장음표시 사용
691쪽
Quae tractanda nobis restant voluminis hujus oracula ab iis quae praecesserunt argumento, consilio et dicendi genere ita discrepant, iit eundem qui priora illa scripsit auctorem in iis haud recognoscas. Nam quum octo priora libri Capita vel varias, quae vatis phantasiae objectae sunt visiones, statum rerum Iudaicarum primis post reditum e terris exteris semporibus spectantes, plana et pedestri ο ratione describant (Cap. G), vel monita et consilia de restituendo templo, et de nonnullis, quae ad sacrum cultum pertinerent, rite obseruaudis, qualia illorum temporum ratio et necessitas postulabat exhibeant (Cap. T. S.); inde a Capitis noni initio
non tantum horum omnium nihil tibi recurrit, verum et in tempora plane alia, quam quae octo priora Capita arguunt, te subito translatum sentis. Prophetarnm aliquem eorum, qui ante deportatum in Assyriani et Chaldaeam populum vaticinati Sunt, audire te eredis, cum D, T. ID. II. Io, G. T. II, Id. tam Iudaicum, quam decem tribuum, sive Ephraimiticum regnum ita commemorata Iegis, quasi nondum eversa essent; aut cum Io, 2. 13, 2. d. dii fictitii atque vani et mendaces prophetae exterminandi dicuntur, quorum neutri inter populum e Babylonico exilio reversum ex Stiterunt. Assyriacus et Aegyptias vires eo quo haec Capita seripta sunt tempore nondum debilitatas fuisse, inde elueet, quod vates Io, II. fore denuntiat, ut Issyriae gloria dejiciutur, et Aegypti sceptrum aboleatur. Ab utrisque Ephraimitico regno tum temporis cladem illatam fuisse inde colligitur, quod Io, T - Io. Israelitae in Assyria et Aegypto exsules patriae restituendi promittuntur. Oraculorum, quae reliqua libri pars continet primum Cap. s. Damasco, Chamathae, Tyro, Sidoni, atque Philistaeorum civitatibus excidium minatur. Quid vero causae cogitari potest, cur Zachariae aevo propheta Flebraeus in illas civitates detonaret, quae, neque ad Hebraei, Persis tum parebanti Nihil amplius Hebraeis a finitimis illis populis tum metuendum erat, nee, ut Plini, cum singuli liberi et sui juris essent, nunc Se Se invicem
692쪽
bellis infestabant. Quae omnia quum tempora Zacharia antiquiora prodant, ab eo vate sex quae sequuntur Capita non posse Scripta esse patet. Taceo dicendi genus ab eo quod in octo prioribus libri Capitibus regnat, adeo diversum, ut nec ab iis negetur, qui totum librum ab uno eodemque auctore profectum asSerunt. Quantum enim a Capitum Deto priorum stylo prosaico, languido, humili, discrepat sex reliquorum dicendi genus poeticum, grave, concisum, fervidum i Quae quum ita sint, haud dubitamus, constituisse sex extrema hujus voluminis Capita primitus librum singularem, qui nonnulla antiquioris alicujus prophetae vaticinia contineret. Neque enim duorum aut pIurium prophetarum oracula in hoc libro collecta esse, sed omnia quae in eo Ieguntur ejusmdem auctoris esse ut credam, facit styli imaginumque per totianae Iibrum aequalitas. Mirifice enim sibi placet hic vates in imaginibus e vita pastoritia desumtis, vid. D, Id. Io, 2. I. II, X. d. o. T. S. s. II. Io. IT. IX, T. S. Qua Noster vixerit aetate accurate quidem vix definiri poterit; inde tamen quod quo tempore ille scripsit Assyrii potissimum et Aegyptii Hebraeos affigebant Io, Io. II.) eolligitur, Chaldaeos Asia occidentali tunc nondum potitos esse. Quod vero praeter ilIos iidem, qui ab Arnoso(l, T - Io.) et Ioele (d. a. al. 3, s. populi Hebraeis infesti et
a Nostro D, 2 - T. commernorantur, suadet eum utrique illi prophetae aequalem fuisse. Iam quum illi Usiae, regis Iudae, tempore vixerint (vid. Prooem. in Ioelem, P. I id. , eidem aevo si et
nostrum vatem assignemus, a Vero haud longe aberraverimus.
