장음표시 사용
701쪽
lo. --Exacίndum currus, intelligit tales, quibus in bello utebantur veterres, quos currus 'lacitos appellabant, de quibus cf. not. ad Ps. 26, S. Quod autem Iova hic dicit, se velle istiusmodi currus ex Ephraimo, et equos scit. ad bellum gerendum destinatos bid. Vs. s. ex Ilierosolymis aboIere, BERTIIoLDTLSEin it. P. IV. p. IIIJ. vere observat arguere, eo quo lineo Scripta sunt tempore regnum utrumque, Iudaicum et Israeliti curn, adhuc stetisse, neque igitur ab eodem, a quo prior libri pars, hae oeon Signata esSe. Nec prophetarum, qui post exsiliuni scripserunt, ullus de regno Israelitico usurpat. Dicunt quidem, qui hane posteriorem libri partem eidem, qui priora octo Capita scripsit, vindicare student, nec quod supra 2, 2. 8, Id. Iudae et Israelis mentio fit, antiquiorem Zacharia scriptorem probare. Sed iis locis Zachariam, quae de temporibus antiquis facta sunt, loqui patet. Indicatur vero hic Ephraimo et IlierosoIyma, regni Iudaici capite, terra Hebraeorum universa. Vnn, et V O ih dryamgcindetur arcus belli, s. bellicus ' cessabit etiam usug omnium bellicorum instrumentorum, quae nomine orcus hic significantur ut Ps. ad, T. non fretus ero ctrcu meo, i. e. armis meis. Chaldaeus: frangam fortitudinem eorum qtii bellum gerunt, exercitus POPularum. 'an Loquetur Pucem gentibus, Conciliabit gentes discordes, loqueturque ea quae ad pacem facient. Et dominatus ejus et metri usqu6 αd mctre, ab uno mari ad alterum. Vid de hac loquendi formula not. ad Ps. 22, 8. Amos S, I 2. Chaldaeus haec verba cum iis, quae
proxime Sequuntur. si e vertit: regnabit et mctri tisque od occidentem, utque ab Euphriale u8que αd extremia terriae. ABENES RA : Hα metri scit australi, quod vocatur mare Sodo meum, usque Gil mαre septentrionale, i. e. usque ad Oceanum; et si fuBioseil. Edenis (i. e. Euphrate , ubi est priueipium Orientis, usqueiad extremia terrae, quo finis Occidentis significatur. Sensus igitur: dominabitur quam late patet orbis terrarum.
II. Iam ad Iudaeos sermonem converteng eos monet, ut memores veterum beneficiorum a Jova acceptorum exupe etent nova.
Cum Superioribus vero haec ita sunt cοnnectenda: quum dictum sit, longe lateque dominaetiarum regem tuum, ita id accipias, quod etiam ad te maximum hujus imperii redundaturum sit coni- modum, nam rim et una CN-da etiam ad te quod attinet Peri. e. prDpter Scinguinem foederis tui, i. e. propter foedus tecum initum et sanguine victimarum solenni modo sancitum ad montem
Sinai, ubi, uti narratur Exod. 2l, B., praelecto libro foederis, et postquam populus dixisset, se omnia Iovae jussa facturum, MoSes Ranguinem sumsit, eoque pοpulum adspersit, dum haec verba pronuntiavit: hic est funguis foederis, quod Iovet Bohig-
Praeterito vertunt: emigi, dimigi vinclos, en ptivog tuos scit . ex
702쪽
Aegypto, ubi populus Ilebraeus in Aegypto oppressus tenebatur.
Ita Chaldaeus: Boa quoque, quibuscum guer εαnguin6 8αncitum est foedus, vos, inquam, redemi ex aervitulo Iegyptiorum; praebui vobis necessaria in deserto, quod desolatum ercti, Ricut vect ueracuo, in quet nulla aquα. Sed vix dubium, Praeteritum 'ran esse in Futuro capiendum, uti Praeterita 'in dri , 'n' m, rari C, Vss. T. S. o. , ut vertendum sit: dimittam captivos
tuos, eos videlicet, qui inter Assyrios et Aegyptius sto, Id.
