장음표시 사용
51쪽
is A M. M UM P. alidet qualitatem illam potentialem excitari per motum: agitationem spirituum, sine quibus nullus esset calor, ut in pipere gingibere, cal-c &aliis. Variis autem modis excitantur; idem dicendum de vino, cujus spiritibus evanescentibus sit vappa, perdit vim suam calefaciendi potentialem , si omnes evanuerint, idem dicendum de pipere Cingibere: aliis. Recte observat sub finem capitis , nullum Medicamentum cs calidum in quarto gradu sed tamen ignis est Medicamentum , seu male ria remedii, qua seirum mn sanat igitu sanat, sed de in sto verum est, atque etiam de Medicamento , si quispiam admodum MN aut igide
V Eterem divisionem qualitatum non probat, recte , dividit autem in primas ct ecundas, sed etiam id non satis bene, quia occultae maxillas reduci non possitiat Male quoque Rones. divisit in primas , se
cundas, tertias , quia occultae, cum non pendeant a primis, nec secun
dis , non possunt diei tertiae, non enim sese hoc ordine sequuntur. Melior videtur divisio in manifestas&occultas manifestae prima sunt vel secundae, occultae sunt variae, mediae sunt, eae quae quibusdam tertia: vocantur, quia agunt occulto simul Linanisesto modo ut cephalica,
De origine occultarum qualitatum quaestio est a quo prodeant enective; sed ille quaestionem mutat ait oriri a primu non perseo scienter, Ista linamentaliteri di 'stire. Verum produci instrumentaliter est produci essicientur, etsi non immediate. Est enim instrumentum causaessiciens produci dispositive est etiam produci essicienter Ratio est, idem in agens generans&disponens, per eandem actionem disponit generat, distinguuntur tantum ratione, nam qualitas producta ratic- ne essicientis dicitur ei ctus , ratione materiae dicitur dispolii , t quinque gradus caloris in ligno, sunt essectus ignis, sed sunt dispositioli ni ad sextum gradum Agere per se Messicienter, non opponuntur agere instrumentaliter, ci dispositive, sed j agere per acciden .
Probat suam sententiam . . Occiara qualitate sunt naturaici re facestates, tur a natura deripata Sed latura tincti I materia, serina, temperam
immoerum hic non est suffciens enumeratio, nam qualitates quae hici intel-
52쪽
intelliguntur per temperamentum , non sunt communes toti in isto heterogeneo, sed variae sunt in variis ejus partibus, utcunque etiam in illis partibus non pendent temperie qualitatum primarum, non pendere
quoque a ateria confitetur, nec a forma misti, qualem hic conside-xat,4 bene probat, quia qualitates intenduntur, se remittuntur, non forma, manent forma ablata, ct contra ea manente saepe pereunt, ut in Persea arbore, ut extrahitur vis purgans Aloes forma manente. Adsunto absunt prasente ργma, in variis indiriguis ejusdem eciei cum forma praesente absunt, ctc. QUM rationes sunt bonae, quamvis eas aliunde hauserit pendent autem a partibus quibusdam tenuibus , seu spiritibus illarum rerum, quae ut arte Chymica constant, possunt separari, manente totius temperatura, ut facultas purgandi a Rhabarbaro sic vini virtus calcfaciens tollita Spiritibus evanescentibus, manent forma vini, ut de Aloelota ipse do- cur. In minis licterogenei qua habent diversas formas partiales, particula magnetis quae vim attractricem habent, non possunt labefactari,&mutari, incolumi facultate, quae in illis residet. Qui dicunt pendere a forma misti, argumentis quae ipse proposuit urgentur. Certum est quicquid ille contra sentiat, misti formar esse cum formis viventium i mori in heterogeneis varias isti formas partiales, cum forma specifica, quamdiu partes illa spirituosae Minsensiles integra manent, virtus eadem manet, ut in purgantibus in lac carnem mutatis. Idco concludit quia nec a materiri nec aforma procedunt, temperamento pendere; Recte vocavit Paracesivi illud temperamentum ignavum hebes.suo more retoli accum Vult autem eas edacia formi, non ut proprietates , sed ut tali temperamento debitas, secundum illum ista facultates sequuntur 73 formam sed non mediante temperamento, sed solum quia temperameia conveniunt, sic forma immediate eas educit in gratiam temperamenti, sicut si quis mihi aedificaret domum, ut in ea habitarem. Verumtamen