Accedit, quod illius terrae motus, qui Usia regnante accidit Amos I, I.), et Noster Id, s. ita mentionem facit, ut suos contemporaneos ejus calamitatis testes fuisse verisimile sit. Quid autem eos, qui prophetarum, quos minores Voeant, syntagina collegerunt, moverit, ut Zachariae libro antiquioris prophetae vaticinia adjecerint, probabili conjectura vix quisquam assequatur. Ceterum quutuor hujus opusculi sunt partes, quarum Primucapita s. Io. , secunda Cap. II., sertia capita I 2. Id , quartu
693쪽
Iprimi oeto Versus minantur gentibus vicinis Syriaeis atque Palaestinensibus, quae semper populo Hebraeo infestae fuerunt, excidium, hinc inde a Versu nono popuIus Iudaicus excitatur ad gaudium ob adventum magni illius regis, qui populum suum non soluim ab hostium impetu tutum sit praestiturus, verum etiam ad Summum gloriae et potentiae fastigium sit evecturus, et hostibus suis terrori facturus. Cap. Io. pergit in describenda felicitate, dignitate et gloria, qua Messiano aevo popuIus Ilebrateus gaudebit. l. V m 'n' divid Pronunticilio Berbi Iouecte, sive, verbumst Iovet pronunttalum. De N tu, in vaticiniorum titulis non onus, sed es tum significante, a Pronuntiαvit, Protulit, saepius jam monitum est. Quum autem haec verba rnret diri alias inscriptioni tantum ac titulo inserviant, hoc loco de ipsa vaticinii substantia sunt, ac enuntiationem prοpheticam constituunt, hoc modo: pronuntiatio Berbi Ioviae est in vel contret terram Cha- aoh sic Ies. 2I, II. Nir u es tum in s. contria Arabiαm). Sequitur enim altero Versus hemistichio propositio causalis: quia
IOυα6 est Octitas etc., quae vix quadraret, Si merus praecessisset titulus. Quod attinet non est cur non fidem adhibeamus
veteri illi Hebraeorum magistro, R. Iose, qui ipse Damasci natus, usseruit, referente sarchio et Ninichio, Chαdrach nomen esse loci prope Damaseuin (quae ipsa hoc loco nomini ri juncta est . Quod confirmatur testimonio nobilis cujusdam Arabis TransJordanensis, Josephi Abassi, qui quum anno II 68. Gottingam adiisset, interrogatus a I. D. Michaelis, nossetne urbem aliquam
(sic enim literis Arabicis scribebat nomen, nec ore proferebat, ne forte in appellatione vocalium errans obseurius redderet , re-gpondit, esse ejus nominis urbem, deque ea se audivisse, sed nunquam ibi fuisse; parvam nunc esse, sed majorem olim fuisse Damalleo referri; ferri, metropolin fuisse magnae regionis, quae terra Hadruoh vocetur. Nobiles ex hac terra Hadrach familias ortas dici, multaque de ejus regibus et principibus narrare Arabes referri etiam, quud olim Gigantes habuerit. Quod situm regionis attinet, id tantum se meminit audire, a Damasco desertum verSus, i. e. ad orientem sitam fuisse. Vid. MICHAELIA Supplemm. p. si T.
694쪽
seqq. Ceterum in sensu hujus membri proximeque sequentia finiendo non consentiunt interpretes. IARCHI et Ni MCIII in bonam partem explieant: Prophetiet Domini erit olini in terra Cha ach, sicut in terra Israelis, fiet enim pars terrae Israeliticae et Dα-mαscua erit requies ejus scit. Jovae, erit habitatio gloriae ejus.