aliosque populos exteros detinentur. 32 drae vi ad FnDeo in qu- Non erat Gquet, i. e. e carcere, qui antiquissimis temporibus saepe erat cisterna vacua, vid. Gen. 3T, 2a. , ubi Iosephus a fratribus demissus narratur in foveam, FODeci ctutem erαι ΓαCUα, nulla in ect ciquet. In talem foveam conjectus et Ieremias Capti
2. Verbis timidi, redite ad munimentum nonnulli
interpretes cum I imchio vatem existimant hortari Iudaeos, utnd Jovam se convertant, qui et Ps. GI, a. Prop. IS, IO. turris s. arae fortis dicitur. Alii munimento urbem Ilierosolymitanam intelligunt, ut sensus sit: redite ad urbem, quae jam eo perducta, ut possit vobis esse munitionis Io eo, aut quae nunc munita, i. e. moenibus cincta est. Verum si etiam Zachariaeliaec tribuas, tamen Hierosolymam plures demum post vatem illumni nos niuris circumdatam a Nehemia esse constat. Quare alii
Chaldaei interpretationem adsciscunt, quae talis est: revertimini ut fatis, i. e. iterum statis civitates munitαs, postquam diu satis, quantum ad urbes vestras, desolati fuistis. IARCHI : revertimini nil robur ve trum, et ad gloriam vestram. Eadem phrasis Jes.
2s, li. bra et, in V, VE) redit, i. e. convertitur Libanus Gils . in tarmelum, i. e. in arvum fertilissimum. Quod tamen huicto eo minus quadrat. nnua potius terrain patriam Hebraeorum designare videtur, quam Jova supra Vs. S. cagiris circumpositis muniendam et ab hostium ineursionibus tuendam promisit. V Arari Vincti vel, i. e. vos, qui, quum in terris exteris Vinculis constricti sitis, meo auxilio freti, libertatem speratis. Chaldaeus: cαPtivi qui verostis liberationem. 2 EN rides a Mad nn m Iasib Elium i. e. et hodie annunsiana scit. N ego, annuntio: dα-Plum reddam tibi; i. e. jam annuntio vobiS per Vatem meum, mi Serias, quas perpessi estis, ine eo majoribus beneficii g compensatur Um ; i. e. non reditum tantum salvum et totum , sed et iu- Bignes victorias latissimamque possessionem vobis praeStabo.
I. mm' ', 'ran - 2 Nam, ut rationem dupli illius boni exponaria, tendam mihi scit. ut arcum (quod nomen e proximo membro repetendum esse, innuit verbum l Tii , ndum. Hebraei dicunt octicare arcum, pro: eum tendere, quia arcuunt intensio fiebat pedem arcui imponendo ad eum incurvandum tem
703쪽
luinque eo fortius elidendum; vid. not. ad Ps. T, II. In verbisn' 'ud sen id interpretandis dissentiunt interpretes. Alexandrinus nomen , quod Masorethae necentibus verbis, quae
proxime sequuntur set Indi viribu , jungi jubent, ad membrum
prius retulit, atque utrumque Sic Vertit: διOD εγετεινα σε, 'Ioυδα, ἐμαυτ* ε ζ τoξoν, επυισα χον 'Eφραίμ. Eodem ni odo verba distinguit Syrus, sed sensu diverso interpretatur: nam tetendi ctrcum meum contria Iudum, et imPlevi (scit. cum sagittis contra hi stimum. Quae sententia Scopo hujus oraculi, quo bona se promissur uni esse Hebraeis Ioua ipse Versu superiore dixit, prorsus adversatur. Distinctionem in eo dicibus Hebraeis receptam sequutus Ilieronymus, utrumque membrum sic vertit: quonium extendi
mihi Iudam, quosi arcum implevi Ephroim. Jarchi ellipsin hic
ESSe observat, sensu in vero hunc: arcu implebo manum Ephraimi,