in generatione praecedunt formam, saepe sunt in semi et, si a forma procedunt vel mediate velim mediate , actione directa vel non, quae sunt rationes adversus formam ab ipso allatae ; quae adversus ipsum pugnant. Quis intelligit haec re ulta ex primarum secundarum commissione, nu educantur a forina ut tali temperament debita, cum potius verum sit educi a generante mediante tali temperamento, sed non ab ipsa forma geniti objicit .recte occultas qualitates superare naturam suorum
principiorum E ab iis produci non posse , adsie nolle perseo efficienter
53쪽
Fla in A M. M si M P. Iipsa sermὶ Vbi non videtur intellexisse terminos istius distinctionis. i. sorma producit istas qualitates proxime vel remote , si proxime non utitur
temperamento. Si remor ergo prima qualitates agunt secundum suam naturam disponendo aserina igitur non producuntur; et forma cum temperamento non producit istas qualitates, quia sorma non intenditur .remittitur Temperamentum intenditurri remittitur, facultas occulta manet, potest intendiri remitti, sine variatione temperamenti Manente siquidem forma temperamento perire possunt, ergo ab iis non producuntur, quia ab iis conservarentur , si naturalis esset ab illis dependentia. Debent igitur habere aliud principium mili dicat
formam agere voluntarie, scilicet eas producere quando lubet, contra Cum igitur praesente forma cum temperamento abesse possint, ab iis non producuntur.
Secunda pars responsionis melior non est, nihil agit ultra suas vires, respondet id rerum se sit propria virtute agat, falsum igat virtute cicaprincipalis ut calor directus ab anima coquit chylij cvi. Hic pri tib filium est calorem chilificare, quia dirigitur ab anima , nisi ventriculus ti beret vim propriam , nunquam bili sicaret per vim caloris Manimae ui petium, sic nec jecur sanguinem faceret. Est enim agens universile respectu praedictarum actionum Sol per calorem suum nunquam induraret ceram , dirigat eum ut lubet. Non est certum posse agens agere supra vires suas, virtute alterius agentis, nisi agens illud vii tutis suae partem aliquam communicet. In motu locali potest id aliquo modo severum, ut projectorum, quae nullam vim habent a sese, ut globulus emissus a bombarda perforat asserem, quod nunquam fecisset, sed in alteratione falsum, non potest anima moderari vires caloris in ventriculo , si excedat temperiem morbosus est 5 non aget secundum directionem animae, sed secundum naturam suam. Praeterea quid magis agit aliena virtute, vel anima quae sine calore agere non poteli, vel calor qui sine anima agere potest. Anima opus habet calore ad actionem, calor vero non opus habet anima ad existentianis forsan non ad operationem, sed hoc est dubium. Instantiam bonam affert, scilicet nullam qualitatem aliam edere a ctionem quam quae ipsi propria est quod verum est. Respondet Dr-mam re illam propriam qualitatum edere nobiles illas tralitates, ut calor dicitur coquire, etsi tanti in calefaciat. Verum etiam dicitur chylilicare, etsi id facere nequeat sine ventriculi Idiosynctas a coquit in aliis Fo Partibus,
54쪽
partibus, non chylificat Aliquid igitur est in ventriculo quod determinat calorem, ut coquendo chylum, non sanguinem generet. Addit cum ex alictim absentia desinit aliquid te ii, quod ebat ob in prasciuiam , ης re censetur causa At id non est semper verum. Ad actioneis multa requiruntur ex quorum absentia cessat aliquid fieri, qua cauta tamen non sunt, Quae sequuntur refellunt opinionem praed clam de qualitatum
