장음표시 사용
531쪽
De IIabaeuei patria et aetate nihilo certiora, quam de Nahumo aliisque pluribus vatibus Ilebraeorum proferre poAsumus. Quid
vestigando tamen et scrutando reperire queamus, experianU r.
Primae Chaldaeorum in terram Iudaicam irruptionis tempore Nostrum aetatem egisse intelligitur ex iis, quae I, s. s. leguntur: adspicite per gentes, et cernite admirabundi, quoniam fetvus vestro tempore, quod vobis dictu videatur ineredibile. Nam ego Chaldaeos ausolio, ασerbαm festiniamque gentem, να-
dentem quam tale terra putet, ad Occuponsis hαbilcitiones non stius. Chaldaeos tum non longe antea emerSiRSe, Terumque
potitos esse illud arguit, quod illorum irruptionem rem incredibilem vocat, illosque tum primum Hebraeis innotuisse, inde col ligitur, quod vates ipsorum mores accuratius describit, quam ut hostis jam diu noti mores ac indoles describi solent. Iam quum in Hebraeorum monumentis nulla ante Imakimi tempora hostium Chaldaeorum mentio fiat (2 Reg. 2a, I. sqq. , haud lοnge a vero aberrabimus, si primum saltem nostrorum vaticiniorum Caput Idaliimi aetati assignemus. Quod ut faciamus et illud nos movet, quod tum, cum vates quae I, I 2. Id. legimus geriberet, Iudaea quidem eam, quae 2 Reg. 2i, 2. memoratur, Chaldaeorum invallionem experta egse videtur, spei tamen adhuc locus relictus fuit, rempublicam Iudaicam non penitus eversum iri. Quae vero Cap. II. de Chaldaeorum alienas terras invadendi cupiditate, eorumque in devictos populos tyrannide ex tant querimoniae, Iechoniae tempori, quum Chaldaeorum potentia magis invaluisset, eorumque saevitia Iudaeae quoque gravissima vulnera inflixisset,
532쪽
52d In reabo oractim Prooemitam.
rege proceribusque e patria abductis, atque terra vastata et ex-piIata (2 Reg. 2l, Io. sqq. , magis videntur convenire. Denique quod Capite III. continetur carmen, quo vates Iovam ardentissimis precibus orat, ne populum sibi electum penitus perdi sinat, ipso illo tempore, quo urbs Ηierosolymitana a Chaldaeis per triennium dura obsidione premeretur (2 Reg. 25, 2. I. , effusum erediderim. E quibus οmnibus eonficitur, IIabacucum tristissimis sub Jojahimi, Imachini et Zede lae temporibus vitam egisse. Quo eum congruit, quod vetus fama in apocryphis Danielis additamentis (in Graeca Alexandrina versione Id, 32.) servata IIabaeucum tradit cibaria ad DanieIem inter Ieones jacientem, abnngelo vectum, detulisse. Quod vates noster in apocrypha Danielic appendice filius Iesu do tribu Levi dicitur, in medio
relinquimus. Nec magis curamus, quae Pseudo - Epiphanius atque Dorotheus de Habacuco tradunt, omni fundamento destituta. Ad argumentum potius hujus Iibri contemplandum nos convertimus. Totus hic liber versatur tam in querimoniis de ChaIdaeorum ferocia, insolentia atque tyrannide, quam in praesagiendis poenis, quae illos maneant, quod se immitius et iniquius gererent in populum, quem JoVa sibi pecuIium eIegerat. Quae singula ita Persequitur vates, ut in medias res rapiens Iectores, statim in exordio oculis eorum repraesentat tumultus bellici et eversi ordinis et status civilis triste spectaculum, hostiumque humanas divinasque leges migrantium furorem, cujus adspectu ipsius poetae animus maxima perculsus fuerat moertitia (I, 2 - II. . Tuno surgit vatis mens ad divini numinia contemplationem, in eaque aIiquantum requiescit, dum Deum cogitat, qui ferre insanos hostium conatus aequo animo, illorumque injurias inultas tolerare nequeat (l, I 2-IT. . Cap. II. eorum, qui imminentis exitii metu pereulsi meliora tempora fere desperarent, animos erigit oraculoque divinitus aceepto, quo vana futura esse barbarorum et rebellium molimina, edocet, numinisque praesidium piis ejus eultoribus promittit (2, I - d. . Quo in loco exornando inire sibi placens poeta, depingit ferocientis victoris interitum, poem