plevit monum auiam circu; id est, Ephraimitae erunt inihi instar Pharetrae, plenae sagittis. Eodem modo et Nilnelii hune locum exponit. Collato loco libri Regum a Iarchio adducto nostrum et A. SCHULTENA illustrandum censet in Animadverss. Philologg. OPP. minit. p. do o. et lib.); sed phrasin recte interpretatur: valide tetendit arcum. Orientalibus, addit Schullens, verbum N A intendit et auget. Jer. a ,s. :set Uquod recte Ilieronymus vertit: clamale fortiter. cf. I 2, G. Eundem phras eos Ilebraeae sensum ex Aramaeo loquendi usu adstruxit I. D. MICHAELis in Sta lemm. p. Isiog. se Facilis, inquit, si et expedita constructio 2 Reg. s, 2i. 'm dijuimpletiit monum auiam circu, i. e. arcum in manum suam sumsit
eumque tetendit; at paulo dissicilior, ideoque plerisque non intellecta ejusdem nominis et verbi Zach. s. II. Iudam tetendi mihi, ' Dee 'n NEU, ut arcum implevi Ephraimum. Est hic, suadente parallelismo, hebet idem quod antea n , habentque Syri eadem constructione: ica. Odi ion D circus len8ug, Pro
Arabe Antiocheno Suriaca reddente intenderunt circum suum, ut udeo prope synonyma sint Iim et dijd eum reti constructa. Phrasis ita videtur expedienda, ut proprie sit: -- Pter6 ctrcum fugit tu, i. e. sagittam arcui imponere. MDeugsistit se bellatorem, qui tendit ingentem arcum, neInpe omnes posteros totius antiqui regni Iuda, et huic arcui imponit praegranden, Sugittam, nempe universos posteros antiqui regni decem tribuum, et ita in hostes maculaturus est. Peregrina nobiss Rcerrimi belli imago, qua Arabes paulo alia ratione utuntur; laudant enim Strenuum heroem tanquam sagittam, et exercitum sistunt tanquam arcum, uti in ARULFRDAR Innal. Mustemm. T. III. p. at d.
jaculatus ea eum quasi sagittam) per te eae exercitu (tanquam
704쪽
areu). mura sit agitabo, sicut arma contra hostem agitantur, sic veri, ii in de agitatione hastae 2 Sam. 23, I S., de arcu agitando Habac. I, O. et de seuti ea Jes. Io, 26. dieitur. Ita allegoria ex antecedentibus continuatur, ut membro sequenti. Quod nisi placet. verti etiam potest: et eaecilαιο, i. e. adducam, et ad aggrediendum intrepide bellum animabo. Cf. Jer. 6, 22. b' ' manet populus mogntis excitαbitur iab extremitet fibus terrete. Filio a tuos, o Zioni quibus non solum Hiero polymitani, sed omnes omnino terrae Iudaicae, cujus caput erat Hierosolyma, incolae significantur. n Su'er filios tuos, o Iαναns Gyan demtis vocalibus est soniet, quae Hebraeis dicitur pro tota Graecia, a Thracia usque ad isthmum. Vid. Egeeli. ET, II. I s. Ioel d, G. Dan. 8, 2I. Griaecis Vntem per synecdo-ehen barbaras gentes in universum degignare existimant, unde Chaldaeus flios populorum vertit. Quod Sionios contra Griaecos h. l. excitandos dicit Iova eo videtur spectare, quod Graeci Hebraeos servos iis venditos scf. Ioel d. G. male habuerunt. TradiI Ea et VI Et POnαm, faciam te, o Sion, tαnquam gladium heroia, s. fortis et strenui militis, qui acutissimus est, et obvia quaeque perimit. Id. Confirmatur et declaratur quod Versu superiore promissum erat. midim di m y Vrim Et Iovet super eis, filiis Sioniis (Vs. IX. , videndum se praebebit ( munifestum se 'ciet,
vertit Chaldaeus), i. e. se talem exhibebit, qui tanquam ex arce pro eis pugnet; se declarabit stare ab eorum partibus. era' p 22 Et egreditur sicut fulgor augilla ejus, i. e. ', Danuverbo, jussa, decreta ejus, ut Chaldaeus vertit. Neque tamen spernenda IAHNII observatio, sagittiam Dei, quae supra erat Ephraim, hoc Ioco esse iiii aginem auxilii divini, ad cladem hostibus inferendain, et quod similitudine aicut fulgur expressum est,
alibi gagittam Dei diei fulgur, ut Ps: IS, II. I abac. 3, II.
