, ut cum illis Tartessum contenderet. Sustixum plurale in dridai refereR- dum ad nomen e contextu eruendum, ut Egech. 5, I. Enp, , ad quem Ioc. vid. not. Iam enim dixerat: navem eum osse idisse ire paratam, quod ad nautas, qui navim agebant, pertinet. d. Quum vero jam securus esset Ionas, et a Dei mandato sese immunem crederet, d i - ri Iova projecit, immisit, DCritum mctgnum, vehementem, in more. Verbum Nimehi inquit habere signiscationem c ectionis et immissionis, q. d. velut ex alto immisit ac protrusit, praeeipitavit. LXX: εβ γειρε.Chaldaeus et Syrus: eaeoiluvit. d Z - l Et coorto
erat Ionas, propterea cum IIe demonstrativo dicitur et ri et V 2. 'rasredi retEn re dimi Et navis Putabat Irungi, i. e. usque adeo tempestas saeviebat, ut navis frangi periclitaretur. LXX: καὶτo πλοῖον ἐκινδυνευε του συντριβῆνm, nec non Ilieronymus: et novis Periclitabatur eonteri. In phrasi hebraea metaphora est ab hominibus, qui periclitantur illis malis, quae sibi fore putant. d. oenburi Timuertini, metu perculsi sunt nctuliae eorum nomen hebraicum hic usurpatum est a n d gula; sal autem et αλσ Graecis quoque Latinisque voeatur mare ipsum. Sic VIRGILItis Aen. I. Vs. 25.: Vela dethunt, laeti et Uumasgαlis aere ruebant. Et Io, 2 ld.: et Oct os galis ctere gessiabiant. Ilinc αλιoc metrinus. Sic Homero Odyas. IV. Vs. Ias. Proteus
Scholiastes explicat. Sunt igitur d)n d quos Galli moriniers
vocant. Est autem haec vox Syris et Chaldaeis magis propria, utiturque ea praeter nostrum scriptorem solus Egeuhiel, 2T, D.
22.2s. DraFN- de Et Boo orati sunt quisque ad
Deum Suum, quisque numinis sui auxilium imploravit. Chaldaeus
addit: sed quum vidissent, nihil in iis (idolis esse utilitatis
et V --Projecerunt Basia, s. instrumento, quiad in rictueterant, Suppellectilem, merces et armamenta, quibus DaVis onera-
390쪽
P. i. S. 6.batur, in metre. Solet enim a nautis naufragio periclitantibus projectio impedimentorum et onerum fieri illius Ievandae causa. Vid. Aet. 2T,IS. I s. , ubi eadem phrasis, qua LXX hoc Iocoutuntur ad exprimenda verba hebraea, ἐκβολὴν εnoιησαντο των σκευων. Vmb*U FInb Id latiundum navem illis, impedimentis, ut illorum jactura levior fieret. Potest di byra ad nautas referri: ut et se leviarent, i. e. ut sibi navis allevaretur. CLI Reg. I 2, Io. dipn levia ct nobis Jugum a patre impositum. LXX: κουν σμήνω, ut Act.2T, I S. et in d; et Ionas tititem descendit cic laterct nαυis, i. e. αd interior unianis, ut recte Hieronymus. LXX: εἷσ τ ην κοίλην του πλοίου. Chaldaeus: ad infimum nanis Iulus. Cf. ron interiorudomus, Amos G, Io., et not. ad eum loc. di omen V Dd, hoe solo loco obvium, usitatius est Aramaeis et Arabibus. Erici )dm Et recubuit, ad somnum se composuit sui Gen. 28, II. , et SOPOre griavi, profundissime suilus erui, ut Vs. 6. Jud. d, EI.
Pa. 26, T. LXX: καὶ εκαθευδε καὶ
6. Quum securum Ionam et otiosum, graviter Iaborantibus ceteris, et nihil non tentantibus, ut tempeStatem sedarent, vi
nctuliae, i. e. Actutiarum, ut recte Chaldaeus et Syrus verterunt.
xandis, quod in navi regenda non parvi est momenti. Ceterum nomen singulare h. I. collective capiendunt esse, res ipsa docet.
Vn U Dixitque ei: quid tibi est, quid habes, d 'et s. dn rtnmD quod avitus sisy τι σι ρε χεισ; ut LXX habent, quid stertis in summo periculo i m FN NI a d p
N Surget mel inue occi Detim tuum, diis nostris forsan potentiorem, aut ni agis erga nos benevolum. V i: Nn im coer Rhet, Si forte Deus recogitet de nobis, ut recte Hieronymus vertit, i. e. nobis prospiciat et consulat, nostri curam habeat ad nos liberandos, ut Ps. do, IT. piauper Sum et inus, Dominus de me cogitαt. Simili ratione Deus opem hominibus laturus dicitur eos memini8Se, Bidere, respicere, e. c. Gen. 8, I. Exod. I, T. s. Sunt, qui vertant: FOrsiletn gerenum ac benevolum gege nobis exhibebit Deus, nam ne at in Cal notat nitidum esge, vid. Ier. b, 28. Praestat tamen illam cogitandi significationeni Chaldaeis et Syria familiarem retinere. Reliqui veteres Sens uni utcunque
forte misericordio et Domino nobis concedatur. Syrus: Argit ungerναbit nos Deus. HIERONYMUA: HNaturale est, unumquemque in suo periculo de alio plus sperare; unde gubernator, Sive Prureta, qui vectores timidos debuerat consolari, cernens digeriminis magnitudinem, excitat dormientem, et arguit improvidae