Sequuntur illi interpretes Chaldaeum, qui verba pae amsic exposuit: et Dαmiascua convertetur ut git de terru domus m estαlis ejus, i. e. ut sit pars terrae Sanctae, in qua temptuni, sedes majestatis Iovanae. Verum Damasco ceterisque, qui hoc
et proximo Versu memorantur, regionibus bonum quid promitti, vetat totius orationis tenor. Etenim clausula Versus secundi (qui cum hoc primo per cοnjunctionem arctissime cohaeret docet, tale quid gentibus duobus hisce versibus commemoratis hunc Versum portendere, quo illarum superbia sit deprimenda; quid vero illud sit, exponitur Vs. d. Quae quutu ita sint, dubitari vix potest, primum hoc hemistichium in malam partem capiendum e8Se, et quidem praegnanter atque eum emphasi, ut significetur, essatum Jovanum terrae Chailraeli incubiturum ut gravis et oneroSamoles, quae non possit inde dispelli, quum non verba sint inania,
sed quae ipsum illud, quod dicunt indissolubili secum ferant nexu. Quomodo des. D, T. S. dicitur: Ipar 2 'Dre verbum misit Dominus ut sit in Ictoobo. bdella 2 FD ' et cadit in Israelegeil. ut gravia solent, non sine damnoso effectu, gentietque Po-Pulus univergug, i. e. experientur, non vanum fuisse illud verbum.
nn d p rami In primis vero Damascua, ceu caput illius regionis, erit locus quietis ipsius sci I. verbi Iovani; Damasco tanquam grave onus incumbet. Verba quae sequuntur, detor TN Trim, ' et, illi interpretes, qui prius hemistichium in bonam partem accipiunt,
sic exponunt: nam etd Ahoueam spectans erit Oculus hominis, i. e. ad Iovam, tanquam Deum suum, hominum oculi se convertent. Verum quum hic Versus et qui proxime Requuntur nequaquam promissionem, uti ostendimus, contineant, Sed comminationem, haec verba ita sunt vertenda: nam Iouecte egi Oculus
hominis, i. e. Iova oculum habet in homines defixurii, ut infra Vs. S. ipse dicit: nunc enim intueor oculis meis. Dativus md bigitur subjecti, quod dicunt, locum occupat, Oculus vero hominis omniumque tribuum Israelia ab objecto dieitur, quia homines in genere et Israeliticas tribus in specie videt et inspicit. LUDOV. DE DI EU : ,, m Avae est invectio hominia et omnium tribuum Igrctelia. Oculus pro inspectione metonymia est in omnibus linguis usitatissima. - Jova tam bene perlustrat homines reliquoS, quam populum suum Israelem, et quemadmodum in suum populum animadvertit, ita et in reliquos populos. Ita et veteres. LXX δι Πιι κυριοσ εφορ& ανθρωπουσ. Chaldaeus: niam coriam AUGmαn estα gunt operet hominum. Syrua: quia Domino mani ali Sunt homines. Eadem sententia Ier. 32, Is . , ubi fovet oculos vertoa habere dicitur aver omnes hominum victS. Et poeta
695쪽
Pg. 6s, T. Deum oculis gentea ilo veculari dicit, ut consumiaces sese eos erre NON POSεint. Zacharias supra d, Io. Aucte oculos per istam terriam discursαntes dicit. Idem hoc Ioco vates innuere videtur: nam verba mN Ps per causalem particulam 'et cum iis, quae praecedunt, hoc sensu videntur cohaereret non est, quod Syri ceteraeque gentes, quae infesto erga populum Hebraeum sunt animo, Iatere se putent, et impunitatem sibi a Deo promittant; quomodo enim impunitos dimitteret, quos oculo perlustrat Suo, et quorum videt facinora* aut quomodo injurias populo suo illatas non vindicaret, qui eunde in inspicit et curati