ari rin 'D 2jZ Tuba clanget, classicum cantaturus, ut tanquam trenuus imperator suos ad pugnam animet. Tuba enim signum
dari solebat, quo milites pugnam iniere; vid. Jud. T, I s. 26. Job. 3s, 2l. 25. - m dida q3T Et incedet in procellis austri,
vehementissimo impetu invadet hostes, qualis procella ab austro irruens, quae aliis tempestatibus vehementior esse solet; cf. not.
ad Jes. 2I, I. Iob. IT, s. Ita et Nah. I, I. Jovae incessus turbinem vehementia aequare dicitur. lo. d by iae Proteget eoa, Sionios, sive Judaeos, Versu Id. Commemorato R. aram Et comedent, sutit qui exponant: spoliis hostium fruentur, cui l. Ibeiat. EO. ld. - , Σ - DN rab Vm
comedes spoliet hoatium tuorum. Veruin quemadmodum bibent, quod sequitur, non dubium est referendum esse nil sanguinem devictorum, uti posterius hemistichium docet, sic comedent nil earnes illoruin pertinet. Sensus itaque est: comederit i. e. Con-
705쪽
sumenti se l. populos inimicog ; ut infra let, G. dicitur: eomedent dexteret et ginistret pollulas circα. Deut. T, lo comedea Omnes Populos, quos Iouere tibi dethit. Cf. et Num. la, s. et ad eum loe. Not. Comparantur igitur h. I. Iudaei animosis et intrepidis leonibus, quibus cibus fit quos aggrediuntur, et sanguis ocelsorum potus, ut Num. 23, 2 l. et Mich. T, T. Chaldaeus : dominiabuntur populis et Occident eos. Verba arbi m etdN' nonnulli vertunt: subigent lapides fundae, i. e. hostes suos, in quibus
olim erant multa funditorum agmina. Aliis cοncisus videtur sermo,
pro dr)N 'ar det' subigent eos lupidibus fundete, i. e. e funda deetis, ut Iob. al, I s. Ita LXX: καὶ καταχ-3ουσινα τουσ εν λίθοιc σ*εγδώxxie. HIERONYMUS: et gubjicient lviadibus fundae. Et in Commentario: HTanta erit ruina Graecorum, ut non dieam gladiis, sed jactu lapidum et fundaria in rotatibus opprimantur. Verum quemadmodum Versu proximo Hobraei 'r - IN lvides coroniae vocantur, ita hic illorum hostes la-γides fundae appellari non dubitamus, per contemtum; nam lapides, quibus utuntur funditores, vileg sunt et nullius pretii. Sensus igitur hic erit: subigent eos et pedibus suis subjectos habebunt, sicut vilissimos lapides, qui pedibus caleantur. rim Libentque sm: I. sanguinem sauciatorum. Si e Num. 2 3, 2a. populus Hebraeus comparatur leoni, qui praedam discerpit, v dri mnes, et aetna uincm confossorum bifit. Vid. et ses. as 26. Egech. Is , t T. I S. I s. Sanguinem vero bibunt, qui hostes vineunt, eaedunt, spoliant. mn Strepent tαnquetm vino ebrii sanguine; tumultuabuntur gaudio gestientes ac prosperis reruiu succesvibus animosi. Cf. infra lo, T. - MXbdri Et im-Plebuntur, i. e. sanguine madebunt. Docet hoc comparatio quae subjungitur, se Nan sicut Peluia, qua victimarum ganguis excipiebatur, et nae ira m et I aicus cinguli cilletris, ad quos idem sanguis e pelvi spargebatur. Sanguine autem madere est vincentium. Cf. Jes. GI, I. 2.IG. CSalorebit eos, non solum liberando eos ex omnibus periculis et malis, verunt etiani ingentibus ipgos cumulando bonis, cf. Vs. IT. - N Vm V, 2 Die illo quo rex ille, de quo Vs. s. , regnabit. Verba nonnulli cum Iarchio sic interpretantur: tαNquαm gregem POPulum suum, i. e. tanquam oves, quas ex Aegypto duxit; ut ei fierent populus, coli. Pa. Ti, EI. duxisti sicut OBes Populum tuum per Mosen et Aaronem. Sed est potius mixtio sermonis proprii et figurati, hoc sensu: tan-quct m POPulum rumuum, quem Veluti pastor gregem suu in ducit, pascit, curat, defendit. Cujusmodi est Eχech. 36, IT. multipliσαιο
eoa, ut gregem hominis, i. e. augebo hominerum non secus
706쪽
Ivides sancti verterunt. Scilicet quum arma a striari et gianctum esse significet, et 'id ibidem avstriatiotas notionem obtineat, eidem verbo et alteram, sane cognatam, sianclitiatis significationem tribuerunt. Verum quum aperte oppositi sints:A- IN I idibus Itindue, quibuscum Hebraei populi hostes
comparantur, VerSu qui praecedit, melius congruit, 'id h. l. coroniae, dictilemαtis, regii aut sacerdotalis significatu accipere, quo
