Bessarionis Cardinalis Sabini & Patriarche Consta[n]tinopolitani capitula libri p[ri]mi aduersus calu[m]niatore[m] Plato[n]is incipiu[n]t feliciter

301쪽

modo eum' qui timore: ue ecia A uoluptate superae: existimatrica Q ut neminem effici c5shanzem fortem impavidum putat nisi se per uarios casasM pericula: 8ί resformidaridai exerceat: sic ne minem censed fieri possie continentem: temperantem: modestu: nisi inter mediascollapsusuoluptatesFortiter resistat: M cum bis col/luctatus tanquam fortis athletaeas stuperet atq prosternati Mquemiadmodum qui ab ineunte etate:omnes labores omnes cunas omnemq: dolorem uitare consuevit; si quando laborare cogi erae cum hornibusrobast is exercitati': cotendere:facile supiatur Muincitur. Sic qui inexercitatus est: M spernere uoluptates ac resi stare illecebrisinsuetusi ut ille a timore ipsum a uoluptate lupari: M qui dominus est; mancipium fieri eius qui temperansce in repadelectabilium copia potest. Que cum ita sint iudicare la quilibet potest: an iure hoc aduersarius Plat6i obiiciat: M utram per ig/nonaritiam potius Platonice lingue A per maliciam peccet id enι aliorum iudicio liberum relinquimus. Nunc quid latius Plato de duplici timoris genere disseruerit consederandum es h. Vnum esse ait cum resaduersas expectamus alterum cum timemus ne quid a nobis turpiter factum dictum ue sit : quod malam opinionem de nobis parere possit: hoc pudorC uocat coledum qi a nobis inpmis

existimat: 8ί contrarium eiu uocat impudentiam summumq ee

malum M publice M priuatim exist mat. 4 liuidelicet: timore ciluium salutem conseruaru bona augeri: uictoria magis A altare acquiri: ecenim duo esse:que parere uictoriam postiirit: animu in

hostes: pudorem erga amicos Itaq unumqucqi nostru pauida: M impavidum este oportere: M quemadmodia quotiens bommcintrepidum: Audacemq facere uolumusi rebus trepidis ac formi dabilibus eum costituimus eoqi modo Hduersus metu exercemus Sic cum pauidum M uerecundum reddere sbudemus. ad eas res ea ducentes a quibusimpudentes minime temperant. Nam qbuius certaminis expers atqi insuetus es h. Plato inquit dimidio uire itis carebit mec perfecte temperans erit: qui non aduersus uoluptates libidines cupiditate', multas ad impudeciam: iniuria: columelia trahetes diu multuqi pugnauerit: tandeq uictor euaserit:naci oeofficio : solertia: studiorsiue ioco :siue serio quicq aut agit aut lo quietur. Quinetiam libro tertio eos qui uarie nationis rerum tum honestarum tum inhonestarum expertes sunt :perfectos uirtute esse non putat. Item septimo ambo contraria cognosci ab homi e

302쪽

ut agantur; sed ut uitentur: si quidem que ignoram si ut dare non Possumus. Seriam inquiorem sine loco: S conrnariam prorsiussine contrario percipere nequit qui prudcrem se tacere studet. Abgere uero utrunq: nemo potest; si quod in sie uirtutissipecimen cupieba/bere sed ipsius rei causa nosse coninarium conuenit ne quid quod minus deceat per ignorantiam uel faciamus. uel dicamus. Ad hee cum in eodem libro de educatione liberorum scriberet ad quead modia almi iuuenci: sublato clamore: ploratu. M querelis tranqllii

placidi tetrifieri, possent doceret. Quod Cliniasadhibitis uolup talibuseffici posse dicebat. Equide squit minime id Clini e nostro

diadum existimo nam si ita agere ceperimus omnis liberalis edu cationis natio peribit: mea quidem sententia nec uoluptatesreclauiuendi natio sequitur: nec doloresprorsusuitaridos ducit: sed me diocritatem quandam amat: quod mitiori nomine dictum a me uelim. quam quidem animi dispositionem: dei etiam esse quadam celebris oraculi fama reste ab omnibusexist imari potest. Hunc

habitum sectari debet qui uirtute diuinus est futurus ergo ela borandum omnibus est ut nec ipsi ad uoluptatem procliues sint: nec alios siue senes siue iuuenesi siue mares: sue feminas ita affici

Pati anzur: minime autem omnium; qui nuper in lucem pdierint.