Occultarum productione. Mutabo argumentum sequens, quod haud- dubie male descriptum fuit. Variae sunt Minnumerae qualitatum pri iNarum conjunctiones in eodem istorum genere, ut rha barbaro,&tamen qualitates occultae manent caedem Ergo hanequeum illarumgratia produci. Sed sc nolo concludere verum. Ergo ab illis non sunt. Hoc autem argumentum etsi pleni ian melius sit, utrumque tamen ni hil valet. Obiter quoque credit in cranio hominis mortui esse vim antepilepti-can , Ego fateor non credo, nec in paronia ungula alces , O Ratio est, quia per annos triginta expertus sum istas nugas, successum non vidi qui debeat illis adscribi, r. quia non credo ullum remedium ulli inorbo adversari immediate, sed causam vel alterando vel vacuando, cum varii morbi a similibus causis procreentur, eadem remedia eisdem morbis adversabuntur, quod tamen non fit , sed de his alibi scribam. Ad instantiam quam affert de magnete communicante vim suam ferro,
non autem temperamentum, fatetur particulas magnetis communicari
ferro, sed cum magnetis temperamento, quod est falsum mam proprie illae piiticulae sunt in poris ferri, vel substantiae extrinsecus adhaerent. Αἰλ vocantur Hippocrati, quarum in minimo quanto maxima est virtus, ideo a primis qualitatibus non pendciat. Tandem cones udit ineffabile esse temperamentum. Illa tamen temperies primarum qualitatum non est ineffabilis in toto hoc capite, nam quaestio erat adversus eos qui ajunt causam qualitatum istarum esse occultam. Voluit nobis ostendere causam, scilicet temperamentum primarum, quae causa non est Occulta, cum sit cognoscibilis. Ostendi non esse formam quae etiam occulta est, non esse temperamentum ob varias rationes, saltem non ill ad temperamentum a quo procedunt secundae qualitates, nam 'lud est satis notum, unde redit ad nostrum terminum a quo, scilicet nescio. Occultas tandem causa sis inexplicabiles esse confitetur, sic quaestionem istam explicavit Ine aute chymia ulterius non progredietur,
55쪽
TEmperamentum innatum esse tantum in partibus solidis dixit Fι
ne iis , per solidas autem intellexit non solas permaticas , scd oin nes quae ab humidis distinguuntur. Verumtamen illud addendum uerat, aliud esse temperamentum spermaticarum, aliud sanguiniarum, Minter sanguineas singulas partes suum liabere temperamentum. Acquisitum
ait esse quod decursu aetatis acet irriti per res praeter turam, et non naturales. Hoc satis male dictum , nam temperamentum quod decursu aetatis acquiritur, per res natui ales acquiritur, est enim aetas res naturalis. Res praeter naturam , de non naturales possunt evertere temperiem innatam ante aetatem , hominem interimere temperies a causis praeternatura ibus acquista non est naturalis Acquisita tamen est res naturalis. Alias in febribus calor praeternaturalis, acquisitus essentidem. A calore acquisito naturali actiones peri iuntur, labefactantur
ab cxtraneo. Ilo temperamentum, addit se habet per modum disto monis, di habum recentu Privi temperamentum per modum habilis inreterati Hic multiplex videtur esse erior, . temperamentum qua tale, nec est dispositio, nec habitus; ratione illa qua censetur esse in prima pecie qualitatis est semper dispositio, nunquam habitus, nam scientia recens, habitus recens nunquam est dispositio, semper vero habitus, morbus inveteratus, sanitas cor firmata, nunquam est habitus, semper dispositio, sumendo scilicet haec vocabula, propria sive stricitas inficati ne scio habitum dici dispositionem, sed dispositio non est habitus. r. male addit prius temperamentum scilicet innatum , se tabere sic enim semper loquitur per modum habitisinνetirati debuisset autem prius probare illud innatum temperamentum cum adscititio consiliere, Mab hoc non destrui, quod acquiritur per res praeter naturam. Secunda diviso temperamenti cit in totale, partiale . quae cum sit communis innato de adscititio, male desinit partiale, quod in ictiique par
tia iratur est tributum Possunt enim partes habere asci titium temperamentum a rebus praeternaturalibus , de non naturalibus acquis tum, ut
scripsi antea, sed quid sit illud totale debebat explicare, quomodo pro-haret dari innatum temperamentum totale Insuens quidem datur, sed est fugax, non permanet, pendet a varia constitutione partium P incipaui, ut cordis & hepatis, forsitan & testium.