2 Sam. I, ID. 2 Reg. II, IE. Exod. 2s, G. Levit. 8, s. al. legitur.
Ante 'retre esse 2 similitudinis subaudiendum, ut Supra antem ' dire, vix est quod moneamus. Dicit igitur vates, fore, ut aevo illo fortunatissimo Ilebraei ad summum dignitatis fastigium perveniant, ut instar Iapidum coronae reputentur, qui rari sunt et maximi pretii, rndo' nu elaviantea aege, qui in altum sublati, quippe coronae inserti, omnium oculos feriant, et ipso adspeetueuivis admirationem injiciant. Unde est, quod Iarchi nostrum Trido' nu in nota ad Pa. a, T. vlendentes interpretatus est; vid. Schol. ad eum Ioc. - at Super terria ejus scit. Jovae; de populo enim in plurali, de Iova vero in tertia persona singulari hucusque Vs. I s. Id. II. loquutus egi. II. Oucte, i. e. quanta erit felicitias ejus. Pronomen interrogativum non simpliciter interrogat, sed simul exaggerat, ut Ps. I, 2. ha et D quum multi aurit hostes mei II anta, dicit, ejus felicitas erit, ut verbis nequeat explicari.
Suilixum ad ad dat populus est referendum, exbir TVs. I 6. Alii vero ad jovam referunt (cf. not. ad
sub fili. Vs. I 6.) vertuntque: quunto est bonitias ejus, et verba, quae Sequuntur. Et quantu erit pulchritudo ejus, non qua gaudet ipse, sed qua suos adficit, hoc sensu: quantum
bonum et quantum decus populo suo praestabit Jova. Tum erit utriusque nominis suifixum tale ratione significationis, quale Ilos. 2, 8. an frumentum meum, i. e. quod a me aceepit. Sed melius fluet oratio, si utrumque illud sustixum ad Populum referamus, et vertamus Pulchritudo, decus ejus. et 'ri Z Frumentum subaudi ex membro sequenti crescere faciet) juvenes, magna copia proventurum, ita ut alimentum haud desit educandis ad florentem aetatem Iiberis, ut juvenes fiant ac virgines. Quum antea saepius annonae sterilitate et fame populus ob peccata
nurea netate regnante Messia, foecunditas terrae atque omnium
rerum asti uentia beabit populum; quod et alii prophetae promittunt, vid. Jer. ZI, I 2. II. Egech. 36, 2s. IIos. 2, Ia. Ioel 2, IB. I s. - Crescere faciet, faciet vigere; proprie verbum dicitur de plantis et frugibus terrae, unde Deut. 32, II. vi sunt
Pro Dentus terriae. Est autem in utroque membro hemistichii posterioris parallelismus gyntheticus, et sensus ita concipiendus Irtiuientum et mustum crescere faciet juvenes et Nirgines.
