장음표시 사용
711쪽
in patriam rediisset, Rubenitae autem, Gaditae et Manassitae a Phulo et Tiglath-Pilesare, Assyriorum regibus, in exsilium ducti, et multo seriore, Zacharia, aetate, ea videlicet, qua Chronicorum libri sunt scripti, nondum reversi essent si Chron. 5, 26.). Nominari igitur Iapyrium, quod decem tribus olim in Assyriam essent deportatae, 2 Reg. IT, G. , Iegratum vero, quod multi
Israelitarum eversa sua republiea a Salmanassare Sponte Aese eo contulissent, quein ad inodum multos Iudaeorum, metu irruptionis
Chaldaeorum, Aegyptum migrasse legimus aer. ad, T. Sed eorum,
qui post exsilium scripserunt, prophetarum nullus de reducendis vel Iudaeis vel Israelitis in patriam terram Ioquitur. Nam solutis a Persis captivitatis vinculis, Hebraeis omnibus redeundi potestas facta erat. Chaldaeus hunc Iocum sic interpretatus est: quemia modum eduxi eos e terrareIegrum ii, itet eaeSules eorum ex
Aggyriu odducam. De solis regni Israelitici civibus quondam redituris hic agi, apparet quoque ex altero hujus Versus hemistichio, quo Jova promittit, se exsules per Assyriam et Aegyptum dispersos reducere velle i, di,' alba rvm N αd terram Gikα-ditidos et Libani, quo decem tribuum regnum describitur, quod in duas commode partes dispertiri potuit, Trans- Iordanensem, quae Gilaaditia voeatur set not. ad Amos I, I. II.), et Cis- Iordanensem, quae quoniam Libani montibus vallabatur, hio terra Libani dicitur, ut Deu t. I, 25. Neque igitur audiendi, qui h. l. Libani nomine templum significari existiment, quia templi materia ex arboribus Libani. di , di,' Nec invenietur ita scit. Iocus,
qui tantam capiet multitudinem. Chaldaeus et Syrus: nec su sciet eis scit. regio illa, quam incoluerunt olim; tanta erit redeuntium multitudo, ut veteres fines eos non capiant. Unde
ampliati promittuntur fines Ies. 26, I S. Obad. Vs. II. 2o.
II. In verbis,d 2 'mora explieandis interpretes dis- gentiunt. LXX: καὶ διελετσoνται εν θαλασση στενῆ. Cui interpretationi non tantu in obstant accentus, verum et illud, quod nomen masculinum cum adjectivo femineo conjungere, vetant syntaxeos hebraeae leges. Aben-Esra ante subaudit
d)'m Bentus ciuetralia. Ita verba hoc dicent: trunsibit per metre Neritus αnguatiae, i. e. astlictionis, adversitatis, qui, uti sequitur, fluctus ita sit percussurus, ut exarescant. Cf. Nah. I, d. EI ICHI: se gentes, quae sunt multae et magnae instar fluctuum maris, pertransibit angustia. Feminino mT Jungit Verbuin maseulinum metae, subaudito met, quasi esset met mn res G Dergitatis, adversum. Nos Aben-Esrae interpretationem haud dubitamus praeferre. NOSTERUs in Meletetnm. p. da. subaudito antem et praefixo et, et verbo mar ad Iovam relato, locum sic inter-
712쪽
pretatur: triansit Jova Peramure cum cinguatiet, s. limictione, i. e. Iova iratus venit, et aquae Aegypti i. e. vel Nilus, vel mare propinquum, mure autem pro regno (Jerem. ol, Id.), tanquam anxietate vexatae sese attollunt. Similis fictio Ps. lla, I. sqq.Quam quidem interpretationem reliquis omnibus anteferrem, Digidova in Versu, qui praecedit et qui sequitur, in prima persona de se loquens introducatur, ut minus concinne inter utrumque Vergum vates loquens luseratur. Quare in Aben-Esrae interpretatione nequiesco. et 'ba dirami Percutiet enim Deus in metri fluctus, divina illos virtute coerciturus et sedaturus.