Tunc enim tenera etas facile more imbibit qui ira animo beret: ut nulla deinde ratio e positae aboleri. SicPlato interitum tuac tudii uoluptatem M putat M nominat: sic omibuslocisei occursat: aduersatur: exterminandamq; existimat. Siquidem tertio quo

de republica libro dignosreipu. custodenbanc sibi firmam tenere opinionem ait ut quod reipublice prosit id probent M faciat ἰqa obsit; id nullo pacto probare: aut facere uelint. Que opinio anseruari quacunq: ecare possit: experiendum est. Et quoniam bis tribus rebus furto vii fraude ramittere inuiti uere opinionis posse sessio em selemus animaduertenda an ipsi non tartam: aut uerbis Persiaiasi laud tempore obliti non per uim dol oribus 8c cruciatibiis coaet aut illecebris uoluptatu decept Gaut meta pculsi decreruillud animi quod modo diximusamiserint: 8c uere opinionispos sessionem. Item animaduertendum inquit est ab ineunte evam MPpositis quibusda negotiisi quibusqs possit maxime decipit obli

uisci eius opinionisi qua seruare statuerit:8c memore: c5shante;

303쪽

cautum probarmimmemore: inconstantem: incautum reprobare

oportere. labores etiam M contentiories M doloresadbibendi in quibushec eadem obseruetur. Necnon tertii generisid e fraudis periculum faciendum. Velut qui pullosequinosadstrepitu tu/multuq ductos antimidi ferocesve sirit experiatur. Sic homi es tenere elatisad metus M pericula ducedi sunt rursiu i ad uolup/tate inansferendi exquirendo etiam diligentius il de auro in igne

fieri se Ieaz an bonestasee possit: olitibus Q in rebusinuictus pbus sui custos M merito laudandus Atq eum qui sine ulla culpa eua

serit: constiruere principem cui dem reipublice decet; M dignis eum bonoribus tum uiua:tum etiam defunctum afficere. Cotrauero: qui talis euasieriti hunc reprobandum esse ac pro nihilo ha bendum. Iam ergo sentire Platonem:quisnori uideaz: quoniam officia uirtuteiqi omnes que ad mores percinent: consuetudine

actione exercitatione: M oriuntur: M uiressummunt idcirco pre

cipiendum esse; ut in oppugnandis propuliandis': uoluptatibus

ciuesexerceantur:quo earum illecebras ualeant superare . At ob

iurgator que a Platorie dici a recte sunt:pro sua consuetudine: uel malignitate : uel inuidia peruertit:8c ad libidinem ac uitios aminstitutionem transfert Addit deinde ut calumnie sue argumeta corroboret Platonem nudos adolescentes M puellas simul exerceticboreasq: agere uoluisse. Dropter exclamat prob nefas nec fieri posse existimat quin iuuentus hunc in modum se exerceris libi di nisardore inflammetur. Nos uero adolescentium puellarumqnuditatem ueterem illam esse arbitramur: que sine uitii suspitione fieri solebat. sed multas enim nationes ita olim exerceri c5suetas omnis historia testatur: nec solum extere inculteqi natio es idis cerunt sed nostre epiam: moribus 8e eruditione cultiores ut Athe nienses laced emonila macedones aliiqi complureshi enim rictruria ducem consequebantur; que cum tam marem A feminam nudos procreas lec: uestem utriq: dedit contra frigus nationem cast idiarisia continenti ercontra luxuriam omnemqt libidinis cupiditatem

Itaq: exuti ues hibusi illi se priscis temporibus exercebant :uirtute portus es lana operti. Nec uideo feminasrioinreetatis Iacenisillis castioreseste: que no modo domi sed etiam foris femore deducta tunica: nudato solebant incedere. Nec temporibus nostrificalice mulieresque faciei collo pectormi aperto ambulat; magi d li bidinem: mouent homine concinente:il turm:que mebris omibus