707쪽
Cap. X, I. Cohaeret hic Versus cum Capitis superioris Versu ultimο, quasi diceret vates: quum tam benevolum habeatis Iovam, qui vos bonis omnibus cumulabit, potestis libere et cum fiducia quorumcunque indigueritis ab ipso petere. Erisebo Tempore
gero tincts Plutiliae, cum opus egi serotina pluvia, quae in Palaestina cadere solet mense Martio, cum seges maturescere incipit; cf. not. ad Deut . II, Id. - et D in Fulguro (ci. not. ad Iob. 28, 26. , quae pluvias aut praenuntiant, aut Sequuntur, aut commitantur. Visam to a Pluuetum imbris, i. e copiosam et largam,
ad quos sermo hic dirigitur. Viro, distributive est capiendum, i. e. unicuique, omnibus ac singulis. nos Imr- hQm in ogi O, i. e. herbalii agri, periphrasis Genitivi, qualis Ies.sib, s. 'ron feret in ablua pro fera sylvae S. SII vestri. Est autem tam generale, ut ea quae in humano Sunt victu comprehendat. SenSus est, Deum large daturum fruges, tum quae homini, tum quae animantibus usum sui honii ni praebentibus conveniunt. Herbae copia in felicioris aevi deseriptione et Deut.1l, Io. 2s, 2 l. Ps. 22, IG. meInoratur. 2. 'l'N : ara, 'in Nam Theraphim loquuti sunt vanum, cui nil inest veri. Nexus cum Versu superiori ita est concipiendus: longe disp .r erit ratio Iudaeorum, qui felicissimo illo aevo vivent, atque majorum qui ab idolis et divinis mendacibus opem quaesiverunt, et superstitionum poenres tristi et ignominioso exilio luerunt. De vid. not. ad Ilos. I, d. Chaldaeus vertit cultores simulacrorum. RN h In Loquuntur dianet, i. e. talia, quibus cultores suos deludunt, vanas imprimis pollicitationes, quarum eventus frustra exspectatur. t udripi l Et diueinatores Bident mendacium, vaticinantur mendacia. Viri de vatibus usurpaturn haud raro vaticinari notat, vid. not.
ad ses. I, s. Habac. I, l. Cf. quoad rem Egech. II, 6. s. Et gomniα, seu, ut recte Vulgatus, Somnictiores, et Chaldaeus, Pseudoprophetae. Iungitur enim cum verbo maficulino, quae eSt constructio ad sensum. At LXX, quos Arabs et Syrus sequuntur, capiunt mu n in Accusativo et in statu regiminis, gomniα Bunilutis loquuntur, 1πά τά ἔ, υπνια ψευδῆ ἔλαλουν. Sed accentus Pagohlet voci impositus dirimit eam n sequente Num V. - Puri Vanitate consolantur, in consolationibus eorum nihil est veri ac solidi. Sic Iob. 2I, Id. In ' mri ra quomodo consolamini me Bαnel radd
roptereia Profecti sunt, s. abierunt sicut grex ovium, Scit. vagus, palans. US' Idfigebantur, nam nullus est Pustor. Bene hujus Versus sensum explicavit HIERONYMUS :HIntelligat Israel, qui quondam deceptus idololatriae erroribus tenebatur, frustra se coluisse simulacra, et divinorum audisse mendacia, et acquievisse somniis, quibus Scriptura praecipit non
708쪽
eredendum tDeut. II, l. sqq. s. Et ob hanc causam ducti sunt quasi grex in cnptivitatem, et amicti absque pastore Deo, quia
Legis notitiam non habebant. I. 'DN---Contrα γαs fores excirsit iret mere, regibus iratus sum, non Iudaicis, sed aliis, qui Iudaeis sunt inimici. Idem dicit membrum secundum: v pDNet in hircos nisiletho, i. e. Animadvertam. Hircia populi duces significantur, ut ses. Id, s. - ED 'I Num Bisit ut gregem Suum, liberando et Salvando eum. SED cum TN constructum in bonam partem sumendum eSse, docet quod additur:
coris sui in bello, i. e. fortes eos reddet ac bellicosos similesque equo generoso, qui in proelium ruit, intrepidus, qualis Iobi Is, I s. sqq. describitur. a. ritu naura Ex eo scit. populo Ilebraeo Ingulus, i. e. dux, caput, princeps, quia ut ille aedificii, ita hic populi et reipublieao fulcrum est. Cf. not. ad Zeph. I, 6. Chaldaeus: reae ejus. Haud dominabitur eis alienigena; sed ex ipsis erit rex eorum. Quod ipsum promisit Ieremias Io,2 I. cf. et Mich. θ, I. - nrn Clavus
s. φαxilius. Chaldaeus unctus ejus interpretatus est. Ita eo nomine uti praecedente rex gignificaretur, eum paratione ab aedificiis desumta, quorum trabes et partes Ringulae Clavis compinguntur.
