장음표시 사용
141쪽
refert: respondeam. Siquidem Hduersarius: ex hoc maxime detegi Platoriis inscitiam asseuerat; in figuraspianas rerum naturalium elementa resolviz. Quem locum ne minus multa scire uidereTur Rrgrimetisqbusdam: que nescio quo dictanter accepit urgere conatur: et telis cilienis iarmatus in certamen
descendit. Quippe argumenta quibus Aristoteles aduersus Platonem usus fuit non ad sententiam ad primum quasi as i pectum: pro siuissumpsit. Addidit etiam nonnulla:que nostreetati sexpositore Aristotelis argumentiationem secuti captiose
quidem non tamen sine artificio protulerunz-que omnia non
modo apte: sed etia facile solui posse: progressus nostri operis explicabit. Nam siquid ex se aduersarius addidit: ne responssione quidem dignum est: quum nihil babeat: quod ad aliqua philosophie partem possit referri. Agit qdem Aristoteles sempmore eorti: qui aliqua de re docent; sermo e artificios e scripto: et optima rati6e disposito. Sententias enim superiorsi audio exponit: et g ma ime potest coarguit: Sed siqui in opinio nibus errarunt: eorum medullitus exquirens errorem explicat. Si qui uero uerba fortassis ex re alia in aliam transferenter: minus proprie locuti uidetur: Eorum uerba ipsa parum profpria in iactatur nec quod illi senserunt: sed quod uerbi improtprietiate urgeri possunt: coriatur refellere. Quod iudicio qdem omnium doctissimorum: ideo: ut supradiκimus facit: nequis primo aspectu sermonis arreptuse sentiat quod alienum sita rei de qua agitur recta ueraqi ratione: Quod autem hoc uere dicamus uno quodam exemplo omnium maximo Acq aper
tissimo maifestum faciemus. Id autem est quod primo physice auditio is libro parmenidi et mel ita opponit. et enim que illi non ut physicii sed ut theologi de ente intelligibili ac primo principio disseruerut Ipse qsi de principiis causis et de eleme tisnaturalibus dixissent: reprebendit: Errasseq: illos pluribus
iargurnentis conatur ostendere. Si enim hoc in loco ubi de summis philosophie opinionibus agitur: sententia Parmenidis et melisti. quanquam uenam esse existimat nec ab ea opinione dissentit: tamen diuersia dissimulat: et quassi non recte illisen serint contra argumenta optendit: profecto nemini dubium est; quiri hic uerbis non sensui obiiciat: ne imperitum uulgu
142쪽
uocabulis herens seduci possit ac decipi. Hunc igitur Iommisiquis Iatius audire cupit multos autem esse opinor presertim latinosequi cum non habeant ueterum illorum opera libente audierint quibusnam rationibusadduc hi ea de rebu propo sitissenserint. que non parum absurda primo aspeehu uidens. hunc inquam locum postea exponam: quiantum sata esse vi dicauero. Nunc quod incepi prosequar. Nemo certe exist i mare debet uel Arishotelem peruerseiri ut imprudenter fecisset uel sapientissimo illosviros qui interduab eo reprebenduner ea de quibusArgutatur: sensisse. Nam quod ad moresAristo telis pertinet: equidem probum illum fuisse uirum eVistimo:
quod uero ad doctrinam. Sciebat quidem ille:que sepissime a ' i'
Platone preceptore suo audierat: q: memoria tenebar. Sed auditorum adhuc imperitiorum ingenio humaniter cosulens ea proponebrii Vt omni ex parte tutissime erudirectar: Ita eos qui male Platonisuerba: uel intelleκisterit uel intelligere potuissent coarguens: Platonem ipsiim reprobare uidebatur.