304쪽

membrum V Eeare eontinentiam fue nr ος ad libidiΠςm iri bis plurimum consitaepudo

temperant om inans moueant: que raro ux/ita enim natura compφη - δε--ri duotidie publico usu

s s e, iaculo: saxo exerceri uoluerunt: uisi utar

M si quando re Otaui emesi iude sese exercπς prehendis inqui ς' que uires corpor siricies ta ea, decidit lut susimpare solebiaz - eigie aduersariusde Lycurgo dicet qui

exerceri:certareq inter se coram uirisprecepit nec anim duertas in crnauem eius sententiam: v pro libidine status reipublice in

ue seinper sui sinuli millo inlom si constar. Sedent nimioq cu gum secutusest; eadem qua Lycurguseruditione at et in more fretusno dubitauit corpora mulierum nudare.atssi lea

305쪽

publice exercere. Na si recte inqt iuumes educene at erudiane: bene se res babebant. Sin minus taceo iri noua republica ne tanqin diuinacione superstitiosi mali aliquid ominemur: ita no moadolescentes sed etiam puellas armatas prosilire: cboreasinstrueresalcitando exerceri: M quicquid ad bellum ac pugnam perdine: meditari:M Lycurgus M Plato precipiunt: nec rem aggrediunt rquam natura muliebris ferre non postic. Iam enim M amav nes rebuspreclarissime gestissatis docuerunt: muliebrem natunam id pati; M tacene posteo ita ex citate:qae de amaWnibus dicta ta epant: confirma ruriz. Vnde pulcherrimum illud Gorgdis leonide.

lacedemonii uxoris dictum extat aduersiuseam: que ita dixerate sole uos Iacene uiris uestris imperatisicerte inquit. sole enim uiros

parcarimus A pud lacedemonios id genus saltationis Lycurgus

instituit: quam bormum dici Lutianus i libro quem de saltatio e edidit: reperi. Constituebatur id genusex adolescentibu M uirgi nibusalternatim ad chorea dispositis. Ducebat adolesces militare. exercerisperitiam qua postea cum hoste inuaderet uteretur. Se quebae uirgo modestia quada insignis M caltum femine deceter. agebat :ex qua re intelligebatur hormu constitui ex duabus illis uirtutibus tempantia M fortitudine: qa calcandi genusid fortasse

est: quod ueteres romani Sicinum appellarunt: M in usu freque itissimo habuere. Virtutem igitur M eruditionem non inutilem hcalcatio illa pre se ferebat; no uitium ut dare probro aduersarius coniacur. Comunionem etiam quandam M necessitudinem ad ma trimonia obeunda commodissimam: hinc fieri Plato dicebat: qa.duersariusirridet: qsi nihil omnino ad futuri matrimonii napione

contanaticonspectus mutuusmaris M femine: M uerba gesstus corporis8c reliqua que experiri inuice possunt pus A matrimoto copulentur. λζqui c5 plures puelle plus uirtutis v Atari aut argeti possidentesi cum pro dote uirtutem sua ita patefecissent ut Plato consulit facilius nupsere: g que pgnandi pecunia sibi matrimoniinquestiuerunt: laudandum preterea illud esst tam Lycurgi usta tonii consilium:quod puellasquasita comparere probabiae equsine custode esse uoluerunt ised delegerunt uirum eratePuectum

ex eo ordine unde summi magistratus creabantur: qui adolesceta ac uirginia collegio praesteti M tribones hum aut turpe aliqd age tespuniret acerrime. HuncPedonomum Lycurgusappellauit quom Plato no minusquinquaginta annis natu ec uoluit. ciueq

306쪽

honestissimum reipublice WHL ό sue nature uirture Plur mum

'''S CTh. uia peditum sim mitissimum M uere dita tam

I ddetur, sin minusomnium que nacta Pduxit maxime arae eu dati necesse est. Quamobre non secundo loco nec pro Meuacua educatio liberora babeda est apud legia auctore S.d ante omniat qui recte consulit inde exordiri debet: ut ex cierus unus eligatur: qui omnibus in rebusuirtute prestantissimussim minIdiligentia constituatur iudex procurat magister tutaentutisM quinquennio magistrata gerat. Mox alius magi ter u in suo hecte functui esse censor