Alii vero clavo s. Puxilio reipublicae administrum primariae dignitatis intelligunt, qualis in regno Iudaico olim fuerat Eljahim, qui Jes. 22, 23. clavus in laeo solido desaeus dicitur; ratio denominationis ibidem additur Vs. 2a , quia ut a paxillo supelleetilem suspendimus, sic a summis huju modi administris negotia reipublieae pendent. Sic in Corano Sur. 38, II. et 8s, D. Mu-ham medes eodem utens vocabulo Pharaonem vocat, prete itum praxillis, i. e. procerum magnatumque imperii sui multitudine abundantem. Vnnbra rava a Ex eo ctrcus belli, s. bellicus, non aliunde petent arma sua, nec indigebunt alius populi auxilio. Chaldaeus: eae eo fortitudo belli ejus. Verba ritu ar
Um non uno modo exponuntur. Sunt, qui ita explicent: contra vero ab illa eaeibit, i. e. aberit in posterum omnis exαOlor S.
tyrannus. Quo sensu haec phrasis Jes. df, IT. legitur: red 'dira 'Nae 2 qud destructores et Busictiores tui ex te exibunt, ex te aboliti erunt. Sed hic illam phrasin eodem modo capiendam esse, ac hemistichio praecedente, ut significetur, unde heroes illi sint prodituri, dubitari vix potest. Neque tamen, qui id n gnoscunt, inter se consentiunt. HIERONYMUS : ' ipso eliαm omnis exαctor almul, quod in Ilebraico scriptum est Noges, et Aquila interpretatus est εἰσπράσσων, ut non golum fortes et boni, sed alii ex eis fuerint indigni genere Suo. Possum uu et hoc dicere: nulla erit dignitas in exercitu, quae non illiu R arbitrio disponatur. Alii exactore intelligunt eum, qui fruetus
709쪽
yraediorum, nomina, et peeuniam exiget. Sed quum benefietum sit quod hic promittitur, alii hic rectorem ac Princiseem populi in meliorem partem signifieari existimant, ut Ieg. 6, II., ubi Iova Sio uitis promittit, se iis daturiani justos. Sic Aethiopibus
ad et est regere vel regniare. indeque Negus ipsis notat regelii, ceu rectorem populi summum. Chaldaeus nostra verba sic exposuit: et ex eo mugnitrici reddentur omnes guberniatores ejus simul. Syrus : et eae iis Prodibunt Omnes priric es eorum simul. Possit tamen et a d usitato exuctoris significatu capi, si tales
intelligas, qui tributum exigent a populis devictis, et I ebraei populi, aut regis ejus linperio Rubjectis.
fortes. Praefixum hic eodem quo supra ID, Id. modo capienduin, quasi dicat: gerent se ut fortes, seu, ut decet fortes. id a Conculcantes, scit. hostes suos, eoll. Ps. dd, 6. 'na 'dad conculcamus cidyergiarios nostros. Participium Cal formae duet p(pro usitato et Ust surgentes, 2 Reg. Id, T. Chaldaeus: concuraciantes Occisos populorum. Pro tant Z in nonnullis codicibus
scribitur , quomodo et Chaldaeus legit, qui vertit: sicut lutum flatearum. Sed LXX : εν ταῖσ o ou. mribet i Et sugnabunt, felici ac prospero successu, nam additur: Dradi Trim 'D, quod Chaldaeus vertit: quia verbum Domini in auxilium eorum erit. qui n)m Contra vero confundentur; sic, intransitive, veteres omnes. Alii active: Pude cient. Cf. not. s, 5. - etdri
et pho moti equia, scit. hostes ; hi pudefient, quia vincent urpeditibus. d. frid i , mae Domum Ioseph vocat decem tribus regni Israelitici. Vid. not. ad Amos S, G. sed 'maCrim Nimchio et Aben-Egrae est forma mixta conjugationis mPhil e verbis Irid reverti
et diei hethilare, ut sit: reducam et hubitiare Doliam eos, restitutis pristinis sedibus, unde ejecti fuerant, praestabo securam et tranquillam habitationem. Quod plene expressum a Ieremia
ad hunc locum et habitare faciam eoa secure. Alii simpliciter vertunt: et haHilctre faciam eos, ut sit a d)D' pro d radet V, assumta flexione Verborum mediae radiealis Vau; vid. GLARNII Lehi gob. p. ad a. Chaldaeus ad et C retulit: congregabo exsules eorum. Nos prius illud praeferimus. Videtur enim scriptor arti-fieii quidquam in eo quaesivisse, ut utramque Notionem una Voccie duobus cognatis verbis constata exprimeret. me TtRI DV d Tm Eruntque quosi eos non refludiassem, tam laeti ac felices, ne si numquam patria expulsi fuissent. Nam prae copia belli obliviscentur mala praeterita. Alii: erunt ut cum non Pr emciggem eos, i. e. ut suerunt tum, cum Iudaea adhuc habitaretur et quieta efiget.