533쪽
nasque illi eo consilio inserendas, ut omnibus appareat, Iovam Rcelera aversari, eumque Solum pie colendum esse, frustra ab idolis auxilium exspectari, Jovam vero omnia, quae gentibus barbaris minatus sit, certissimo eventu Comprobare, ejusque voluntati universam rerum naturam obsequentem se praebere (2,5 - 2o. . Subjungitur Cap. III. earmen, in quo timoris et spei, angoris et fiduciae affectus ex argumento eorum, quae in Superioribus vaticiniis poetae mens praeSagierat, mire alternant, denique tamen firma auxilii divini fiducia omnes dubitationes vincit, atque vates futurae salutis spe confirmatus in Iaudes Jovae effunditur. Carmina, quae hoc libro continentur, prophetica, dramatico scitemate vestita, prophetae cum Deo mutua colloquia referunt, in quibus vates piorum suae gentis perSonum Sustinens, eorum
cogitationes et querelas Io vae judici quasi cum expostulatione proponit. Hinc eum audias concitatius Ioqui sub initio, rationes divinae gubernationis a Jova exigere, et cur tantum impiis permittat conqueri. Stylo utitur pro rerum ac instituti diversitato vario, gravi tamen, Puro, terso, eonciso, atque argumenti, quod tractat, indoli sic attemperato, ut Verba sensui respondeant, et nunc humillimae supplicationi, nune gravissimae denuntiationi, nunc laudibus, quibus divina in IsraeIem collata beneficia extollit, exacte congruant. Quidquid Ilebraeoruin dicendi genus habuerit vehemens, grande, magnificum, id vatem nostrum assequutum eSse, nemo neguVerit.
534쪽
Ioestus deplorat propheta reipublicae Iudaicae calamitatem ,
queritur de violentia et injuria, populo ab hostibus inflicta,
opemque divina in ardentissimis precibus implorat, I S. 2 - d. , Jarnque Deum majora adhuc mala populo per hostes barbaros, regnaque ubique evertentes, ius ligenda esse, tristis auguratur, atque ferociam Chaldaeorum, omnia vastantium, omniaque divina humana proterve spernentium vividia imaginibus depingit, I s. 6 - II. Sed ipsa haec victorum insolentia et sacrilegia temeritas ad Deum convertit poetae animum, eumque spe erigit fore, ut Iova impatiens injuriae genti sibi sacrae illatae, auxilium ast lictis ferat, neque permittat, ut cultores veri numinis prorSugexstirpentur, atque barbaroruin superstitio victoriis porro propngetur, Vs. I 2 - IT. I. De essalo vid not. ad Jes. IX, II. V V vid.
nos. ad Ies. I, l. De nomine P pnn haec observat Ili ERONYMUs in Prologo: si Scire nos convenit, corrupte apud Graeeos et Latinos nomen Imbccum prophetae legi, qui apud Hebraeos dieitur Abucuc, et interpretatur cimplexus, sive, ut significantius vertamus in Graecum, περίληφισ, id est, iamflexαtio. Qui vel ex eo quod amabilis Domini est vocatur ct leaecilio, vel quod in certamen et Iuctam et, ut ita dicam, amplexum cum Deo congreditur, αmplexαntis, id est, luctuontis sortitus est nomen. Nullius enim tam audaci voce ausus est Deum ad diseeptationem justitiae provocare, et dicere ei: Cur in rebus humanis et in mundi istius πολιτεία tanta rerum versatur iniquitas*- Descendit quippe
in Piel est iamplecti. Geminus vero quum detur amplexus, hostilis alter Iuetatorum, alter amicus et suavis, qualis parentum est, tenero liberos suos assectu prosequentium, hinc duplex illa Hieronymo enata est vocis explicatio. Praestat haud dubie po- Sterior, quae et mngis congrua est verbo, ut a parentibus istud nomen Nostro esset fausti ominis causa impositum.