56쪽
46 EsTRuCTIO Tertia divisio in temperamentum aequale an aequale est bona, sed non latis explicata , Nam definitio aequalis seu temperati complectitur solum temperatum ad iustitiam , si diesisset illud esse in quo qualitates primae, vel sunt pari gradu commistae, vel eam habent proportis-nem inter se quam natura in isti postulat, bene dixisset. Homonyma enim non possunt habere unam definitionem temperamentum autem
est homonymum ad illud quod ad pondus ad justitiam dicitur, ut patet, quia ponderale est ad justitiam in vota manus, intemperatum potest esse ad justitiam in corde. Mala est igitur divisio temperati in
genere, nam temperatum ad justitiam est revera intemperatum. Melior mihi videntur divisiones hae i. in temperatum, Min temperatum. Temperatum illud est, quod dicitur ad pondus. 2. utrumque est vel naturale, vel praeter naturam Naturale est quod naturae rei competit, est id quod dicitur ad justitiam. Praeter naturam quod rei naturae adversatur, ut temperamentum ad pondus in hepate, cerebro, c. I. utrumque vel est nativum a primordiis generationis contractum, vel ascititium seu acquisitum Posse temperamentum aliquod praeter naturam esse nativum, verum est, ut in iis qui morbo Hispanico infecti nasia cuntur , ob vitium seminis a parentibus simili morbo infectis prodeuntis . . simplex est cicompositum. De temperamento ad poridus Medici, inquit Philosophi perοιὸ di 'utant. Sed Medici tanquam Philosophi Possibile esse, vix qui quam negare potest , in tanta amplitudine rerum naturalium , sed quaestio est ubi sita, quidam credunt aurum illam habere temperiem Propterea inutile est probare illud possibile esse, nam id credunt plurimi 87 Medici praesertim. Sed Philosophi dubitarunt an esse possit. Objicit, si qualitates sint in pari gradu , non agent in se mutuo , quod est falsum, nam ideo quia concurrunt in pari gradu sese temperant ad pondus. Respondet autem quampis t aequalitas graduum esse inaequalitatem virtutis, quia
calor essetficacior igore, sic nunquam et temperamentum ad pondus. Verum autem est in eadem contrarietate tam potenter agere octo gramdus frigoris adversus calorem , quam caloris adversus frigus , non
possunt septem gradus caloris destruere octo gradus frigoris, sed in passivas, vel in ista corpora , citius agit calor& potentius quam isti' gus. Tandem recte observat quod supra dixi temperamentum ad pondus ad justitiam non esse apposta Gardiuiis quidam ab ipso citatur, quisnam autem ille sit, nescio, veritatem Vidit, sed eam male explica-
57쪽
vit, vel illum male citavit Plempius. Recte dixit Gir inlita, tempera. mentum ad pondus is, in quo qualitates interse considerantur ad justitiam vero in quo considerantur quae vi conremm natura rei. Sed si addidit quod Plem iis ex ipso addit, tale scripsit, scilicet temperamentum ali luod ad pondus esse frigidum , calidum, humidum siccum λ Plem ius illum bene refellit, sic autem de hac re scribendum putavi olim scilicet tem peramentum vel considerari in sese, quatenus in est proportio qualitatum, sic certum est solum temperamentum ad pondus ile temperatum vel considerari in ordine ad corpus tempeiatum, quatenus est ipsius dispositio, sic temperamentum intemperatum, si habeat gradus illos intemperies, sic nunc loqui me oportet qui naturae rei competunt, dicitur ad justitiam temperatum , quia si corpus ab eo gradu deflectat ad aliquod extremorum, tunc pars a naturali sua temperie degenerat, dicetur intemperata verbi gratia, meo judicio, si cor calidum , sicut esse debet fuerit temperatum ad pondus, dicerem illud