T. - φ 2 2 : 'n) Eruntque a tetit fortia Ephraim, robustis militibus similes erunt Ephraimitae, i. e. qui e de eeru
710쪽
tribubus reversi fuerint. Vel: erunt robusti revera, ut Caph sit Oληλνον, ut supra Vs. o. - luctat vino, ut qui vino exhilarati sunt. qndo' hct v d metet' hi siti eorum bidebunt et gutidebunt. si Pueri ipsi et adolescentes non tum bello habiles par ticipes erunt gaudii parentum. GROTIUS. Vrim2 et 2, Exsultabit cor eorum in Iovia, gloriabuntur Jova, deo suo propugnatore, quo opitulante victoriam de hostibus reportarunt. Cf. Jes.
di, Id. Ioel 2, 23. Habac. I, I S. S. dri, Sibilabo eis, sibilo eos advocabo, ut Ieg. 5, 26. 'et rari sibilabit ei ab extremo terrae, et T, IS . p et
sibilabit Iouea muscae, edito sibilo advocabit ad se. regnare Congregiabo eos, qui tunc adhuc per terras disperAi erunt. 'Idu nu Nam redimiam eos e servitute, liberabo eos e potestate illorum, qui ipsos captivos tenucrunt. Ita mu et Ier. II, II. Ilos. IX, d. usurpatur. Verba pn' 'Un Hieronymus recto vertit: et multiplicabo eos aicut iante fuerunt multiplicati. JARCHI: , , Multiplicabuntur in exsilio, ut multiplicati fuerunt in Aegypto. 'Vid. Exod. I, T. I 2. Chaldaeus: et multipliciabuntur sicut dictum est eos multoticulum iri. Respicit promissiones Abrahamo factas Gen. II, Id. IT, 2. Mirum in modum auctum iri Flebraeos, promittit et Egech. 36, II. s. dvayn Et disgeminabo eos infer gentes. IIILRo-NYMUs: Ego eos multiplicabο, ut dispersio in populis non videatur
esse divisio, sed sementis operatio, et liberorum ac nepotuni segete multiplicata vivant cum filiis suis. 'ar et Attamen in longinquis locis recortabuntur mei, cultum me uni retinebunt et praecepta mea:observabunt. di m 2-nN Et
diueent eum fliis suis; VN enim hic idem valere quod II, recte monet Iarchi. UC' Et revertentur e terris, in quas dispersi erant. Ita et Ies. 15, lo. dicitur: Redemti, liberati α Iovo re-υertentur venientque Sionem cum jubilo. Io. Confirmat et declarat superiora. v NU rara etasmet aerati Reducam enim illos e terret Iegbyto, et ex Igurio colligam eos. Ex iisdem terris reducendi dicuntur Ilebraei Ies. II, ll. 2T, Id. Ilo R. ll, II. Quod autem nulla Hebraeorum e Babylonia et Persia reducendorum hic inentio fit, qualem Zachariae aetate exspectares, hoc oraculum aevo Zacharia antiquiori scriptum arguit, forsan, uti BERTI IOI DT Einlait. P. IV. p. lili. I 2d.) conjieit, a vate quodam, qui Ahaso regnante, brevi, postquam deportati a Tiglath - Pilesare in Assyriani regni Israelitiei cives fuissent (2 Reg. I b, 2b. . Qui eidem, qui priorem Iibri partem scripsit, et hane posteriorem vindicare Student, rationem, cur Zacharias de Solis Iarctelilia hic loquitur, hanc comminis euntur, quod Iudaeorum quidem illorum, qui a Nebucad- negare Chaldaeam abducti fuissent, P ais magna Zachariae aetate