Trad)m Et Pud ent, siecationem passurae, quae fieri posse nou videbatur. Prosopopoeia, qualis Ioel I, Io . , ubi terra lugere et mustum pudefieri dicitur. Sunt, qui nostram dictionem vertant et cirescent ' sed obstat, quod Tn' nusquam alias in Hiphil reperitur intransitiva notione; cf. Jos. 2. Io. d. II. 5, I. Ps Ta, Io.--Omnes Profunditotes Nili, vid. de nomine not. ad Gen. a I, I. EZech. 2s, I. --i N i m 'n' Et dejicietur fastus Apsyricte, eontra populum meum superbe insurgentis, vid. Jes. Id, II. Potest tamen 'MIN et verti magniscentio Assyriae. Nam iri Na vocabulum est μεσον, et tum in bonam quam in maIam partem accipitur. DIE Et go trum Aegypti recedet, imperium Aegyptiorum desinet, abolebitur. Meminit autem peculiariter Aegratiorum et Iasyriorum, quia hae gentes prae ceteris vexarunt populum Israeliticum
I 2. V V 2 Roborabo eos Per Ioυαm, i. e. per mei pSum, nοmen pro pronomine, more Hebraeo. hu ejId Et Per nomen ejus, per ipsum, ejus auxilio adjuti, iambulabunt,
713쪽
Novum vatieinium, quod terram Iudaicam ab hostibus in septentrione irrupturis vastandum denuntiat (Vs. I. 2.3.), addita ratione, cur Deus tam severe eum populo suo agere decreverit, quod videlicet illius obstinatio nihil veniae mereatur, et insanabilia prorsus ejusdem malitia sit (Vs. d. o. G. ; praesertim ostendit ingratitudinem populi, qui nimis indigne repudiaverit paternam Dei curam (Vs. T. S. , docetque omnia illum eXpertum esse in regendo populo, antequani descenderet ad extremum rigorem
Vs. s. Id. II. . Quum igitur quidquid impenderat operae et
laboris male locatum et perditum esse compertum haberet, se eorum curam prorsus abjicere (Vs. I 2. Id. Id.), eosque malo rectori, qui rapinis et caedibus in ipsos sit grassaturus, permittere apud se constituit (Vs. I S. Id. II.).
I. i det, rimo speri, Libane, fores tuas i Libanum
alloquitur vates, montem celebratissimum Syriae vel Phoeniciae ad fines septentrionales terrae Israeliticae, arboribus proceribus consitum, cujus et supra Io, Io. a Nostro mentio est facta. IIuio eum poeta Drex, di rabet, tribuit, significat vel aditus ad interiora montis, elaustris munitos, quae arcebant adituros, vel aditus in terram Israeliticam, gallibus, Iscis praeruptis et arcibus occlusos. Iubetur Libanus per prosopopoeiam, qua res inanimatae tanquam animata multitudo, aut singuli homines sistuntur, lares suas verire, i. e. patescere vastationi, nam additur: bdrennui consumat ignia in cedria tuta, ut flamma per cedros tuas
late saeviat, easque devoret. Quid hac imagine significetur, videbimus ad Vs. X., postquam illam ipsam totam perlustraverimus. 2. et 'n b, n Ulula abies a. platanus, vid. not. ad EZech.ZI, 8. Vide dic I Quia ceoidit cedrus, nam si cedris haud parcitur, aliis arboribus, quae minoris, quam illae, pretii sunt, mu Ito minus parcetur. rranei Propterea quod Prue-Stiantea scit. arbores, cedri ναgtotae sunt. Iegitur EZech. II, 23. acidi Ouerous s. terebinthi uiasianis, vid. not. ad Ies. 2, II. χech. 2T, G. - Tu Descendit, i. e. dejectuS,sive, ut Hieronymus vertit, auccisus eat, quo Sensu verbum hos Prophh. minn. a S