Ceterum: ut ratio cur Plado principia rerum naturalium iri
figuras planastinea'i resolueretiet quomodo id Rristoteles
reprobenderit intelIigatur ianimaduertendum est: quod inter omnesconuenin: tam Platonem: quam Timeum: qui Platone uetustior e lignem: aerem : et reliqua huiusinodi elementa Pro materia securida compositorum corporum statuisse eaq:ipia elementa resoluisse in materiam primam: M forma; quod licet plane intueri tum inTimet libro: tum in eo Platonisser morae; quem Timeum sequutus nomine eius inscripsit. Sed quoniam forma ipsa elementorum recipi in materiam non potest: nisii ipsa materia sibi indeterminate insita babeat: earque in genena dione determinaritur: ideo alii qlitatibus primis caliditate scilicet: siccitate: humiditate: frigiditate pcedetibus quodam modo in moteria: hoc est corpore ex quali genena dionem fieri uoluerunt: cuius sentetie Rristoteles est: addita leuitate et grauitate: que cause sunt motus simplicitae natu ralistriatura enim motu precipue notatur: Llii quo pnceps
eDemocritus: utTheophrastus in libro de naturalibustradit Spretis his: qui caIiditatem: frigiditate: reliqnaq: huiusmodi Principia ponebant. indiuidua corpuscula: que ipsi amomos
143쪽
uocant: pro primis caussisstatuere: Pythagorei uero Timeus et stato figuras planasexcogitarunt uidelicet: quesiimul et
quantitatis et qualitatis racionem suggererent. Cum enim auetores illi qualitatum primarum: caucam: quare igniscale faceret: aqua frigefaceret: nullam redderentinisi φ alterum calidum:alterum frigidum et siet: Nec quicq ulteriusquereret:
hec scilicet pro P mis causis accipientes: Pymagorei exqstius hec tractari censuerunt: si qualitata quo huiusmodi causas inuestigarent. Idaq: ulterius resoluentes ad planas demum figuras deuenerunt: eas causas esse priores caliditatis seigis
dicatisve dixere. Que enim discernere ac diuidere possent: hec sensita caloris: que uero costringere ac c6 densare: hec frigoris sensu efficere posse crediderunt: Figura autem etsi qualitase: tamen ande qualitatem intelligi potest: utpote que de genere quacitatis deduecta est: Omne enim corpust priuin quale sit quantum est figuratum. Itaq: materia prima per se incorpea est: Secundum autem subiectum corpus ex quale per se ein Sed figuris uorte formatum : quod a corpore mathematico differt quatenus ipsum matericle est :tagiq: potest: ca scilicet
corpulentia sua quanq non ciali ditate aut frigiditate: laetiti obnoxium sit. Hoc igitur secundo subiecto uarie figurato suggeri quattuor elementorum principia uoluti scilicet py ramide ignis oeredro aeris ico edro aque cubo terre: at ex huiusmodi figurarum differentii sceleras omnis siue uirtutes: siue potentias sequvi et uicissim mutationes et generationes utpuza φ ex pauxillo aque multum aeris generetur causam
reddunt; φ cum aque figure sint pluresi icos ris enim com
plentur: quoties discernunc multa necesse eo et dra costitui proindeq: multum aeris: qui ex octedras constat: conflari oportet. Rarefaetioni enim et condensationi: que potentie incorporee surid causam tribuere auctionis diminutibi sue noprobarit; quando quidem non posse fieri existimant: ut postentia incorporea superueniente uel augeri uel diminui ipsa corpora posint: Diuidi etiam posse negat. Diuisionem enim
fieri per tiguram ignis qui diuidit: No autem potentia incor porea existimat: Negat quoqi fieri posse: ut frigide qIitatisodditione grauior corpulentia fiat; quod enim graue e*9zum
144쪽