Hoc enim sibi volunt postrema hujus Drsus verba, 'itane: bdi Fel im, atque oculum habet Iova inprimis omnium tribuum Iaroelia, quas ita inspicit, ut non patiatur ab ullo temere laedi. Chaldaeus: delectatur omnibus tribubus Israelis. Sic Deut. II, I 2. Deus studere dicitur terrae Israeliticae in eumque Oculos severintentos habere. Eadem phrasi provida Dei cura de hominum salute exprimitur Ps. IX, I S. Esr. θ, 5.2. num siuemαlh,- scribit Hieronymus, sequae interpretatur
χόλoe, id est, indignatio, ipsa est, quae ab Antiocho Epiphane
Ohunicte nomen accepit, et nunc Syriae coele est civitag. Plura de ruri vid. in not. ad Amos 6, 2. In verbis num una mare betara explicalidis dissentiunt inter se interpretes. NIMCHI, quem plures e Christianis sequuntur, illa hoc sensu capit: Πα- metthet elium terminos hαbebit in ea, sei l. 'Vn UZ in loco quo requies erit verbi IOυαni, i. e. in terra sancta, in qua Io vani cultuq sedes; partem terrae Iudaieae olim faciet. Ita et Chaldaeus haec verba videtur accepisse, qui ea sic exponit: et iαm Chαmtithia conDertetur ut ait e terret, i. e. pars terrae domus m estutia ejus. Verum exteris gentibus hos Versus nihil boni portendere, vidimuR ad Versum superiorem. Recte vero, adscitu ellipsi pronominis relativi 'UN, qua nil frequentius in codico Hebraeo (vid e. c. Ier. 2, 3. Ps. s, T. I 6, 3. sit, Io.), hoe modo verti videtur: sed et Hamatho scit. erit rimn et, requies illius gententiae divinae, quae terminum habet in eα, Damasco (Vs. I.), i. e. quae Damassco terminatur, seu, ei est contermina. ivltemque Tyrus et Sidon, s. una cum Sidone erit requies etati divini. Quae illud Damasco, Ilamathae, Tyro et Sidoni eventura praedixit, ea his regionibus certissime evenient. n&U- 2 Quamvis sviena ait valde, quamvis pulchre sibi sapere videatur. Eapientia sua, qua tantopere gloriatur, mala divinitus ei destinata averruncare non poterit. Hoc peculiariter ad Tyrum restringendum, de cujus Rapientiae jactatione vid. Eχeeli. 28, 3. sqq. 'et hic est quamvis, ut Dan. s, D, Deo nostro sunt miserαtiones et condonationeR, 'et han et 'et qucim via rebella Dimus GUUersus eum. Alii pro particula causali capiunt, hoc sensu: quiet svieris est υαlde geli. opinione sua, quia de sua sapientia jactat, id quod moveat Deum, ut eam confundat.
696쪽
I. Quibus in rebua tanquam valde sapiens git visa, potissimu in sese jactet Tyrus, hoc Versu exponitur; videlicet tam in munimentis exstruendis, quam in divitiis coacervandis. inrassi, Iedincat enim Tyrus munitionem sibi. Multis nimirum magnisque casibus sub Babylonico ini perio defuncta, post
hujus vero excidium renata ac reflorescens in reparandis nune
munimentis suis occupata est. n, Sibi non sine ein phasi hic ponitur, quasi dicat vates: ac struendis quidem his munimentis ipsa sibi, ut valde sapiens, placet egregie, videturque sibi tam bene prospicere, ut quod metuat vix habitura sit. Cf. not. ad Egech. 2T, I. a. - 2 in Et Ooασeruecti commerciis,
quae per mare quaquaversum tractat, et 'gentiam, ut PulUerem.