2 hin eritissimo: Pipsi ex summis debet ee magistratibus

decernetur. Lximis donetur honoribus. Qui uero contra fecerit minii suppliciis plectae. Quis igitur putet negligi possie iuuentute ab homine: prudenti: bonesto: annos quinq za niato. patresa milias: summo magistratu duntaxar ad quinquennita fungente subtili examini subiecto M uel sumia honore uel fama ignominia. recepturo; usu etia reas prudete paterno amorePpinquo ceporematis natas breui soli cito examinis expectatrione ciataeo, neminius es o formidanda est: ne talis vir: sumo istudio:fide:diligetia Dcuret adolescentum M puellar pudiciciam; M eruditioni eorum liberali qntia potest inuigilet. Prim o hoc , es hi ad seruanda iuuetutis honestate. Secado ut qs idem fere es hitauenta animi spsuadereo nihil

nisuoluptatibus ac libidinibus indulgero. Sed pstat uel a Isiu

Platonis audire. Vbi trigladiuuenta eruditione ueniras maduem

adolescete M puellas inter se pMamaxarx eris Q , ea re: timui ut fieri solet:ne parta frugi ea respu. esset in q adoles sceles&: puelle robore corpis pstantei ociosi foret. M uehemetio

atqi illiberalia labor; expies qbus pcipue extingui lassolet: dediti ecia festis3c ludis M choris quo igitur pacto mea

307쪽

republica.iuuenesabstinere poterunt uoluptatibus que multor

multa': impulerum iri mala poshremarcu aliars rerum:tum uel

maxime amoris in puellasaut qs detestabilius est i pueros M uel

mulieria in uiros uel uirorum in mulieresunde inritamenta damna

excitisse hominibus M publice M puatim mani sinum est: quo in eosilio uitare tantia hoc malum licebit: aut quia medicina tanto discrimini ad biberes Quecta dixisset babeo inqt quo iuuetustio quide i uita; sed spote sua sese c5tineatiquo etia frater ca sorore: pater ω filia castissime uiuant M caueat sumope ne aut apte aut Ea,cta simul cubant: aut quouismo se inuice tangunt. libidinose quicq agae lex nimiru non scripta sed uehemes hoc agit: M exi gua quodda uerba: omne huiusmodi uoluptate pol extinguere si uidelicet hec turpissima essetnefanda impia detestanda dicune: ne id qde raro sed crebro sermone usurpan . ut omnes ab ipsa nastiuitare sientiat: Omni tempore omni loco hec uituperari expui:

exterminari; tu p ridicula queda ta P studia tragica :quoties aut veste: aut Oedipodes aut Macarei cocubuisse: cla cia sororibus sui introducunc: M pacta re statim sibi mortem c5sciuisse: si sui errorii ac peccati penam sibi ipsis digne decreuerint. Dbame enim adminabilis queda uis e .ca nemo c6tna lege dicere aliqd audet: M in unoquoq: ta seruo A libero ita puero qua muliere: deniqin

uniuersa ciuitate: Phame ipsiusobseruaria M cuna; consecrata lex est. ica. ri firmissima certissimaq efficitur. Sic Plato de iuuentutis eruditione pcepit: M ut hones FasM cotirientia seruaretur: summo studio curauit. Verta aduersariusneq ueritate cernere neqPla

toni natione intelligere uideemost hec subiugit Platorie legem c. uia abrogassetque igne cremad oscarixenat:q nefariam in mares libidine exercuissent; reuolute semp is he eo de sed nos quoq; quo Icuq: se uerterit sea necessees . Non mo aut reprobas Platonem hac lege aduersariusscribit: sed etia turpe atq: nefanda libidinem Pbibuisse .smo ut clam patrari posset id scelusconcestissetquod falsa ee aptissimu est. Nusq. n.a Platone lex ista abrogatur:aud tolliei lege aut lata recte afferri posse Plato affirmat: ut que nia tunam duce sequuta mares maribus mi eripbibeat.1id brutorta exemplo c5firmet: apud que inauditus es h adeo turpis nefarius cocubitus. Hac igie lege Plato nimira approbat: M recta natione condita α fatae. Vtruq n. peccare:&: digna ee qui uitupes ex

