장음표시 사용
141쪽
rodiuersam opinionem, satani camo temeritate, paucis scripsi epistolam, ciliri Gvix hoc quoq; potuerim. n tu in hoc,ut tu sumpta ex his occasion iuxta eam qua praeditus cs intelligentiam,quae desunt addas, itaq; fiat plena impis heresia confutatio, on est quidem oc hoc inuetum alienum ab Arrianorum moribusa Postea u em semel negarunt Dei verbum ongruenter ec has blaspiremias pro serunt in eius spiritum. Quapropter no est nectae, ut qui cu amplius aduersus eos loquamur. Sufficiunt quae antehac in illos dicta sunt. C ster din aduessus eos qui de spiritu sed uicti quo da modo,ut ipsi dicturi sunt,convenit scrutinio facio verba facere.Nam istorum di amentiam demiretur aliqui qui cum Dei filium
nolint esse creaturam,in hoc sane recte sentientes, quoidi j spiritum creaturam esse vel audire sustineant. Et propter unitatem verbi cum patre, notat filium esse de numero υνο ,i.conditorum, sed quod est verum,ipsum esse creatura rum conditorem sentiunt. Cum igitur spiritum semctum,habentem eande unitatem cum filio,quam filius habet cum patre,dicunt creaturam, nec animaduertuntes, quemadmodum qui non diuidunt a patre filium uentur unum esse Deum: sic qui diuidunt a verbo spiritum,non iam unam in trinitate deitatem seruant, scindentes eam, oc admiscentes illi alienam alteriusq; species naturam , α creaturis illam ex squantes. Hoc autem declara inoidem cise trinitatem, sed in duabus pluribusve naturis compositam esse,propter diuersam spiritus substaritiam,vi ipsi sibi confinxerunt. Qualis igitur est haec theologia,id es diuinae naturae ratio,ex creatore ec creatura composita Aut enim no est trinitas,sed du litas aut resta t ut creatura sit in trinitate,id quod non est. Et quomodo creaturis quae trinitate sunt posteriores, copulant trinitatis spiritum Nam hoc iam est trinitatem suere,dirimerest. ita cum male sentiant de spiritu sanisto, ne de filio
quidem recte sentiunt,qui a patreprocedit,silio v proprius est, a quo datur disscipulis,& omnibus in ipsum credentibus. Ad hunc autem errantes modum, nec de patre sanam habent fidem. Nam qui spiritui resistunt, quemadmodum ait magnus ille martyr Stephanus,ridem ec silium negant. Porro, qui filium negant, nec patrem habent. Vnde igitur d vos qui talia sentitis,istius audaciae o caso,ut non metueritis id,quod di etiam est a domino: Quicunm blasphemiam dixerit in spiritum sata litam,non habet remissionem,nem in hoc praelem ilicola, nere in i uturo a Arriani quidem aduentum verbi in carne,quat per hunc dicta sunt non intelligentes,ex laissus lis reseos occasione sumpta conuicti sunt,
ut Deo rebellantes,di vivere e terra loquentes inania. Vos autem unde seducuestis A quibus audistis, aut quis modus est istiusmodi vestri erroris Legimus, . inquiunt, in Propheta Amos, dicente eno: Ecce ego firmans tonitrusi,di creans ' spiritu,&annuncians hominibus Christiam suum,faciens mane di nebulam,ec ascen dens super excelsinerrae,dominus Deus omnipotens nomen α Itane siclest apud Amos legistis,quod autem in Prouerbiis dicitur:Diis creauit me initia viarum suarum, in opera sua,non legistis an legistis quidem, sed quod in Pro- Derbiis dicitur,sicut habet veritas interpretamini, ne dicamus verbum esse cre turam ver dira quod est in Propheta non interpretamini, sed simpliciter intellectis verbis, putatis spiritum sanctum dici creaturam Atqui in prouerbiis misne loquitur Sapiens, dicens creauit,&tamen interpretamini quod dictum est.