Quae ipsa hyperbole ad exprimendam magnam argenti eοplain
legitur quoque Job. 2T, IG. Similiter 2 Chron. I, 2 T. fecit rex,ut αrgentum Hierosolymis tam copiosum esset sicut lapides. d. Iam ostendit, quam parum profutura sit Tyro sapientia sua. Spoliabit eam Deus omni decore et claritate, qua nntecedebat ceteras Syriae urbes. Vae Expellet eαm, cives ejus in exilium rite iet. Ita Chaldaeus: ejiciens erit ecim. Syrus: Perdeteαm. Verbum hoc, quod alias Possessionem alicui concedere denotat, veluti 2ParaI. Eo, II. Esr. s, I 2. Jud. II, 2l., hic significationem obtinet privativam, Possessione Gliquem e ellere, quasi: Dcere, ut alius possideret, hinc simpliciter evellere. De expellendis gentibus Cananaeis dicitur Exod. Id, Ea. Nunt. 32, 2 l. 33, 52. Deiat. d, 38. II, 2I. Potest taliten et ais hic non incommode verti: desectverabit ecim, ut I Sam. 2, T. V, draui ad Ioueet pauperem fucit et diuellem reddit. Forma Niphat verbi sui cognatum Ps Za, i I. saepius Signi-iteat praverem fieri, v. c. Gen. do, II. Prov. 2D, II. 23, 2 l. 36, s. Ita hoc comma oppositum erit Tyriorum gloriationi de suis divitiis (Vs. I.), quemadmodum posterius gloriationi in Inunitionibus. M vi Vrri i Et percutiet in mure, i. e. ita eam
percutiet, ut in mare cadat rohur ejus, quo non solum Valla,
murDS, propugnacula, verum et divitias, et quicquid illa habet roboris videtur significare. Ilieronymus: Percutiet in muri fortitudinem ejus, quod ita capi potest: percutiet eam, licet fortissima, et in ipso mari sita sit. Cf. Egech. 28, 32. et ad euntloe. not. bd Nn et Na e m Et ipsa urbs Tyrus igne consumetur, quod ipsum Tyro et Amos minatur l, Io., qui locus et docet, cur et Noster Tyriis interitum denuntiet, quod videlicet illi Judaeos bellis captos exteris populis servos vendere solerent; vid. et Ioel d, G. T. s. re ra Videbit, i. e. rumore, nuntio intelliget, ut Gen. 2, t. vidit, i. e. intellexit, audivit Ictoobus, stlimentum este in Aegrato. Philistaeorum satrapia, uti et quae prοxime nominantur, Gaga, Eeron, Aschilod; vid. Jos. II, X. l Sam. 6, li.
697쪽
A Tyriis et Sidoniis nune transit ad vicinos et foederatos Philistaeos, quibus, ut populo Hebraico semper infestis, et Iesaias, Ig, 2 s. sqq., Jeremias di, I. sqq., Egech. 2β, Id. Sqq., Amos I, 6.3qq., et Zephauja 2, d. sqq. exitiuiu minantur. M TU Et timebit, poti Tyrum ab hostibus excisam eadem fata sibi ominans. Observa parono in asiam MN inter et di ira. - IM Evam' retini Et Gaeta scit. videbit, et tremel Dehementer, veluti parturientis tormina expertura, de quibus nomen , 'ri Mich. a. s. Et Ecron scit. videbit, timebit, tremet; haec enim ex antecedentibus Sunt repetenda. Quae sequuntur, E Irin verbo transitive accepto, nonnulli vertunt: quonium pudefecerit ipsam, ac turpiter deceptam rubore Suffundat, eae8Pectratio, S. σ3 καα. Ita 2 Sam. Is, s. 'I num pudefectati facies omnium Serueorum tuorum. Quum tamen hic non scriptum sit, atque forma Iliphil hujus verbi aliau in transitive usurpetur, veluti infra Io, S. Ioel I, Io. II. Ies. do, d. Jer. 2, 26. al.; praestat eum Hieronymo vertere: quoniαm confuset egi veg ejus. MVIULOCum respectus ejus vocat Tyrum, quia ad eam Ecron cum ceteris Philistaeorum urbibus respiciebat, tanderi ac societati urbis tam opuleiatae ne potentis confidens, et belli ac obsidionis eventum sollicite exspectans. in aera ribra Et Peribit rex e Gaeta, i. e. nullus in ea porum thac rex futurus est, quippe desolanda et exscindenda. UTV m PFREN' Et Ascalon non erit habitata, inculta et vasta jacebit. IDe IE' habitetvit, intransive usurpato pro: hαbitari, vid. not. Supra T, T. et Ies. II, 2υ. 6. Nomen significationis non satis certae si cum interpretum haud paucis pro viario Sumas, i. e. incerto patre nato cf. not. ad Deut. 23, 3. , verborum NI 'i Ud sensus hie erit: Aselido di non legitimi heredes occupabunt aedes, hortos atque agros patrios, sed infames extranei, ita ut ii, Quorum nemo queat Patriam monstriare Piarentia Dicunt, haec meα gunt, Beterea migriate coloni,
