장음표시 사용
461쪽
tum. Quod ipsum aevo aureo futurum promittit Iesajas GO, 22. N. Viri forma Participii, pb CNbi' vltria, procul a natali solo translatum significat, convenit igitur eum di rimari Versu G. P T - Et regno bit IOBet aver eos in monto Zion, hostibus populi Hebraei deletis, duee Io vn viil. 2, Id.), is solus regnabit, regnique Sedes erit prisca illa arx donius Davidieno in monte Zion. Adhuc quidem, ubi imperium tenuerunt posteri Davidis, Jovae nomine ac mandato uncti, potuit cera geri hoc ejus regnum, sed ab hominibus administratum; nune autem Jova ipse conspicua forma conscendet solium, ita ut nemo dubitet, ipsumes Se regem populi sui. Cf. Ies. Ei, 28. II, 23. Obad. Vs. 2 . Zach. Id, s. Et Daniel T, I a. mente prospieit Senem diertim, i. e. Messiam, cui tanta potestas, dignitas, et regnum datum, ut omnes omnium linguarum populi nc nationis eum eo Ierent, aeterna ne immutabili potestate, imperditoque regnD praeditum. V vaci I nune, quod non de tempore, quo huee praediceret propheta, intelligqnduin, sed de illo, cujus mentionem Vs. f. secerat. Cf. not. ad Jes. s, G. S. Irin diri Guod cutem to citinet turrim gregis. Interpretes sunt haud pauei, qui biis Nigdul Eder h. l. est nometa proprium viculi in vicinia Ephratae sive Bethlehemi, uti lipparet ex Gen. 3b, 2 l. Appellative turrim gregis sonuet, forsan quod esset ad eolligendos illio vel tutandos greges. Per eum locum vero figurate Bethlehemiam signi lieari putant, et per Bethlehemum Stirpem regiam Davidicam, quae inde ortini, habuit, ut idem h. l. dieatur, quod aliis verbis legi ni is infra S. I. Sed quum ad signifieandani domum regiam minus apte adhibentur nomen turris urbi patriae progenitoris illius familiae victiane, nec locus ille recte dici potuerit pristinum imperium recuperatur uni: acredo ABEN-ESRAE, notanti Zionem seu Isierosolymam h. l. per metaphoram dici turrim gregis, quod ad illam, edito in loco sitam grex, i. e. pοpulus Hebraicus, grege ovium haud raro comparatus, tanquam ad caput regni, et sedem gnerorum, confluere solebat. Additur per asyndeton : olidius flicte com significatur mons, cui arx regia D vidi ea superstructa erat. Alioquin F Dbri est locus Hierosolymis, et quidem pars Imontis dion orientatis, juxta quam mons Moria; inemoratur Neb. I, 2G. 2 T. 2Parat. 2I, I. II, la. De eo tamen hic non videtur cogitandum. Quod autem pro monte areis regiae Clici nomen posuit, indicare voluit regnum Davidi eum prorsus debilitatum et deminutum, quod tamen ita emersuruin promittit, ut pristinum guum Splendorent iterunt nanciscatur: Vr Nn ri '' ad te Beniet scit. Fud regnum, quod ex hemistichio altero huc assumendum.
Et veniet dominulus pristinus, i. e. adipisceris florentissimam illum dignitatem, qualis celebratur sub Davide et Salomone.
462쪽
et dies' v vret, ret, et U Negnum, inquam, erit filicto Hierosolymue, regni totius capiti, uti sub priscis illia regibus. Hierosolyma
recuperabit Veterem illam dignitatem, quam perdiderat, et totus populus Israele ortus iterum in unum corpus coalescet, ne Sint duo membra divisa.
