De sacris, troezeniorum, hermoniensium, epidauriorum

61쪽

Etiam Piraeui eadem numina una cum Aesculapio culta fuisse concludi licet o titulo ibi reperto, qui formulam caerimoniarum continet; quo in titulo Iaso, Aceso Panacea una cum Maleata, Apolline, Mercurio enumerantur h).Vidomus igitur filios filiasquo Aesculapii Athenis cultos fuiss0; iam inde a IV. saeculo a. Chr. n. Athenienses eos cognitos habuisse verisimile est. Mirum igitur esse videtur, quod Epidauri nullum vestigium cultus eorum ante aetatem imperatoriam Romanam invenitur. Docos Pausanias Acesim ab Epidauriis cultum fuisse, quo cum testimonio conveniunt ea quae C. I. G. Add.

Mirandum est igitur, quod in inscriptionibus Epidauriis eius dei nulla mentio fit.

Non inutile esse videtur adferre, qui sacra Aesculapii curaverint, praesertim cum tituli Epidaurii ex eorum numero nonnullos commemorent. Primum loeum Obtinebat sacerdos Aesculapii, cuius sacerdotium annuum fuisse eX ea re colligitur, quod sex illis sacerdotiis anni numerabantur; undo efficitur unum tantum fuisse sacerdotem Aesculapii. Praeterea commemorantur Tl 9076 6ς, νακ090ς Vε ωZ090ς), quorum ministeria notissima sunt. E titulo Epidaurio δ): Διοδωρος, Να0:1ενης, Λοορ=tz0ς, 'Ap Izαγχ0ς ιαγογυναγ 0νες αυε- θυραυ cognovimus Epidaurios eos magistratus, qui Hiero- mnemones Vocantur, habuisSe. Quibus magistratibus quamquam testatur Aristoteles tabulas, quibus pacta privatorum vel docrota iudiciorum vel foedura publica litteris mandata erant, curae fuisse, tamen ei Hieromnemones, quorum ministeria ex inscriptionibus cognita habemus, rebus divi

tantur, qua de re ad ea, quae v. Dulin Arcti. Zeit. 1877 p. 139 ΗΗ. disseruit, delego.

62쪽

nis φ) praefuisse videntur. Quam quidem curam Hieromnemones Epidauriorum ipsos quoque habuisse probabile est. Illi magistratus numero quattuor erant, cumque con stut Epidaurios in quattuor tribus divisos fuisse, non alie

num est conicere numerum hieromnemonum cum numero

tribuum ita cohaessiss0, ut singuli ad singulas tribus pertinuerint. Iam supra monui in Aesculapio Epidauriorum Ceruri cum Aesculapio necessitudinem quandam intercessisse videri. Cui rei documento est titulus a Mnasea Hermionensi dedicatus, quem iam attuli. Quo in titulo Mnaseas et hiurophantam et sacerdotem Aesculapii sese appellat. Quantum equidem Scio, munus hierophantae nusquam nisi in sacris Cereris invonitur. Hoc loco igitur hierophantes minister Ceroris intollegendus est. Animadvertas Volim virum Hermoniensem sacerdotium Aesculapii administrasse. Cuius r0i ratio fortasse explicari potest, si putamus inter Sacra

Coruris Epidauriorum Hermionensiumque communem quandam rationem intercessisse. Constat enim utroquo loco Cererem Aesculapiumque coniunctOS OSSe.

In titulo Epidaurio Aesculapius et ot ευ 'Au suo θεοὶ consociantur. Quos deos Dioscuros esse intellegendos patet.

haud scio an Eleusine ') inter eos necessitudo quaedam intercesserit.

Hermionae Ceres Clitonia set Iuppiter Aesculapius religione iunguntur. Qua de re supra disserui. Troegene signum Aesculapii fuisse docet Pausanias, qui addit Troegonios eum non Aesculapium, Sed Hippolytum esse contendisse. Quod quidem mirum e88e videtur, nam effigies Aesculapii, quae in nummis Troegentis Occurrit, a specie usitata Aesculapii non abhorret. Mira quidem res, ad quam explicandam titulus Epidaurius, quem Supra

63쪽

attuli, aptissimus esse videtur. Ex eo cernitur Aesculapium Τr0 eZene quoque fuisse; atque titulum accuratius eXaminantibus viduntur verba eius id spectasse, Ut eXponeretur, quanto Aesculapius Epidauriorum Aesculapio Troogenio praestaret, et quantopere Epidaurii illum despicoroni. Quid enim potest tali loco maius dedecus esse quam si deus ipse non adest, id quod verbis exponitur: του θεου οὐκ ἐ)ttδα s ob res αὐτου, αλλ' 29 'Eottδα6 ut ξ vetoc 3 Cum igitur constut Epidaurios Aesculapium Troug0niorum irrisui et despectui habuisse, non est cur miremur, Tro egenio S, qui, ut testatur PauSanias, de rebus suis magnifice et gloriose praedicabant, fastidium Epidauriorum aegre tulisse. Tro0geniis necesso erat confiteri sacra Aesculapii Epidauro oriunda esse Epidauriisque esse subiecta. Quae cum ita essent, Optimum iis esse videbatur plane negare Aesculapium Tro0Zeno coli. Erat autem Troegeniis dolis, qui summa ac vetusta religione colebatur, Hippolytus. Eum Aesculapium esse praedicabant gratias Ausculapio dubitas ad Hippolytum referentes, praesertim cum intor Hippolytum deosque medicos neceSSitudo quaedam intercederet.

DAMIA ET AUXESIA. AMAEA ET AZESIA.

64쪽

EPIDAURI.

colebantur, neque tamen iis finibus Sacra earum circumscripta erant. In Laconia cultum earum ultimis antiqui

Grammatici monent illas deas easdem fuisse atque Cererem et Proserpinam, ut solebant vetere8 numina quae minus cognita erant eadem atque numina usu recepta habere.

Ρraestabit putare illas deas ab incolis Ρeloponnesi vetustissima religione cultas fuisse ). Ructu monet Welcher inter Damiam Auxesiam tuu atque duas illas Atheniensium, quase Thallo et Auxo vocabantur, similitudinem intercedere. Itoniquo Ilithyiau adfines esse videntur. Ea fabula, quae narrat Damiam et Augesiam, cum Athenienses eas abripere vellent, in genu procubui SSe, ideo orta esse Videtur, ut eX- poneretur, quare deae genua flectentes effictae essent. Qui status iis cum Ilithyia communis erat δ). Idem munus Tarensi Cerorem habuisse concludi licet se cognomino 'Eatλυ-IR1cνη, quod cum Ilithyia ibi commun0 hab0bat. Eam Curorem nihil aliud fuisse quam Damiam facile coniectaveris, praeSertim cum, ut testatur Hesychius, ferias quae Δαμεια appellabantur ibi celebratas esse constet. Sacra Damiae Tarentum e Laconia translata esse, ut iam antea docti viri suspicati sunt, repertis titulis Laconicis, quos Supra attuli, pro certo habendum est.

65쪽

Neque igitur negari possest Damiam set Auxesiam

Cereri eiusque filiae adfines fuisse. Deas arvales, ut Cererem, ita Damiam et Auxesiam fuisse nomina earum praeso ferunt. Feriau in honorem dearum illarum a Troe-geniis celebratae, quae Λιθ0ἶ6λια appellabantur, cum feriis in honorem Coreris habitis, quibus nomen erat Βαλλητbς', conferendae Sunt. Ac, quod maius est, Δαγξα et Δαγ 0ια formas imminutas esse verborum quae Sunt Δαματ ηγ, Δαγ 0- ματηρ Verisimile est. Duae quae illis deabus simillimae esse videntur Sunt A HI ut 'Aζησια. Illam a Trougeniis cultum esse docet

Zenobius, qui testimonium Didymi adsert. Grammatici pro

contenderunt. Mihi quidem videntur Ap ορα ut 'Aζη ια inter numina antiquissima habendae essu, quibus ab initio cum Cerere et Proserpina fortassu nulla fuerit ratio. Quod grammatici contenderunt ea cognomina sola dearum Eleusiniarum ess0 - id ad libidinem congruentiam aequalitatemque religionum numinumque ubique investigandi re-

lere atque eam quae metit i. e. deam, cui messis curae

est. De significatione nominis 'Aζηοια dissontitur. Alii nomen 'AζηIiα a ζτεῖν derivandum esse censentes'), hoc e fabula illa repetunt, qua Ceres Proserpinam raptam in-

66쪽

quirens inducitur, alii, ut Hesychius in), interpretantur: cuthzOb αζα νειν τους καγT06ς - quae interpretatio mihi quidem magis probatur. Opinor igitur 'AζηItαυ deam eSSe, quae SegeteS percoquit, ad maturitatem purducit. Nihil impedit, quominus putemus, homineS antiquiSSim OS, qua diligentia tempora ad agriculturam pertinentia Servabant, alteri deae incrementum segetum, alteri meSSem curae esse credidisse. At, dicat quispiam, hoc Si conceditur, pro-vorbium illud: η 'Aμαια et V 'Aζηοιαν ν ετ λθεν, quod Suidas ad Cererem Proserpinam inquirentem refert, eXplicari non potest. Animadvertas velim Suidam, cum ita interpretaretur, pro certo habuisse has deas easdem fuisse atque Cererem Vroserpinamque. Quod cur eXistimemuS, nulla est causa. Quin proverbium illud aeque bono in hanc sententiam accipi potest: deam 'A Mιαν dea Ala ΚαSequitur i. e. po Si incrementum atque maturitatem Segetumnae88iS, quod proverbium Si ita interpretamur, nihil mirabilius praebet quam alia vetusta proverbia simplicibus

animis accomodata.

Deas igitur 'A 1Καν et 'A 'Itαυ singularia numina fui8Se censeo, quorum Origo ad antiquiSSima tempora referenda sit. Quod postserioribus temporibus illae deae eaedem atque Ceres et Proserpina esse credebuntur, non eSt cur miremur. Tum etiam proverbium illud in Cororemotusqu0 filiam translatum eSt. Cum iis quae iam attuli bene convenit, quod ne Veteres quidem Satis cognitum habuerunt, ad utram deum, Cererem an frOSerpinam, nomen 'A γηGiα referendum eS-

tellexerunt. Quod puto non futurum fuisse, si 'Aζ ,α cognomen tantum alt0rutrius done fuisset. Pari ignorantiae tribuendum esse censeo, quod in titulo Epidaurio Damia et Auxosia 'Atacidit vocantur. Is

67쪽

qui illum titulum fecit, sine dubio nominis, quod est 'Ad I α,

recordatus est, ut ei cum Damia et Aia Xesia proXimam necessitudinem intercedore putaret. Facile adductus est, ut 0xistimaret altui utram illarum dearum eandem esse atque 'A 'Iιαν; cum autem nescir0t, utri deae id nomen esset

tribuendum, ad eam rationem - commodum Sane - eon

fugit, ut utramqu0 d0am 'Aζηofαυ app0llarus h). Eo modo vorbum illud 'Acet Iuc, facillim 3 0xplicari vid0tur. Sacra 'Aμπιας ad Troegenios solos non pertinuiSSeverisimile est. Recto animadvortit ProllWitgy) nomina mensium, quae in Phocide, Delphis, Amphissae invoniuntur, cum nomine huiuS deae componenda esse. Apud Hermionenses nomen 'A 'ξα invenitur, quod ipsum quoque ad hanc deam fortasse Spectat. Narrat Pausanias Tro0genios conto disse Damiam et Augesiam se Creta veniSse, quam opinionem Wolchorrueto roralli ty). At oritur quaestio, quomodo eam Opi nionem ortam esse eXistimare Oporteat. Quamquam de earu satis liquere nequit, liq0ai mihi coniecturam adferro Iam monui inter Troegenios Epidauriosque quandam rerum Sacrarum quasi aemulationem intercessisse. Qua re adductos coniecerim Troegenios maluisse illas d0as e Creta, qua cum insula memoria TheSei coniuncta erat, Venientes sibi fingero, quam confiteri Se80 eas cum Epidauriis atque Α0ginetis communes habere.

MAGNA MATER.

68쪽

HERMIONAE.

οναρ Mελαν ωπος ἔτευξεν. Vid0mus Matroni Magnam in tribus illis oppidis cultam esse. TroeZeno cultus eius numinis sodalicio cuidam hominum, qui Sacris eius initiati erant, curae fuisse vid0tur. Quod cum aliis collegiis ad cultum cuiusdam numinis institutis conferendum est, qualia erant At0VDILIIzIt, IJτνια- Imi, 'Ad 0VtαIetri, 'AIκληπια τtet . alii. Moner0 vult in Piraeui ')quoque collegium fuisSe hominum, qui sacris Matris Magna0 initiati erant. Quae saera privata, non publica fuis8e ex eo efficitur, quod sacerdos collegii vir erat Horacleotes. Neque alitur cultum Magnae Matris, quem TroeZeno inVenimus, privati homines celebravisse Videntur.

ILITHYIA.

69쪽

DIOS CURI.

HERMIONAE.

AZGDFGtυ Σμγ.. t Gy. Ἱλαγιανος 'AλκὰIzου Λακεδα j cvtος καU GVγγ. Cultum Dioscurorum in Argolide perantiquum fuisse satis conStat, neque igitur mirandum est, quod in tribus illis oppidis ea numina inveniuntur. Quamquam confiteri oportet cultum eorum in aliis oppidis, ut Argis et Lac0- daemone, in maiore fui S Se honore. In Argolido Atti aquo Dioscuri olim 'Aυακες appellabantur, templa feriaeque eorum τυὰχSLV. E titulo Epidaurio curnitur in ludo Ausculapii ἀνα-χε Γου fuiss0. Qui dui ἐν 'Aυακε hu θεοὶ int0llegendi sint, sex altero titulo, quem supra attuli, cognosci licet, ubi Sol cum Dioscuris componitur. Quae numina coniuncta, quan

70쪽

tum Scio, nusquam alibi inveniuntur φ). Aesculapius autem

consociatus erat, neque aliter Lacedaemone Aesculapius

cum Polluco iungitur δ).

Hermionenses credebant in Stadio, quod prope aedem Minervae erat, inter Se concertasse Dioscuros. Similes fabulas do illis Lac0da0mone ferebantur atque Olympiae, ubi Dioscuri una cum Hercule et Mercurio certaminibus praefuisse credebantur. Lacedaemone in stadio, quod Apoli 0ς appellabatur, Signa Di 0 Scurorum 'A ρετηγt60υ posita erant. Ut Hormionae illi dui cum Minorva aliquid rationis habuisso videntur, ita fabula obtinebat eos Laceda0mone moderatrice Minerva in armis saltasse q).

ad Iovem Apectare putavit Newton, Meister Fleukeiaens Jahrb. 1883:5223 ad Apollinem. Quod eos minua recte iudicaSSe Puto, quoniam ἄναξ, cum ad illoes deos refertur, vice nominiS Proprii non sungitur. Rocte mihi videtur intorpretari Daunach, qui diversiΗ argumentiΗ nisuΗ monet Verba etsi αυάκοι pro formi8 genet. dual. habendaeSSo. Qua o cum ita Aint, nihil obStat, quominus hoo loco Dioscuros significari putemus. Quod si cui opinio Baianachii minus plauset, nihilo magies ad Iovem vel Apollinem confugiendum eSSe cenSeo. Narrat enim Plutaretius Qu. Gr. 233 Argivos, cum crederent CaStorem mortuum osse, Pollucem inter deoa Olympios numera SHe. Facile igitur verba eius tituli - est enim Argivus - tot fανώκοι, Si est Singulariter accipimus, ad Pollucem deum referenda OAeso Videntur.