uti est in VIRGILII EOL s, d. Nos adstipulamur Nimehio, mira an 'hi alienare, tibvlienore Se deducenti tunde 'r αlienu8, Peregrinus , et utrumque ra, formativuin facienti, ut in V, haretra(Ioel I, lo. a 'ha. Ita ira ra erit alienus, Peregrinus (ef. not. ad Deut. 23, 3. . Ita LXX αλλογε)εισ, et Chaldaeus, qui quales peregrini Asclido dum sint occupaturi, magis declarat: et hubila-hunt domus Iaroelia in Isch dodo, qui erunt in eo ut peregrini. V in V d i dra 'marn Et exscindam mastum Philistaeorum, i. e. PhilIstaeos fastu et rerum prosperitate turgentes. Vel suseerbiia notat ea, propter quae tunc superbiebant et antino esserebantur. Similis phrasis Levit. 26, i s. frungam fastum roboria Begiri. . Dura Un 'r drra Et remoDebo sanguinea ejus ex Ors ejus. Quibus verbis plures interpretes hoc dici existimant: non amplius sese satiabit caedibus aliorum. Quasi Philistaei ob tru-Pt vh h. minet. da
698쪽
euientiam suam, qua inprimis contra vicinos saevierant Israelitas, pingantur ut innuaues belluae, sanguinem sitientes et avide imbibentes. Nobis vero haec verba ut ea, quae proxime sequuntur, videntur potius ad sacrificia, quae idolis offerebantur et ad epulas cum itidem conjunctas referenda esse. Non tantum victimarum carnes in epulis manducabantur, verum etiam sanguis ab idololatris orientalibus bibebatur, quod Hebraeis sub poena eapitali iteratis vicibus interdictum fuit, Levit. I, IT. I, 26. IT, ID. I 2. Suffxa ad Da n et Y'depta sunt quidem gingularia, quia referuntur ad abstractum V; sicut autetu id venit pro Adjectivo sequentis pluralis dulci D, ita etiam haec sumxa collective sunt capienda . et in plurali vertenda . TisT PE a vi ripvir Et obominαnda suctremoveho αb inter dentes ejus. Nomine dra pC, quo I Reg. II, 5. i. idola appellantur, h. l. carnes victimarum, quae idolis offerebantur, sive idolothyta, ut Ies. 66, 3 , significantur. Sensu est, fore, ut Philistaei aliquando idolorum cultum sint relicturi id quod mox verbis propriis exprimitur. Nam da Nelictus vero etiam hiss Deo nostro erit, qui reliqui fuerinte malis illis, quae inflicturus est Deus ob peccata sua Philistaeis,
Deo nostro nomen dabunt, cultoribus ejus sese adjungent. Chaldaeus: et proselyti qui retioli fuerant in illis, adjungentur etiam Oai ad populum Dei nostri. da Etiam ipse Philistaeus, perinde ac terra Chadrach, Damascus, Hamath, Tyru et Sidon. Est etiam da relativa particula, quae Philistaeos eum pluribus ejusdem qualitatis et sortis nationibus tacite conjungit, ut Vs. 2. et II. Cum igitur Philistaeos eliαm ad Iovae cultum eonvertendos dicit, non obscure innuit, id esse de omnibus intelligendum, quod dicit de uno. mn Ndi, Deo nostro. ita ut qui hucusque noster (Iudaeorum Deus fuit, in posterum Deu illarum quoque gentium et terrae universae fiat, ut Ies. si , s. dieitur, Jova Deua tiniveracie terriae Bocαbitur. Vid. et infrata, P. - r et ' mn Eritque Philiarchus sicut chil iurohus s. dux in Iuda. Erat populus Iudaicus in suas distributas chiliadas (Iud. G, Io.), quibus qui praeerant dieebanturd chbee chiliarchi, vid. not. ad Mich. 5, I. Eorundemque ot infra