rege privatum, et in terras exteras deportatum. 'n m ab Tradi Nunc quetre Boc erctris voci rαndo s. Boo ercitione I qnidita misere exclamast , quod generatini notat vocimeretri, clametre, pluribus quidem locis jubilam edere significat, veluti Jud. I S, I a. Esr. I, II.; nonnumquarii tamen usurpatur de Clamore tuo tua gretvitiat6 et dolaris impettientiet exseresso, ut Ies. 5, d. , ubi parallelo respondet. rib Tm Num reae non est in tep an quia rex tibi non est y nempe in tua gente. 'IN - d N In consilietrius tuus Periit y an quia senatores tui perierunti est enim enallage numeri. LXX haud male r
dolor sicut Pαrturientem, i. e. gravissimus et acerbissimus. CLIeg. II. 8. Hos. II, II. et ad ea loca not. nec non ser. G. 2 i. Io. Ingemisce, inquit, non veto te dolere, causa justa est; nod nolatium adfero. d b, 2, 3n: 'ri Parturi et Onitere, sitiet Zion, ut purturiens, et talis instar dole et ingemisce. Verba 'b N et ' Tra per metonymiam causae pro effectu suspiria et gemitus seminae parturientis indicant. De vid. not. ad Ps. 22, Io. r i 2 NID 'I Quiet nunc, mox, aeibis e civilia te, quam incolis, Hierosolyma, rinjDZ ri dard et habitabis in Qgro. Solebant veteres, quos Captos ex Urbe expugnata eduxerant, aliquamdiu in agro detinere sub pellibus, dum reliqua turba captorum advenisset; tum simul omnes abducebantur. FIT 'I De N Et Benies captiva abducta usque Lα-byloniam, quam regionern tanquam ultimam et extremam, quae ipsi cognita esset, NoSter commemorat, quemadmodum sub idem
tempus Hiskias, rex, Jestiae interrοganti unde nam legati venerint, quos rex Babyloniae, Merodach Baladan, ad ipsum miserat, respondet (Jes. 2s, d.): e terret Procul distunte, e Lethylonia. Quamquam, vates inquit, in ultimas terras abduceris, 'di taetra De tamen illio eripieris, illio te redimet, s. Pindiqubit, tanquamguum peculium, Iovia e mctnu, potestate hostium tuorum. II. d a T, si 'dom i Ny sit jam congregethunt Re quidem o intret te gentes multete, animo penitus te exscindendi. Idem praedicit Zacharias l2, 3. , quod magis exaggerat Exechiel Capiti luis ZZ. et I p. Cf. quae de hac veterum Hebraeorum opinione monuimus in Commentario in ERechielem p. dii a. ordidi d et aera Qui dicent et Polluatur, ut quae sancta quondam urbs dicta fuit, foeda in posterum et profana sit. V XI et TmEl bideat cum voluptate in Zionem Oculus noster uterque,
463쪽
pothitam laeti in spieiamus. Quasi de femina loquuntur. Sensus est: illudamus gentis Iudaicae miseriis. Praesagit mente pοpulor uni sinitimorum de eversa Hierosolymitaria urbe επιχαἰνεκα κreo, de qia plures prοphetae, qui istis temporibus vixerunt, queruntur, ut Ieremias Thren. I, 2o. Obad. Vs. I 2. II. Egeeh. C. I S. Verta videndi cum et constructa significare: Gliquid cum DO,P- tute et oblectatione intueri, observavimus nil Ps. 22, I S. Ob- Rema ternam tribus hisce Versibus (s. ID. II. praemisso Vradimat denuntiationem, ac ternam pariter adjunctam consolationem ;at eue tertia quidem illa sequitur Versu l2. I 2. mmi r detinet di, murra Verum illi, qui antino
et ab illorum cogitationibus ninitum diversas tendentes nil bonum vistrum, et ad infligendum contra hostibus tuis excidii supplicium. Smiliter Ieremias 2s, II. Solo enim, quas de Bobis hαbeαm cogitationes, inquit Ioueo, d bci rari Icinet cogitationes gialutis et nun ad malum vobis inferenduin, ut exitum pyemque dem Bobis. 'nes N Nec intelligunt oonsilitim ejus, quod eo tendit. ut populus suus per hostes castigatus ad gratiam redeat. illiveso ob truculentiam suam male pereant. VTEO 'DNun colliget eos Ioua sicut munmulum Gil cireum, sicut manipuli refictae messis nil aream convehuntur, ut ibi triturentur, sic et popili Ilebraici hostes justo tempore frangentur atque contereu-