recte quidem iacientes,ne sapientiam conditricem,rebus conditis annumere
iis, verit quod in Propheta dictum est,non declarat si iustum spiritum, sed sim pliciter de spiritu dictum est. Quomodo igitur cum haec vox spirituὶ variis modis usurpetur inscripturis, possiti quod dictum est suam ac rectam habere sententiam,vos veluti contentiosi,aut velut Arriani serpentis morsu laesi, putatis
pud Amos de spiritu sui radictum est tantum aevos seruire creaturam fmultu
142쪽
i Allinis. Dicite igit,sicubi in scriptura diuina reperit spiritus si ius simpliciter dicis Piritus, vino addatur vel Dei,vel pris,aut aliud salibet ut ipsius Christi, autul4,aut a me, quod est a Deo, aut articulo,ut nos impliciter dicatur spiritus, sed το rini μα,id est, ille spiritus,aut hoc ipsum spiritus sanctus,aut paractetus, intueo ' audieritis spiritum,intellig ioc pressenti sermone,qui iam
, quotquot ante docti sermonem ei se de spiritu sancto,post si velut repetendo ec admonendo solus nominaturspiritus,non ignorant quod audiunt, maximeque ii se quoque cum articulo profertur. In summa,sine articulo aut sine praedicta adiectio nequaquam lagnificabit spiritum sanctum, cuius generis sunt quae scribit Paulus ad Galatas. Hoc solium volo discere a vobis,ex operibus legis spiritum accepistis,aut ex auditu fidei Qualem autem spiritum acceperant,nisi spiritum sanctum,qui datur credentibus, ac denuo generatis per lauacrum quo renascimur Et Thessalon censibus scribens: Spiritum,inquit,nolite extinguere. Nam N illis, quia nou rant quem spiritum accepissent,praecipiebat, ne extinguerent accentam in ipsis 'spiritus sancti gratiam. In Euangelio vero, humano more iuxta carnem quam
adsumpserat,quanquam sic loquuntur Euangelist e,lesus autem plenus spiritu, xeuersus est a lordahe.Item inlud: Tunc lesus subductus est a spiritu in desertum, candem habet sententiam Ad quod a Luca prius erat dictum: Accidit autem da Baptizaretur totus populus,& lesu baptizato oc orante, Apertum est coelum, di destendit spiri tus sanctus corporali specie,quasi columba super illum. Sic igirur quum verba fiunt ris,apud quos est spiritus sanctus,si uado dicitur sine additamento,iis dubium non est,quin spiritus sanctus significetur, maxime si a cesserit articulus.Vos autem dicite quum additis sanctum, nunc ubi in scriptui u ris diuinis reperitis spiritum sanctum simpliciter ci spiritum,sine additamento de quo diximus,se absque hac,quam commemorauimus,obseruatione.VOxam haudquaquam dicetis,no inuenietis scriptum. Veram in Genesi striptum est i Spiritus domini serebatur supra aquas. Ac pauid post: Non permanebit Nume.ea. spiritus meus in hominisus istis, ed quod carnes sunt. In Numeris vero di- est Moyses ad Naue: Ne tu zelum habeas in me, oc quis dederit populum d T.. xnini Prophetas, quum dederit dominus ramon , id est, spiritum tuum super ipsis: dc in iudicibus ad Gothonielem, ec stactus est super eum πωυμα, id est, spixitus domini,&iudicauit Israel. Et rursus. Et sectus est super Iephthe di id est,spiritus domini.De Samsone:Adoleuit, inquit, puer, re benedixit illid minus, reccepit που ota id est,spiritus domini ambulare cum ipso. ec irruit si es Sisi per illum Ruα,id est, spiritus domini. Et David quidem canit. Et vi reno. τοαγiov, id est, spiritum sanctum ne auserasa me. Ac rursus in Psalmo CXLILEt το α ιοῦμα, id est,spiritus tuus bonus deducet me in via recta propter nomen ruum domine. In Esaia vero scriptum cst, innis, , id est, spiritus domini supe
me, propter quod unxit m Dictum erat autem ante hoc. Vae filii desertores. Haec dicit dominus: in istis consilium, ec non per me, di laedera,&non pertu div v et id est, spiritum meum,ut adderetis iniquitatem iniquitati. Ac rusesum: Audite haec: Non ab initio in occulto locutus sum. Quum fieret,illic eram, dc nunc dominus misit me, eceto πι - , id est,spiritus eius. Pauld post υenb hune in modum loquitur. Et hoc est illorum a me testamentum, dicit dominus, τις παυματοαὶ ic iv, id est, spiritus meus in te. Ac rursus in sequentibus subiungi di cens: Non legatus,nec angelus,sed ipse dominus saluos eos secit, ed quJd dilisperet eos ac parceret illis, ipse liberauit eos,& exaltavit eos orbibus diebus secu-
, psi verd rebelles fuerunt,&prouocauerunt τό πnum H Sγα , id est, spiritum
143쪽
sanctum,& Qersus est illis in inimicitiam. Iam Ezechielita loquitur, ae sustula Qαμοῦ .i.spiri tusβ duxit me in terram Chaldaeoru invisione in ' μαm,id est spiritu Dei. In Daniele vero etiam cIamauit voce magna, dic ens. Purus ego a sanguine hoc. Et Micheas quidem ait:Domus lacob prouocauit mi m. i. spiritum
domini. Pcr Ioclem Deus aiLEt erit post haec,& effundam derii Minis i. de spiritu meo super omnem carnem. Rursus per Zacharia Dei vox est loque tist Nisi sermones meos di legalia mea recipitis quaecun ego praecipio seruis meis Prophetis. Quinetiam accusans Propheta populum, Polt pauca dicit: Et cor ill rum statu oviumobcdiens, 'e exaudirerit legem ac so mones tuos,immisit minus omnipotens in is id est,in spiritu suo, in manibus Prophetarum tui ante fuerunt. Atq; haec quidem eX Veteribus scripturispauca subleste mus. aeterum,interrogatere vos euangeliis his, quae seriosere Apostoli rea dieiis quomodo & illic quum plurima sit spirituum differentia, secundum ex cellentiam sanctus spiritus non sim Placiter spiritus, sed cum additamento de quo diximus, nominatur. Dominus igitur quum, quemadmodum prius dixi hominum more b ptizaretur propter carnem quam gestabat dicitur descendisse super illum τό in λατο αγ i. spiritus sanctus. Hunc dares discipuli dicebat.
