장음표시 사용
41쪽
G. cim, quia eorum nimia vacuatione succedit animi desectus, si serum in hydropicis , pus inempyis spiritus habet, quanto magis sanguis s. quando post rigorem redit calor, id fieri debet sanguine
redeunte cum suis spiritibus, nam corum defectu fiebat frigus ex concessis, sic spiritus erunt causa caloris praeter naturam, credebam autem ab humoribus biliosis id fieri non est solum frigus spectandum, verum etiam rigor, qui est inotus concussivus, validior sit ab humore servido, quam a frigido, Velius fuerat se ii, Hippocratis , vel Galeni, vel Patraselli de isto frigore sententias, quam istas inanes. Addit partes esse calidas a stiriti vi , quod ostendi esse verum tractatu de usu lienis. Sed quando sanguis circulatur, quomodo non abigit sanguinem illum frigidum , destitutum spiritibus ad cor refrigerandum. Quaerit quomodo producatur illud stigiis vivente homine, non aba semara-mnali, quia calorem pro sua disto uione requirit, quod incertum est de anima quatenus rationalis qui formam misti, tra ea corpore ita tis . nisulcum auun a sedi lint, hi erma illi vim illam attribuuint. Ubi male con indit sotiam corporeitatis cum forma misti, nam admodum diversa sunt,
ibim enim corporeitatis dicebatur esse in inis ciui non sint mista
praecedere dicitur sermas elamentorum. Scio vocatam uille a quibus iam formam misti, propterea nulla sit lis de nomine. Utcunque ab illa frigus hoc repeti non debet quia forma misti etiam postulat calorem tanquam dispositionem necessariam , non magis causa rigoris quam caloris censeri potest. Addit qui consortium forma corporeitatatis a lima : anseruiit , dicant absente stiritu calefactorestigia partium patentialescin clam deducere, quae est inanis contemplatio nam spiritu deficiente
omnia sunt frigida , non est opus ut nigus potentiale se deducat in actum. Hoc enim esset agere in seipsum, d omnis actiost ab eo quod est actu, causa quae removet, vel extinguit calorem ea stigus inducit . sunt enim duo accidentia, quorum alicrum necesse est incile subjecto caeaci
42쪽
32 DasTRuCTIO capaci . Quando omnes gradus caloris sunt extincti summum rigus est. Expendamus argumenta negantis opinionis, quae vetior est. I argumentum est optimum. Si forma elementorum essent inminu non possint informare eandem materiam, sed una pars habebit formam aqua, aliasormam
ignis,& c. Quaestio est de caepis , ille respondet de alliis, stillac qua- θ litates se vere minas o cubaggregatione disserre. Quaestio est deformis,
non de qualitatibus, hae enim cum sint accidentia remissionis capacia in unam naturam coalescunt, quod formae non possiunt. Si materiae elementorum tantum juxta se ponuntur, debent singulae esse cum suis formis, sic non erit verum mistum , sed una pars erit aqua, vicina erit 33 terra,&c. Addit rem falsam scilic qualitates non esse adeo remissas ut fornu pereant, quia non adeo intense qualitates requiruntur ad conserpationem forma, quam ad introductionem Petelem iube ter qui gradus requirantur ad introductionem , qui non requirantur ad conservationem. V. G. si forma potest introduci cum sex gradibus caloris, plures non postulat ut maneat in materia , quid e t enim conservatio, quam mora sub eademForma. Affert instantiam insolubilem , cui respondet, scilicet duo-bm gradibm caloris non posse esse formam ignis solam se sub dominis alteri iusserina scilicet misti. At haec forma isti sequitur mutationem elementorum , quae si non possunt servari cum duobus gradibus qualitaturi, sine forma misti, cum illa accedit, invenit formam elementi perditam. Oportet igitur eam a forma misti reparari, quod est absurdum. Non potest conservare formam sine dispositionibus requisitis ad eam , hoc in tura est impossibile, &foret miraculum, a nullo agente creato feri potest , implicat contradictionem : ignis cum duobus gradibus
caloris, non est ignis. Altera pars responsionis melior non est, scilicet non dari missum, in quo nitantum duo gradiu caloris. Vnde enim id nosse
poterit quispiam , sed totes quoisti sciunt ad ignu conservationem Benefecisset, si nobis illos gradus insinuasset quot sint, quod cissicile est ,
imaginarium Tandem haec omnia fatetur, voluit solummodo ostendere ingenium suum. Responsio ad argumentum Valles optimum non est valde bona. In illi portiunci u inquis non est formamisti, necesse doct- At illae particula faciunt totum , si nec in hac est , nec in illa, Sic de caeteris, nulli bi erit. At non sunt partessormales missi, sed materialcs, Ait. Quaerebat allelm an forma elementi it in qualibet parte isti, cum
fonti misti, nam minima pars misti est illa, ex quatuor igitur elementis,
43쪽
Fuvn A M. Mr D, P LrM P. . , Hentis, quae habent quatuor formas, non potest autem pars minima habere quatuor fornaas, sed erit divisibilis in partem igneam, de sic non cri minima ultimum argumentum etiam est optimum, sed responso
nihil valet, nam forma elementbrum integrae non sub dinanturior mae isti, sed ratione illarum sunt partes Mundi, ut supra dixi.
Emperamentum esse qualitatem distinctam ori in verum est. Non est una primarum, non est uniops natu ito non est una qualitas, e praecidit temper una ex illis facta ergo ab illis dii tincta, ut irrita iiii imis elementorum. Verba apicenna id indicant, eui quali , in m qualitates, rasidians exactione primarum. Nulla autem primarum cssiliat exactione aliarum , estque gravissimorum Philosophorum opinio. Probat autem lampi contrarium, quia i verum id esset nullum foret temperamen-itim com suum Fateor, is unica eis et qualitas duarum colitrarii tatu in sed est unum temperamentum passivarum, aliud activarum. Una qualitas non potest habere facultatem duarum diversarum qualitatum, si de diversis contrarietatibus id intelligatur, quoniam una illarum qualitatum est formalis Mactiva, alia materialis de passiva est autem impossibile unam qualitatem in isto esse simul activam lassivam materialem irinalem. Si in elemento sub unica forara dieri non potuit, nescio quomodo inmisto id fieri possit Cum aqua caletit ab
igne exurgit tepor, servata aquae humiditate humiditas non retunditura calore, sed a siccitate. Inter exircina generum diversorum diversa reperiuntur media, passivae autem&activae qualitates genere disterunt, ex actione caloris .frigoris exurgit unum medium, sed exactione caloris Iumiditatis non exurgit medium , quia non sunt orpositae. Secundum argumentum est invalidum Temperamentum, inquit, nihil e, aliud quam debita est tua, per quam forma con erratur, o cl. onei Psi ιιbit, si hac duo ii nihil ei a tua prater privivi qualitates temperatas, hoc est Quod ne atur, quamvis etiam major negari Posiit. Probat au- E Iem,
44쪽
tem Per eandem di 'o tionem conservatur Orma, per quam introducitur, quod supra dixit esse falium, scripsit enim non adeo intensas qualitates requiri ad conservationem formae , quam ad introductionem. Sed addita prima' talitates temperatasunt conreviens disposui prosarma missi atro cendi Hoc est quod probare debebat, nam fallum cst. Ratio est, quia non solum ad introductionem formae, sed ad actiones illius temperamentum est necessarium, nunc autem proportio aut commensuratio, ut loquitur, qualitatum nori est activa, nec immediate ordinatur ad
formam , sed ad qualitatem illam quintam introducendam. Dispositio quoque ex qualitatibus primis temperatis exurgens diversa est ab illis, est enim una qualitas , hae veto aggregatum tantum. Sic dicere posse informae elementorum proportionatae sunt dispositiones ad formam Nni, ergo formae in isti sunt tantum eaedem. Objicit sibi commodera illa qualitatum enfacile alterabitu sus Orma mini, qua a temperamento conservatur interibit. Respondet mistum virtute propriae sormae se reducere ad intensionem amissam sua qualitatis, quod facilius dici potest , quam
explicari. Sic insto. Proportione vel commensuratione hac amissa, sorma, aut manet, aut perit, aut remittitur. Si manet forma , falsum
est quod supra dicebat commensurationem illam esse necessariam dispositionem ad illius conservationem. Si non manet non potest se reducere ad intensionem amissam suae qualitatis, si retunditur,nonem ubstantia, quia recipit magis Minus. Revera autem ista reductio non sit virtute ipsus formae, nec unquam id vidi bene probatum. Sed innatum alicujus rei temperamentum non tam facit Severtitur, aurum en ties candens, toties extinctum, remanet aurum.