I 2, 5. fit mentio. Intelligitur autem hic chiliarchus non solus, sed eum chiliade sua, cui praeest, adeoque gensus est, fore, ut gens Philistaea aeque ad populum Iovae pertineat, ac si de chi-liadibus Iudae esset. Et Ecron, quae Philistaeorum satrapia(vid. supra Vs. 5. . Beelgebum quondam coluit, 2 Reg. I, 2. I. 6. Erit atout Iebus ita. Chaldaeus vertit: implebitur domo, famiIia Iaraelia sicut Ilierogobmα. Accepit igitur nomen 'det non pro nomine gentilitio, sed pro nomine urbis, quomodo oe- eurrit Ios. Io, S. I B, 2B. hoc sensu: Eoron fet sicut Iebus,
a. urbs Iebus itarunt, cessura videlicet Israelitis. Verum ut membro praecedenti, cui hoe nostrum respondet, dicebatur, parem futuram
esse gentis utriusque, Philistaeae atque Israeliticae conditionem,
699쪽
ita et hic 'dici' ut gentile, quale propter terminationem proprio est, capiendum erit. Neque tameri qui hoo agnoscunt interpretes inter se consentiunt, aliis priscos Iebusitas, aliis recentiores, sive Ilierosolymitanos intelligentibus. Quibus prius placet, h. l. eo respici existimant, quod Iebusitae Ilierosolymis jam olim habitaverant, tenentes usque ad regnum Davidis arcem Zion, Israelitia inferiorent urbis partem occupantibus (Jos. Io, 63. 2 Sam. 5, s. , ut sensus sit: Philistaei habitabunt inter Iudaeos, sicut olim Iebusitae inter I ebraeos. Vehementer tamen dubitamus, hoc vatem voluisse, quum illo tempore Iebusitae una habitarent contra Jovas voluntatem, qui eos exstirpari jusserat, et in detrimentum tribus Iudae, cujus sorti decrescebat, quod tenebatur a Iebus itis. Quas
quum ita sint, nomine 'd'n' recentiores potius Hierosolymitanos, qui vati coaevi erant, indicari existimamus, ut gengu S sit, parem futuram esse Ecronitarum et ilierosolymitanorum, civium principis urbis Iudaicae, conditionem, inter utrosque communionem fore legis et civitatis. S. 'rex ab 'mam Castret metobor domui mecte, g. ad domum meant, ctb exercitu, ct trαnSCurite et redeunte, i. e. castris positis defendanae domum meani a justo exercitu hostium, et ab excursionibus eorunae; nam qui excursiones faciunt, subinde eunt redeuntque. Ne timeant posthac Iudaei hostes excursiones facientes in terram suam. Similiter Supra 2, s. Jova promittit, se Hierosolymis instar muri ignei futuram esse. Quo ipso loco collato Chaldaeus hune Ioeum ita vertit: habitare faciam in domo ganctuarii mei Pruegentium glaricte mecte, et fortitudo brachii potentiae mecte sicut murus igneus cinget eum
circumcircα α triangetinis et redeunte. Masorethae notant
scriptum esse prose, quomodo et in eodicibus nonnullis a Xenni cotto et De-Rossio inspectis scriptum reperitur. di 'dia,' Neo transibit aver eos eaeiactor, qui tributuni exigat; liberati erant a jugo peregrinis ipsis imposito.Chaldaeus viaria expressit per dominiator, a. rαrinus; tyrannorumenini est tributis populum oppriniere. 'et Myet Vrari, mnunc vidi oculis metu, scit. quomodo ab hostibus vexetur Hierosolyma. Sic Exod. I, T. vidi, vidi oraressionem Populi mei. Significatur autem, ita Jovam respicere ebraeos, ut miseriae
eorunt misertuS, eis succurrere decreverit. Chaldaeus: nunc enim
munimes tam fucium fortitudinem meam ad benefaciendum iis. s. Gaudere sudaei jubentur adventu magni illius regis, qui gentes discordes conciliabit, et orbi universo pacem praestabit. P ad nn 'NU Exulio Balde, nisu Zions i. e. gens Sionia, ut Zeph. I, id. - 's V Go erore et jubila, ut Ies. ad, 23.