535쪽
2. In inedias rapiens res Iectorem vates statim initio erumpit in qiaerimonium sive expostulationem cum Deo, admiratus, cur populo suo oppresso atquo vim ab hoSte patienti non opituletur. Induit propheta personam vulgi. rationis, qua Deus gubernare solet res humanas, ignari. et ' Vrim, metre, ra
ad te, et me clamantem non eaeαudisy quousque olun bo ad te flviolentici exercetur, nec tamen eripia ex hostium manu. Sunt,
maxime inter Christianos interpretes, qui hoc Versu et duobus proximis vatem queri existiment de sui populi moribus corruptissimis, vim jure superiorein esse, Sanctissimasque justitiae et aequitatis leges perverti; quam ob causam gravissima supplicia per hostes feroces et barbaros ei infligenda inde a Versu si . minetur. Verum quam nominibus et hoc Versu et proximo usurpatis, infra Vss. s. et II. aperte hostium violentia et tyrannis significetur, illa nec alio sensu hic capienda esse arbitramur Multum, si quid sentio, ita accedet elegantiae totius earminis structurae. De Chaldaeorum insolentia atque saevitia Nostrum conqueri, monent et Ilebraei interpretes, idemque observat NiRRο-NvMUS, a suo Hebraeo magistro haud dubie edoctus: seCaussatur, inquit, , , adverSum Deum propheta, cur Nabuchodonosor teniplum vastet, et Iudam, cur Ierusalem quondam urbs Domini destruatur. Quare elainet populus et non exaudiaturi vociferetur ad Dominum oppressus a Chaldaeis et non salveturi Quare etiain ipse Propheta, vel populus, ex eujus persona nunc loquitur, ad hoc vixerit, et hucusque perduetus sit, ut iniquitatem hostium et suum videat Iaborem*- duri NIMCIII recte exponit Propter violentiam quete Iarcteli infertur. Chaldaeus hunc Versum sie
te Pruser ruinas' annon est ud te serueandi soles lagy3. BN 'ab'n nub Quare videra me facis, ostendis mihi iniquitialem, i. e. , ut darchi recte interpretatur, dirutionem et violentiam ab hostibus illatam. Vel, ut vult Aben-Esra, BN positum est pro B N in iniquis. Ita Chaldaeus: quiare ego video vPressores F Quare sinis, ut homines iniqui affigant populum tuum us' Et quare ejusmodi laborem, nerum-Dam, iritueris, sustines intueri, neque fera vem y ut daretii
recte addit. Abarbenet observat, respicere vatem verba Num.
23, 2I. non adspicit iniquitatem in Iacobo, neo videt Prae- ναricationem in Israeli. Unde colligit, prοphetam hoc velle,
ostensam ipsi fuisse in visione iniquitatem illam atque perversitatem, quam perpetrarent Israelitae, quemadmodum Egechiel C. S. meminit, ostendisse ipsi Deum in visione idolorum cultum, quem Iudaei exercebant. Nos quidem vatis menti obversatum esse Iocum illum Numerorum minime negamus, sed verba illuc usurpata Nostrum hic in alium sensum flexisse existimamuS, ut
536쪽
quas Moses do sceleribus Israelitarum adhibuisset phrasea, iisdem Habacucus usus sit ad significandam injuriam et violentiam, qua Iudaeos οpprimerent Chaldaei. Vocem et Era omnes interpretes veteres aliter Iegisse judicat I. M. FABER in Comment. Crit. in locet quaedum Imbαcuci conlin.: si Graecus et Vulgatus, , inquit, si invenerunt in codicibus suis D et n. Nam ille habet: ὶνατί ρώιεύει ξασ κόπουc καὶ ' o νουβ επιβλέπειν,' hic: quore Ostendisti mihi iniquitatem et dolorem, videro prctedum et injustitiam oontra me I De lino Iectione (ta an ita statuo, ut eam hebraici