714쪽
et Ieg. 32, t s. usurpatur. Sallus iarduitolia s. arisduus, i. e. qui propter densitatem et magnitudinem suam auecidi vix posse videbatur. Nam ' II notat omne inαccessum, vel
aditu dissicite, vid. Num. IX, 28. Deut. l, 28. 3, 5. Quod ad
marginem Iegi jubetur, ' a Zm, est alia magis chaldaigans forma Participii Passivi, quod notionem Nominis induit. Significatueo Chelibli et Neri non differunt. Ilieronymus gallus munitus vertit, Graecus Alexandrinus ό δρυμoc o συμφυτoc, quod Arabicus
interpres saltus qui natura, i. e. sponte sua succreueit. Syrus:
pascua cum suis gregibus pererrant. - Σ a Quia vastata est mugniscentiα eorum, qua praestantes et proceres arbores intelligendae, quae ipsis umbram praebuerunt. bapi' 'i' inrta mei '' et Vox rugitus leonum, quiet vos liatum est decus Iordanis, quo inemorosae ejus fluminis ripae significantur. IlIERONYMUS: HIordani fluvio, qui maximus in Judaea est, juxta quem morantur leones, fremitum junxit leonum, propter
ardorem Sitis, et ob deserti viciniam, et latitudinem vastae solitudinis, et arundineta et carecta. dam quid per hanc cedrorum Libani riparumque Iordanis vastationem significetur, quaerendum. Neque enim in eo sensu, quem verba primo adspeetu prae soferunt, esse haerendum, ubi tota oratio est figurata, consentiunt
fere interpretes. Atque plures quidem ex Hebraeis interpretes Libano indicari existimant validas gentes Hebraeis inimicas, cum eorum regibus principibusque, ob multitudinem densis et proceribus Libani saltibus comparatas. Alii Libano templum intelligunt Iierosolymitanum, quod et olim esset ex cedria Libani constructum (vid. I Reg. 5, 2D. seqq. G, I S. 36. , et ad templum a Zorobabele denuo instauratum itidem cedri Libani adhibitae
essent, vid. Esr. I, T. Templo tamen aegre accommodantur ceterae quae hic exhibentur imagines. Nos vero nulli dubitamus, Libano hio ut Egech. IT, X. tota ni indicari terram Iudaicam, cujus insigne decus et terminus borealis erat Libanus. Qui cum jubetur ei ire fores aucta, innuitur, ab aquilonari parte, ubi munitiS-sima poterat videri terra Iudaica, patefactuin iri hostibus aditum ad eam. Cedria Libani igne consumendis videntur notari urbess, vel palatia cedrina, quibus illae maximam partem constabant. Imator ibuu et leonibua ululantibus significantur proceres et optimates, qui patriae vastationem lugebunt.
d. Subjicit rationem cur Deus tam severe agere eogitet cum populo suo, quoniam insanabilis sit eorum malitia. rasce OUeg Occiatonig, i. e. occisioni destinatas, ut Ps. da. EI. Vrtata raeae sunt Ovea muc talioni deatinatus. Quibus verbis propheta non recitat simpliciter, quale mandatum ipse
a Deo acceperit, sed in genere docet, Deum semper ossicio boni
715쪽
et stili pagioris defunctum fuisse erga Iudaeos, et adhibuisse etiamininistros, qui eum regerent et admonerent.