308쪽

pshat: alter g nefarie uoluptati cedat alterai qmutare sexum Mex uiro instar femine Fieri patiata: non in amore omne rephen

deda:tolleduq ee dicit. Sed eri duplex amadi genussit ut supius

declarata est: altera turpe:altera honestu: turpe qde eliciendum rhonestum uero tanq uirtutis alumna seruanda cesset. Distinguit ita Plato amadi ratione: M biptitia: qa dixi genus assignaturam agit: ut simul M lex Iala struetur: M genus amorishonestum: turpi silliusgratia non temere improbee. Quo in loco triplici illaptitione amorispulcherrime usus est: qua secutusA ristoteles for ma amari a materia scribit. A more. n. aut inter similesvirtute: ac pares ee: aut inter dissit miles at c5inariosecti alter alterius egeat: quom6 diuite amari ab inope dicimus aut ex utroq: istors con stare quotiens pars diuersa ad res suauesat iocundas hortatur: simili dehortata fitq; ut mo huc mo illuc almus intabat: M pedeat. qua dissensione imagine etia illa equo specie significauilinum alter equo pulcbas corpus aspicere:ad id potiadu hortari Mcogere diceret: alterum recusare: dehortari:obsistere, utpote non pulchritudine corpis appetente; sed animi elegantia: vi liberalem uirtutis Forma amante. qssi diuersia amadi ratio e :rio males lato iri gr. lege illa distinguere amore debuisse: M pmu illia ex uirtute ortum es cedere reliquos duos Pbibere queadmoda a Lycurgo quoqretpa. lacedemonior auctore grauissimo: lege ante sacitu fuerat: tesse Xenopbonte atheniensi uiro illustri. Hic enim cum lacedemoniors repu. describeret Lycurgi cosilia Fbat: quo natio nem amandi distinxerat: M quomodo amandi adolescetes foret: excomoda laudataq; moria honestate descripserat: comendaue nazq amore ex uirtute Fficiscente. Alioquin no minus abstinere A patre a filio aut Fratre a fratre uoluerat. Ita lex laia astatoe emendac: n5 tollis: immo quod ad turpe amoris genvsptinet:Mybae M recipis in repu. 8e diligetissime stertiae: ppi cita etia addita illa parte putiluq siue negligentia silue impitia sui auctoris care bat: ut sphamia reria eiusm5i ab ineunte etate cogntra M teneris adhuc ammisco cepta faciat legibus positis obtempare. Quas Eut leges de rebus uenereis statuerit: M qucadmodu cotinetie castitastiqi cosuluerit: ita uidetis Qua in re ne qsforte plus iuberi existi maret: A riatuna humana uideres posse tolerare: exemplo uissest

IcaiTaretini. Crisionis: Astyli: Diop5pi: M alio athletarum quita&si robore: ac bona habitudine corporis umbresee ad libidinc

309쪽

maculatess ululat. Vbi uero eratisia ratio exigit: mascia femina ac femina cum mare suauissime iungue at ita reliquum uite sue

tepus iuste:religioseq uiuuti suma fide pma amoris sui sedera Miuna seruaten oportere igie boses meliores beluisee no deteriores Prima taQ lege de rebus uenereis Plato suis hominibus tulit: ut

a marita omiqi contra natura IibidinePrsus abs ineati M ab omni

solo in quo nasci nequeat: qa sata est. Secada ut si se nullo modo cocinere possiat: mariscalle nepanda M plena scelerii atqi abomi nada libidine uitet: feminas aut liqs libuerit stercoiugeputpote ancillasia pediseqsi aut alia colubernales adeant qde ueas rio te

mere neqi i prudeter: sed ita ut ceteros lateiat altoqnputari laude ciuilDM notari ignominia debeat. sc Plato legitimars uxors usta