textus Iectioni praeferendam, et ante illas literas D an praefixum ab eadem litera praecedentis vocis ultima absorptum et injuria scribarum omissum esse putem. Ita etiam hunc Infinitivulu, quem Vulgatus, retenta constructio Re Graeca reddidit videre, Arabs recte interpretatus est ut Biderem. Accedit, quod hoc idem verbum D En ita Vf. s. a propheta redditum esse apparet, ut ad nostrum Iocum necessario referri debeat; quand
quidem propheta Vf. s. Iudaeis minatur, fore, ut ipsi quoque
mox αd iciunt mala, quae nunc, Deo sic permittente, Se α - vicere us. I. queritur. Cujus rei si quis rationem habere voluerit, nullum prorsus Ioeum secundiae personae, D'Era, in Vs. d. relictum esse, intelliget. His praemissis Versum 2. et X. ita Vertendum arbitror: Quousque ego clamiabo, quum tu m8 Non exaudius y quousque voci erabor cd te proster ruinas, quum tu me non demendus y Oviare iniquitatem et miseriam me subire sinis y adeo ut calamitate et periculo me circumdatum undiquo esse Bideum se Quod quum prοpheta exemplo quodam praeeipuo
declarasset, pergit has deinceps minas ex oraculo divino addere: subibitis etiam vos, o Dei vestri contemtores, calamitatem magnam et debitam; namque suscitabo Chaldaeos, qui injustitiae vestrae, qua huc usque justos assecistis, poenas a vobis repetent. Hujus concinnitatis optimus interpres Syrus fuit, sive la Era, sive D ENexpresse in codice Suo, ex quo verteret, legerit let video rapinamJ. Eandem Iectionem V 2ri, sive V EN in Chaldaica versione expressit Ionathan: et quare ego conspicio operiantea laborem
falsitatis p Quae quum ita sint, ego quidem haud video, quem
ad modum hebraica Iectio D Era, utpote quae nulla, nisi sua ipsius auctoritate nitatur, defendi amplius possit. Haec Faber, cuis ne concedendum, melius fluere orationem, si legatur D'EN sivo et Zi , quippe eui optime congruat et , quod proxime sequitur, et ' MN, quod praecessit. Attameli quum vix credibile sit, D EN, quod legentis et scribentis animo sponte sese ingerit, si unquam in ullo codice exstiterit, nunc ita evanuisse, ut in nullo plane eorum, qui hodie exstant, codicum reperiatur; equidem prophetam ipsum in hisce verbis scribendis paulo negligentiorem atque orationis flumen minus curantem existimaverim.Inest ceterum hule Plirasi, per se spectatae, senSus satis congruus
reliquo contextuit mirum est, te sinere nos ab hostibus barbaris
537쪽
impune vexari, quum nihil eorum quae hominess faciunt te Iateat. m, duri' nitri Et quare devastatio et violentici coriam me fleur sinis, ut patriae vastatio atque hostium saevitia mini continuo obversentur* Chaldaeus: Pret sit res et grαsSαtores Sunt coram me. Verba, quae hemistichium hujus Versus alterum faciunt, Nera n in , Nimchi bene exposuit: est coriam me qui tollat contret me rixiam et Coni titionem, i. e. existunt mihi adversarii insolentes, qui me conviviis ac injuriis laeegsant. Sustinet autem vates, ut monuimus, totius populi personam. Aben- Esra ante Vm subaudiendum censet, ut Ps. Ios, a. ri,dinest pro in Dra E de Bir Precia, autem essert cvut suum seseque extollit interpretatur. Quum autem collective haec sint sumenda, totius loci, ex Aben-Esrae sententia, haec erit mens: eaeistunt homines litigiosi et contentiosi, adversarii insolentes, qui O ut extollunt. Illinc sensum expressit Chaldaeus: qui(praedones et grassatores) contentione et Suerbire prαρναlent.
Simili modo Hieronymus: et Iussium est judicium et contrα- dictio potentior. Sunt etiam, Nimchio referente, qui Nim ferendi, gestiandi significatione accepto, sensum hunc faciant: litem et contentionem hostis fert et sortiat Druel. LXX: γεγονε κρίσιe, καὶ δ κριτησ λαμβανει. Quod non solum Arabicus interpres, qui e Graeco vertit, expressit, verum et Syrus imitatus est: est judicium, et judeae ctoomit munuX. d. r 'ra a Dra Proptereia, quia non vindicas popuIum, refrigescit leae, negligitur; quia non sumis poenas ab
hostibus, qui populum tuum vexant et opprimunt, multi a te deficiunt, et Iegem tuam non curant. Verbum a D, quod, uti docet Syriaca dialectus, proprie refrigescere notat, hinc languescendi, cessiandi notione ni induit. Verba quae sequuntur, t detra nudi , Graecus Alexandrinus fio vertit: oυ διε3αγεται εἰστελοσ κριμα, quod sequutus Ilieronymus: et Non pervenit usque ad nnem judicium. Sed nomine τελoc interpretem Graecum potius Pe eluitαtis, Sempiternitialis notioneni, quam nud pluribus V. T.
Iocis obtinet, videtur expressisse. Eam sane expressit Chaldaeus: nec prodit in ueternum judicium, i. e. numquam animadversurus est Deus in improbos. Genuinum sensum perspectum haud dubito
gervat, nard hic sumendum esse ut Arabicum Berilias, non calet Rinceritαs, ut nostrorum verborum sensus hic sit: Berum,
justum, non exit judicium, sed Fayra Perversum, ut in fine Versus dicitur. Veritatis significatum nomini hebraeo vindicat Schul- tensius quoque locis I Sam. Is, 2s., et Thren. I, 8. Sehultenm
Bianam explicationem commendat et confirmat locus parallelus
es. d2, X., ubi pro nard usitatius et minus ambiguum Tudi: ponitur: VUNb od Beritotem proferet judicium, i. e. verum, justum judicium proferet. Bene Syrus: neo prodit judicium cum uequi-HOPhh. mum. Id
538쪽
talo. Esserunt sese impii, quum videant, Deum malefacta eorum non punire, magisque saeviunt in bonos quosque viros, rumpentes leges divinas atque humanas. 'DIU DEI 'INam impitia cingit (instur Horonae, 'VI) justum eumque premit. Pretu significat aliquem circumsidere atque circumdare nocendi causa, ut Iud. Eo, a3. Uran circumsederunt Letiaminitus. Vid. et Ps. 22, II. 'a Ino circumdant me juBenci multi, robusti Laaunis ra et cingunt me. Chaldaeus: nam impii devorant
justos. Syrus tractat male impius justum. Ddcid in metra Madid Propterea prodit judicium per Bersum, i. e. eum improbus opprimit pium, judicant omnes, non valere jus, nec esse, qui jus dicat, sursum deorsum verti omnia. Chaldaeus: ideo non
prodit judicium rectum. S. de an 're' Videth, circumspicite inter genteg,
et intueminis Deus respondet ad superiorem expostulationem, et ipsos Iudaeos alloquitur. HIERONYMUS: HVox Domini respondentis inducitur, ut hanc iniquitatem, quam in solo Israel fieri putat, cernat in gentibus, et quod Chaldaeis, non ut propheia arbitrabatur, Iudas tantum et Ierusalem traditi sint, sed omnes
per circuitum nationes, et tantum eum esse valiturum ruiturumque
postea, ut gi quis praedixerit quod futurum est, pro rei magnitudine videatur incredulum. Verba d an γ' LXX verterunt: 'Iδετε οἷ καταφρονητα , quae Arabicus interpres reddidit: Bideleo negligentes I Graecani versionem Requutus eSi non solum Syrus, qui Bidele cirroguriles, Sive triansgressores vertit, verum et Paulus, apostolus, Aet. II, al. verba haec in testimonium contrdi Iudaeos proferens. Pro et an Graecus interpres in suo eodice
hebraeo duR I legisse videtur, quod etiani Vs. IX. hujus Capitis et 2, s. nostri prophetae, nec non Prov. II, Id. Ilos. G, T. Zeph. I, d. verbo καταφρονεῖν pro hebraico et D usus est. rinum mih ndra et admirabimini (llithpael, pro h Dranci ae Obstupea ite l(es Jes. 2s, D.). Vn' DI 2Id Io -- 2 Num vus verans scit . ego, Iova, R. verraturus sum in diebus Bestris, 'd'd Nn ei et quod non credetis cum narrubitur, si quis illud futurum e se nunc praedixerit.
6. Exponit nunc, quod sit οpus illud incredibile, quod sabrevi operaturum esse dixerat Versu superiore. d' i u 'et n- Immetrix ride mm ecce I eaeciliaturus gum Chetlacteos. Vmae et quos non solum Graeci Alexandrini, verum et alii veteres interpretes Chialacteos constanter Voeant, in veterum HebraeorunI monuimentis pasSim Deeurrere constat pro populo bellicoso et feroce, certae regioni S, quae propter Babylonem sita fuisse fertur, et
cujus metropolis fuit Babylon, unde Babylonii, sive gentes, quae ei rea Babylonem habitdibant, dicuntur Chaldaei, et Nebucadnexaripse, rex Bab loniae, Chaldaeus, Nuron, Esrae o, I 2. Est tamen rarior mentio hujus Populi in liistoria antiqua, nec patet etiam
539쪽
accurate, unde nomen et ortum tral at. In V. T. libris primum Gen. II, 28. 3I. oecurrit in Chastam, pro quo LXX χωρα των λύαιων ponunt, unde egressus Abrahamug iter facturus in Palaestinam se contulerit Carrhas, quem locum Stephanus, protomartyr, Actor. T, 2. docet fuisse in Mesopotamia, idemque ratio prolaetionis Abrahaini suadet, ut BOCHARTUS Phialeg. L. VII. C. G. p. 82. docuit, et Iosua quoque ipse id confirmat in oratione sua ad Israelitas 2d, 2., quorum majores ait habitasse trαns fluvium, scit . Euphratem, i. e. in Mesopotamia. Inde in Iibris V. T. historicis et propheticis altum de Chaldaeis est siIentium, usque ad seriora tempora, quibus regnum BabyIonicum coepit emergere,ntque in carmine prophetico, quod inter Iesatiana legitur 23, II. Id. Chaldaei describuntur, ut popuIus qui brevi ante obscurus fuisset, et in desertis vagatus, et ab Assyriis collecti fuerint in populum. In aliis vero carminibus ejusdem voluminis, sed serioribus, qZ, I s. dT, I. d8, Ig., memorantur tanquain populus potens ac celebris, terrain tenens Babylonicam. Gentem iantiquum Chaldaicam appellat Ieremias S, I S. Praeterea in libro Jobi I, IT. Chaldaei describuntur ut praedones, qui vi invaserint armenta Jobi eaque rapuerint. Graecorum et Romanorum scripta evolventi Chaldaei oecurrunt tristice generis ac Ioci. Et quidem primo in illis memoratur regio ChαHαεα, quae adjacet Arabiae desertcte. Sic PTOLEMAEUS Geogrvh. L. V. e. Eo., et STRABO Geogr h. L. XVI. cap. I. g. s. postquam degeripSisset Chaldaeos philosophos, addit: Est et Chald eorum niatio, et Labylonio regio ab iis habitata, Irabibus et mari Proximu, quod Persicum vyellatur. Chaldaea igitur haec Strabonis est regiο subjecta Babyloni, Iate excurrens in sinum maris Persici, quae ipsa alias Babylonia dicebatur. Praeter hos Chaldaeos Strabo L. XII. Cap. I. g. s. Chalybes hoc eodem nomine signat, docens simul, illud esse recentius t Qui autem nunes Chaldaei, Gα-bbes olim vpellabantui s. Sunt autem hi aceolae Ponti, proximi Mosynoecis et Tibarenis, ut patet ex eodem Strabone l. e. g. I S. Denique memorantur ChaIdaei in montibus Armeniae proximis et subjectis a Xenophonte in Cyropoediet L. III. Cap. 2. s. i. I 2, ubi narrat, post Armeniorum regem a Cyro ad ossicium et sub obsequium Cyaxaris revocatum, occupatos a Cyro eum Armeniis esse illos Chaldaeorum montes, et gentem illam, postquam pars victa esset, et a Cyro humaniter habita , assum tam tu foedus. Eos I. I. g. T. Aio depingit: Gestabant clutem Chalduei Orctes et frugulas binas, cto bellicosigaimi feruntur esse inter ejus regionis incolas. Eliam alipendio fociunt, quum ipsorum OPerct quis eget, quod et periti rei militaris sint et Pstuperes. Quippe solum incolunt montuosum, et cujus exiguα pura vulentα est. Et g. II. unus ex Chaldaeis, qui Ioquens inducitur, dicit: quossim Chialtaeos egae, qui rufo BiBerent, cto terretiri nequ6 8Cirerit colere, neque Possent, quippe qui Diotum crmis quaerere conda