πιιῆ αἴ si i. spiritu sanetu.Docuit aute illos, paractetus τ δεῖμα ό , b des Viritus sancitus,quem mutet pater in nomine meo, ille vos docebit omnia. Aemulo poli de eode,τὸ - -,i. spiritus Veritatis,qui a patreprocedit ille testimomu perhibebit de m e. Ac rursum: Non em VOS estis qui Ioquimini, sed id iis,
id est,sipiritus patris vestri, qui loquitur in vobis, cpauld post. Quod si in υλύ -, id est, spiritu Dei ego ei jcio dN Onia, Profecto peruenit in vos re num Dei.Denim υniuersam theologiam nostrisi persectione, in qua conglutinainc nos sibi oc per se patri in hoc complen ,prAcepit discipulis: ite, docete omnes petes baptizantes eos in nomine το Vovί - - , id est patris Dec filii.&spiritus sancti. Caeterum,quum promittit se illis eum missurum precipiebat ab Hierosolyma ne di derent repost paucos dici dum complarent dies pentecostes,ctant omnes simul in eodem loco, di sectus est repente de ce lo sonitus tanquam αν pet, id est, spiritus qui impetu violento ferretur 5c implouit totam domum ubi erant sedentes,re visae sunt illis dispertine linguae tanquaignis,&sedit super unumquemq illorum, &repleti sunt omnes πή me P, ia est,spiritus an o coeperiant loqui variis linguis,quemadmodum τι me id ei spiritiis,dabat eloqui illis. Inde quum etiam im Positione manuum Ap stolorum dabatur renatis et Did est,spiritus sanctus Agabus quis seam prophetabat in terra,dicens:Haec dicit To Vnῆμα τό inp, id est, spiritus Lanctuq Paulus vero in quo vos τὰ et xv xτος ' ον,id est,spiritus sinctus positit episeopos ad regendam ecclesiam De quam acquisiuit per proprium sanguine Caeterum eunucho baptizato rapuit - 4d est,spiritus domini Philippum. Ac Petrus scripsi Creportantes finem fidei salutem animarum, de qua salute exquisierunt scrutatis sunt Prophetae, qui de ea,quae in nos est gratia, praedix rurit, scrutantes in quod aut quale tempus significabat in illis et mox is cspiritus Chrisii prae testifica quae in Christum erant venturae, passiones,&quae post haec, glorias. Ac Ioannes quidem in epistola scripsit: in hoc cognolim uxqudd in eo maneamus,&ipse in nobis,quoniam de ταπνει μηρον, id est, spiri tu, suo dedit nobis. Paulus autem Romanisse ibit: Vos autem non estis in casene.sed in πνει iam ,id est,in spiritu. Si tantum Guth id est, spiritus Dei habitat in vobis,corpus quidem mort 'um propter peccatum, λἰ - α id est spiritus vero vita propter iustitiam. Quod si vest,spiritus eius,qui excirauit lesum,habitat in vobis,qui incitauit Christum Iesum a mortuis uiuificabit i de mola
144쪽
ec mortalia corpora vestra, prQpter inhabitantem eius πνων os :d est,spiritain bis. Rursus Corinthijs, in , id est, spiritus enim omnia scrutatur, etiam profunda Dei. Quis enim nouit quae sunt hominis, nisi το 'mi M, id est, spiritus hominis, qui est in eo,ita oc quae sunt Dei nemo novit . nisi io' ea id est spiritus Dei.Nos autem non ποῖ d est piritum huius mundi accepimus, sed το πιε . a. i.*m qui est ex Deo,ut sciamus quae a Deo donata sunt no vis. Ac pauid posti omnia vero haec operatur unus ec idem 6 ris ξαλι spiritus ciuidens Unicuit priuatim scut vult. Ac rursum: Das aut το - . i. spiritus est. inrebi ero το προ in Mi. spiritus diis,ibi libertas.Videte quo dc Galatis scribat. licens: Vt benedictio Abrahae fieret in Christo IesuNt promissionem ἀο uus sed filius. Quod si filius,& haeres Dei per Christum .Ephesiis x , i oc in modum locutus est. Nolite contristare το πνωματοαγ' . i. spiritu sancta
unitatem τῶ - μα iuspiritus n vinculo pacis. Ad Philippenses autem aud Ger locutus est,scribens: id autem quouis modo,siue per occasonesiue voritate Christus annunciatur, di in hoc gaudeo,sed&gaudebo: noui enim et mi hi hoc eueniet ad salutem,propter vestra deprecatione ac subministratione iam it reo . i. spiritus,per Iesum Christa,iuxta expectatione ac spe mea.* in pulla pudefiLEtiterii: Noseisi sumus circundisio,qui V umi, si a Dei seruimus
M Moriamur in Christo Iesu. in re Thes Ialonicensibus tellaturi sta* et haee
spernit,no homine spernit,sed laesi qui dedit τυπνωμα, i. spiritu sanctu in nos. Ad Hebr. veri, lasanistante τῆ Vro τῆ A. i. spiritu ino,ne adhuc ni nifestaret via sancitatu in priore tabernaculo habente statu. Ac rus sumi asantori putatis peiore aiunus iudic/bitur ultione,a filia Dei coculcari ac sanguine testamenti comunem duxerit in quo sancti Matus est,&aτο πνρύ .i. spiritu gratiae
columelia affecerit Et iterii Si em sanguis hircorsita taurorsi occinis vituls alas immados sanaificat ad carnis puritatrimula magis sanguis Christi,qui per
. ere, .i.spirita aeterna semetipsum obtulit immaculatu Ueo,utpurgaret conscientia nostram ab opibus mortuis Ad Thessal. verd.Et nunc reuelabitur ille . Ruus,quem diis tesus Christus interscietπ--- oris sui,& abolebit clari rate aduentus sui Ecce quo spiritus sanctus in tota scriptura designatur. Quidigit vos tale in prophetia vidistis Qnquide ne arti tu quide habet spm et die rurapud propheia,ut vel occasione habere possitis. Sed simpliciter ausi estis moiaos vobit ipsis cominisci ac dicere: Spiritii qui creari dicit, eunde esse ea spirita ancto. Et in poterat si discere etia a studiosis viris de spirituu differentia. Diciem di hominis spiritus, lueadmodum canit David:Nocte comentabarcu corde
meo ec verebar s. oux/i g. i. spirituin meum. Baruch vero precas dicit: An
it in i plo. In epiliola vero aia l. I CHAIODI M
ses deprecans dicit i integer veltero minis id est,spiritus ec anima re corpus irreprehensibiliteri aduentu mini nostri Iesu Christi seruetur. Dicitur a tem 5c ventorum spiritus hunc in modum,in Genesi quidem. Et induxit De M H -υμα, id est, spiritum supra terram,& laborauit aqua. In Iona verὁ: Et excitauit dominus super mare, ec facti est procella magna in mari, αmuis Periclitabit rae comminuari .Et in Halano. σι scriptum eiu Dixi
145쪽
Ac venit αδευμα i. spiritus procellae,&exaltati sunt fluctus eius: In Psalmo verδ. ccxlviij. Laudate dominum de terr dracones omnes abyssi, ignis, glaci ni glacies, vμα. i. spiritus procellae,quae faciunt verbum eius. Et in Ezechiarii throno tuo,in corde maris, in aquis multis duxerunt te remiges spiritus austri cominuet te. Caeterum,cum ec vos verssemini in diuinis script ris,inuenietis dici spiritum etiam sensum,qui est in diuinis sermonibus, scribente Paulo: Quiec idoneos nos fecit ministros noui testamenti,non liters,sed uva i spiritus. Litera eris occidit spiritus asit viviscat. Qudd dicitur, literade formatum est,sensus aut qui est in eo, spiritus dicitur. Hoc pacis lex spiritalis est,quemadmodum rursus dixit: Ne serviamus vetustati literae, sed in nouitate λευματω spiritus.Et ipse quidem gratias agens,dicebat: Nimirum igitur sepse ego mente quidem seruio legi De cieteri in carn elegi peectuti. Nihil igitur nunc condemnationis est his, qui sunt in Christo Iesu: Nam lex S πονι πιγ.LM , ,4 shiritus viis in Christo Iesu liberauit me a lege peccati. Ceteriim , Philippus em nuchum a litera ad spiritum volens conuertete,dicebati Nuis intelligis quae legis Tale quiddam habuisse&Caleb testatur scriptura: IEnctus st, inquit, μα,id est,spiritus alius in ipso, & sequutus est met Inducam eum in terram ,- quam vocatus est. Nam alia mente, diuersa a mente illorum loquuius, ipse serus Deo facius est. Tale habere cor Deus hortatus est populcni per Ezechi
lem,dicens:Facite vobisipsis cor nouum, ec mi: μα d est piritum nouum. Nee itaque quum ad hunc se modum habeant, ta latam spirituum varietas demo stretur,meliores suerisis,si de spirituqui creatur audietes,de Uno quopia eorum
deqbus iam diximus sentiatis,quale crat,qd in Esaia scripta est i Concordavit Ara cum Ephraim, oc excidit anima eius εc anima populi ipsus, quemadmoda
an nemore lignu a MDm o id est,spiritum oueniri Tale erat 5c qidiis excit uit spiritu in mari propter lona,sequunt em tonitrusi ec ventorsi spiritus, que a1- Πmodu de pluuia super Achab scriptii est, di factum est hucusq;, 5 coelum obtonebratu in in nubibus 5 spiritu. Sed qm,ri aiunt sermo m entioncm facit Chrisi,cosequenter cum dicitur spiritus ii hilaIiud u sanctum spiritu considerastis. Caetera spirite dirimere natura S alienare a filio ubi animaduertistis: Quandoquide Christum negatis esse creatura, spiritu ver d sanctum dicitis esse creaturarabsurdu est, quae natura dissimilia sunt simul nominare. Qus cm comunio aut quae similitudo creaturς ad creatore inandoquidem tepus est,ut stio annumeretis Gnectatis et ab ipso conditas creaturas. Satis igitur erat de spiritu ventorsi , quod scriptu est intestinere,ut ante dictu est. Caeterii qP causam ini in eo sermo ne fieri mentione Christi, operae ecisi est exactius considerare quod dicitur, si sorte ex eo q, spiritus creari dicit, inueniamus sensum aptiore. Quid igit est a nunciarem hominibus Christi m erit si eum seri homine,vi idem dictum peslsat huic Ecce virgo in utero habebit, dirariet filium,&vocabunt nomen eius Emanuel Item coetera quaecunia de illius aduentu scripta sunt. Cisim autem aduentus in came annsiciatur de verbo,qualem vortet intelIigere creari s ritumnis spiritum hominum, qui denuo creat ac renouatur: Nam id oc per Ezechielem pollicebatur Deu dicens: Dabo vobis cor nouum, oc spiritum meum dabo in vobis. Quando tandem hoc impletum est,nisi quum adueniens dominus renouauit omnia per gratiam. Ecce enim in hoc dicto spirituum dissere tia demostratur c spiritus quidem qui renouatur,noster est. miritum verblancium, non simpliciter spiritum,sed ipsius spiritum ait esse,per que nosterreno. Datur,quemadmodii habet psaltes Psalmo clij. Auferes spiritum eorum, oce scient, ec in puluerem suum reuertetur. Emittes spiritum tutam Ec creabiantur.ec renovabis faciem terrae. Quod si spiritu Dei r ouamur, videlicet nori
146쪽
est spiritus sinistus qui nunc creari dicitur, sed noster. Qu3d si recte sentiti seseum non esse creaturam, eo quod per verbum facta sunt omnia, an non est bla- creari, sed nostin esse qui in illo renouatur. De quo N Dauid precabatur canest Cor mundum crea in me Deus,& spiritum rectum innova in visceribus meis. Hic quidem dicitur creari, prius autem sormauerat, sicut ait Zacharias, extendens coelum, ecfundans terram, di formas spiritum eius in m Quod em prius formarat,hoc collapsum recreat ipse adsumpta creatura. oniam verbum caro fusta est.Vtqueadmodum Apostolus ait,duos coderet in unum nouum homine,qui secundum Deu creatus est,in iustitia de sanctitate veritatis. Non ena . velut alio condito diuerso ab eo,qui initi Asecundum imagine Dei factus est,homine,sed eu,qui in Christo conditus erat,admonuit nos recipere. odia pre Ezechielem declaratur dicentem: Facite vobis sis cor nouum. 5c spiritum no Dum,&quare moriemini domus Israel Quonia noti mortem morientis dicit Adonai GLErgo cum hunc habeat seniam, ν spiritus creari dicitur,congruenter adeundem modum intelligetur sormari tonitruum. Fidelis sermo&immo huis spiritus lex.Huius em ministros cam diis vellet esse Iacobum 5 Ioannem. vocavit eos Baanerges id est,filios tonitruiata loannes quidem vere clamata coelo:In principio erat verbum,ec verbum erat apud Deum, oc Deus erat verbum. Prius enim lex Umbram habebat futuroru in bonorum, caeteram, ubi diis annunciatus est hominibus,&aduenit,dicens:Ipse qui loquebar,adsum: tunc ut ait Paulus: Huiusvox terram concussit,qui prius demiclauerat. Adhuc semel gomouebo,non solum terram,verum etiam coelum. Quod aut dicit adhuc se
D mel declarat eoru qus mouetur transmutatione ut maneat ea,quae non mouen
' ruta apropter regnum inconcussum ad*mentes, habemus gratiam, perquaseruimu accepti Deo. Quod asit hic dicit regnum inconcussum, idem alibi canit David: Dns regnauit,decorem indutus eit,indutus est diis virtutem ecp-- cinxit seFundauit enim orbem terrarum, qui non commouebitur. Nimirum quod apud Prophetam dicitur, aduentum saluatoris ipdicat in quo nos quoque renouati sumus,&lex patris permanet immobilis. Sed qui vere tropici, id est.
vertibiles sunt,confoederati Arrianis, ec inter se partiti blasphemiam in deitatem, sicut illi quidem filium ii vero spiritum sanctum dicant esse creaturam,aus sunt tropos,ut ipsi alui, denuo ex semetipsis excogitare,ac perpera exponere illud Apostoli dicium quod recte scripsit Timotheo, dicensi Testificor coram Deo&IesuChristo, di electis angelis,in haec serues abs i praeiudicio,nihilsae ens secundum affectu illi vera dicunt:Quoniam Deum oc Christum nomis nauit,ac mox angelos,oportet angelis annumerari spiritum, ut ipse quo sit in eadem serie qua illi,sito angelis csteris excellentior. Primu quidem istud commentum est impietatis Valentinianae,nec ipsi nesciunt se, quae sunt illius,loqui. Nam ille dicebar missio para leto simul cum illosuisse missos ipsius aequales angelos. Deinde cdm spiritu detraherent ad angelos, non intelligebant se angelos copulare trinitati. Nam si quod isti sentiunt post patrem di filium sunt angeli.
clarum est ad trinitatem pertinere angelos,nec iam esse spiritus ministratorion qui in ministerium mittuntur.Neque enim fuerint de numero eorum,quini
Aificantur,sed ipsi potius aliorum erunt sanctistratores. Quaenam est haec ist xum amentia r Vbi preterea inscripturis inueniunt spiritum dici crearurameSed mihi necesse est eadem dicere, quae dicta sunt superius. Paracletus, id est,
consolator dictus est dispiritus adoptionisA spiritus Loctis attonis. di spiri-
147쪽
tiis Christi dictus est,at angelus nequaquam,nem archangelus, ta eo spiritusniέ enisterii, quales sunt angeli,,sed ipsi potius ministratur, Gabriele loquente Mariae,Spiritus sanctus superueniet in te,&virtus altissimi obumbrabit tibi. Caeterdm,cum scripturae non dicant spiritum angelum, quo Ao poterunt isti ex cusare tantam audaciam alienam a ratione Vbi sanὸ & Valentinus, qui eis huius perueris mentis semen iniecit,hunc quidem paractetum,illos ver δ nominauit angelos,pari tempore spiritum squalem copulat angelis insanis imus. Seca ecce,inquiunt, in Zacharia propheta scriptum est: Haec dicit angelus loquens ut me, nec obscurum est,quin spiritum significet angelum esse,qui in ipso loquebatur Vmὶm hoc nequaquam dicerent,si quod legunt, attenderent:Siquidem sepse Zacharias,cdm visionem de candelabro υidisset, ait,ec occu tatus est anginius qui loquebatur in me, ecdixin Non intelligis quae sunt ista Et dixi, non a mine. Ac respondit,locutusq; est ad me,dicens:Hic est sermo domini ad Zor ha hei,dicens:Non in virtute magna, neque in robore, sed in spiritu meo, dicte dominus omnipotens. Vnde perspicuum est qu3d angelus qui loquebatur prophetae, nequaquam fuerit spiritus sanctus, sed ipse quidem angelus Dei nunciseus erat,spiritus vero sanctus est spiritus omnipotentis,cui minister est angelus, est autem inseparabilis a diuinitate,atcs Uerbi potentia. Sed quoniam causantur ex dicto apostolico,qu3d post Christum dixerit electos angelos,dicant quis ex omnibus hic est,qui trinitaticopulatur. Nem enim sane omnes, unus sunt numero, aut quis est istorum,qui descendit in Iordanem speciaecolumbae: Milies mille sunt,ac decies mille decem milia, qui ministrant. Aut quamobrem non dictam est,apertis coelis,descendit unus ex electis angelis, sed descendit spiritus sanctus Aut quamobrem ipse dominus de consumimatione mundi Io quem discipulis,cum eos mitteret, dicebat tMsciet situs hominis angelos suos
re ante haec dictum eratiAngeli ministrabant ei. Et sterum ipse diciti Exibunt Dangeli Ceterum,cum discipulis daret spiritum, aiebat: Accipite spiritum si
cium. CAm autem emitteret illos, isscebat:Euntes docete omnes gentes,baptizantes eos in nomine patris di filii,&spiritus sancti.Non enim adiungit ange lum deitati .nem per creaturam adglutinauit nos Sc sibi Ac patri, sed per spirita sanctum. Quod quidem ipse pollicens,non dixit semissurum angelum .sed spis ritum veritatis,qui ex patreprocedit,& ex ipso accipit,dam. Ac Moyses quidecum sciret angelos elLecreaturas, iritum vero sanctum unitum filio 8c patri, cum loqueretur illi Deus:Vade; scende hinc tu &populus tuus,quem eduxisti ex terra Aegypti,qua iuraui Abraham,& lsaac,5 Iacob, dicens: Semini vestro
dabo terram hanc, imul mittam ante faciem tuam angelum meum, ec eiiciet Chananeum,recusauit dicens,nisi ipse simul eas nobiscum, ne me abducas hinci Gon enim volebat creaturam esse ducem populi,ne discerent seruire creaturae, Praeter omnium conditorem Deum .nimirum angelo recusato obsecrat ipsum Deum,ut dux sit ipsorum. Porrd, cum Deus pollicitus esset,dixisset ad eum ut i Irum sermonem quem locutus esiaciam. Inuenistienim gratiam in conspectu meo, di noui te supra omnes. Scriptum est in Esaia: Qui educit de terra pa-
torem ovium, hoc est, qui ponit in eis spiritum sanctum. Qui reduxit dextra Moysen.Ac paul3 post ait: Descendit spiritus a domino, ac deduxit eos, sic do si populum suum faciens sibi ipsi nomen gloriae. Quis ex his non perspicit veritatem Cur enim Deus promisisset se re ductorem ecce non iam angeli; pr amittit se missurum,sed spiritum suum qui est supra angelos, atq; ipse est is, qui
ducit populum, ostenditurkqu Adspiritus non est denumero creaturarum ne que angelus, sed supra creaturam unitus deitati patris. Siquidem ipse Deus per
verbum in spiritu deducit populum. Vnde re per uniuersam scripturam: Ego
148쪽
eduxI vos de terra Aegypti,testes vos estis,an Deus fuerit alienus in vobis praeis ter me. Quin re sancti Deo acclamant: Deduxisti sicut oves populum tuum, de deduxit eos in spe,di non est grauatus. Hinc oc hymnum conlactam, dicenteti Qui eduxit populum suum in deserto,Quoniam in seculum misericordia eius. Magnus autem ille Moyses assidue diciti Dominus Deus qui prscedit ante faciem vestram. Nimirum Dei spiritus,nequaquam esse potest angelus, ne cre eura,sed potius eiusdem deitatis.Quum enim spiritus esset in populo,Deus persilium in spiritu erat in eis.Verum aiunt isthino, ista sic se habeant,quamobrem ergo Apostolus post Christum non nominauit spiritum sanctum , sed electos
amesos Sed idem aliquis ab ipsis percunictetur,quare non archangelos neque Cherubin, nec Seraphin,neq; dominationes, neq; thronos,nem aliud quippia, Ddesectos angelos nominauit Paulus An quoniam non hoc modo nomina vit, angeli sunt archangeli, aut soli angeli sunt,& neq; Seraphin,aut Cherubin, non archangeli, ne dominationes,neque throni, neque principatus,ne aliud quippiam sunt Veril mistuo est necessitatem imponere Apostolo,quare n5 si sedile scripserit,ec ignorare diuinas scripturas, ec ob id circa veritatem errare. Ecce enim apud Esaiam scriptum eriVerute ad me,ec audite haec. Non ab inserio in occulto locutus sum,cdm fierent illic eram, di nunc dominus misit me, ocspiritum suum: Apud Hagghum vero: θc nunc corroborare Zorobabel dicit dominus,ec corroborare Iesu fili losedec sacerdos magne,dicit dominus, eccore horetur totus populus terrae dicit dominus,& iacite quoniam ego vobiscusum. dicit dominus omnipotens,& spiritus meus astitit in medio vestrumi&apua
utrunm prophetam ab uno domino divno spiritu mentio facta est. Quid igitur de hoc quom dicent Nam si quoniam Christi mentionem iaciens Paulus de pari tre tacuisset,sed eleistorum angelorum fecisset mentionem, ideo spiritum eo iungerent angelis, tempus est,ut in his propheticis versantes audacius disputet. etiam de eo quod silentio praeteritum est.Siue enim dominum dicent esse filia. quid tandem dicent de patremiue spiritum sancium dixerint quid dicent de dlio Nam blasphemiam aduersus illum ex his consequentem absit ut quisquam
cogitet. Necesse est enim eos dicere,aut omnino non esse,aut rebus conditis annumerare id quod tacetur. Quid autem dicere potuerut qui cum istis sentiunte Iudex quidam erat in quadam ciuitate, Deum non timens oc hominem non ronerens. Nimirum post Deum nominauit hominem filius est iste homo, quem non reueritus est iniquus iudex,an quoniam post Deum nominauit hominem, tertius est filius post hominem: id autem si Apostolum in eadem hae epse sola rursum dicentem audiant:Praecipio tibi in conspectu Dei, qui uiuificat rania dc Iesu Christi qui testificatus est sub Pontio Pilato bonam cosessionem, in serues praeceptum immaculatum irreprehensibile. An igitur quoniam nune tacuit de angelis dispiritu,ambigunt etiam de spiritu de angelis an sint Ceoεὰ ambigunt.Tales enim blasphemias de spiritu proferre consueti sunt. Quoas audierint scripturam dicentem in Exodo:Timuit populus dominum,& crodiderunt Deo ae Moysi famulo eius, an annumerabunt Deo Moysen, ac post Deum subaudient filium,an solum Moysen: Quid autem si audierint &patriae cham lacob benedicentem Ioseph dicentem. Ueus qui enutrit me a iuuentute
mea vis ad diem hunc,angelus qui eripuit me ex omnibus malis benedicat pueris. An quoniam post Deum nominauit angelum,prior est angelus filio ut angelis annumeratur stius Certe rursum sta sentient, corruptum habentes cor. Sed apostolica fides talis non est,neque omnino Christianus istos tulerit. Siqvidem sancta ac beata trinitas indivisibilis & unita sibi ipsi est, & quum dicitur pater dest&huius verbum, es qui in hoc est spirit Et si filius nominetur, in n-
149쪽
lio est 5c pater,& spiritus non est extra verbum.Vna siquidem est, quae a patre et
proficiscitur gratia per filium, quae in spiritu sancto completur,di una deitas est . di unus Deus,qui est super omnia di per omnia,ec in omnibus. Ad hunc enim modum & Paulus locutus est: Testificor coram Deo di Iesu Christo. Sciebat
ruὁd nodi uisus sit a spiritu filius,sed in Christo di ipsum esse, quemadmodum
lius est in patre. Caeterum,electos angelos congruenter subiunxit,ut quoniam testificatio dicebatur discipulo, sciens qudd ea, quae dieia sunt a Deo per Christum quidem in spiritu di ista sunt, angeli ver Zministrant res nostrasi
spicientes uniuscuiusque actiones, ut seruaret praeceptoris obseruationes, tamquam habens inspectores eorum quae dicebantur testes. Aut sorsitan etiam seos,qui per omne tempus inspiciunt faciem patris, qui in coctis est, testificatur nune angelos propter pusillos,qui sunt in ecclesia, ut discipulus sciens eos cur tores populorum non negligeret Apostoli monita. Haec igitur diuinorum et quiorum mens mihi videtur esse, confui3ns eorum blasphemiam, qui praeter rationem aduersus spiritu m loquuntur tipsi vero pertinaciam constantem ii hentes aduersus veritatem sicubi scribit, non tam quidem e scripturis, non inueniunt enim, verum e spiritu cordis proprii rudiantes iterum dicunt: Si non est creatura neque unus e numero angelorum,sed ex patre procedit, ergo filius
est Nipse di duo fratres sunt ipse θc verbum,disi frater est,quomodo unigenita verbum,aut qui fit,ut non sint aequales,sed hic quidem post patrem natus est seleverd post filium nominatur Aut quomodo si ex patre est, non dicitur di ipse natus aut filius esse,sed simpliciter spiritus sanetust Quod si filius est spiritus,esego pater est auus spiritus. Huiusmodi ludunt infames curiositatem exerceotes, volentes scrutari profunda Dei,quae nemo nouit,nisi spiritus Dei, quem isti blasphemia adficiunt. Oportebat quidem igitur non amplius istis respondere,sed iuxta praeceptum Apostolicum,post admonitionem ex his, quae priua Ddicita sunt,saeiam,eos velut haereticos reijcere, aut ipsos interrogare digna friguae illi interrogant, postereque ab eis responsum quale ipsi a nobis poscunt. alcant igitur an pater ex patre sit,ec an alius cum ipso genitus sit, & an sint se tres ex uno,&quod istis nomen sit, di quis est huius pater at auus, di illorum
Progenitores di ed dicent non esse. Ergo dicant,quomodo sit pater, quum non Lignatur ex patre,aut quomodo potuerit filium habere,qui prius ipse filius natus non sit Scio impiam esse interrogationem,sed aduersus eos,qui talia ludui, Par est vicissim ludere, ut vel ex huiusmodi absurda impiaque interrogatione amentiam suam sentire possint. Non sunt enim haec,absit,nec decet ad hunc mocum de deitate percunctari. Non est enim sicut homo Deus, ut humana de eo quis audeat interrogare. Proinde sicut antea dicebam, ad haec conueniehat o licest ere, nec cum talibus habere commercium, verstm ne nostrum flentium istis impudentiae gignat occasionem, audianti Sicut non licet pa tri tribuere nomen filii, sic non licet filium dicere fratrem. De patre quidem scriptum est a rea , alius Deus non suit, filius vero non est alius Deus, est enim unigenitus.
Vnde ec solus di unus est pater, solius N .nius filii pater est, ec in sola deita te patris 5c filii consistit, estque semper. Si quis hominum dicitur pater, t men alterius fuit filius, ec si filius dicitur, tamen alterius fuit pater, ut in ho- .minibus non proprie seruetur patris ac filii nomen. Abraham quum filius es sit Nachor, pater Dictus est Isaac,& Isaac quum esset filius Abrahae, pater s eius est lacob,&ad hunc modum se habet hominum natura. Partes enim sunt alii aliorum, di unusquisque nascens habet patris portionem, ut di irse alterius fiat pater , caeterum de deitate non est eodem modo, neque enim
in est Ohom nequenaturam habet,quae diuidatur.Ideoque neque ignit
150쪽
filium diuisus, ut & ipse fiat pater alterius. Quandoquidem nec ipse est ex patre. Caetera m nec filius pars est patris,unde nec generat, quelmadmodum ipse generariis e st, sed totus est totius limago splendori. Et in sola deitate pater propria est pate ac filius proprie est filius,ic in his semper constitit appcitatio, ut pater semper sit pater,ec filius semper filius. Et quemadmodum nequaquam unquapater fieri posset filius, ic nequaquain unquam filius set pater, 8c quem ad in
dum non desinet unquam pater solus esse pater,sic non desinet unquam alius soliis ei se si ius. Insania profecto est,.el omino cogitare nedia in dicere d e filio qui dem nomen fratris, de patre vero nome aui. Necp enim instripturis spiritus sanctus dictus est filius, ne frater crederetur,ne istius filii ne pater existimaretur
auus sed filius patris est filius, Sc spiritiis sanct iis patris filii et spiritu s dicitur, at ista sanetie trinitatis una deitas ac fides est, ergo se dum hanc rationem insania est dicere spiritum esse creaturam. Nam si creatura es et, non adiungeretur trinitis Tota enim unus Deus est, sufficiis scire quod spiritus creatura non est,neq;xebus conditis annumeratur. Non enim alienus admiscetur trinitati ea in vabilis e st, sibi similis. Sufficiunt liechis, qui non credunt hucusque cognitio in nominibus pertingit,hucusque cherubintegunt alis. Qui Ver 3 plura his quae rit,vulti scrutari,non obedit dicenti: Noli ei lemultum sipies, ne obstupescas. Etenim quae fidei tradita sunt ,haec non perhumanam sapientiam,sed per ob di etiam sidet de . et intelligere. Quis enim sernio digne pollit enarrare quae sunt supra naturam condici,aut quae omnino auris poteti intelligere , quae non licet hominibus nec audiri nec loqui De his igitur, qui audierat Paulus ad hunc modum loqitutus eth. De ipso vera Deo, quam inperscrutabiles viae eius. Quis enicognouit mentem domini aut quis consiliarius eius fuit Abraham itaque non erat curiosus neque percunctatus est loquentem, sed credidi &imputatum estilii ad iustitiam. Sic Moyses dictus est fidelis iam ulus. Caeteram quicum Arrio sentiunt, quoniam in fraudulentam ipsorum animam non introibit sapientia, non possunt intelligere neque credere de inseparabili sanctaq; trinitate, ne propter hoc etiam veritatem perperam enarrent,qusq; ipsi non possunt intelligere. haec dic ni esse non posse. Accidit etiam eis quiddam absurdissimum, quod quum non pollini intelligere,quomodo insepabilis si sanista trinitas, faciunt hi quidem,nempe Arriani,ssium idem cum natu a. illiverὁ nempe tropici spiritum creaturis annumerant.oportuit autem eos aut omnino,quia non intelligunt,tacere,oc non coniunger neque illos silium neque hos spiritum creaturis,autii quod scriptum est agnoscere,ec patri adiungere silium, ae spiritum sanctum non separare a silio ut inseparabilis eademq; vere satu stae trinitatis esset ita permaneat. Haec oportebat illos discere, nec audaciam sumere,neque dubitantes percundiari, quomodo haec stant, ut si is qui interrogatur, non habeat quod dicat ne ipsi excogitent sibi ipsi malas opiniones. Na est, cium omnibus coditis, tu maxime nobis hominibus impossibile digna loqui de non enarrandis. I laiori aut rursus audacis est,cum non possint de histos,excogitare de his noxias voces praetereas,quae sunt inscripturis quana o alicu suriosus est hie conatus vel percundiantis Uel omnimo cogitatis respondere, propterea quod si vel de rebus conditis quis ad ilium interroget modum, existimabitur parum si ne mettis. Alioqui audeant respondere, qui talia temere loquuntur: Quomodo sub si sit coelum,aut ex qua matero,aut quae est huius mixtura, aut quomodo condy rus sol, cum singulis stellis. Sed quid mirum ex superioribus redargui ist rum amentia m, quando sane ne arborum quidem sic humi nas emium quae sit
natura quaeve aquarumsubstantiis,aut quomodo se habeat animantium crea-uo dc constitutio , scitur, sed nequaquam dicere poterunt. Nam & Solomon