o. JUT iri r Ouurum Posεessores, i. e. principes, Occidunt eas; mactant quas pascere debebant. IARCHI illis principibus malis intelligi putat reges earum gentium, inter quas Israelitae exsules degebant. Sed ipsius populi Hebraici duces et proceres indicantur, qui in eos, quorum saluti prospicere debebant, eaedibus et rapinis saevierunt. N J ο rei sunt, ne culpam quidem, dum, quos regere debebant, occidunt, agnoscunt. Chaldaeus: dicentes: non incumbit nobis peccetium. Et Bendentium eas quisque dicit. Iident, quos
inodo Possessores dixerat, sunt Nenditore8, quatenus quaestum ex
ovibus coptant. Esdra in m Luudiatus ait Iouea, gratias ago Iovae, nam citatus Sum ex ovibus divenditis. Adeo nonngnoscunt se reos, ut Deum ipsum, tanquam auctorem opum
injuste partarum laudent. Et quisque yciscentium eos, eonstructio ad sensum, quia homines intelligit. Chaldaeus generis enallagen statuit, vertit enim et quis fascit eas. Et intextu ipso hebraeo mox sequitur astixum femininum, Ed
iadhuc, amplius, incolis hujus terrue, i. e. Iudaeae, de qua Io-quitur. Sunt, qui hoc Versu Deum cauSam reddere existiment, Cur populum rectoribus malis permittat; quod iratus illi ob sua peccata nulla erga eum elementia utatur. Verum simpliciter amrmare Deus videtur, vindictam suam fore justissimam in Hebrneos, quod operam suam sollicite eos pascendo illuserint. Quamquam enim nonduin exposuit propheta quod infra videbimus, de popuIi ingratitudine, non tamen abs re abrumpit sermonem, uti indignatio semper aliquid fervoris habet, et in medio germonis exclamat: neque enim parcum iamplius rel. vi N dην -dN R denu 'ndi trina vn'n Ego trado homines quemque in manum cille ius, ut ipsi intestinis discordiis in se saeviant; es. 8, ID. Non sunt, inquit, amplius oves meae, quia non sustinent se a me regi, quum tamen optimum pastorem me senserint. Partieipium Fli phildi IUD 'Id de proprie sonat: faciam ut inueeniatur, vel ut praesto sit in manu alterius, i. e. traditurus sum, ut 2Sam. I. S. NI in vi 2 r 'n'et an non triadidi te in manum Davidia. in uEt unumquemque tradam in manum regis Oug, qui eum divexet, vendat, aut occidat, Vs. 5. qn Et confundent mali isti pastores s. principes, i. e. male adfligent et vastabunt terram. T. Iam ut ostendat, qualia ingratum ae populus erga ipsum exhibuerit, docet, quantum curae in illo regnando ad Libuerit. me riri im N ravi gregem s. Oves Occiaionis Quae jam sequuntur Sunt qui tanquam in visione sibi objecta valent narrare, judicent. Nos quidem quae hic narrantur pro mera
716쪽
parabola habemus. In verbis quae sequuntur, interpretandis dissicultatem creat voculas , quam Masora parvah. I. esse rinpet a Db i. e. Pronomen generiu feminei observat.
Id vero id, (eum Segul sub D) scribi debuit. Non desunt quidem similia exempla, dria Secundum eos pro drin 2Sam. 2g, 3. Coh. D, IE. al , et inae in iis, Gen. Is, Is. Io, 26. Sed prο-
nomen femineum hic sensum eo in modum vix facit. Nam sive vertas: Bobis, O miSeriae ONes, Sive, Pro 'ter UOS, O miseriae OBes, neutrum est congruens. Flieronymus vertit: Proseler hoc, O Petu-
perea gregis I scilieet ob mandatum Dei, Vs. a. Sed accenturum
docent, it , aretius eum Sequente Vocativo, quam cum antecedente verbo n) tra seqvi cohaerere. Accedit, quod adverbim causalei uitio potius quam in fine Sententiae ponendum erat. Nos adstipulamur IARCHIο, NIMCIllo et S TORRIo in Obseri uti. od uncti g. et Syntctae . Imbr. p. d Id. not., asseverandi vim h. l. habere autumantibus, firme, certe, Pr Oecto, ut Gen. d, lo. Jer. 5, 2. , ut sit vertendum: Putii, S. PαδCiam Ores Profecto miserrimcis. Solent enim hoc modo Hebraei Superlativum exprimere, veluti
2Parat. El, IT. IZ iust minimus Aliorum ejus, et Egech. 28, IT. ferocissimae gentium. Alexandrinus prius hujus V s. hemistichium gio Vertit: κbi ποιμανω τα προβατα τῆσ σφαγησ εἰστην Σανανίτιν. Legit igitur pro inb unam vocem 'i' set et, , ut infra Vs. I., ubi in nostris codicibus rum exstat, idem ille interpres oὶ λαγαναῖοι posuit, quasi ' dy 2 legisset. Quum
Cananita nonnunquam pro mercαtore dicatur, ut Ies. 23, 3. Prov.
Vs. o. venditores ovium memorentur, JAHNIUS in Pend. Hermenetit. Fas c. I. p. 2do. non dubitat, hoc loco esse '' dididi, legendum, et verba haec interpretatur: sciacebiam suees occisioni destinctius pro mercαtoribus ovium, i. e. pro illis venditoribus et emtoribus, seu pro regulis vel ducibus seditiosorum. 33- narrari bpu 'dici Sumsi mihi duos baculae, i. e. peda pastoralia duο.baret, quo it in universum baculum notat, et I Sam. IT, do. dZ. dicitur de baculo Davidis pastoritio, quo una cum lapidibus levibus Philistaeum aggressus est. Duo autem Peta cum se adhibuisse dicit, se officio pastoris non vulgari modo functum esse, sed omnem hominum sollicitudinem in suo populo regendo superasse significat. Quod disertius declarant verba quae sequuntur: db: 'ndi A nn N, unum vocαvi amoeniscitem, quo regimen dulce, mite et jucundum designari vix dubium est. nn N, Ni mehi notat eum duobus Patachin seriptum, quamvis non sit h. l. in statu constructo positum, quae punctandi ratio sit rarior. Pedum aIterum se vocasge nit d bdiri, pro quo Alexandrinus σχοι /ια,
et eum sequutus Ilieronymus funiculos posuit; qui tamen hebra ieed Edri vocantur, vid. Ies. o, S. Iob. 36, S. Esth. I, G. Neque Commodulu sensum hic funicularum notio affert. Sed et ' diri
Partieipium verbi didri esse apparet, quod in codice hebraeo duplici
717쪽
significatu usurpatum reperitur, uno, OPPigneriandi, Piguus αο- colendi, alterο, Perdendi, destruendi. Quum vero earum Significationum prior hoc loco sensum tolerabilem vix fundat, restat altera, qua adscita duorum illorum pedorum nomina significationes sibi invicem oppositas habebunt, unum videlicet fuerit
Tya Pedum jucunditatis, i. e. clementiae et magnitudinis, alter uin dii u pedum perdentium, vel, dolore incientium.
Sed quum Deus munus pastoris obiret, non potuit pedum Sumere ad perdendum gregem, nec dubium est, quin nomen hoc Cum altero conjungat vates sensu bono. Quia vero infra Vs. Id. fructo pedo trahari vocato concordia inter tribus Iudae et Israelis sublata significetur, vix dubium, esse referendum ad coraugendi notionem, quain verbum apud seriores Hebraeos
obtinet, a funis, ut colligantes sint ligamina. Recte
Ludov. de Dieii observat, (b In) apud Arabes non modo funem, verum et in Alcorano saepe foedus significare (vid. e. c. III, O T. ; quia solennis Orientalibus ritus est, funem nectere Seu nodare, cum foedus ineunt, quod cxam dicunt Arabes, et