Illis qui quaerunt an qualitas sit una, quoniam Aricen id dixit, ses reston et esse unam per aggregationem, sed materialiter esse plures. At unum per aggregationem non est formaliter unum teporistina qualitas diversa a calore trigores, non calora frigus unita per aggregationem
Ita nec temperamentum, nam accipio ab illo hanc similitudinem ma- Icnus lib. de Theriaca ad Pisonem ab ipso citrutus id cindicit, scilicet ex unitis aliam naturam procreari. Non enim dicimus aboleri omnes gradus qualitatum , sed refrangi, ex illis aliam naturam emergere. Nescio
quid velit cum ait esse a singulis dis tinctam, sed non condisinctam, sufficii mihi a singulis esse distinctam . proinde quintam. Si generatur ab
omnibus naturalcm unionem subeuntibus, est revela una, non autem
re aggregationem , ut volebat. Unitas per aggregationem est quando
45쪽
bi Ni A M. Mis D. 4 e M P. Is res distinctae non habent inter se Physicam unionem ut acervus Lapidum. Quod sequitur falsum quoque est, scilicet temperamentum non se inpradicamente. At est qualitas , est tacta sensibile ergo in tertia specie qualitatis, est actionum causa ergo in secunda specie est dispositio E. in prima, est commensuratio ergo relatio Postea fatetur intemperiecta esse habitum, vel dispositionem , icis temperiem, Messe simplicem
qualitate in sed si sumatur pro causa sanitatis, tu besse tantum aggregatum Scilicet est qualitas, non est qualitas est unum, non est unum est sanitas non est sanitas, est morbus non est morbus , quae sunt nugae. Hic enim quaeritur quidnam sit in sese oportet igitur scire morbum, sanitatem nunquam esse habitum, sed semper dispositionem , sicut scientia nunquam est dispolitio, sed semper habitus, quantumvis levis sit r. temperiem quatenus temperiescit, cise in specia qualitatis tertia,' hoc sensu morbum sanitatem non distingui, verbi gratia, calor trium Se octo graduum, eorumque actiones scilicet calefacere sunt ejusdem speciei, quia magis minus non variant speciem , sed contingit ut calor trium graduum sit naturalis Petri ipsum iuvet ad actiones perficiendas, calor vero octo graduum non sit ipsi naturalis, sic prior est sanita. posterior est morbus. Tunc non consi derantur tanquam qualitates tertiae specie , quae non distinguntur nisi secundum magis .minus, sed quatenus sunt dispositiones, sive relationes ad subjectum affectum sic sunt in prima specie qualitatis. Postea refelli Fernebanam definitionem , quod non debuit facere, cum ipse idem dicit, quae est enim Harmonia Fernecis, quam commode rati, sive 'inmetria lampu, utraque relatio est,in bene satis sibi respondet scilicet materialiter elle activam, sed non sorinaliter. Addit
temperamentum aliquod est moderatum, aliquod immoderatum, qued ne potes: dici con emit L. Sic nec etiam dici potest commoderatio Argumenta adversus Fernelium refutant opinionem P empti de commensuratione Haec
enim sicut troportio, Marmonia non sunt ipsa temperies , sed ad
eam necessario requiruntur. In temperamento immoderato quod non excedit limites naturae, etiam adesi proportio Harmonia, commoderatio, sed fieri potest ut talis commoderatio non sit naturalis si naturae limites excedit, mactiones isti interturbat, tunc est dispositio non naturalis illius isti,& prima species qualitatis Malcaudit in- at, Fernelius, quia temperamentum sequitur missionem, sed coin-
46쪽
moderatio etiam sequitur mistionem, praecedit tamen in isti generetionem, haec enim duo distingui debent, idem de Harmonia Ferneli sentiendum. Cujus opinionem non probo. Videndum tamen quia dicat. Ait Femesivi infringi vires, non qualitates la dicit se ridiclitum, quia vires aestimamur ab eorum qualitatibus. Ergo viressum intcgrfqugiit
reserunt integra, ct contra. Respondeo vires in radice sua esse integras, sed vires intelliguntur ratione actionis, qualitates vero ratione sub ecti, sic salvis qualitatibus vires retunduntur, cum inveniunt resistentiam proportionalem id volati Fernelim. Ante mistionem autem sese non impediebant, quia nondum coalueran