cor esse rigidam , traberet pulsus languidiores, quam natura postulat, xse erit intemperatum, non ratione qualitatum inter sese consideratarum, sed ratione naturae cordis temperies ad pondus est rigida intemperies cordis. Plures habet gradus rigoris, quam natura cordis postulat. Addit a quibusdam dubitari, an temperamentum p it dici calidam, quia calidum denotat subjectum, temperie est qualita, Admirabilis est quaestio. ῖQuaerendua pariter an animal recte diceretur rationale irrati tale, Temperies est genus ad calidam&frigidam sicut animal bene dicitur rationales, sic temperies bene dicitur calida, nam genus est subiectum disterentiarum suarum , .nia leti a M. aptiysica disterentia autem non praedicantur in abstracto, sed in coricreto de suis generibus, ut animal non dicitur rationalitas, sed rationale. Temperamentum non est subjectum inhaesionis caloris , sed attributionis, aut subjectum log cum ideo recte dicitur calidum ut quod, non ut quo, nam temperamen gQ tum aliquod est revera calidum , ut aliquis color est niger, nam illud quod est sormaliter, tale debet dici ut quod Sic forma non dicitur de materia in abstracto, non enim dicimus corpus esse animam, nam sic
una pars praedicaretur de alia in abstracto, quod est impossibile sed
bene dicitur, animatum. Humores male denominant terra peramentum, quicquid Plem ivisentiat, nam temperamentum csse potellunc humoribua, ut innaortuo,
58쪽
in metallo, lapide, sanguine ipse. Animalia , plantae , stirpes, me taliala, uni voce conveniunt in calore, verbi gratia, tamen non debent dici biliosa Sed invenit subterfugium scilicet temperamentum biliosum, c. non dici a biles, quae quotidie in nobis ex variis causis generatur, sed ab humoribus congenitis, in semine & sanguine materno contentis. Sed hoc non susscit, humores enim non sunt formaliter in semine, unde a temperamento seminis non debet formaliter dici corpus biliosum, sed tantum ad bilem proclive Scilicet hic vera est distinctio ut quod θ ut qua Nam temperamentum nativum non potest dici biliosum ut quod, sed ut quo, nam est causa efficiens humorum C ter, Heurnis hanc distinctionem habebat.
Non omnitim consensu, ut falso scr3bit, hyoscyamus est frigidus
sic nec opium, ut pluribus rationibus alibi confirmabitur. Viventia quod spectat, si calore operantur vivunt, si illius defectu moriuntur,i putrescunt, calor frigus superat, tunc necesse est esse calida, minus quidem quam homo, cujus respectu dicuntur frigida, non autem solum comparata cum seipsis mortuis, nam eadem esset ratio de homine, sicut cerebrum est calidum, si cum seipso demortuo comparetur, sed frigidum respectru cordis. Ipsa generatio misti, conservatio misti sit a calore, Coelum ipsum conservat mistum per calorem unde accedente vere plantae ex terra pullulant, frondescunt arbores. Temperamentum totius , quod vocat aggregationis, quod resultare ait ex partium temperanientis, non datur Galenus in arte Medica, vult totum corpus sequi cordis &jecoris temperamentum , unde est tantum influens, non inlitum Utcunque male a Plempi explicatur. Vult eniim fieri ex aparibvio humoribus, qui asingulis partibus in omne corpiis erumpunt, qui sese demum temperam, O iant ceu unum temperameηlum. Verum quidem est in corpus universum vapores quosdam influere, qui alterant temperamentum, sed qui faciant unum, certum non est, ut a vcntriculo feruntur vapores , qui cerebrum vel refrigerant , vel calefaciunt, multi quoque qui unam vel aliam partem assiciunt sed totius temperamentum est influens , a cordes, jecoreis partibus principibus.