eundem rursus enodare, Seu nodum dissolvere, cum foedus frau-gunt, quod ipsis dicitur. Hinc et apud Ilebraeos significare societatem hominum, cαlervam, turbam, multitudinem simili Proficiscentium, qui quasi foedere inito socii sunt itineris,l Sam. Io, S. ID. Ps. IIs, si I. Neque tamen probandum est, quod Participium activum pasSive Socictos vertit, quum potius ligαntes s. ligantia i. e. ligamina denotet. I ac vero duplicis pedi allegoria, quam in reliqua capitis parte vates ulterius Persequitur, significet ne res praeteritas, an futuras, dissentiunt interpretes. Verum quid vates imagine hoc Versu proposita voluerit, cor Silium ejus tenenti vix dubium esse potest. Nam quum Dei in populo suo gubernando curam solliciti pastoris imagine sistat,
boni pastoris vero sit, et de pascuis optimis gregi providere(Ps. 23, 2. , et curare, ne grex dissipetur (Jer. 23, l. 2. Egech, di, I 2. Id. , utrumque hoc Deum praestitisse ait. Si haec et
quae proxime sequuutur pro futurorum praesagiis capis, i uterpretationem impeditam et lubricam fieri necesse est, quum imagines, quibus vates utitur, sint ejusmodi, ut non iisdem rebus gestis accommodari possint. Ceterum de futuris tribus demum postremis Vergibus agit. S. Initio Versus pergit vates ostendere, quam sollicite Deus in suo populo curando versatus sit. Est enim hoc proprium boni et industrii patris familias, gregem saepius inspicere, et mutare paStDrem, si observet esse ignavum, vel non satis attentum ad partes Euas. Dicit igitur: nnN rim2-- VN iret traeaeacidi tre8 Past ores in mense uno, id est, intra breve tempu delegi subinde novos pastores, et alios suffeci in aliorum locum.
718쪽
Nam mensis unus hic capitur pro tempore exiguο, fres autem pastore 3 significatit plures indefinite. IARCHI tribus illis pasto Tibus intra unius mensis a patium excisis intelligit domum Achabi, Achaetiae, ejusque fratres, a Iehu interfectos (2 Reg. in . it.), Ni MCHI autem filios Iosiae, Ioacha sum, Jojakimum et Ze deli iam(2 Reg. 23. et 2β. . Inter eos vero, qui hanc parabolam ad eventus Zacharia seriores referunt, AB ARBENEL tribus illis pastoribus intelligit Maccabaeos, Iudam, Ionathanem et Simonem, qui poSt-
quam per triginta annos rerum sutumae praefuissent, gubita morte
sunt sublati, vid. I Mace. D, I 2D. I 3, 23. Isi, Id. Nec tamen illi intra unius mensis spatium excisi sunt. Quod ipsum obstat Sententiae eorum, qui principes saetionis in bello Iudaicο, Joannem, Simonem et Eleagarem indicari existimant; vid. JOSEPHUM
de bello Iud. L. IV. C. T. L. VII. C. S. β. 6. et C. S. IAHAIUS
in Pend. IIermeneus: Fasc. I. p. 2 a G. observat, prophetam hiugerere perSDnam pastoris, seu regis supremi, qui alios rege S pro nutu Ioco movet. si Sistit itaque Messiam, et probabiliter illum legatum divinum, quem et I, IE. II. a. s. commemoravit. PR-stοres, Seu duces, qui se reges gerebant, in bello Romano plures
sublatos esse brevi tempori spatio, Iosephus testatur, imo etiam, si numero insistatur, adducere possemus mox post mortem regis
FIerodis Iudam, filium Eχechiae, Simonem, servum regium, et
A Strongaeum, pagiorem, quorum ausus et exitum narrat Iosephus
do bello Iud. L. II. C. d. g. I.; aut, si hi a belli temporibus nimium distant, adducemus ex ipso belli exordio Manahemum, Ananiam pontificem, et fratre in ejus Egechiam, quorum
finem deseribit sosephus de L. I. L. IV. C. B s. Addi possent
tres praeeipui pastores, vel potius tyranni, Joannes Gischalenus, Simon et Eleagarus celeberrimi duees seditiosorum, qui non solum populum opprimebant, Red etiam se invicem perdere conabantur, de quοrum exitio conseratur Iosephus l. e. L. VII. C. S. q. l- s. Verum his opus non est; nam in imagine nequaquam omnia ad vivum resecanda sunt, sed plura ad integritatem tantummοdo imaginis spectant. Suffcit itaque, plures duces, qui reges e Sevolebant, brevi tempore sublatos fuisse, quod aliunde in rerum Dynnium perturbatione exspectandum est Sed impeditam reddi hujus Iοci interpretationem, si eam ad futura referamus, Supra monuimus. Postquam ostendit Deus, se nihil eorum omisisse,
quod faceret ad gregem suum tuendum, jam in posteriori Versus hemistichio incipit narrare, quam parum re ponderint Hebraei tanto erga eos studio. dna 'Dedi mrim Sed abbreBiolur Gnimum est in illia, i. e. diutius eos ferre non potui. Vid. de hae phrasi, et Num. 2I, d. Jud. lG. Id. obvia, not. ad Iob. 2l, a. , et Vf, similem loquutionem Eete eli. 23, T. I S. Chaldaeus h. l. : rejecit Perbum meum Og. Iam non loquitur de pastoribus, et falluntur, qui hoe eum eo quod praecedit ita conjungunt, quasi Deia' id eurepudiaverit pastores, quoniam anima ejus fastidio affecta fuerit.
719쪽
Convertit potius sermonem ad totum populum, et ostendit, quam inaligni fuerint, qui tot beneficiis assecti ea non pro merito exceperunt, imo 'et radinae irret da I et αnima eorum fastidium habuit in me. Sic in Plusquam perfecto et causaliter linec verba recte exposuit Chaldaeus: Propterect quod anima eorum fasti-
s. tib Non pascam Bog, abjiciam curam vestri; ita expositi eritis omnibus malis, et peribitis nemine opitulante. Similem in modum minatur Iova Deut. Bl, IT. derelinquαm eos,
et abscondam 'ciem meαm ab iis, et deueoriabuntur citque Consumentur. Vr' un Oucte scit. ovis moritur, i. e. quae in eo est ut moriatur, aut, quae brevi moritura est. Participio Hebraei nonnuni quam exprimunt paulo post futurum. Simile Ton. I, 3. inueenit nαυem euntem, i. e. quae mox itura erat Irirgchigchtim. mura Moriutur, ruat ad mortem, ac malis οmnibus obnoxia fiat, ego non curabo. Sensus est: quum non sint sanabiles, neque patiantur remedium suis malis, jam relinquo eos; experiantur,
quid sit carere bono pastore. Quod breviter hic Noster idem propriis verbis dicit Ier. Io, I. 2. I. - V:DN-n 'Netri JRelictas vero quod attinet, quae his malis fuerint
superstites devorent unctqucteque carnem a ciue suae, aliae alias devorent. Internis dissidiis peribunt et rabie quadam in mutuam perniciem agentur.
Io. Confirmat quod superiore Versu dixerat, sed figura interposita. VN ni di vi baouium
meum stmoenitαtem, i. e. qui amoenitatis baculus vοcabatur (Vs. T.), et confregi eum, ut significarem, me non moderaturum eoR pogt- hac cum mansuetudine et Hementia illa solita. uri,d a sim bet 'N r et in irritum Doerem foedus meum quod p igi cum omnibus Populia, i. e. tribubus, quae, quasi totidem erant pοpuli, et V Naar voeantur Gen. df, IO. Deut. 32, 3. 33, 3. ID. Iud. o, Id. Alii per et myrim di exteros populos significari existimant, quibuscum foedus pepigerit Deus, ne Iaederent Israelitas et eis nocerent, quasi dicat: permittam gentibus, ut Israelitas invadant et amigant. Comparant Ilos. 2, l8. (al. 2ss.), ubi Iovii dicit, se foedus pepigisse Israelitarum causa eum bestiis agrestibus, ut illis nullo modo noceant; vid. not. ad eum Ioe. atque ad Iob. 5, 23. Egech. Id, 25. Sed illa similitudo huic loeo non congruit. Certe Nostrum, si illud voluisset, di b iis, i. e. eorum commodo, ut Iloseae loco, addidisse verisimile est. II. d P2 'Drra Itque sic rutum s. abolitum erit die illa scili foedus eum populo Hebraeos me eorum curia abdicavi, de quo Vs. ID. Chaldaeus: et propterea quod Biotarunt foedus meum migrarunt tempore illo. in Et cognoverunt ita, scit. ex tali rerum eventu. d 'ulari nigerae OUeg gregig observantes me. Chaldaeus: a icti, miseri Populi,
720쪽
Eachetrio S. GP. II, II - II. qui faciunt voluntatem meum. Significat, paucos tantum fuisse
inter I ebraeos, qui reputarent secum, mala, quae postquaIII eorum curam abjecisset, in eos ingruerent, non casu, vel fortuna accidere. Sed poenas Suae Contumaciae se luere. ut
sunt animo demisso, probi, vid. not. ad Ps. 25, s. 2. Iam ostendit, quam vilipenderit Ilebraeus popuIus inaestimabilem gratiam erga ipsum. Diaei ad eos, Iudaeos. Verba sunt prophetae, loquentis in persona Dei, qui mercedem poseit pro eo quod eos gubernavit. Vn' 'rra et vi et RSi bonum est in oculis Beg tria, i. e. si vobis videbitur, et si aequum esse judieabitis, ut pro tot beneficiis in vos collatis,
aliquam ego a vobis accipiam mercedem. ' et 'cin Dule mercedem meαm, quam labore in vos imperito merui. Chaldaeus: facile voluntiatem meam. nn Si vero non, desistite, s. omittite, ne date; q. d. non sum de mercede admodum sollicitus, licet jure mihi debeatur. Exprimit summam indignationem, ut si quis alicui suam iri gratitudinem exprobrat. -ndi h prum 'Et vflenderunt mercedem meiam, more veterum, qui pecuniam pendere, non numero exponere solebant; vid. Gen. 23,IG.
Egr. 8, 2θ. Esth. I, s. - plo I Triginio videlicet argenti siclos, id nomen enim est subaudiendum in numeralibus, si cum nominibus Vrti et 'det cohaerent; vid. Levit. 2T, Id.
argenti triginta siclos solvet, cujus bos servum nutancillam petiverit. Ceterum triginta siclos, quos Hebraei Deo tanquam mercedem pro tot in eos collatis beneficiis offerebant, non dubium esse pretium admodum vile, quale pro servo occiso solvebatur domino, Exod. 2I, 32. Nostra verba Chaldaeus sic exposuit: et fecerunt Boluntatem meiam Biri Gliquot. Quem sequuti JARCHI et Ni MCHI: si fuerunt pauci inter illos boni, facientes
IX. linet 'brumn Projicite illud pretium, s. illam mercedem, Vs. I 2. De nomine dissentiunt interpretes. Notare constat generatim Omnem eum qui fngit ac format aliquid. Quum usurpetur haud raro de Deo hujus mundi opifice, veluti Jes. ET, II. ad, I. ad, 2. 2l. ds, II. ΗIERONYMUS horuin verborum sensum hunc esse dicit: ,, projice pretium meum ad fgulum, qui creator et fictor est omnium. Pluribus V. T. locis dicitur de fgulo, qui ex Iuto vel argilla vasa efformat, vid. 2 Sam. IT, 28. Ps.2, D. Ies. 2s, Id. ni. Ilinc nonnulli haec verba interpretantur: projice illud pretium ad fgulum, i. e. ut figulo detur pro agro ab ipso emendo, collato loco Matth. 2T, θ - Io., qui tamen quantopere ab hoc Zachariae discrepet utrumque comparanti patebit. Alii sic exponunt: projice ad fgulum, ut emat sibi lateres vel tegulas ad reficiendum templum, cujus ad fineni Versus sit
mentio. Magis placet GROTII sententia: si ad fgulum, id est,