gioni Tralatio a bobus frumentum in area triturantibus, de quo nore Vid. not. ad Deut. 26, d. et quos ibi laudavimus. 'Ibmnes Tia Num cornu tuum Doliam ferrum, ferreum,
quo series hostes. Quum Iudaicus populus bovi trituranti comparetir, apte illi non Solum ungulae, verum et cornua tribuuntur. Quo 3ertinet, quod i Reg. 22. II. pseudo vates dedelitas narratur sibi mrnuet ferrere fecisse, quibus Josaphatο, regi Israelis, promittetet, Re arietaturum es Ae in Syros nil eorum internecionem. V et re quis 'U' Et tingularum lucis reddetm Neg, ReueRS. mi h. l. est Substantivum, ut Jes. df, 2 dissi ingum nrin TmIms Portus Geris, aeneas. Vid. et Iob dii, I S. - raripn o a' ay Et comminues, velut paleam, extrito frumento, PO-γulos multos. Cf. ses. al, I S. - 'raro ni V Et de DODebo mihi Muste quiaestum illarum , ctique opes eorum mihi dΠmino uniueemcte terriae. est Deo consecret re et tofum o dicere, synonJmum qu udamnando cum viri seri, sed multo fortius; ager enim, quem qui S Voto Sacraverat, redimi poterat anno Jobilaeo, deuesturi vero (VIT) redimere non dabntur. vid. Levit. 2T, a. sqq. et 28. Ante V, 3b subaud. ' , praecedunt enim verba Iovaeli quentis in prima persona: vel nomen ponitur pro pronii mine primae personae, ut Deus de go in tertia persona loquatur, cujus-
464쪽
modi subitae personarum permutationes apud poetas IIebraeos frequentes occurrunt. Cum eo, quod hic Michas pollicetur, eonvenit Ies. 2I, IS. Ita usta talia itide, quod nonnumquam ex urbibus per d n devotis aurum, argentum, aes et ferrum in thesaurum Jovae inferebatur, vid. Jos. 6,2d. In aliis bellis aliquando etiam praecipua praedae pars a ducibus Deo offerebatur, exenpla
Id. Sequitur quαrtia, praemisso mali denuntiauo vid. ad Vs It ), cui si, I. seqq. itidera consolatio subjungitur. vijinri sim turmatim coi (ef. serem. 5, T. Gil lupanerum arn turmutim congregiantur , collectis copiis irrue; hostenulloquitur, quem compellat maraiae filio turmve, i. e. turmatin grassari solita. M a dicitur de expeditione turmae militum alpraedandum 2 Sam. I, 22. Benerunt Davidia gervi cum Isuhe, rimari s ob incuratone, et mullum Priae cte Secum duxerunt. et bai diD Obsidionem Ponit hostis contria nos, transit a Secunda persona ad tertiam. Ira cocirclusio, hinc vPαrctius od urbenobsidendum, turres, machinae, vallum, ut Deiat. 2O, 2 o. et cie
foethia in aera Obsidionem contret urbem, quam debellatis. Vii. et Egech. d, T. Prima Pluralis persona utitur quod eis silierosolymitanos, quibus Se ipsum ad sociat, loquentes induci. tardi G2 Virga percutient aver muxillum judicem Iaraeίρ, i. e. indignissimis modis tractabunt ipsum regem Israelis, uri, nomine trudi cum Chaldaeo collective Su Iuto, judices, magis Uatus, proceres Israelis; cf. ad Ilos. IX, Io. Percutere aliqiem in miaxillum est ignominiose et cum quodam Singulari contentu aliquem laedere, veluti vile manet pium, aut alioqui imbeleni hominem indignumque in quem gladium Stringas, ut etiam vi Igo talis laesio accipi solet. Sic pseudopropheta Zedelitas contriue liose percutit verum prophetavi, Micham, Iemlae filium, I Reg. 22, 2 d. Et Jobus Isi, ID. queritur, adversarios Suos cum ospru-brio percutere maxillam suam. Vid. et PS. I, 8. Mare. lai sio.
Promittit e Bethlehemo oriundum gervatorem divinum, qui populum nillictum et laborantein ab liostium vexationi huS ac oppreSSione sit vindicaturus (Vs. l - S. , illumque talem reddituru , qui alias quidem gentes heet, alias vero sibi adversarias
perdat ( s. 6. T. 8 , quibus exoptatissimis tempo ibus praesidia omnia ' inania et nefanda, quibus olim consisus erat Populia , auferantur (Vs. s- Id. .
465쪽
I. Vram Tu vero, opposita sunt quae sana sequuntur iis quae gub sinem Capitis superioris denuntiata sunt malis, quasi dicat: quamvis urb3 Ilierosolymitana expugnetur, ipseque rex indignis inie tractetur; tamen non desperandum est fidis Iovae cultoribus; liberatorem enim ac doini natorem populo Hebraico Bethlehema suo tempore dabit, quem laerois divini locum natalem poetice compellat: dri mn 2 Lethlehem, in tribu Iudae, patria urbs Isaei exortaeque ab illo faui iliae Davidicae, Sam. IT,I2. Illa urbs dicebatur quoque V DN, ut diserte dicitur Gen. IS, II.
d8, T. I Paral. a, d. , unde I Saul. IT,I2. David dieitur filius viri Ephratensis, i mirra undi man. Addit vero Noster illud
synonynium evitandae ambiguitatis eausa, erat enim et alia Bethlehem in sorte tribu Sebulon, inter cujus urbes memoratur Ios. II, IS. - 'D NI V di xurdu quidem nituis es ut ais inter chilitidus Iudae, i. e. videris quidem parva adeo urbs, ut praefectum mille hominum ereare non possis. Populus
Hebraicus in suas distributus erat qhiliadas sic Iud. 6, lsi. Gideon ait: meet chilius tenuissimet est inter Menussitus, quarum singulis singuli praeerant duces, d DFae principes ohiliadum dicti. Exod. IS, 2I., et 'D N 'videm cupitu chiliet uni Israelis Num. I, Id. , unde Matthaeus, qui 2, G. nostrum locum laudat, dicit: ἐν τοZe 'γεμοσιν 'Πυδα, intelligendo nimiruiu principes eum suis chiliadibus. Masculinum , uti et sumxum in asculinum in ' an, respicis terminationem nominis dribrasset, quum alioquin, ut uomeu proprium civitatis, significatione suasit femininum; cf. not. Egech. 22, d. IIos. IV. d. Matthaeus verba nostra Ric refert: Καὶ συ Πηθλε μ rq 'Iουδα ουδυ υσώλανστη εἰ ἐν τola hi euoσιν 'Ioυδα. Unum tamen idenique dicunt tum Michas, tum Matthaeus, licet pugnantibus in Speciem verbis. Nam quum Michas dicit, Bethlehem esse nimis parvam, ut cenSeatur εν χιλιασιν 'foυδα, respicit ad urbis illius statum humilem ntque contemtum, qualis fuit tempore prοphetae Ivcsueti, υicus, vocatur et ab Iohanne, evangelista, T, a 2 J, eamque deabjecto illo statu consolatur et evehit promissione glorio Ea orituri ex ea Messiae. Matthaeus vero quum negat, Bethlehem esse minimam in illis hyεμΗσι, respicit ad Christi nativitatem, qua condecoranda erat et illustranda illa urbs. Dicit igitur vates noster :etsi tu, Bethlehem, parvum sis oppidum, et vix dignum, quod chiliadibus Iudae adnumeretur, nihilominus tamen, non obStante
tua tenuitate, FN Aret bae et nviri, ad eae te mihi
egredietur aliquis ut s. qui sit dominator in Israele. 'i, mihi, i. e. meo bono, inquit proplieta, nomine totius populi sui, ut supra d, la. pet ery contria nos, vid. ibid. not. egredietur,
i. e. nageetur, ut Gen. IT, G. reges eae te nascentur. Vid.
et 26, 25. et Ies. II. I. Post Net , Chaldaeus interpres reete Messius posuit. V DTb tit sit, finem notat, ut Trα apud Graecο8.
Idem, quod hic Michas, de Messia praedicit Zacharias (qui eum
466쪽
rmae , germen, vοeat G, II. - resae' et' Et egregatis, origines ejus iab Olim, i. e. originem trahet a domo illustri antiquitus. Chaldaeuget cujurum nomen dictum est eth αeternitiale.mbris Imo re diebus cteternitαtis, i. e. priusquarn NntUR fuerit, jam ab aeterno exstitit. Indicatur Messiae divina origo atque natura, qui et ab Iesaja s, G. Pater iaeternitoris,
nem trahit a domo regia Davidica, illustri antiquitus. 2. 'inb Proptereo igitur, quia hoc consilium Dei, populum Iudaicum propter peccata prius castigare, ac tum demum per Messiam, Bethlehemae nasciturum, liberare, coli. Vs. l. cum d, la. et iis quae antecedunt. V m Tria et quidem eos Ioua hostibus amigendos vexandosque. Vnb' m, 'I' Usque ad tempus piarituriae, Seu quo quαε γαrituria est Bethlehemae pepererit divinum illum heroem (Vs. I. , qui populum ab hostibus liberabit. Virginem innuit, e qua modo prodigioso Messiam nasciturum sperabant istius aetatia homines; cf. not. ad Jes. T, Id. Aenigmatice, more prophetico, sonant Verba: donec quete Petrituria est pepererit. Tum vero et residuum frutrum ejus redibunt ad flios Israel, i. e. qui reliqui fuerint dispersi in terris exteris Hebraei, redibunt in patriam, atque suis popularibus, sub rege Messia tranquille et pacate ibi degentibus, sese adsociabunt. Sustixum in M)nN non dubium esse potest, ad divinum illum
heroa referendum esse, qui Vs. I. Bethlehemae nasciturus praedicitur. Nesiduo vero fratrum ejus significantur Hebraei in exteris terris dispersi, id quod clarissime illud ostendit, quod de eis dieitur, ipsos redituros esse (iet ei' αd Israelitus, eos puta, qui in terra Cananaea degunt. by pro diei, ut 2 Sam. Io, d.
2s, 2 U. et deduxit eos qb Umbri ad regem Labella Libiam. St. mile ei quod hic Iegitur promissum Ies. IS, IV. g. rram Et stabit et pascet in fortitudine Ioviae, non humana sed divina virtute perpetuo gubernabit Messias Hebraeos, in unius populi corpus coalitos. Alcibit et Pαscet, i. e. permanebit pascens, nam gliare eSt Permunere, Ut Gen. df, 2. neo Stetit, mansit, Cum eo quisquαm. Levit. II, 5. Plaget 'ady mαnsit in suu specie. Alii: Surget et Puscet, ut ses. di, b. aurgent αlieni et Petacento Des υestrias. V m et Actscet, i. e. reget, gubernabit, vid. not. ad Egech. II, 2. Et ibid. Vs. 22. seqq. Messias boni pastoris imagine sistitur. Subandiendum est e sine I s. 2. Fr e I, Israelitas. Tin re 'n' det In excellentiet, majestate, Ioviae, Dei sui, majestate divina praeditus. Vriim Nomen Ioviae, pro Oso Iovia frequens Hebraeis, ut Ps. o, l2. exsultant in te ridet Urara diligentea nomen tunm, i. e. te. Prov. l8, ld.
turris fortis riri mira est nomen Ioueae, Jova. Et habi-
467쪽
tubunt, re verni secure, quiSque subter Bilem gurem et gubter Aoum auom, ut supra d, a. dixerat. Cf. EZech. 28, 26. 26. Vny et Nam nuno mctgnus, Potens erit usque αd terminos terrαe, rationem reddit, eur secure habitaturi sint, ob amplitudinem regni Messiae. Quandoquidem enim universa terra eum ut dominum reverebitur, universos quoque auctoritate continebit, et coinpescet potentia, ut pοpulum sibi peculiarent nemo cum successu infestaturus sit nunc, illico postquani reversi fuerint, cf. not. ad a, Io. Messine universiis orbis terrarum(r N- 'd N ut h. I. possidendus pro inittitur et Ps. 2, S. d. t be mi r m Eritque tuno petae, trari quillitas et securitas ab hostibus. Status hic temporum florentissimus ac felicissimus erit. Vr li. l. est temporis nota, Subaudito Vae tempus, sive rara v. Ita I Reg. I 8, 21. mi nurio Scio, te esse Dirum divinum. Sunt, qui Nimchium sequuti vertant: eritque hio, MeSSias, Fctae, i. e. pacis auctor, qui pace in nobis ab hostibus praestabit, tuebitur nos, si nos hostis invaserit; coli. Ephes. 2, Id.
Syrius cum veritet, i. e. cum venire voluerit, ira terretiri Nostrum,
a quo potentissimo hogie Hebraei tunc temporis rei publicae suae interitum timuere, es. Jes. S, T. 8. - 'I' 'ad Nae i Et cum cαἰσαυerit in Palatiis nostris, Si palatia nostra perVaserit, A. pervadere voluerit. 'IUSV Tum constituemus iacueersus eum Sese tem P αstorea et octo Princ es hominum, i. e. opponemus illi duces quam plurimos, synecdoche numeri certi pro incerto, et quidem majori, ut Cohel. II, 2. det Portionem septem indigentibus, imo etiam Ootonis. Alia ejus ni odi numerorum synecdoches exempla vid. not. ad Amos I, I. Usurpant etiam gemPer Simpliciter pro multis, ut ses. d, I. ct Prehendent sutem, i. e. plures mulieres Birum unum Prestores, i. e. principe , CL VS. I., et Jer. 23, a. , ubi Jova pollicetur, se reductis e terris exteris Israelitis praepositurum P αst Oreg. i. e. principes alios melioreSque, quam priores (quos V s. l. compellaverat , qui eos pascant. Chaldaeus nostro loco reges posuit. Significantur autem paStores vel duceS non Soli, sed cum suis gregibus vel copiis, quemadmodum ser. 6, 3. de hostibus Ilierosolymam oppugnantibus dicitur: Id eum venient di S drari P αstores et greges eorum, i. e. duces hostiles cum suis eo piis. VnN 'I'od Onesos hominum, i. e. principes hominibus vulgaribus praepositos, principes populi. Ita Jos. II, 2I. Pri 2 'et det sunt Princ es Athonis, et Egech. 32, 3 o. 'Par Prino ea a lentrionis. Sensus nostri loci haud
ob Scuria S esse potest: cum res Hebraeorum in summo videntur eAgedi crimine, hostesque jam adsunt, opponemus eis copias multaS, quas duces fortissimi educent. 5. et VI 'Mesae, Et Pαscent pastores s. duces
VS. d. inemorati, terrum Assur non pastorali pedo, sed gladio,
468쪽
i. e. non solum liostes e patria tellure expelleret, verum et in
hostilem regionem impressione facta eam depopulabuntur. Id enituest gladio depuscere, εν ραβδρ, σιδηρα ποιμαίνειν, Apoe. 2, 2 T. I 2, 5. Is, Io . Sunt, qui :)2 h. l. vertant coniferent, quagireferendum sit ad Sa , quod ex Aramaismo idem cum i
confringere, cf. not. ad Ps. 2, s. Verum Puglorum nientio Vs. d. Suadet, nostrum ad referre . Est autem tralatio desumta a pecoribus herbam depascendo consumentibus et vastantibus.
Eadem similitudo ser. G, 3. Benient Q d eum (Zionem) P cflores cum gregibus, et Gil eαm Per circuitum fgent guet lciberniacula,' CN C N et suum quisque aseulium Puscet. v N 'ir r nn DI Et ferrum Nimrod depascent pastores s. principes illi suis eum copiis intro portas ipsius. ua y N est vel Lubylon tu, in qua regniani Nimrodus inchoavit, uti dicitur Gen. Io, io . , Vel, per epexegesin praecedentis, ipsa potius us- syrtu, in qua idem ille, prolato dominio, postea regnavit, coli. ibid. Vs. II. IE. V ntida Aben-Esra et Ninichi interpretantur atriolis auis, scit. Vna n ensihus, quemadmodum Ps. bo , 22. Trinrad stricti enses sunt, vid. not. ad eum Ioe. Quod tamen duplici de cauua admitti non potest. Priino, quod et V ensis
feminei generis nomen est, nostra vox vero in maSculino posita tum, quod sumxum, illa interpretatione adgcita, masculinum esse
leberet, quippe ad dra' et s. a.) referendum, ut igitur cri' 'nndae scribendum fuisset. Verum sustixum femininum in randinet manifeste respicit nomen y re, quod proxime praeeedit. et TVD hutem sunt portae ejus, jes. I, 26. Recte
igitur Symmachus et Theodotion verterunt: ε τόσ πυλ cor αυῖῆσ. Sensus est: sedem belli praestantissimi illi duces ex nostra inho Stium terram devolvent, ut quum Assyrii nos bello oppetierint in terra nostra, ipsi contra in suis finibus debellentur. F VINU Et sic eripiet, liberabit nos Messias ctb Assyrio, si Benturug git in terram nostriam, vid. ME. d. 6. In iis. quae jam sequuntur, duo promittit vates de futuro statu populi Hebraei: primum, fore, ut Deus eum tueatur sine opera et adminiculo hominum, deinde, ipsum etiam vires suppeditaturum, ut superior futurus sit cunctis hostibus. Priore loco ut oStendat conservationem populi pendere a mera Dei gratie, neque opus habere terrenis subsidiis, utitur pulchra similitudine: dicit euini, populum Hebraeum similem fore prato roseido. mr V, - ' ritis Eritque residuum Ictoobi inter populos multos sicut ros α IOPu, quae verba non sunt ita capiemia, quasi populus IIebraeus cum rore imbre que comparetur; sed hoc dicit vates: Jova populum suum florentem reddet, que in ad modulia augeSeit herba, quae tantum coelesti rore viget, nulla cultura nulloque hominum labore accedente. Quia vero supra (I, 12. a , s. Id. I l. univergam rempublieam Hebraicam subvertendam
469쪽
populumque deportandum in terras Ionge dissitas minatus fuerat, Jam non pronuntiat tοtum populum fore incoluinem, sed rex dici Virrid residuum Iacobi tantum, in illo exitio servandum, et e regionibus exteris in solum natale reducendum, et, I 2. a, T. Utcunque igitur, dicit, populus fere totus pereat, erit tamen aliquid residuum et 'et et Jay et 22 inter populos multos cimugnos. Subest antithesis inter reliquius et sevulas multos validosque, q. d. etiamsi popuIus Jacobo ortus non praevaleat multitudine, imo tanta sit hostium multitudo, sub qua possit videri obrutus; Deus tamen faciet, ut augescat et propagetur VN' - tondi retra sicut ros et Iovet, i. e. sicut herba, quae alitur coelesti rore, ut diximus. Cf. Hos. Id, d. , ubi Deus promittit, ge IDroeli, Ore Sicut ros. Poterat simpliciter dicere sicut ros, sed additu Iouea, ut discernat hic inter Deunt et hominent, ac ostendat, solam Jovae virtutem sussicere ad fovendum populi sui statum, etiamsi nihil adjumenti homines asserant. Quod elarius exprimitur reliqua Versus parte: an d et V et sicut gustae imbris supcrherἰαm, quiae non eae estret Nirum, quae aliunde, nisi a Deo et ex Coelis rigari nequit, neο εγerat in flios hominis, nihil
exspectat de humana cultura. i. Non Rolum tuebitur Deus litque fovebit populum Suum, verum eum et instruet virtute invicta et inexpugnabili, ut superior sit cunctis hostibus. IN I - mi Eritque residuum Ict-cobi inter gentes, in medio Evularum migitorum sistit leo inter bestias sylaestres et sicut leunculus inter greges Dirium, Sicut leo robustus praevalet animalibus reliquis, et leunculus ferociter nudet greges ovium invadere, quarum nulla stragem edenti resistere potest, ita Israelitae terrorem incutient hostibus suis, imo i replent et eos dissipabunt, sic ut nemo nudeat Se opponere.
Ium dae EN Oui, Ieo juvenis, cum triansit, pervadit greges ovium, tum Proculciat oves pedibus, et discerpit, nec est, qui eripicti, qui praedam ei eripere possit. Eadem ad Iudaici populi robur et potentiam describendam similitudine utitur Bileamus Num. 23, 2 a. S. Quod Versu superiore per similitudinem expresserat, jam propriis verbis declarat, apostrophe ad populum Israeliticum directa, cui victoriam promittit adversus inimi eos. d ra aealtabitur metrius tuu suPer hostes tuos, superior iis redderis ut victor, Omnes hostes tui exscindentur. Quod ipsum promittit alius vates Jes. sio, I 2. s. Omnia in quibus fiduciam ponere solerent Israelitae, Seadem turum eis es Se dicit Jova, cum ut sciant, eorum Salutem a Se solo pendere, nee Alii, quam ipsi, victoriam nil scribant, tum quod omnia paeata futura Sirat, ita ut munimentis ceterPque belli eo apparatu opus amplius non sit. N mn d PE Fiet
autem illo die, illis, de quibus inde a Vs. I. Ioquutus e8t, Mefi Siae
470쪽
temporibus. rim' i NI Eue lum Ioueae, qui quae promittit certo
praestabit, es. a, d. Exsoindum equos tuos e medio tui, de quorum magno in regno Iudaico numero, quum lege Deiat. IT,IG. prohibitus esset, queritur et Iesajus E, T. Et perdum currus tu a belli eos. Quod seculo aureo futurum praedicit quoque Zacharias D, Io. Io. 'Drra Et exscindam tirbes terriae lucte, scit. munitas, ut alterum hemistichium epexegetice declarat. Habitabit populus Hebraeus in pagis, sine vectibus et muris, tutus nihilominus contra hostiurn molimina futurus. Significat altam et diuturnam pacem, cujus tempore negliguntur moenia, et paula tim eollabescunt. rt' a Vra ba 'rid 'ri' Diruumque, solo aequabo, omniet munimentα tuia, quibus amplius non egebis. II. Alia commemorat, in quibus fiduciam posuerant, artes superstitiosas. 'r dri Exscindumque incαn tamentia
e mctrili tuα, I. e. non amplius iis uteris, nec uti aliis permittes.
in De D, quod prοprie preces significarat, in V. T. libris in malam partem de inciantαmentia αrtibusque nictgicis (vid. e. c. 2 Reg. I, 22. Nah. I, a. , hic vero per synecdochen de ritu superstitioso quolibet dicitur. nb- im N, et2 et 'sa ri Et sciscinctiores non amplius tibi erunt. De et vid. not. ad des. 2, 6. 2. ':Pb'dd Laescindamque acu los deos tuos
e ligno aut Iapide, et stetiuias Iucta fusas ex auro et argento e medio tui, faciam ut sublatis idolis me unice et sincere colas neo Procumbes αmPlius αd OPerct mctriuum tuetrum, non nil orabitis porro idola facta manibus artificum, qui inter vos. Eadem Messiae tempore futura praedicit Zachaeias II, 2. ld. et de Eta diruum alia tutis tuus e medio tui. De V ej rq vid. not. ad Jes. II, 8. rimae Et
perdam urbes tuias, ne quis locu8 immunis maneat R Tuitia, quem idololatriae sordes inquinarint. Chaldaeus vertit: exscindam hostes tuos. Sane 'et est ho glis (i. e. e permutatione literarum v et y Aramaeis usitata Sam. 2B. Id. Ioνα te deseruit et inimicus tutis factus est. Vid. et Ps. IZs, 2D. et ibid. not. I. D. MICHAELIS in Supplemm. p. Is sis. collato Arab.
cti bor Perennis, semper Nireris nostra Verba vertenda vult: orborea tucta virentes exscindiam, lucos intelligeris deastris saeros.
d. 'a' 'NI 'n' et I Ultionem sumam triacundus et indignatione incensus de Populis, qui nori ctu diueerint, obtemperarint. Idem dieit Jova apud Egechielean 25, IT. gumiam de eis graves tilliones tria lα αNimia Uertion6, ut intelligαnt, Die esse Dominum, quum de eis ultionem Sum sero. Cf. Egecli. si, Io. Ies. Id, 2 I. Pronomen relativum m*N plerique interpretes referunt ad proximum non1eu dira, ut SensuS Sit, ultionem sumam