Exsere gaudium tuum tam gestu et corporia halitu, quod verbob'a indicatur, quani voce et laetis acetaniationibus, quae est vis verbi a viri. Cur gaudendum sit Sion iis, statim exponit: mrada ψ
700쪽
η N 'I' Ibu eccet rex turea veniet tibi, tui conimodi causa, vel, ad tuam Salutem. Hoc rege vero recte obServat IARCHI, nulluin alium posse intelligi, nisi Messiam. HTalem enim regem, inquit, serujus dominatio, ut Versu Iss dicitur, ab uno mari adulterum Sege extenderit, non inveni iuus Israeli sub templo secundosuisse. riar 'a Alexandrinus vellit illis , Hieronymus sαἰναtor,
Chaldaeus p u, Syrus ereptor, liberiator. Neque tamen eos in suis eo dicibus Hebraeis Participium aetivum legis e cumGrotio existiniandum est: sed reperunt Passivum activo signifieatu, quemadmοdum 'o id desiderore, Gen. II, 3 o. Ps Si, X., et saeviet Drure. Alia plura verba pasgiva, quae activam obtinent signi heationem, vid. in STORRII Obseruectit. αd nnetlog. et
iri. Imbr. p. 22S- sqq. Sunt, qui proprie αd usum scila Deo, hinc violoriosum notare existiment. Verum ex uRu loquendi Hebraeis recepto constanter getlyctium, e Pericula aut miseriet erePtum significat, nec excepto loco Deut. 33, 2s.,
quo sciri et est Populus ex Aegypto gulvatus. Neque igitur
hoc solο loco a certo loquendi usu recedendum, nec dubium, vatem cogitasse magnum illum, de quo loquitur, regem e magnοdiscrimine ereptum, atque singulari divino auxilio adjutum. ' ν, quod alias O ictum, miserum, Pauperem notare congiat, hic, ni eοgnatum di Num I 2, X., mrensuetum, modea tum significat; iatramque illam notionem eonjungunt Hebraei, quum homines amicti et pauperes ut plurimum humiles, modesti ac mansueti esse soleant. Recte igitur Chaldaeus et AlexandrinuR πραισvertit . quod Matthaeus, Evangelista, 2I, 5. sequutus, qui ho evntis dictum Iesu Messiae accommodat. Quod porro hic rex' Uin v αstino Beelua degeribitur, id non tantum modestiam illius, verum et paeis studium significat, nam bello αrmuntur equi, ut VIRGILiUs I n. III, sto. ait; asinus vero pacis animal. Illustrant id quae Versu proximo sequuntur. Et, Seu, hoo est, vel, videlicet super cisino. Nomen hoc apud Hebraeos neque ac Arabes ctginum notasse videtur, sine discrimine aetatis
αsinus cum domesticus tum sylvester , estque ab Arabico
pro proficisci, quia expediundis itineribus asinus
jumentum est commodum. Ad significationem vero Pulli, seu juyenis iasini, h. I. restringitur demum per adjectum n et 'N IX. quemadmodum quod hodem in genere, adjecto vero manu iajuvencum significat. Ceterum particulaes praefixum h. l. nora copula, ted exegeticum, ut Gen. II, Io. I Sam. IT, do. Pluralis V adidi hic pro Vet ridi ponitur, uti et alias, cum ex pluribugunus vel uri uni intelligitur. Sic Gen. S, a. navis Noachica dicitur consedisse 5 ver uno montium Irarcit et Jud. I 2, T. Iephta sepultus narratur in una urbium