Ulta in hoc capite pollicetur. Probat definitionem qualitatu lethprimarum, scilicet quae nec ex aliis sed ex iis fiunt cliquae. Sed addit reliquas fieri a primis, non vera sectione sed sectione di sto utra inicias: sectio dispositiva est vera effectio, etiam in productione formae substantialis , idem est agens, disponens' introducens formam. Verum qui cena est qualitates primas producere reliquas per ac lonem equivocam, non univocam. Male additis tantum isto uiones requi ira in materia ad hoc, ut alta qualitates excitetitur, nam senti placausa suscitantes, exiliis
enim fieri dicuntur. Definitio quam addit est satis bona non videntur tamen esse qualitates praecipue tactiles , nam gravitas sentiri potestina si illis per motum, si quis quoque esset juxta firmamentum, hanu illud contingeret, inveniret sorsan renitentiam sine qualitate tactili prima.. Objicit. Siccitas en prima qualitas dam moritur a calore sed una prima qualitas non debet ejici ab alia. Respondet unam qualitatem primam pol se per accidensor in ab alia, sed quaerit quomodo calor non sit causa per se iccitatis, ' cum per se exsiccet. Respondet hoc non bene sequi, Calor per se exicca E en causa per se siccitatis, imo optimc sequitur, nam causa quae agitdcbet habere similem essectum , exiccare est esse causam siccitatis, rem vera autem Asum est per se exsiccare, sed per accidens extrahend substantiarii humidam. Tunc addit non tam sciet siccitatem p uir quam privativam. Scilicet novit eandem numero siccitatem ab eodem, igne productam esse simul positivam, iri Vativati sic non erit qua altas prima, quae omnis est positiva sic possem omnem qualitatem quae eneratur per accidens, vocare privati Iam sic erunt octa qualitates
47쪽
F ri. P. I primae, quatuor positivae, totidem privativa . Quaerit iterum quomodo caeo in ligna hqra ita prima cum generetur ab alio calore in igne. Facilis fuisset responsio si dixisset enerati per actionem uni vocam. Sed ait e talitatem primam nod bere preduci ab alia re steti ab G tar e- huisset addere per se, vel uni voco nam siccitas genita a calore ab ipso specie distinguitur. Idem dicendum de alia objectione Calor producitur a lumine per accidens, scilicet per reflexionem. alitates dividuntur in acti Vasvi passivas, quia illa magis agunt,
hae minoris sunt activitatis. Verum hoc non sufficit, sunt enim omnes an suam contrariam activae, alias non possent elementa ex se mutuo procreari sed tales dicuntur re ectu mistionis , nam passivae, etsi inter se agant, tamen patiuntur ab a suis, unire calori frigori competit,
terminari facile vel aegre humiditati iccitati. Aliud est lente agere', aliud est pati Calo, inquit, citi me, lingi me conferti me agit, hoc est verum, ubi non invenit resistentiam, idem de aliis qualitatibus sci-gorem humiditate dicendum, alias ubi invenit resistentiam, calor satis lentὸ agit. Non videtur verum quod addit calorem magis agere quam
gus, hoc non potest stare cum doctrina de reactione, si calor agat in frigus, aequalis est reactio frigoris adversus calorem, sed ratione aliora: n ut misti, vel qualitatum passivarum celei ius patiuntur a calore
quanta frigore, sed falsum est aequali tempore ebur gradus caloris' produci in frigido, quam frigidi in calido Mistum o i scinii habeat dispositionem majorem minoremve, ob co mit: tales, ut duritiem crassitiem, e c. ignis citius in illa, i iam ripus idciar dicendum est de humiditate siccitate facilius est eo citie quam hi
mectare. Nulla est differentia intc re istentiam ualiditatis activariis passivam, respectu jusdem contrarietatis, sed re ectu qualitatu tu activarum, siccitas magis relicti quam humiditas, alias a qualiter inter sese agunt e resistunt, o do non adiit ignis, ut ipse advertit. Adversus definitiones Aristotelii a primarum qualitatum, quae sandri sunt valula bonae, vulgares objcctiones at fert. i. adversus cle initionem calaris, Sol extrahit exhalationes a terra , quae cum ea scint ejus
dem generis. Respondet in genere, Unitione Aristotelis emper se, as rse, is leni institutum communa natura, ut plurimum tamen sunt
falsae per se, verae per accidens, ut calor miscet picem, ceram, saces rarum verum est per accidens sed responso postrema est optima in fodefiniti aloria in praedicto exemplo erit vera tantum per accidens.
48쪽
vationem, non debebat tamen reprenendi ab eo qui scripserat ignemessicere siccitatem privativam. Qui Ligus volebant esse substantiam bene refutantur. Probabile est gelu exprimere quasdam atomos insuperficiem, hinc fit ut validum frigus lapides abrumpat, vitrum , quia atomos quae uniebant lapides exprimit. Sed non credo ab igne emitti invisibilia corpuscula in poros nostros, quia a Sole etiam incalescimus, qui non emittit ejusmodi corpuscula, per solum productionem qualitatis. Humiditatem quod spectat recte dicit eam esse qualitatcm , sed tamen non agit, nisii communicatione subjecti in quo est. Verum est duo contraria posse esse in eodem subjecto, modo expleant latitudinem, ut sex gradus caloris , cum duobus frigoris. Sed rem non satis explicat, quando quaerit an calor & frigus in gradibus remissis non sint contraria, illos recte refutat qui id negant, quia videmus, inquit, calorem remissum expellere aliquos gradus frigoru ex aqua, expulyone essecti rict formali. Verum quaestio erat de eodem subjecno, non de diversis, nam in eodem subjecto
non se expellunt, ut sex gradus frigoris cum duobus caloris consistunt. Dicit id evenite ex capacitate subjecti, respectu utriusque, verum id non sussicit, nam capacitatem solam tollere naturas contrariorum non est verosimile Ratio est quia nullus gradus caloris , aut alterius qualitatis potest producere alium gradum se intensiorem, quatuor gradus caloris nunquam producent quintum & contra, propterea quilibet gradus potest si e terminus alterationis, ut in aqua sex gradus caloris non possunt producere septimum , nec duo frigoris tertium , sic in sexto gra duremoto calefaciente quiescit alteratio. Quamvis igitur calor: frigus sint contraria formalitcr, quia tamen agere non possunt, velint nolint debent esse simul Calor ergo remissus non expellit gradus frigoris seipso potentioris, etsi illis resistat, V. G. cyatho quae calida ad duos gradus addatur cyathus aquae frigidae ad octo, tunc videbuntur esse 1 .gradus frigoris, & tamen quando uniuntur sunt tantiim octo , tunc retundent duos gradus caloris Magent, quia superant latitudinem. Quod si per reactionem caloris, frigus oc' o graduum redeat ad septimum pQ
stea non poterit octavum producere.
Notabilis est Mercati opinio, vidit in aqua servente essequaudam 60 temperiem frigidam ad quam reducitur. Dicit illam qualitatem esse ipsam formam subflantialem cui calor nona resutis. Forma substantialis in aqua requirit frigiditatem tanquam dispositionem necessariam ut supra dixit ;
49쪽
dixit lixe vel sublata est per servorem, vel remanet, s sublata est,
quomodo remanet sorma substantialis, si remanet, recte dixit Mercacatus esse quandam frigiditatem in aqua , quae cum actitatis non sit, vocavit habitualem forma non est. Naturam expellas arca, tamen usque diecurret. Probabile est aquam reduci ad piistinum frigus. i. ab aere, unde olla bulliens operta, remoto operculi, ab aere detumescit, aestate aqua ab aere nunquam ad pristinum frigus absolute redit. a. perre
solutionem vaporum multorum, qui cum omnes evaporarunt redit ad
pristinum frigus, 3 per sedatam agitationem, nam cum quiete semper est frigus, saepe cum agitatione calor forsan etiam sint aliae causae. Quaestionem maxime dissicilem nunc aggreditur, de qualitate potentiali, prima opinio quam recenset vera est, sed non sufficiens filiore qualitatem in Elam esse jurm em a litatem,sed impeditam ob crafinem, duritiem, per dissolutionem a calore sciviri actionem talis qualitatis. Hanc autem re prehendit, sed meliorem non ast ri t. quia reces actust potestate a ua olagitima natione detorquet, ipse idem fererat adversus Sanctorium cum dicit id quod habet actum habere etiam potentiam , nunc recte id negat , nam esse potestate dister abcsse actu proprie tamen qualitas de qua hic agitur male vocatur potentialis, cum stactu, non generatur de novo, sed sopita latebat ut densitate e aliis conditionibus materiae. i. Addit 'potentialis qualitas it qualitas formalis cor actualis , duo contraria erunt in eodem, ut fremo cacor in V: eie. Res bare sane est admirabilis, nam Digus externum non facile extinguit virtutem spirituum in quibus calor ille residet, nisi longo admodum tempore. Id patet experientia, miscebo duos liquore tactu frigido , qui statim stilum amifumum emittent per solam excitationem de agitationem Dirituum, qui sopiti latebant. Frigus, i potuit vim spirituum tam facile labefactare inmisto heterogeneo qualitates illas diversis partibus incise ollendi resolutio Chymica, quae heterogene separat, vinum eorundem spirituum resolutione fit vappa, quamvis in vino integro lono nullam partem designare possis in qua non sit calor potentialis, certum est tamen non est in toto liquore. Non est tamen necesse ut tepor sentiatur , quia spiritus quiescentes non ostendunt calorem utim L frigus sentitur, tandem concludit qualitates illas essesei in usu si talis, unde a sequitur formam substantialem cum qualitatibus contrariis sublinere posse. Vel enim potest, vel non potest, si potest, non sunt dispositione adserinam, ut supra dixit, si non potest male illas Armam esse dicit.
50쪽
Deinde una tantum est forma saepe plures sunt qualitates potentialeg. Vocantur inquit activi primi, a quo tamen nescio. Possunt vocari respectu actionis quae est actus secundus, forma sola non est actus primus. Arinot ait a. de anima, actum esse duplicem , unum ut scientia , alium ut contemstari, scientia autem est actus accidentarius animata uo sequitur non probe intelligo patentia esse formis destincto, quia actione directa Vnt. At omnes potentiae praeter intelligentes agunt actione directa nunquam reflexa, illae substantia quae agunt actione reflexa habent etiam potentias a formis distinctas, praeter Deum optimum maximum. Objicit bene, sed male solvit, scilicet perire formas superstite qualitate, ut in pipere vivo,&postea mortuo, in vino quoque Dicit autem.
Vm formam missi serpari volunt, junt formam mi I esse qtialitatem illam,
quod est falsum, praeter ea quae supradicia sunt, sequeretur formam agere immediate, si deo per essentiam, ut Deus. Servatur forma misti, sed qualitas illa potentialis praecedit formam in pipere, tanquam dispositio ad eam necessaria, sin ca piper est nullius pretii, forma autem non est eadem qualitas. Mista heterogenea habent partiales formas subordinatas totali, mortuum piper est tanquam cadaver habet suas formas in diversis partibus, sed non unam totalem. Addit aiunnicam tant 1i formam admittunt, dicunt calorem piperis viventis esse animam vegetati pam, quod etiam falsum est, non sequitur enim si anima est forma in pipere, calorem non esse qualitatem , nam qualitas illa patitur magis minus, ante maturitatem habet animam vegetantem, sed non habet complementum sui caloris, nam hunc acquirit per concoctionem. Addit non virentis piperis esse aliamformam, sed an sit, ipse nescit, multo minus quid sit,in propterea lectori eligendum relinquit, quid libuetit, nam ejusmodi forma tam facile negatur, quapa affirmatur. Unde male addit, tuncfateri oportet diνersos esse calores potentiales in virentes mortuo pi-73 pere, obforma diversiitatem id dicere nihil est, falsum siquidem est diversitatem formarum facere diversitatem qualitatum Calor hominis &bruti sunt ejusdem speciei cum calore ignis, sunt tamen sub diversa; credo pariter id quod sequitur esse ejusdem veritatis, scilicet qualitatem patentialem emanare aforma, quod supra ostendi se falsum, cam enim praecedit, dicendum erat a qua, quomodo. Haec omnia quae dixit non explicant, sed implicant qualitatem istam potentialem, nescit enim quam opinionem, sequatur : si forma ipsi ignota est, non tamen
qualitas ill ignota erit. Probabilius est, Dexperientiae magi respon-