Reliqua in hoc capite vulgaria sunt, ubique obvia, nisi quod alias
59쪽
N Unc partium temperamenta explicat, spiritus ait esse corde calidiores , quod dissicile creditu est , si calorem suum habent a cor
de Rectius Laurent dixit non esse calidiores ea parte cordis quae pili tuosa est, fit lac videtur temperatum, tamen Butyrum calidum est: flammam concipit sed tamen falsum videtur cor tribuere spiritibus calorem majorem quam materia habet , nam ex aqua sola nunquam educeret spiritus. Imo in qualibet recerta est spiritu iam quantitas, ut in vino apparet, quibus resolutis , O nunquam novos inde spiritus erit-taret, etiamsi millies pateretur circulationem imaginariam, unde lactuca, minus spirituosus sanguis generatur, quam ex vino, ut sese explicavi tractatu de usu lienis pag. 48 tandem responsionem affert Laurenti lupradictam , quae mea addita, totam rem explicat, imposit bile est totum sanguinem usque ad extremam guttulam in spiritum ver ii Recte observat, quod etiam loco praedicto observaveram, spirit solos in corpore esse calidos per eisentiam, quod tamen intelligendusnde rebus naturalibus, nam bilis est natura sua servens, naturalis non est spiritibus calidior, sed quae putris est, de praeter naturam ut in se brecrdente a causis praeter naturam evadit calidior. Ubi alimentum est cali diu inde major copia bilis simul generatur. Pulmonem esse calidum verum est,ipsius substantia sanguinea ostendit, nutritur serventi auguine per dextrum cordis ventriculum transneunte, quem quidam male dixerunt biliosum. Recte dixit Vega, sed etiam Laurentim aliique a dixerant naturam nunquam frigidum membrum formasset, quod perpetuo excepturum erat copiam externi aeris quod , inquit ille , axe fuit dictum, quia multi tendines o membra excipiant aerem, in ambitu corporis , cerebrum quoque perpetuo haurit aetem. De qcerebro ivlmone dicendum , ideo aerem recipere, ne ferventi san-
suine at illas partesdcuto nimium incalescerent, habent arterias plurimas, cerebrum habc plexus, ideo refrigerari debuit, ne depravatio principum iacultatum succederet. Facillime tamen a frigido ottenduntur Tendineo membranae in ambitu corporis defenduntur ab in-
suxu spirituum, forsan etiam non sunt partes frigidae.
60쪽
Depinguedine tibi assentiri me necesse est, scilicet eam esse calidam Rationes tamen non sunt admodum effcaces, sunt omnes apud ' Laurentiam, Ioubertum cilios. . est quia genita est a sanguine, hoc non concludit, nam variae sunt partes sanguinis, explicandum erat qua nar parte materiam duceret es est, quia est, aerea, levis; hoc non esse necessarium fatetur postea , nam palea , pili, ligna, rastigida esse dicit supernatant s. stactus ejus sunt calidi, resolvit, maturat, calefacit, verum haec omnia sunt per accidens, quia caloris Muvia prohibet ad primam adversariorum rationem respondet, si goie concrescere solum aquea pinguia vero Moleosa incrassari, hoc illis suffcit, singula suo modo concrescunt. Ad secundum fatetur requiri ad pinguedinem calorem humiditati tinctum non admodum intensum, quia intensus dissipat, idem illi volebant, quia frigus actuale
non agnoscunt. s. erat, pinguedinem esse exanguem. Dicit autem totam esse sanguinem idem de ossibus duendum est , eorum materia est sanguis in nutritione in os conversa, si sanguis sine spiritibus est frigidus, ut postea fatetur, pinguedo quae caret spiritibus sanguinis est frigida Carere patet, quia remota est a corde& secundum docti inam circulationis sanguis a corde remotus paucos habet spiritus , est iligidior, ideo ad cor ipsi redeundum est ut novos accipiat. Sed revera adeps non habet spiritus illos qui erant in sanguine, ita diversa est a natatura sanguinis, unde probabile est factam fuisse per vim coctricem ut caro,&c. Revera autem ratio illa qua ita quam tanquam levissimam rejicit est omnium optima flammam enim pinguedo concipit, quia adolet aeris naturam proxime accedit Patet ex modo quo inflamma tu , id non fieri sicut paleain lignum igniuntur, nam butyrum , adeps , statim atque ignem sentiunt ita flammam erumpunt, reliqua sensim id patiuntur idem dicendum de pice, terebinthina , amphora. Caeterum quia dixi supra, has rationes esse apud Laurent. Istibe is, Mercat , alle vim, alios, addendum est totidem verbis esse a iud Lauron-
bergium, cujus argumenta ficulnea antea vocaverat.
Reliqua de cerebro pulmone corde sunt satis vulgaria. Cor etsi non cute, tamen reliquis visceribus siccius est. Calor cordis indurat cor. At, inquit calor humiditati ciniau non indurat,sed cum iccitate Videmus tamen a calore partes noli ras siccescere in dies, in quibus calor cum humore junctus cst Ossa puerorum primo erant semen humidum. sensim a calore exsiccantur, Sindurantur, non a rigido, quod nul