540쪽
guescunt. Semper enim latrocinari solitos, stipendioquo crebro meruisse, Purtim vud Indorum regem, furtim vud Is ctgem. Chaldaeos Armeniae vicinos idem Xenophon memorat quoque de E edit. Gri L. IV. C. d. q. d. Nobis quidem quae Scriptores exteri, praesertim Xenophon et Strabo, de Chaldaeis tradunt comparantibus cum his, quae in V. T. Iibris de iisdem reperimus,
haec fere satis verisimiliter statui posse videntur: Casdaei, Sive Chaldaei, origine Syri euro - boreales, antiquissimis temporibus per varia se diffuderunt Mesopotamiae loca; alik septentrionalia ejus regionis Tigrim versus, ubi fuit Ur Chuldaeorum, coluerunt, alii vero insederunt montes, qui Armeniam a Mesopotamia dirimunt, indeque, quum plures illorum ex rapto viverent, eosdem eredibile est percurrisse Mesopotamiam, media sui parte meridionali incultam, et praedae intentos, per eam late esse vagatos, saepe etiam, trajecto Euphrate, transivisse in Arabiam borealem, et praeda potitos ad sua reversos, quod hodienum facere populos quosdam illius tractus, potissimum Curdos, ex scriptis eorum, qui istas regiones adiere, satis constat. Illorum igitur Chaldaeorum, qui montana Armeniam inter et Mesopotamiam tenuere, plures, per terras Euphrati et Tigridi vieinna sparsi et vagantes, a rege quodam Assyriae, cui ipsi in bellis commode servierant, translati videntur in agrum Babylonium, maxime meridionalem, ut adversus Arabes, similis indolis homines, imperium cum Babylone ab australi illa Assyriaci imperii parte tuerentur. Hi autem praecipue, qui cirea Babylonem consederant, Chaldaei, industrii, ingenio et manu promti, partim sese applicarunt ad studia disciplinarum arcanarum, inprimis divinationis ex astris, eaque de causa coeli siderumque motus diligenter observarunt, partim tractarunt artem bellicam, et servierunt Assyriae regibus, quibus subjecti erant. Hujus generis opera usi Nabopalassar, esu que filius Nebucad negar, ortu ipsi Chaldaei, quum deficerent ab Assyriis, sibi compararunt imperium et magnam Asiae occidentalis
partem sibi subjecerunt. Cf. librum nostrum Mandbuch d. bibl. Illerthumsh. Vol. I. P. II p. 36. sqq. Ηos igitur Chaldaeos, nune
primum extra fines suos occidentem versus prorumpentes, Hebraeis
antea nondum visos, Ilabacucus jam graphice depingit. Vocat
cinit Ieremias, qui so, a2. de iis dicit: crudeles aurit, nec mia serioordia inciuntur. Appellat Chaldaeos porro populum ' ridet
festinctrilem, i. e. expeditum, velocem, qui mira celeritate et agilitate bella confidit. Hebraei exponunt eum, qui consiliα εααPriaecipitiat, i. e. temerarium, ferocem rapidumque in consiliis, coli. Jes. 32, d. αnimua temerariorum discet intelligere. serueadit latitudines terriae, i. e. terrRm,
ιαθι lucula quae non ei, non sua; terminis suis non contentus