rion quale esse opinantur : Ita equalitate et iri ualitate censent esse diuidendum . quemadmodum igitair Rristoteles corpus ex quale; quod qualitatibus subiaceat: primum fieri ex materia et forma: finitumq ee stamat: profecto ut figuram quo idem habere es cedat: necesse est: nec figuram pcedere: qualitates sequi neget. Sic pymagorei quam principia qua litarum quererent. ad figuras post remo deuenerunt: Non tamen figuras matbematicas que longitudinem duritaxat et latitudinem haberent : his enim opponi illa merito possent: que ab Aristotele dicta sunt: Sed naturales figuras que cum longitudine et latitudine altitudinem etiam siue profundi talem haberent: et prime c5stitui s rebusnaturalibuspossent. Qitodita opinari se plane ostendunt: cum materiales dicurae figuras. Quocirca quum primo de materia docerit: figurari eam formulibet numeris Aiunc.quodTimeus in eo: quem sit Ipradiximus libro his uerbi seκ prestit. . Principium eorum que
generatur e materia ut subiectum: forma: ut ratio: ex quibus corpora simplicia orta sunt: terna: aqua: aer: ignis; quorum
generatio talis C. Corpus me ex planise: plane ex triangulis quorum alius rectagulusest: alius eqcuris alius semi quadran gulus cunu: reliquas enumerasset triangu forum differentias: quattuor ex bis supradictas figuras consstituit: quaselementis quattuor tribuit: Hanc igittar opinionem nihil ex his que Rristoteles obiicit: infringere potest: Neq enim ex bis piem Iinee non esse lineam seqtu neqt Iineam ex punctis costitui
aut magnitudinem non esse in infinitum diuisibilem mec reiqque ex matbemacica ratione obiici ponent Nec uero impos
sibilia illa : que sequi corpora naturalia dicit ex linearum indiuiduarum positioe sequvne: Non enim Iinee ex punctis constituuntur: ut in puncta diuidi possint: neq motus a cor poribus tollitur: neqi grauidast aut leuitasse aut ulte omnino passioneshuiusmodi a rebusnaturalibus hac natioe remouenta.
multo quoq: minus seqtur qcq ex hisque aduersariuseffudit. Magnipfecto momenti essent obiecta AristoteliΓsii illi ma Itbematicas figuras aluisset. Vera quonia ri5 matbemacicas sed naturales este uoluerunt: argumenta illa non tam sensum arguunt:u uerbis illudui. Ratio igitur quamobremPlato
145쪽
pro qualitGtum principiti figurarum quantitatem statuerit: satis hinc manifeh a est. Licet tamen etiam aliter hanc opifitionem tueri. uidelicet nec IJyrba rei; nec Plato principia rerum naturalium huiusmodi triangulos tanq rem certam posuerint. Sed quemadmodum astrologi: cum causam que freret unequabilismotuscelestium corpor : qui scilicet equabili certo et ordinam eorum motui contrarivsest: alii ecentricosi alii epicyclos alii reuoluentes*berasintroduxerunt; non opuarietas ista in celo sit: sed quia principiis huiusmodi positis: seruari possunt; ea que preter racionem uidebantur accidere: cum camen omnia celestia corpora orbe suo et equabiliter mouearitur: Sic illi cum genenationis nationem nullo modo seruari pota existimarent misi quantitas aliquo modo priorcos denarezur: et quoniam indeterminata esset: ad sigurarum nationem simplicitam: et similitudine proportiorie coheren tium aptius referretur Idcirco figuras ita pro principiis simplicioribusposuerunt: ut eiusmodi quantitas sub noticiam sue qualitatis que certa figura est cadereta et quanil non rea esset: quasi tamen ita esset: intelligeretur. Cuius rei ut clarius
ueritas elucescat : uidete quid Plato ipse i postq figuras pro
principiis statuerat. loquatur: et quomodo eam positionem non satis certam probandamq: existimet. Sed siquis inquit aptiui excogitare quicq potest ad eorum iastitutionem: illuego n6 ut hostem odero: sed ut amicissimum amplectar. Et aride hec principium ignis inquit M corporum ceterorum pG nimusquemadmodum suadere nobis probabilior ratio uideo. Principium autem principiorii deus norit:et homo: qui deocharissiimus est Simile quidam ab Rristotele de huiusmodi rerum dubitatione in secundo libro de celo dici uidetur Cum
enim cousa indῶgaret cur nori ea que longius a prima siphera sunt Paucioribus motibus moueantur: ueneratione inquic potius dignum lil reum temeritaris hunc ianimum Hrbitrari
oportet HSiquis philosophandi disciplinam sitiens, Exiguas etia facultates libenter haurit in hisrebusinuestigandisi qua
dubitatione maxime teneatur. Itemqr exquirendum ampliat
de his est i quanil parum certi habemus unde exordiamur . Tang remoti sumus ab euentisque ipsis accidunt: Non ita
146쪽
sane audaces ac temerarii doetis limi illi uiri fuere: ut se renim omnium: causas compertas habere existimarent. sed que per fecte nouerant demonstrabant: de quibus uero ambigebiant: ea quando magispoterant probabili ratione tractabant. Nec pudebat eos fateri: riori omnia nature secreta potuisse com Prehendere. Sic igitur Pythagorei etPlato in exquirendis Te Principiis: alteriusq elementorum sumerent qualitates com Z perire simplicius aliquid conati stirit; et quod compererunt tam diu seruandum censuere: donec meliusci liquid occurreretrQuem morem doctissimi omnes et uetustiores et iuniores seruauere. duercarius autem uirosdoctissimos reprehendit: damnat. maledrestis contumelii': insequitur:quasi ipse norit que illi ne iuerunt: et liceat iri quem uelit pectoris sui uirus
euomere. c Sed iam tempus est; ut quod pollicitus fur per/soluam ambiguam apud latinos sarmenidiset Melissi na tio em explice. Erit enim μt opinodo perepretiuid audiuisite: L c Deinde huic quoq: libro finem impona. Cum Aristoteles reru
Naturalium principiat quotlxque essent in uestigaret Necessie- est inquit aut unum esse aut plura: et si unum aut immobile
ut ParmeidesMelissus i dixere aut mobile ut physicisplacer. nonnulla de altera sue diuisionis parte dis seruit)Eg
gressi is es alteram atq unu et immobile esse ens siue pncipiuentium t quod positum a Parmenide M Melisso fuerae refellit. positioneq: huiusmodi baud quail ad nature cons denatione pertinere dicit : Nec posse principium eme lsi unum sit et ita unu immobile: quippe alicuius rei aut aliquarum rerumpn cipium ee Oportere quod principita sit uidelicet ut ea quora principium est trepresentet. Hoc uero non ita esse si ens ut illi dixerunt unum sit solum Ita et positioriem inopinabilem nasilocinationem capciosam. falsam: In conclusam tam materias
Q forma argumenti peccantem id anc Parmenidis et Melississententiam dicit: et reliqua que pretereo trieq enim referre omnia necesse est. Sic Rristoteles illor inscitiam redarguere Sententiam eorum nulla ex parte probare uidetur Uerii
longe aliter res se habet quod ut dilucidius Aperiaturi Repe tendum paulo altius est: quod illi docere pollicerentur: et de ea re sentirent: quam sibi exponendam statueranti Non illi
147쪽
naturalis discipline sese prolatares faciebant Nec de pncipiis
clementis nature eo loco docere proposueranti Sed de uereente intelligibiliter primo principio sciscitabantur. Qiiod ipe quo Rristotelesssignificare uidetur principio statim sciolum uerborum quum dicaz Necesseesb aud unum principium ee aut plura etsi unum aut immobile uisarmenides ait x Me
lissus aut mobilet ut pbisicis placet Quasi dicat Parmenidem et Melissum in physicis minime numerari s trursus ad ex tremum itia inquit. Ensecte unum Q impossibilest apertum iam est: at ut physici dicunt duplex est modus: Recte quidea physicis eos separat Aristotelesinori enim physici erant nec de principiis p bysicisthoc est naturalibus sed diuinis et intelli gibilibus disserebant. Quin etiam in his libris quos de eisdem rebus scripsit et metapbysica hoc est supernaturalia appellat:
non ita eos insanos Faciti ut inter ignem et aquam'discrimen esse cognouerinz. Immo uero in libro de generatione et cor rupcione tam ipse A eiusexposido refreferuntParmenidem iri
eo uoluminet quod de opinabili rati6e inscripsi qa uidelicet res sensibiles et opinabiles iri eo tractantur ignem ac terram principium rerum omnium statuisse: In eo autem l qui de ue ritate inscribituri bi de intelligibilibus et diuinis tractaturi quibus solis ueritas certa precipua consis biti unum omnia estiadierit m ab illo fatentur sTum etia alibi idem Aristoteles plus tribuere Parmenidi uidetur l A rerum naturalium ratio patiatur s siquidem ita inquit. Parmenides itaq alio uidetur speetare quasi dicat non rem naturalem Parmenidis tractat cum unum esse omnia asserit: sed aliud quidem intelligere ui detur: Quomodo enim Aristoteles ignorare illos existimaret tam uiariam atqi multiplicem rerum formam:aut saltem illud se duospedes habere. Cu itaqi uiri illi de rebusintelligibilibusiac diuinisset de primo principioluereqi erite ageret this uerbis utebantur unum esse ens ipsum idqt immobiles et infinitum: et reliquasque huic sententie coueniunt.' In qua re cum alios
plerostit uetustioressequuti suntltum s primis Aenophanem doctissimum uirum qui preceptorParmenidis fuerat; Cori uenit enim inter Xenophanem atq Parmenidem: ens ipsum unum atq seni tum esse ea natione unum prius A multa ec
148쪽
necesse sit. et quod ceterisOmnibus causa est: ut determinetur et fimantur: id finitate maDsil infinitate describi debeat. Tu etiam quia tquod Omni ex parte per c tum absolutum estisuumq: precipuum obtinet finem ad finitum: et finem ac priri clpium omnium esse oporteacri enim impfectum et indiges est: id nondum finem recepisse dicendum est. Verum iri ea inuicem dissident:quod ad motu spriuationem pertinet. Xe riophanes enim in eo quod motu ita priuatur et Ut nunquamoueri possit: quietem ediam esse merito negat. Quod Plato etiam facere uidetur iri primasarmenidis positione. RiPar menides cum carmine scriberet: more sequutus est uulgatiore: er quia que manent: nequcta moueri per picuum esst; idcirco cum ens ipsiim immobile uellet significare: manere dixit. Me lis lusidem erasinpinitum asseruit quia eiussubstantia immensa est: et uirtus infinita. Ingenitum etiam eadem ratione dixit: In ceteriscia supradietisconsentat. Hoc modo ipsi quo et inter sese cum sententia minime discrepent: usu tame quodam uer borum contraria dicere uidentur. Afferam uerba ipsa Melisi: quibus unius entis infinitudinem : per ingeniti nationem de monstrat. Cum igitur inquit non genitum sit. semper et erat: et est. ec erit nec principium habet aut finem : sed infinitum Omnino est. Nam si genitum esset principium certe haberet: incepis led enim aliquando gigni. finem etia haberet. desineret etiam aliquando esse : Cum itaq: Nec inceperit. Nec desierat :semperq Fuerit: futurumq sit: sequitur; ut neq: principium habeat neq: finem: proindeq: infinitum sit. sic Melissus quia erit ipsum unum principio ac fine temporiscaret: semperet estriri finitum esse asseuerauit: Quod a Parmenide quoq: probara
uidetur: quatenus ad hanc pertiri et nationem mec infiritium solum: sed ingenitum etiam : et incorruptibile dicie iisdem fere
Melissii uerbis nisi φ hic uersibus scribit in quibus translatio
sepe uocabulorum concedi solet. Ita enim inquit. Ingeriirum quando est: sit et immortale necestet uenigenum: immotum: immensum sine fine: perenne Quod nec erat: nec erit: totum nunc es se fatendum est. Vnum:continuum: nam quem eius dixeris ortum.
Rut quo candes aut unde inec ex non ente putandu est.
149쪽
Nec dici ore potest: nostra nec mente reuolui.
Quod nihil in Nam quid post ipsum fecit oriri.
Aut prius tenti enim nori stant primordia primi. Nunq ergo aut semp er de quo nunc dicimusensest Ex nihilo et nihil fieri sentencia perstat Ergo ortus nullusnec erit post secula finis Ica Parmenide risipsum unum: ingenitum uricorruptibilet infinitum immobile; statuit. finitum aut hi uersibus expmita Est et idem :per seq: manens ens semper eodem Immotum Axumqt simul uismagna necessi: Implicat hoc circum summo quoq; fine coercet.
Quod si fine vacet inequaq dicimus esse. Siquid nanq: deest: opusem ens omne deesse. Nam si ensipsum est: nec n6 ens nihil des erat nullo eget: nullo aut eges p etum E; plaetum quod est: sine habet. non
itaq: infinitum est. φ enim finem habet; Terminu atq exita habeat. Necessse esst Quo fit ut nulla in eorum sentenciiscon
trouersa sit: ubi eadem de re ab eis dissieritur: Quanuis autem aptum iam e: per ea: que dicta sunt:n6 de rebus sensibilibus: et principii autem elementis nature sesde ente intelligibillaab stracto ab omi materia ed primo uereq: ente: quam formiam primam appellare possumusitIosdisseruisse: Name ut id etiam longe manifestetus elucescat quid Diarmenidesipse post eia: que
dicta sunt:adiunxerit. A Udite. Hac tenus et ueri mentem intemera q: Uerba
Nunc res mortales carmen quoqi sumite fallax
Verum sententiam ec rationem usumqt sermonisintemeratsi
hic dicit eum: quem de ente intelligibili et uere ente quisquia habeat. Sensus autem et opiniones mortales et sermonem fallace rebusnaturalibustribuit: non Q in eritis intelligibilis etiam consederatione falli decipi homo n6 postit: sed quia ens ipsium sua natura est certistime firmissimeqι nationi Re enim naturales quoniam sub sensum cadiat et fluxe atq: mu rabiles sint opinione potiuscomprehendi qscieria dicuntur. ScIeritia enim est cognitio certa Ec immutabilis quam habere in rebusque sensu percipiuntur non possumus sed decipi falli: errare ut Parmenidesinquit necesse est. quemadmodum etiam
150쪽
Plato: ea que semper sunt nec uri A gignuntur mende inquit percipi poste; ac certa ratione cognosci: Contra uero que sempLignundar: nec unil Grit; hec opinione cum sensu nationisex/perte comprebedi: Affert deinceps Parmenides principia siue
elementa rerum primamq: oppositionem ipse quoq: exponit: quam suo uersu flammam: et noctem appellat; quasi lumen et tenebras. Raram etiam et densum: aut leue et graue : aut idem et diuersum:et omino oppostica dicit: que omnia procul dubio ad priuationem et babiram reperiatur. Nec forme aut materie Nome ignorare uidetur; quanil uocabuli diuerticulo utitur: uel carminisgratia: uel ut superiorum philosophorum consuetudinem seruaretmisi: quod reor: illi etiam uersia phi Iosiopbie precepta tradiderint. Iza enim scribere uetustiores
illi solebat: et primum Pherecidem soluta oratio e usum legi mus Verum animaduertite que deiceps duobus superioribus uersibus addidit. Principio duplicem statuerunt dicere formam: Mcera sed minusein tali cognomine digna.
Quod simulansuerum: fallit mortalia corda. Has contra aduerso posuerunt ordirie metas: Hic flammam etheream statuunt raramq: leuem
Ipsa sui similii semper sibi undiq: constat
Illic obscuram aduersantem undiq noctem Incomptam: humeritem: gelidam: densamq: grauem Hec de principiis rerum naturalium: sarmenides refert: Ens autem illud intelligibile: et uere ac proprie eris; quod unum
non solum ipse sed etiam uetustiores philosophi et ponunt Mnominariz: quando unumsistum opinatur: non sine causa immobile este affirmat. Ita enim inquid.
Immotum ualidisiniecta in finibus arcet Viricula: principii expers finis': futuri Hinc et enim longe finiri: ortusq: recedunt Vera fides hec est: nec hoc qui credit abernat. Et causam quare immobile sit reddes: ea dicit: que simul et finitum et immobile esse demonstrant:Immotum inqt fixa rmanet uismagna necessi; Implicat hoc circum summo quoqfine coercet: et reliqua que sequuntur. Ita enim existimat: