장음표시 사용
91쪽
latius ante iam fecimus cum deiunctorum animos potestate quadam preditos esse explicaremus: qua rerum humanarum curam administrarent. Que opinio uerissimo quidem sed logo sermone cocinetur. Verum fides quidem adhibenda est Tum Fa: rerum huiusm6i ram crebre M uetust ate celebrateraeumati et oribus legum: qui hec ita iubent: nisi prorsiusdementesesse uideantur. Hec profecto eodem tendunt: quo illa de Hiere mih mactabeorum: ut posts diem obienae uisui sic deprecari pro populo: quasi adhuc Horum hominum saluta Prosipiceret: Heret igitur bis opinionibus Plato bonatide. Ac proinde in Gorgia: quum de inferis illis iudicibustet suppliciis et delictinoqueretur Fabulasquidem hec illi suideri dixit. Seuero non fabulas sed rem uenam indicaresiopinariur eos quidems qui iuste M sarieti uitam duxerint/d instulas be/J arorum demignaturos qui uero iri iuste at impie uixertati in
. carcerem cruciatus Ac Perie quem tartarum uocat detrudendosque cum latius disseruisset hec addit Mec sunt cassiaesisque ego Opinor uena esse Et postremos Mihi igitur callicles bis uerbis omnino persuasum estisroclus quo quem ex eadem Ilatonis discipIina fluxisse constat: his inquiebominibus qui
ad siummum bonum peruenire cupiunt: non scientia M ingenii exercitatione opus esti sed firmitate: stabilitate: quiete: tran/quillitate: quod ut summatim dicam: fides deorum emi que nos ad summum bonum: et deorum ac demonum omnia Lesenenatat anima beatas ineffabili natione intabit Azq c5iungit. Non enim per scieritiam: aut operationem ullam ingen eκ quirere siummum bonum: aut ad ipsum asipirare debemus sed
offerre commendareqi rios diuine lucuet preclusissensibus in
illa Incognita M occulta eritium unitate quiescere: Hoc enim
videi genusomni doctrina antiquius e IVerum quam aduer sarius Platonem accuset. v plurescoluerit deosiquur non eius dem criminifreum peragit Arisbotelem: φ ipse quoq: non uno contentuspIuresstatueriti Nos quidem Platonem non chriotianumssed gentilem fui me fatemur et quod professionis sue intererat fecisse: ut deos x diuinitatu gradus pIures statueret: At ipse qui Aristotelem inter ebristianos collocandum censet: Ez unum tantummodo deum ab eo poni proclamati quid ad 24 LAM
92쪽
ipsius uerba biscere audebit s Hic enim in eo ipso probernio de
celo: quo loco aduersariuseum trinitatis assertorem facit: Ita inquit. Et in sacris deorum hoc numero utimurJtem fecitdo eius libri uoluminet Coelum et locum supremum ueteres diis tribuerunz: Et rursus coniec turgi qua deos esse suspicamur: ita duntaxat reddere natio es consentaneas possumusἰχd heci
celum M shellasinuere; et animalia esse fatetur: nec solumam malai sed etiam intellectualia; et diuina et deos Celu etenim inquit animazum est: ed motus Principium obtinet: et corpus
diuinum eini atq: unum quod 'dus ex eodem corpore est: in quo circunpertur mos hec quum causam expressissetiquurna subinde que magis a primo deferente distant pluribusnio/tibus mouearituri sed que interpossita sunt plure habeat motus et quam ob rem in primo deferete tantus stellarum numerus sit in ceteras singule singulis cohereanti Nos inquit adhuc de his tanqua corporibus tantum: et unitatibus ordine positi si sed prorsus inanimati' consederamus at uero existima dum debis es h tariqciam uitam actionem habentibus IVndecimo eciam uolumine eius libri que de rebus diuinis composuit: cum substantia dem 5strasset eo intelligibilem:sempiterna: exortem
partium: indivisibilem. infinitami tempore infinito mouctem:
passionis alienatioisq: eκptem Tu uria ne an pluresbuiusmotsubs hancie poriende essentiquerensi et sit plures quot nam essendponendet demum tot numero substantias esse respondit quod ea ipsa stantque mouetur Unaquan enim delatione inquit necesse est ab immobili M per se sempiterna substatia moueri. Postremo ad certu ecia numeria eastabstaritias redegit quinq: scilicet M qnquagintal φ totide motuscelestiit corpo ueteres astronomi posuissent Gin etiam plures substantias facile se concessum ostendit Si morus quo pluresee constiterit Hecet alia butusmodi pmulta ab Aristotele scripta quisno iudicet eiusesse qui plures deos aluerit Fuerunt nimirum et ipse MD lato sue supradiκimul gentiles et plures uterqi diuinitates siu perioresat inferiores opinatus est Non tamen usqadeo in rerrorem uulgi lapsi sariti ut fabulasquasda obscenas et inanes tua scolueriis Sed deu unum osm rem principita ingenitu
omnino ec omi causa uacaridem posuere multas preterea alias
sub aliasis easq; eternati sed a primo illo gradatim descendentes
93쪽
ut alie siuperiores alie inferiores habeiarur uerum omnesad unuprimum referri indeq: pendesee az a primo let proXimi sprimo esse produci a Ista Plato quidem apertius tradidit. Sunt tameetiam qui A ristotelem rion secus sensit si e interpretetur ut enim in rebus que sensia percipiuntur, Sic in hisit que intelligentia comp/henduntur distinctionem dicunt: et nazunarum diuersitatem ee oportereundeq: rerum naturalium discretionem prouenire. Nec
Platonem igitur reprehendi fasest: φ ita senserit: quci Aristotele probiamus nec Aristoteles arguedus est: quia extollimus Platone commune enim ambo crimen est let pari ratione alienus uterqesha religione christiaris Sed de his hac tenus e Nunc de pro ductione encium considerandum : quam Plato se duorsario credimus ex materia preexistente Aristotelesuero ex non ente simpliciteri sola uoltuitate diuina fieri opinatur At mihi quidem contraria prorsusuidetur nec mibi se Iul Sed omibus doctissimis uiris quislatonisatq: Aristotelis Iibros exposuerat.Verba etiaipsorum autorum sentetiam rio stram uidetur aperte c6Firmare.
Sed quoniam de causa rerumiqus fiunt agimusi uidendum est: ari materialearia causa sit idcirco de ipsit causi sprimo tractanduvidetur utres de qua agimus perfectius eκplicari possit Causas igitur Rristoteles quadrifaria arcidus erippe materiale posivid: formalem: finalem: agentem solato autem bis addidit etiam ex emplarem at instrumenta lenas Sed quid de causa agente: pinali: exemplari siue formali locutus siti uideamussCausam agete iritime exponensmudum inquit Facstum esse oporterea ad omet
quod fit ab aliqua causa fierii impossibile enimyrsius fore aliqd
fieri sine causa Post hec creatore inquit at opificem uniuersi riec inueniri facite: nec sitiri uenerimus fieri potest ut omibusex plicemus lItem in libro de legibusdecimo repbendenseosequi res factas 1M que si utiqueqi futura sui Natura siue fortua dixerue euenire tot inqui celum et omniatque celi ambitu continenci animantes etiam et stirpes et tempora anni non mente non deo aliquo sit 5 ulla artisnatioe sed quod diximus natura et fortuna creari tuo Iut quos certe ideo arguit stato ga deo et metetomnia3 essetfieriq; seam qi es se causam agente existimabat Dinalem uero causam:qbus uerbis in timeo extollati uideamus Dicamus inquit' qua causia generationemlet hoc uniuersum condideri qui confdidit. Bonus enat. bono nulliusrei inuidiaeste poterat. illivsigitur
94쪽
expilomia sibi q silmillima effici uoluitte rursus sic ine optimoi ire dicendum est mundum hunc animal esset mente predita: Bladei immortalisv uidentia creatiante suosqdem non immortalesine omnino indis lubilesesbisi Nullam tame dis Iutionissaut
mortis coditionem patiemini icum iam uoluntatem mea potioris firmiori uinculo adepti eritis A illa erat: que uos da crearemini
uinciebantINec eadem in sermone ciuili quem Deci politicu no minant)et omnibus fere locissi qbutae bac re loqcurisibi costansceYponit vo luntatem let bonitate dei fuisse ee esse finalangera. omnium dum intelligibilium tum sensii biliu causam pdicatsEx emplarem etiam caulam tradens Vtrum nam inquit exemplar spectauit qui .condidit: id ne quod per eadem eodem modo. habet; an id: quod genitum est . Certe si pulcher hic mundus est, et ipsiusmundi opifex bonus sempiternum exemplar respexisse conditorem manifestum estsItem. quum deusomni usque in A telligentiam cadunt rerumipulaberrime et perlaetissime similem maxime eum facere uelletianimal unum uisibile cuncta nature animalia sibi cognita intra se continens creauit Et paulo posN unum esse mudum fatetur siquidem ad suum exemplar creatus est et iterum. ATU etiam magis magisq: inqui 'simile ad ilium ex emplar efficere illum uoluit Hec Plato et multa bissimi Ita non coiecturisqbusda et uerisimilibus argumetis sed fidei autoritate
omnibus fere locis suoru libror; asseuenaeshristoteles uero siquid tala de huiusmodi rebus locutusestspretersi Q deum et naturam nihil frustra agere affirmauic ostendat aduersarius et palmam adeptus coronatusincedatSed iam de materia qd Plato senserit cossideremus ut discerni ab omnibus possit utrum netquod dicit aduersarius pre existere materia uel tempore uel magnitudine uel Ioco distincta opinee Vter porrotet Plato et Rristoteles non modo de formaluerum etiam de materia locutus est Nam rerum sensbilium causam quo materialem eme necesse est Nec fieri potesti ut aliqd huiusmodi sit sine materiasuem Aristoteles
materiam formami et priuatio em principia omniu entiu posuit: et simul ingeneratamleternam re materia scripsit queadmodumundum qUOM: eternum et putat et conatur demo naresΓIam autem materiam posuit et formai M de que rursu=ens ac forme capedinemlet generationem uocauit et formam quidem duplice statuitsaut enim exemplarem aut materialemaeum asit posuit
95쪽
causiam agentem atq: finale cum de ortulae adisseruit quem et ensi pm et uere enisi suon oriri principia rerum absolute se mal nec
eqles enciu causasee posivit Neqi pexistere quom6 aduer intendi arerrani prefulsi informe κ qu stea deum jacreariti Sonia ista porteta aduercarii sun At Plato a deo is mascesiuit ee producta rei primaset exem resid est ideas cum 'secundiast rebus generandiaciamo datast siue eas separabilestiue sm msiepanabiles dicere uelis deo etiam productam e e materiam
gene dia est: Sed inter generatum et ingene tu quasi mediam ucossistere hut in parmenidisqnto supposito latiusdeclaratiquo in 'loco ea unu efflet nihil actu omino eflet dissimile similitu1nem cia prima causia habere P negatione aperte dem5strat cunega tiones in materia qdem priuationes in deo aut rem omnia causa lignificent m sis lato nihil omni u reru ee materia pones ido nonattoe excelletie quemadmodii tapsubstantiale unum,sed voce puatione ec qia rebusomibus deterior clauo pacto a qsipium affirmare eum posuis e materia preexistetem eqlem deo omniuiimplicistimo ac omibus bonis prestatiori et cause omnia hanes Eriimuero tanta abessit ut stato preec materia ac deo eoperari existimetiun erim potiusnon ensdicat Nec vilia ratione en inisi qtenus unius particeps esti cuius plici patione cetera quo Q omnia et iunt et stubstantia habent Rei enim generat inqt inTime' uiubilis at omnino sensibili matre ec receptrice no ternamino
aere no igne n6 aqm dicimus siro aliud quicq ex his c6stitutui aut ex qbusipsa constituta sunt Sed formam qndam inuisibiles informe Omniu reria capace ac receptrices qua si paria intelligi bilem et o difficile cognitu re dixerimusJhaudppecto metiemur Nam si Plato preesse ensi et capedines et generatione ante naudiorigine dicit busuerbis decepta pleriq: materia putat reria causa ab eo posita talas ante mundi origine fuisseisiatelligatisi possunt
96쪽
bec non re separaris ut alterum preceda lalterum sequatvj Sed cogitationes seu ratione generationis seatingit eadmodu deus lsimula ducit partest et totum Sed ratio distinguit que simul
stituta sunt let pro eorum natura alterum priui alteria posterius dicit um itaq uia et natioe generati6is materia pesse oporrectis et ex materia subiecta consentaneum sic qd genenarur generari ob ea causam pHisse materiam Plato inqtINec secus Aristoteles sentitiquippe subicia: atqt preesse matertia in quaca generario nedemost nae oportere Q si in quacu genenatione qua dederisi ita in prima sic natione est distinguendia oracedat enim ue ipse aduertarius primam generationem oporteti uando quidem lλris botelem dici t eae no ente simpliciter mundu pducere Razion
igitur que simul Rucadii inguitiet generat que ingenerata suci Et diuidit secundum tempus, que eterna sunt. ecbiod Timeus quo ite pyctagoricusin suo sermone uidetur significare scius inquit Q celum nationis disi in stione fieret lenati dea et materia et opifex deui Cum itaqi generationem ceti no rei uel tempore sed ratione distingueretino temere materiam preesse dixit que admodum partes per distinetioem intellectus toto prioresis int: quippe ante ossi e compositum necesse est ea intelligi ex quibus A cons hac illud esse copositum modem plinet illud quoq: iri timeoi Platonis Cum enim post celi generationem ma re de anima cepisseti haud posteriore inqtiit nos secundo loco tractauimust
D eam constreiit coditor let natura enim et uirtute antigor corpe anima es situm etiam tempuscelo posteriusdicere uidetur cum' tame alio loco simul cum celo factum esse tepusdixisset ut inse' simul ortaliamul intereati siqvado accidere possiit eoru interitus 3 Cum enim inquit pater qui genuc qui uum ipsum seq: mouens sensis siet et deor; immortalita effigiem habensi mirifice letatus esti
Et excplari magissimile reddere corata uitlItaq: lepusimagine mobilem eui deoru machinatus est ermulta etiam eodem quo sunt faut si ut modo exprimi no possunt lPresertim cum de rebus diuinitIoquimuri Quis enim nesciat cudicimus deum fuisse iaceae tepussa ut celum fieret limproprie hoc dici et tame cocedi opor tet: quia aliter Ioqui non possumus t Cui loco haud dissimile esse illud etiam in Timeo uidetur erba ista enallet eriisque tempis species sunt,imprudentes ad substatiam sempiterna transferimus
N 6 rectet et enim dicere de ea solemus nat est feriis ac uena rbe
97쪽
solum et ipli conuenit cuiustam inepte locutionis mox causa= reddensi Sed nostriquit lyi uicissitudini fortune M casussubiecta sumus ita loqui solemus Mouere etiam fortasse aliquos possent illa uerba Platonis ta ille cum omne quod uisibile foret rece
pisset inime tranqllum j sed inordiniato quoda et tumultuario motu agitatum lad Ordine ex inordinatione redegit Existimas id omibusrebusfore pstantius hoc enim loco dicere Plato uides ita non modo matariam ed corpora quo et ipsa ac etiam animam temere moueri solitam anteil mundus condereturs Corpusnaqi anima uacansmoveri uel ordinate uel inordinate no pote Jhecuero sic incboatalet erracia deum postea recepisset ut expoliret casta lac certa ratio e disponeret quasi n6 natu namsaiqi essentia rerum creaverit deus sed ordinem duntaxat atq; ornatum rebus addideriis erum hec quide non ita accipienda fiunt ut humano sermoepseruntur et sonarit Quippe rem intelIigibile ac diuina per uerba humati auribus familiaria Iaco eYponitiquomodo diuinus propheta Moisies de mundi creatione locutusest Non enim deo manus erant:quibusacciperet non oculi ictus uideret:
n6 os lingua et dences quibus loquereturino primum laut post;
erari quum tempus no erat ed parrim hominum et uerborum consuetudini indulgent cum ita loquund prudentissimi autores ptim res pindissima ad doctor bominu intelligetiam ducunt: quod asbilo equo video uiro doctrina illustri let grece Iingue faciadia celeberrimo ac tum videmus sic enim scribit in eo libro quem ex sentencia Moisi de mundi creatione ediditsNam siquis causam 1 quare uniuersum hoc creatum sit uelit exquirere norierrabit meo iuditio l si id existimabit quod quidam ex ueteribus procul iis bonum esse creatorem ipsum et genitorem et autorem uniuersilet bonitatissae gracia nulli substantie inuidisse que Mariatura nihil boni haberetici tamen fieri omia posset nat enim
sua ipsiusniatur in ordinatas informistinanimata omino uaria incongruat inc5cinna inconstansapta quem cotraria mutaret et
ed Opzimaru reria ratione susciperet forme uidelicet lanima trois similitudinis j congruitatis cocinnitatis omnia denig rerum ideemelioris rem in secundo eiusde libri uolumine Cum inquit cres 'azor substantiam inordinatam M Natura sua confusam in ordine ex inordinatione et in discretio nermex confusione traductam formare cepisset I erram atq aquam medio loco firmauit Ita
98쪽
Hic eciam uir sapi cassimustaquitur quum materiam preesse uia generationis quod philosophi omnes adimittant 'sigruficat et que sine tempore Et uniuersa creata sunt a deo distinguere at
ordine humane consuetudinis,explicare commodius arbitratur: Plazo Uero et corpus s et animum celi constitutum a deo dicit quanquam non constitutum latac celumi aut animum opinaturea constitutionetque nori a temporis motus': racione disiungi
tur auapropter is quoqi de materia locus qua eam preesse dixit antequam mundus siue crearetur sitae generaretur siue condere tur siue constita eretur i nec contentiose tractandus est dic si aduersariu intelligere noliti idcirco contemned usuidetur IPer i spicuum est enim'Platonem quum prouidentiam deis et quot' bona in huc mundu ex metet animelq psentia influat uellet os hedere qua uniuersa disponiti moderatu et gubernat 'l primum ipsam seorsum per se materialem naturam considerasse . inconditami errantem item enariam at etiam maleficam tale posuissem generatione preexistentem c ordinem atq: Orna, i dum formes et babitu cum disposition constriatia et moderati 5 l a conditores animoql ipso proficiscente intelligeremus Et natust nam urnan i proprio possemus racione describere quid material ipsa per se anima priuata esseti quid forma quid uia generatiois precederet quid sequeretur quid gener do posterius foretiquod
i tam e natura es siet prius Hec ut ita intelligerenturΓlato mare' ' riam separauit a formaleamqi genenatio em et capedinem Nomi nauic I aturam etiam inordinarami incondi Canas temerariami errantem 'tumultuari Ammandemq: a conditore recepta rudis
j positam' institutam ornata pulcherrima mundi copages iste. AEt stato igitur ipse correlativa esse simuli et generationem ab Lopposito ad oppositum uiam esse let simul esse materia ac forma non ignorauit quippe de bisontibusaptissime disseruit Vera tamen ne quod addi debuit ideessetfIta locutus esti ut et ratio
qua materia antecedit ac preest intelligeretur et morem sermo nis ciuilissacq usitati seruaret', ni maduertendum preterea est quum Plato dicit auctore illum et patrem uniuersit inue ire difρ
ficile es brid sibi uelit illa uniuersum M quom6 q uni tersa dicith nihil eYcludati Cia itaq uniuersi creatore dicit no minus male μ' f ma q forma creari da coposita creae affirmat i seni usq: adeo, unuiuersa hac raudi machina creata audiatipfuisse
99쪽
ali ni eius pardem e istimet ex qua uniuersum ipsum creareturI. A d be si Plato animesque multo nobilior atq diuinior est nomodo habitu sed etiam subiectum et quasi materiam Uduetania deo dicit idem uidelicet et diuersum tanil anime elementa ta stituensi quomodo materia corpulerie loge ignobiliore minime ab eodem creatore productam existimaret . Iam uero s philebo materiam non exprinsecus quesita 'ed a pmo opifice generata a manifes hissime declara Ex uno inquit et multisconstar ea que
semper esse untur et finem atqt infinitudine babent in se ipsis generata calibi deum dicebamus duplicem illa naturam re in lucem protulisset finitia dico et infinitum lex qbus tum corpa Tum cetera omia constituun d be calidum frigidus humidui siccuη maius etiam't minuit et reliq ua bis similia in infinitum Pgredi possunt Quod si corpora ex fine et infinitudine c6 antifinis autem nihil aliud q forma e thec enim terminat definitqmateriam clanifes hum eiu materiam infinitudinem esse s et hoc loco dici astatorie quapropter cum ornem infinitudineΓducat deust maderia etiam que ultima infinitudo estpduceres uonia autem resnaturales per comparatione quanda et proportio emintelligibilia Plato produci existimar que admodu a substatiat
ipsa substan tiam let ab equisti ipso'equale et reliq id genuseodemodolCorisbat extremam quoq: materie infinitudine hoc ipsoautore a Prima produci quam placonici omne in rerum intelli
gibilium summitate costituuntiquod Orpheusquoniique Plato in plerisq sequitu uita est probare Si quidem a temporelethere et cbaos prodiisse scribit quod etsi profundiusdietumluet forte
fabulosius uideturi hoc tame uoluit significare materia ormaql a pmo euo fluxis Iesiepusenim pro euo posuit imagini nomine appellasexemplum etberem uero esse causam finitudiniscesiuit que forma es, chaos causam infinitudinisque materia est atqab his duobus principiistum diuinam hanc et intelligibilem mundi macbiria duci um eciam mouetemi et diuersifica et ppetuam productionem 'd hec ab aliis quidem terminatam ab alii fuero conseruatam naturam postremo ultimam fmirudinem jqua ecia
materia ipsa cocinetur producito Anc omnium entium primam
se fuisse esiodustraditi frincipio enim inquit factum esse chaos
hoc est materia rudem.informem: et uix in intelligentaia cadente.' quod sacre quo littere significare uidenturi cum in principio
100쪽
creazam tradanr ternamiinanem tuacuam tenebrisq: obduci amsbec enim nihil aliud i materiam indicant rudems informra et nondum faciem aliquam rerum habetemi quem loca nobilissimi quoq: doctores ecclesie ita exposuerunt Verum qd mutua per
sequor cum Plat6em semp ad unum principi si reducere Omnia persipicuum sit quod certe no faceret sit materiam poneret caula deo equalem lapq altera per se principi sicut aduersariuscrit. 'Stane in libro de republica causam rerum omniuAntelligibiliuesse dicit iusibilia autem solem quem etiam bona/ ipso genicum asseverati quo fit ut ipsum bonum causa in primit sit omnium intelligibilium et sensibilia rerum item in epistolii circa omnium regem inquit cuncta sunt et illiuscausa omniat si omnia ab illo proficiscuntur ec illum repetunt am: in eo qui escunci Ille nimirum rerum omnium causa est Atq; principium ergo et materie quo inam et materia illum appetit quippe mli' appeteretinulla ratione aliqd assequeretur bonitatis: parum aut
assequitur: ut superius Platonis uerbis ostendimus quem secutus Aristoteles imateriam appetere diuinita remi et formam scpsici ueturpe palchra appetizset feta maresqa si appeti ciconuertat se ad illud qg appetiti et inde dependeo teriecesse est quemadmoduhisquo ca sat circa causas eueire cosueuic In Ephista quoq: cueo sententia improbaret q uel ec plura entia dicebant uel ensipm principita statuebat ostedit nec a multitudine nec Δb unoen re principium entia capi oportere sed ab ipso uno i quod ideo faciliquia ad primum let sis tum unum omnia refert Lbi igitur ubicunq hec scribit et ita aperte unum ac sola principita omniuentium faciliatq: ad ipsum unum omnia refert cui cadem metiscopo ci uideri potest materia pro principio posuisset Enimuero 1 Plato principium per se psimum tum ceterarum rerum omnius Tum mater e ipsius, causam posuit quod enim a secunda causa prouenit id multo magis censenda est a prima proueniressiqdem ea causia est ut id a secada proueniat eruat qdem hocpposita Ploco sem pers ut non primum p se principia existimer creazorest sensibilium rerum propinquum Sed eum qui post primum illus quem unum uocat secado loco constitutuses cui cum materiai