passim c5cedit: reliqruphibez: uel si qd plus ueneris naturalis per

mittit: rio nisi cu pellicibus domes hicis M cla Sc ut omne tam uiros Q mulieres lateac: fieri iubet eas causa ut pudore cimi ignominie si mi metu hos es raro ausint peccare. Sic.n libro sexto de legibus tiri bit. Duplice ee appetitu in quo uirtust uitia ue cosistat: Put qsqbene uel male institutus est alte uentrist alters uenerispcedit ille ededi bibediqi appetitus seqo sium o cta ardore eqsii furiis hominem agitias uenus. Ita cosilio opus C: quo aimus a uoluptate ad uir tutem reuoced: qa tribunt Iispcipue fit: metu: lege uena moriendi ratione. HecPlato aduersarius uero :que de feminaria usu ab illo dista sitati trahit ad mares: MPIat5i obiicit: ' maris usta cocesserit: mo q peccati latere possit homo magis calunie: ueritatis studi osus. Quod. n. stato de femine usu illicito punitau ee dixit; nisi omnes tam uiros ς mulieres lateat. hic ita accipit: ut silue mari siue femina alis libidinose utae: mo id clia fiat irrephensibilis sit:quod certe fieri sine ignorariapa ut animi puersitate non potvitaqd p ''terea Platoni obiiciat: uideamus Vetuisse huncinat: nec qsulina decennita uxore uteres; ne ue plures duobus liberos Pcrearetitu

310쪽

etia Phibuisse ine patrim6ia supra qtuor mnas augere f. sup qbus

exclama i aduersarius: M uerba mordiraate de opuletia fudit. Tumores Platonis hoc etia loco uitupat. Sed maledicetia aduersarumbit: qa Plat5is moribus c6ueniat expmere: supra demonstraui/musi q re necessaria fuit plenasi loca Plato is interptari ut latim greca ignoriaces lingua; qd ex illius sentetia legeret: haberet. hoc

uero loco multoria iterseratio minime necessaria erid;qppe ratio

ipsa re satis supqi erit ad Platonis defensione: qua qM: uestrum

approbare facile poterit; etia si plura flatonis uerba non audiat. Ent uero n6 uulgare qnda lasciua Sc diuitiis affluet r u. codit.

mercatorest sartores tosiores nutrices uectores histribes saltato res adulatores parasitas co qne:M pompiria minishros admittit: sed pura syncera: sitne ullo fuco: sine ulla labe uoluptatis ciuidate c5sstituit: que omia ad humania uita necessaria abude suppeditet: ispuacua M sutilia: que appetere deprauara natura costaeuic: non habeat: nihilo egeat: nihilo abudet. Ita modi1 M peculis M libe ris pcrea dis describit: ne alterutra re uoluptas que e Idita reip. ee solet: c6trabae: aut pinopia Ples numerositorali digne educari

ri 6 possit ipsierit teporibus belli difficilibus Miniqsno in duobus

filiis Ple ad sumia determinat ut aduersarius fingit; sed ut salce duo sint liberi iubet: nec vetat ne qsulterius p creet: sed ne qs minus qmare M femina habeat: edicit: qnq N5 quod Asq: uoluerit; Pcresadosceset: sed hunc statuit terminia minoris numeri: qa aduersa rius intelligere noluit quasi duorum ducaxad numerum Platopscripserit; rephedit. Cereas si cuiPcreatista liberis mare: M semia uxor obierit. huic liceat nouerca suis liberis n5 duce si ita libueritque etia locu male aduersarius intelligit. Π6. n. ne olo ducae no uercasta. iubet: sed si libuerit n5 ducan 1 liceat iii ducere: si uelit: cia aduersarius stelligat:oio ne ducae statonePbibere. uoluit saePlato poshq 8e naturescitis factu M reipu. maris M femine P cre adi6e: cesebat nouerce moles hia: que sepenumero intolerabilises hipuignis si ita patres uellet:auferre: officiu legulatori exis ima uit. Id parentis arbitrio integrum relinquere: illud uero uetuisse ΓIatone fateor ducere queq uxore nisi Anostriginta: uel quinq8c triginta natu ec: M nube aliq nisi vigesimu: uel salte duodeui/gesima annu excessiste qa eo c5silio fecit ut florete etate: pareta

liberi robustiores pcrearentur. etate.n.adhuc impfecta debiles: