장음표시 사용
171쪽
Constanti rosolymitanae ecclesiae pacatius pergeretur.Deni cdm causae eius ab episcopae QDvη Q diutius contrectarentur dein Constantinus imperator in suburbano quodam Coritanii cui Nicomedia nomen est,finali ordine trigesimoprimo imperii sui anno diem clausit extremum. Qitam ordinationem praedicto satelliti tradidit Constantio' reseruandam. Quidum post sui genitoris obicit adueniens suscepisset imperian io, ita sciit a Constantino delegatum luerat,ab eodem Constantino testam erito con-ν aiori tradicit. Qui ob huius rei gratia,in tanta apud eum idem presbyter familiaritate1mperati est habitus,ut non iam presbyter,sed pater imperij vocaretur.Et qui ob imper dum imperator fuerat eleuatus,sub huius presbyteri imperio videbatur additus. Ad cuius iustionem Arrius est in ecclesiam reuocatus, ius doctrinam rudis princeps impiis sensibus retinens,fidem catholicam tespuit,& a paternis tr ditionibus sacrilego more descivit. Qui temporibus suis non leuem ecclesiae des Constanti vel sacerdotibus insecutionem intulisse videtur. Quo etiam tempore plurimos v I . .. martyres,multo confessores fecerit.Alios quoq; effossis oculis, ae poplitibus ituri amputatis,semiuiuos reliquit. Nonnullos vero rabido furore arreptus insaniae. Ioann. ,s. propriis sedibus relegando damnauit: in quibus domini dichum .idetur esse c5pletum:Si me,inquit perlecuti sunt,ec vos persequentur. Hic igitur priusquam Arimino vel Seleuciam ex uniuerso orbe dolo congregaret domini sacerdotes totum unum facere cupiens quenda m iudicem,nomine Probum, sua autoritate suffultum,arbitrum inter eundem Arrium atq; Athanasium adesse praecepitis p obu,su lum utique,quem fidelem in regno suo, ic omnium mundanarum literarum de t. artiumet prae caeteris hominibus probauerat eruditum. inii omnibus curis p blicis procul amotis .inivrusta si bi omni celeritate,maluit adimplere, ut iussis imperialibus pareret,&fidem veracissimam suo examine comprobaret. Hic ita
cum apud Laodiceam urbem Syriae secundo Constantii imperii anno venisset pro tribunali in auditorio sedens, turbis hinc a inde astantibus, Arrium atat Molli nassium his alloquitur verbis. -
tae initium, in qua interloquuntur Probus index, Athanasius, Arrius,& interdum qui haec traduxit autori
Lorios ae piissimi imperato in Constatii istola sacra comis
intus, praecepi inter vos negociu fidei ventissari. ATH. Et qui sta vecors audeat principalia praecepta renuere PRO. Ergo venerandi Augusti sacra legatur epistola. A VT. Et recitata est i Constantinus, Constantius pius, perpetuus vise orae triumphator semper Augustus, Probo iudici sal tem . Divino munere paternum adeptus imperium, illus τι reelinis . , - ςst nobi primitu. enitendum, ut haeretica conue satisne in . Celeta acrarii ostrae fidei coniunctas orbis gaudeat uniuersus. Quoniam.quia peruerso itinere conuertit impium,saluat animam eius, & suorum multitud nem peccatorum cooperit. Et quoniam nuncplerosq; reperimus huius sceleris Iocios, hanc perfidiam ritu sacrilego percolentes, asserentes se integram fides regulam retinere,qui non solum homines impia seductione falletes,verum etiamsi ingenitae maiestati iniuriam irrogantes,disiij creatam substantiam eius diuinitati
172쪽
DispVTATIO CONTRA ARRIUM LIB. I. M
nitati iungentes. Monemus iram,ut nostrae maiestatis autoritate percepta,intre Arrium venerabilem presbyterum, & Athanasium eiusdem autorem erroris diaconum, huius negocii examen facias ventilari. Praecipue suadens, ut animi peruersitate deposita,verae fidei ac probatae colla submittant: ne nostrae mansuetudinis ac pietatis praecepta solita temeritatis audacia contemnentes, ad grauem nos concitent iracundiam. Et licet huius fidei munus necdum perceperis, sapientia tamen qua prae caeteris polles,cuncta te credimus posse sine cuiusquam susceptione personae,fideliter definire, Deo plus quam homini placiturum. Et alia manu. Optamus te bene valere. Datum Constantinopoli sub die Xll. Kalendas Ianuar i. P R O. Venerandi principis sacra, quae lecta est,gestis indatur. A V. Et adiecit. PRO. Prospiciens in idolorum cultura nullam veri numinis maiestatem cossistere.Christianis memetipsum dogmatibus subiicere volo,quihus adstruitur unus 8c verus Deus esse, qui uniuersa,quae videntur,&quae non videritur,virtute verbi sui creauit.Et quoniam cam plures Christiani nominis titulo censeantur,a veritate eius fidei procul aberrare dicuntur, diuersa ac varia dogmatis instituta sectando, scire nunc magnopere desidero,quae sit redii dogmatis fides,cui remotis dubietatibus, ambagibus omnibus,tenaciter inhaerere queam,ne erroris caecitate exui cupiens,maioribus tenebrarum erroribus implerer, si pasIὶm,5c sine ullo examinis discrimine alicuius seciae, quae primo Dccurrerit, imitator existam. Quae virum praua sit necne,an veritate suffulta, gnoro. Et ideo, si placet,lmd quia placere debet, unusquis Q vestrum in conspoictu nostro fidei suae sententiam pandat, ut examinatione habita, quae firmior cunctis re verior reperta fuerit,huic omnes iure credamus, di huic indubitatet spreto falsitatis errore,obsequamur.A R. NAT H. Quomodo tanti mysterii secreta com mittere possu mus, 5c rei inexpertae arbitrum collocare,ciam necdii gentilitatis maculam veri dogmatis perceptione ablueris: P R O. Hoc est Uti quod totis viribus cognoscere cupio, quod sit rectum re veridicum dogma, in quo me oporteat occulti mysterii sacramenta percipere. Nem enim modδ mihi profunda mysteriorum arcanapatefieri desidero, sed illa nunc flagito demonstrari,quae in vestra fide extrinlecus habentur di publice praedicantur, id est, φυnus idem verus Deus,visibilium 5c inuisibilium conditor sit rerum. Et quia hoc vos uno oreprofiteri non nescio,quae causa extiterit,ut in tam varias diuidamini sectas,&quae sunt vera,& quae lunt salsa,intelligi a nobis omnino non possnt, priusquam vestro certamine digno patientiae moderamine habito,quid sit congruum,diligentius cognoscamus. ATH. Cum sis omni literarum genere imbutus,&philosophicis disciplinis admodum eruditus, mirari us quam non debes, plurima penes nos oc varia nouitatum dogmata extitisse, cum apud vos tot sentetiarum nouitates emerserint,quot pene nomina ipsorum continentur autorum. Nam cum tres sint in mundo religiones, Iudaeorum, Paganorum, di Christia norum multis 5c longe discretis sententiarum diuersitatibus unaquae veligio a seipsa discedens, in varias proprie institutionis se stas diuisa est, dum unusquisl suauitate recentioris sententiae,non veritatem, sed veritatissimilitu dinem praeserentis, illectus, antiquitus a patribus traditam lineam derelinquit, eo irremediabiliter per auia praue oberrans,quo nouitate pro vetustate utitur, et si antiqui limitis,& a patribus traditiviam incedens. Aut enim multum sentit,& minus credit, ec ideo medium di rectum iter incedere nescit. Haec idcirco praefatus sum,in tibi clarissima veritatis explorandae indicia demonstrarem, ut agnoscere facillime queas, illum prauitatis errore inuolui qui prisca apostolicae fidei fundamenta deserens ipse sibi pro sus voluntatis arbitrio fidem,quam se
Non mIradum dediuersis in fide opinio
ca doctrι na praesertur nouae.
173쪽
iis . . &nuper inuentis rerum nouitatibus consistere profitetur, Apostolico in hoc se
H psum confruente testimonio,quo ait: Profanas autem vocum nouitates euita. unde obsecro,ut ab hoc inquisitionis tramite non recedas, diligentius allatiotius inuestigando, quis novo, quisve antiquo utitur fidei sacramento. PRO. Vt haec quae adseritis facile innotescant,di ad lucem veritati s,remota omni am
bigu i latis caligine,veniant,antiqvs fidei regulam pandite, & ita ut est ab apo Regula s stolis tradita, nostris auribus intimate. ARR. α AT HA. simul. Credimus - in Deum patrem omnipotentem,& in Iesum Christum filium eius dominum nostrum,& in spiritum sanctum. Haec est fidei nostrae regula,quam coelestima N. ...ii. gisterio dominus tradidit apostolis,eticens:Ite, baptizate omnes gentes, in nomine patris,di filii,& spiritus sancti. P R O B. Magno miraculi stupore attonserus haereo, tres a vobis deos praedicari conspicientia quibus ad unius Dei singularis potentiae maiestatem confugiendum esse credideram. Vnde,quae sit holus rationis fides, vel quid illa trium rerum,triumq; vocabulorum nomina indiscent,nos breuiter informare dignemini. A I R. Non qudd tres deos in fidei numero professione fateamur, sed credere nos in patrem, di filium,di spiritum sanctum fideliter constemur. P RO B. Satius fidem vestram exponite,&qus vel qualis sit in eadem vestra credulitate,declarate. ARR. Ego enim confite Hriijsidea Or, ingenitum patrem, ante omnia tempora filium inessabiliter genuisse, prequem, di in quo, visibiles creaturas,atque inuis biles fecit. Qui nouissimis temporibus propter humani generis salutem,a patremissus,verum hominem ira mundo gestauit, atq; inuiolabiliter de Maria vivitne sine humani pudori spe mixtione suscepit. Qui cum sit creaturae suae dominus,non tamen potest geni toti suo, aut in omnihus conseret aut in aliquo coaequari. Quem di Deum, ecsui originis profitemur autorem. Nec tamen ideo duo dii, quia di hic Ceus,nec ideo non Deus, quia solus pater Deus. Sicut non ideo non honus, quia solus pa- 1ater honus, cum sit di filius non solum honus, sed di honorum creator. Sed si cui ei non adimitur ne bonus sit, quum solus pater ipsius filii professione sit ho Dus, sc ei non aufertur in Deus sit, quum solus pater sit Deus. Et scut bonitassiij non praeiudicat singularitati paternae honitatis,sic eius deitas non officit patri, ne unicus ac singularis sit Deus. Et hoc modo unum Deum profitemur,nora
negando, ut dixi, filium Deum, sed pene solum patrem unius diuinitatis aut rem constituentes. A T H A. Bene patrem filium inessabiliter ante omnia tempora genuisse Arrius sua professione diffiniuit, sed utrum filium ex ipsa pa-Fides A tris essentia vel natura, vel aliunde genitum velit adserere,haec interim sua pro- ρομ- φ . . secutione reticuit. Ego enim patrem,& filium, ξc spiritum sanctum unius es'
se substantiae, uniusque naturae confiteor. Ita ut non ex nihilo, neque eNesse
quo, sed de patrestium, & de patre spiritum sanctum credam procedere. Etlocet tres in sua proprietate subsuentes profitear esse personas, horum tamen natura una est,una diuinitas comprobatur. PRO. Quanquam haec varia &lorage dissimilis sententiaru vestratu diuersias, magna confusionis caligine mentibus n stris incutiat,tamen ut cito his ambagibus exuamur, di quae sit verae mdei prosessio cognoscamus, dignamini euidentioribus scripturs diuinae testimoniis adsertionum vestrarum sententias comunire. Et ne longo orationis amh
tu ipsius permixtae disputationis confusione procul evagemini,sngulatim mdcm vestram,ut dixi,edicite Sed nunc Arrius prosequatur,& sua fide veridicis 2 Ae r testimoniisannaeo non gravetur. A R R. Quoniam me primitus congredihil uis. praecepisti,respondeat Athanasus, virum simplicis naturae sit Deus. A THA. Quis hoc impius negauerit A RRI. Respondeat utrum etiam omnia que de
Deo dicuntur fecundum essentiam accipiendasunt, A TH, Non tem ere p.
174쪽
Dis p VTATIO CONTRA ARRIUM LIB. I. ε,
nunclauerim,uniuersa quae de Deo dicuntur secundum essentiam debere acciapi, propter nonnullos relativos nonund easus fecundis usitatu humani sermonis es uiu probatos,qui non propriὸ de Deo,sed personis oc temporibus, vel quibuscunm rerum generibus coaptant urad est,cum senescire vel se iterum cognouisse fatetur.Aut cum rerua se factaru poenitudine gerit, ec nunc se iratu, nunetlacatum ostendit. Quae omnia, si secundu essentia volumus accipere, passibi-em sine dubio 5e improuida diuinam profitebimur esse naturam,in qua aut se senorantia,aut ex tempore orta cogitatio cadat, quam 5c tristitia poenitendo conficiat, ct laetitia subleuet vegetando. Quod quid aliud erit, nisi mutari ac perpoli. 5e instabili mobilitate huc illucet defluere. Vnde manifestiissime comproba tur, non omnia de Deo secundum essentiam debere intelligi, sed aliquanta dis spensationi respondentia, non naturae eius conuenientia certo certius profitemur. PROB. Licet sufficienter ec doctius, laudabilitei responderis, non mnia de Deo secundum essentiam dici,utius tamen haec abs te audire desidero,cum tui loci disputationis lepus adsuerit. Nunc interim uel antea fassus sum Arrius, ut coeperat, prosequatur. ARR. Si ea, quae in principio prosequutus sum, diligenter aduertas, illic omnem fidei nostrae credulitatem inuenies. H T H A. Subsistere ante secula filium, veraciter Arrius profitetur. od a tem de patre natus sit,sono tantummodo vocis,&simulata verborum confessone, non veritatis professione confidit, dum eum a paternae naturae substa tia separat di conditione naturae, non dispensationis ratione patri Libiectum adfirmat. PRO. Clariissimum fidei vestrae indicium date, & quemadmodum credatis recenti prosecutione signate,quo possit ad normam propositae confessionis disputationis* materia coaptari. A TH. Ne vos grauem oratione longissima sensus,fidem meam breui sermone concludo. Patrem, ec filium,&spiritum sanctum deitate,potestate, gnitudine,natura unum esse protestor. Nec aliquid in hac trinitate nouum extraneu mue,ac si antea non fuerit, postea vero adiectum sit adsero: sed,ut dixi,unius eam naturae,uniusque substantiae credo. ARR. Sicut tres personas in sua proprietate manentes,ita tres substantias esse patris,di filii,& spiritus sanisti confiteor. Alia enim patris, alia filii, alia spiritus sancti substantia. Nec potest ullo modo ingenitae substantiae, aut genita fili j,aut creata spiritus sancti conferri natura.Vnde nec in potestate aequales,nec magnitudine similes,nec natura consortes,a nobis fidelicolasione creduntur. PRO. Si hoc totum est, in quo a vobis inuicem dissentire videmini,sd est,quod unus diuersas,alius trinitatis unam dicit esse substantiam, id nunc disputationis ratio poscit,ut adsertiones vestras non subtilitate argumentorum de industria diat 4sticae artis venientium,sed simplicibus 5c puris diuinae scripturae documen iis robustius fulciatis. A R. Credo Q memorabilibus prudeliae vestrae sensibus Athanasii prosecutionem nequau subtraxit obliuio, qua id elegantius peroravit illum debere prauitatis errore notari,qui nouata inusitata verborum commemta sectatur,adiiciens a postolicis dogmatibus, quod ab eisdem constat traditum non fuisse. PROB. Ita memini. A R u. Ergo Nicaeni concilist decreta lects ne pandantur,ec agnosces Athanasium,ves eius autores,apostolicam fidem n uorum adiectione verborum eatenus corrupit Te,eosq; qui antiquis patrum i haesere doctrini ambitione regia Usi,censuerint feralibus relegandos edictis.
Non ora Deo attributa essentis eius eo
Niesnseacilii deeret a super u
ut rerum gestarum lectionis copia non negetur. PROB. Ergo ut desiderat praelati decreti lectio ventiletur. A VT. Et lectum est ita: Credimus in unum
175쪽
D. ATHANAS. ARCHIER A LEX AND.
Deum patrem omnipotetm,visibilium ecinuisibilium factorem. Et in unum Qdnm nostrum Iesum Christum filium dei,natum ex patre unigenitum, hoc est, de substantia patris,Deum ex Deo,lumen de lumine,Deum verum de Deo vero,natum non factum,unius substantiae cum patre quod Graeci dicunt iusto per quem facta sunt omnia, siue in coelo siue in terra. Qui propter nostram sit tem descendit,di incarnatus est, homo factus est, passus est, resurrexit tertia die, in coelos ascendit,inde venturus est iudicare vivos di mortuos.Et in ipiriae se ctum.Eos ausiqui dicunt, erat quando non erat, di antea nasceretur non erat, quod di de non extantibus vel ex alia substantia aut essentia, dicentes mutabile aut conuertibilem Deum, hos anathematizat catholica di apostolica ecclesia. sustiniate ARR. Pervides virorum optime Probe,istius decreta concilii,in suggillati intimare nem apostolicae fidei usu temerariae adsumptionis fuisse conscripta. Quidem opus erat nouum hoc vocabulum antiquis dogmatum regulis inseriei tu, Nunquid enim apostoli,vel eorum discipuli,ati omnes per ordinem successo res,qui usq; ad illud tempus viventes in Christi confessione vocabulum ignorabant impietatis sacrilegium in fidei veritate secutos esse dicemus, pro eo scilicet,quod huius nominis notione priuati,sine ipsius praedicationis adserti ne perrexerunt ad Christiam. Si enim a nobis,ut isti penitus mentiuntur, notis introducebatur contra apostolorum statuta doctrina, quid utique conuenienserat, nouae a nobis ingestae doctrinae antiquis apostolorum obviare doctrinis, nouitatem vetustati praescribere, non vetustatem nouitate peruerterer Visa mihi hoc nomen sequendum imponitrVt quid me ad huius rei novitatem vi lentius trahit Vt quid hoc apostolicae fidei adiicitverbum, cuius nec prophetae ruidem,nec apostoli uspiam faciunt metionem: Quod illud quaeso nomen est, ne quo fides integra elia non possit, sine quo Christiani Christianae religionis abdicantur honoretVnum enim e duobus in hac causa sequi necesse est. Si vera Test δι- adsertio falsa erit apostolorum praedicatio,quae sine hoe nomine loraga per tempora floruerat.Si vero apostolica fides huius nominis expers vera est, ii cuti di est, haec sine dubio falsa erit, quae antiquae fidei nominis nouitatem a iecit. Reuolue cuncta noui di veteris testamenti volumina, virli alicubi ouisti inditum paginis poteris reperire. PRO. Quid his resertur ATH Nom ' nis tantum offenderis nouitate,an etiam ipsius rei virtutem, quae hoc est sortita
vocabulum ,refugis A R R. Quid dicas, non satis intelligo. ATH Quonia. xes antiqua nouum nomen accepit,non vocabulo nouo nouae rei virtus accessiti
hoc utiq; requiro, utrum res quae antiqua est, simul a te cum nominis nouitate damnetur A R R. Res loqueris tortuosas, ec omni stultitiae miraculo dignas. Si enim nouum nomen est, non dubium quin & res noua st,quam gnificare videtur. A THA. Ergo pariter rem nomeno condemnas ARR. ita plane. A T H A. Igitur si demonstrauero rei antiquae, ec ab apostolis tradi tae nouum nomen attributum fuisse,victum tandem fateberis An etiam se revis abuti antiquam simul cum nominis nouitate condemnas ARR. Hoc non oste immuladi des. P RO. Et quae ratio causae flagitabat,ut res antiqua nomen acciperet no- xi . uum Nunquid enim priusa huius nominis vocabulum sortiretur, sine nominis proprietate manebat Hoc mihi nulla rationis consequentiam habere vid
tur. ARR. Optime. AT H. Ecclesiastice semper moris est discipline,si qn lis
reticorum noua doctrina exurgit, contra insolentes quaestionum nouitates re hus immutabiliter permanentibus, nominum vocabula immutare, ec signi cantius rerum naturas exprimeressus tamen existentium causarum virtutibus
2ngruant quae magis easdem antiquitus suisse demonstrent, non ortus -- ratem mensurem.Et ut quod dico, plani fiat,vior exemplo in ipso Christi, i nare-
176쪽
u Dis p VTATIO CONTRA ARRlVM LIB. I. G
ere religionis predicationis nuncio.Omnes qui credebant dii o nostro Iese Christo non Christiani, sed discipuli tantummodo nominabantur. Et quia multi nouortim dogmatum autores extiterant,do strinae obuiantes apostolics,omnes sed a tores suos discipulos nominabant. Nec erat ulla nominis discretio intervoxos falsos discipulos,sive qui Christi Aue qui Dosite sue Theode, siue Iude cuiusdam siue etiam Ioannis se statores,qui se quasi Christo,ecclesiae satebantur, quin potius uno discipulorum nominecenserentur. Tunc apostoli conuenien- heia' i 2 tes Antiochiam, sicut eorum Lucanarrante testantur aeta, omnes discipulos origo nouo nomine,id est, Christianos appellant, discernentes a communi falsorum discipulorum vocabulo,ut 5c diuini per Esaiam oraculi sermo impleretur, quo ait: Seruientibus vero mihi, vocabitur nomen nouum. Hanc ergo ab apostolis traditam, nouis utendi nominibus formam,ecclesia tenens contra diuersos haereticos,ut sane fidei ratio postulabat, diuersas edidit nomina nouitates. Denim ipatri nouum innascibilitatis nomen ecclesia imposuit. Cum enim Sabelliana lis i nna ibs-xesis genitu ex virgine patrem voluisset adserere, ingenitum contra hane con- PR ustendo ecclesia tradidit patrem. Vtin in diuinis scripturis ingenitumnusu legis fraus patrem. Potest ergo Sabellius audaciam suam in huius calumnie obverte re quaestionem, di simili ut tu propositionis genere uti, quo dicati Cur diuinis scripturis sine ullo prospe stu pudoris violentiam facitis, prostedo innascibilem patrem,quod scriptum ostendere valetis Item, quia eum non solum genitum, sed ξc pallum impio dogmate idem Sabrilius profitetur,vobis in unum conuementibus, inter caeteras quas promulgatis fidei san stiones, dixistis patrem impassibilem esse quod religiose semctet vos statuisse probamus. Sed hoc itidem se ille proclamat. Ergo us*quo vestrae licentiae audaciam protendetis profitendo, passibilia quod scriptum non legitis,impassibilem patrem, quod nec prophetae tradide- dictus runt, nec symboli autentici tradidit autoritas,sed hoc ex vestra temeritate prae sumptum. Rursus prosequuntur iidem ipsi, qui Syrmio conuenerant. Et hanexeligiosae confessionis fidem,de filio statuistis, Deum eum dicentes ex Deo,lo h men de lumine.Iam hic tino,qui ex humanae generationis natura initiu tri-huit filio,quanta calumniandi occasio pateat,ipsum te quom metiri non pigeat. Curem non similes querimoniaru causas intentat, cur non simili vociferatione ipse quoq; insaniat dicens: Quid dicitis,quid statuitis, quid sequendum vel tro iudicio posteris traditis,confitendo filium Deum ex Ueo,tume ex lumine costendite mihi vim in eade filii Dei forma id est,ina utentico symbolo,quod apostoli tradiderunt, hoc scriptum legeritis. Sed contentus sum, cum ibi scriptum non fuerit,saltem mihi de prophetis legatur, de apostolorum literis ostedatur. Quis has υocum tulerit nouitates Quis hoc rudis admittere sensibus patiatur, quod neq; prophete,necvapostoli tradiderunt item sim item patri filium muIus ει creberrimis conciliorum vestrorum decretis statuistis.Exurgat nunc Eun inius qui diissimilem cofitetur,& dicat: Vbi hoc legistis, ubi hoc reperistis, utrane pater aut filius hac de se usus est voce Ergo tu Arri,qui me hodie tali constrin I: zz
gis articulo, ut proprie positum in ripturis ostendam, aut facere con tra insolentes Sc furtivas haereticae intelligentiae prauitates,qusdam consessi Dis nomina non temere praesumpta, sed ex consequenti ratione colle sta. sdei autoritatibus fuisse inserta, ita ut tot nouorum verborum religioso intellectui extiterint absolutiones, quot fuerint quaesitae vel subministratae perfidiae occasiones. Aut si id fateri nolueris,luis tecum obieetionibus agam. O stende mihi, non exeonte maris, non ex verist milibus rebus, n5 ex ratione vicini sermonis, non ad intelligendum prouocantibus rebus, non ad profitendum pietate fidei
suadente sed pura ec auda verborum proprietat ostede scriptum ingenitum,
177쪽
aut impassibilcm patrem,verum Deum ex Deo, lumen de lumine,aut patri Qtium similem esse. Nolo mihi dicas,hoc fidei ratio poscit,hoc pietas docet,adhaeme nominis professionem scripturarum consequentia prouocat. Nolo, inqua, mihi talia ob tedas,quia dc in me similia de probatione respuis profertiserem. Sed sero in manibus diuorum voluminum codices, oceo de sono,ijsdem πwllabis praeductorum vocabula nominum indita lege. Aut ostende scriptum fi lium patri similem,aut fatere dissimile. Quo hinc erumpas, tu' rursus euadas eiae tuis te obiectionibus implicitu propositionis nexus enoda di tibi facultas nata suppeditet,aut concede mihi ex consequentibus probare indico . unius substantiae fidem,aut si concedere nolueris, neganda sunt tibi uniuersa,quae ipse fateris,quia ea nude posta inuenire nussi utiq; poteris. P RO. Si ecclesiallice cora uetudinis mos est ut aliqua verborum vocabula pro coercendis haereticorum
motibus in fidei autoritate nuda ponantur,quae tamen ratione consequentium rerum existentiu Vestiantur,du eorum veritas,ex qua origine sumunt, diuinis
contineri literis inuenitur,quid dicis Arri,concedis cn ioris cui Attianasius discit,de diuinis scripturis per couenientes prosessionum qualitates probari an noe R R R. Iste nescio qua syllogisticae artis versutia,obiection em mea conatur Eudere.Ego ei hoc mihi ostendi desidero,utrum omωi i in dominicae sit lectictim autoritate conscriptu,& ideo aut proprie positum legat, aut ab eius confessione recedat. P R O. Vides quemadmodu in te tua reserat questionem,& ijsdem te quibus uteris,constringat articulis,professionis tuae manii estiore,ut ipse exigis, documento. Aut ei de canonicis literis made post tum ostendas innascibilem,aut ampassibilem patrem, aut Deum ex Deo,aut Iumen de lumine, aut patri filium smilem esse. Quae omnia,si proprie pos ta minime demonstrare valueris, negadi tibi necessitas imminebi uidiscrimini illa,ut videtur mihi, la poterit ratio subuenire, ut cocedatis vobis ea,qus in cociliis vestris nude sunt posita, de scri- Dpturam sontibus emana Na hoc colentionis vitio deputabitur, ut documen tsi nudi sermonis exigas, cui fidei sensum scripturis copiosus noueris redd dare. Sensum igitqucre,unde vocabuli huius natura traxit origine. Et cum sensum inueneris,nome te inuenisse pariter no dubites. A T H. -ntiscunm rationi hus agat, nullatenus p5t ab hac intctione remoueri. Nouitem certisti me, quia uod hoc fuerit,remota huius nominis intentione descensum, ut ex consequentia scripturarum unam esse patris di filii substantiam,quod est μ- ,doceatur, secillime se posse superari, oc ideo dissidentiae ae timoris periculo auectus . nudi sermonis flagitat documentum. Sed suis est iterum professionibus constris
gendus. Exigis a m e, ut unam patris di filia substantiam,id est,ta e scriptum
ostendam.Tu autem tres usas, id est, tres substantias confiteris. Ostende igitur mihi, υbi legistis tres usias. Si enim ego unum hoc est,.m,riui,ideo negare debeo, quia hoc unde scriptum non inuenio, tu quemadmodum audes tres usas conriteri,quum hoc scriptum nusquam poteris demonstrare. P ROB. STextat aliquod ex autoritatibus diuinis documentu proprie oc specialiter pos, situm, quo approbetur patris,di fili j,ec spiritus sancit tres Oimul ,tresin Ut fateris esse naturas. nroseratur, quo possit Athanasius a consessione unitis substantiae, quod est O mi, dein nare. Cum τρi 0i proprie in scripturis ostenderis pos .um,apparebit Athanasium temeritate pertinacissimae obstinationis in confessione hac'enusperdurare,quod proprie positum non potuit demonstinre. Si vero nec tu ipse tres ovi, e demonstrare valueris,pari mihi conditionis ne cessitate astri 'us esse videris. ATH A. Doceat tres Oim et proprie positas, ec- facio unius substantiae, quae est ὁ μουσιν, cessionem. ARR. Si tres sunt pater. re
siliu spiritus sanctus iecessario tres suot subrious, in quibus unaqusin pςς
178쪽
sDIspVTATIO CONTRA ARRIVM LIR I. c.
A sona separatim&distinctius,proprie cognoscatur. ATH. Hic nulla prosunt argumenta,hic veritas ex consequenti ratione colligitur,testimoniorum proprietas flagitatur,lege specialiter V positum,&noli coniiciendo dicere, si tres sunt pater,&filius,ec spiritus sanctus, necessarid sunt tres substantiae, quia oc go simili conteistura possium veracius opinari, si unum sunt pater ec filius, quia i se ait:Ego & pater unum sumus, quomodo non est Una substantia Sed hane clis putationis viam ingredi penitus noluisti dum a me specialiter positu ομόλω demonstrandum exigeres testimonium. Simili ratione,tres Ouriae specialiter ocyroprii positum sitas doce. Si enim ideo ομ tu vocii tum neflare debeo, quia hoc scriptum nude demonstrare non valeo, necessari3 tunc τρι ορο fateri debeos proprie positum,hoc te ostendente cognovero. A R R. Subsistit propriὸ pater, an non ATH A. Nisi mihi tres Oumat proprie positas legeris, nullum tuis interrogationibus dabo responsum. is enim non videat quo tua tendat obiectio Vis enim argumento callidae interrogationis diuersas approbare patris, ta filii substantias, sed hic argumetis non opus est operiri, ubi manifestiore testimonio proprietatis trium substantiarum exigitur documetum, sed si a proprio
rate testimoniorum aut rerum consequentia transire desideras, hoc ipsi im publicae conscientiae innotescat,non te potuisset res ἰλrim proprie positas demonstrare. Et quum virinet hoc articulo solueris,obicchionibus ves interrogationse. tius tuis satisfaciam necesse est. P R O. Quantum vestrae disputationis intentio monstrat,nec tu - ω,nec iste misi. proprie &specialiter positum ψalotis ostendere.Vnde ne puerili concertatione in rebus superfluis diutius immo remini .ab hac exactione documenti tandem utrique desinite, O άπιν aut et Dinose de scripturarum autoritate colligite. Non enim fas erit,de nominis appella tione dubitare,quod testimoniorum copiosa congestio firmius poterit robora H rL A R R L Quoniam hoc tua decreuit sententia, debere nos rationum persuasionibus ex rerum consequentium causis praedictorum nominum virtutes coseligere nec id Athanasio videatur difficultate nudi me demonstrandae veritatis vocabuli proprietatis documenta quaesisse,ita faciam, ut tui est drereti sententia promulgatum. Ego enim compendio magis uti volebam, ne longius ora tionis intentio euagata,ambiguis sensibus veritatem obumbret. ATHAN Non potest fides venire in dubium,quae veritatis sulta praesidio, crassiora me daciorum nubila,fulgidae claritatis lumine disii pati Non enim potest proprjs carere viribus,quae non eget extrinsecus suffragiorum adminiculis adiuuari.
PRphv iudex dicit i Quoniam vos initi foederis pacta indeclinabili sen
tentia seruare non dubito, quibus id vobis inuicem concessive videmini,aut unius substantiae, vel trium substantiarum professionem, ex diuinarum consequentium literarum luculento disputationis examine comprobetis,omissa scilicet quaestione puri vocabuli, atq; proprie positi. exigaris iam nunc, 5 ipsius placiti ratio poscit, ut cuncta humanae argumentationis cauillatione remota, de sacris diuinarum autoritatum voluminibus, patri , Nim ii di spiritus sancti, aut unam,aut diuersas pro ratis esse substantias. Ad quam xei probationem, non tantum ut opinor) mea, sed cunistorum pene mort lium mens ita est pendula expectatione suspensa , ut si tanti negocia merita paterentur, sine ullius diei conserendi ratione, vel alicuius momenti interca-Pedine,ad sumnλm veritatis at s ad calcem malaestissimae noxias
179쪽
ret peruenire.Vnde ne tam religiosa fidelium,& veritatis cupida frustretur ta- utentio, omni lenocinio luxuriosae orationis exploso, de re,de causa, de compstentibus, de necessariis agite rebus, omncm, ut diA verborum ambitum, re procul a causa euagantes locutionum phalera leporem et sermonum cautius inuitantes,ut disputationis vestrae narratio, veritatis magis AEuam cothurnato mentis ornetur eloquio. ATH. Licet etiam dudum crebro ac saepius de unitate
substantiae citra a stadisputauerim,mea si disputationes scripto mandauerim, quibus a me in hac disputatione aliquid amplius addi possit,tamen quialisce trinsecus nullo eminus aduersante dicti sunt, necesse habebo haec eadem rursus repetere, oc in hac publics actionis examine comprobare, quo possit tui tu dici j sententia comprobare. PR OB. Si non suerint Arrii replicationibus tonuata, tunc vestra poterit firmari sententia. A I R. Vt quid hae fraudum te diculae proponuntur Vt quid in primordio nefandat adsertionis iudicis sentetrtia prouocatur Agamus primum quod nobis agendum necessitas demonstrandae verita tisimponit. Inculcetur humano auditui fidei nostrae profestio, percipi ant indicia, quibus modis,quibusu rationibus, quibus denti documentis nostra fulciatur adsertio, di tum demum promulgationem sententiae, quae in nostro utit nequari pendet arbitrio,de iudice postula bimus. P RO B. Praefatio nis mes nuper in hoc actionis principio habitae, di sponsionis vestrie dudumae. teritis gestis insertae, meminisse oportet. Quibus id peroratum est,ut omissis . 'superfluis,ad arcem negocii debere descendi, quod debetis tandem aliquando actitare. A R R. Doceat patrem 6 filium,& spiritum sanctum unius esse su stantiae,unius potestatis, ius dignitatis,unius gloriae, unius maiestatis, unius' virtutis,unius honoris quod satis improuide,nimisq; incauta proscissione solet populus iactitare. ATHAN. Profiteris filium vere de patre natum, an non
A R. Profiteris ipse patrem alicuius derivationis vel diuisionis vitio subia- Dcere non posse,an non A T H A. Valde prosteor. A R R. Ego quoque profiteor filium ex patre natum esse. ATHAN. Id esse, arbitraris natum ex patre,quod etia ii de patre A R R. Sufficit tibi quod ex patre dixerim natum quod etiam facillim hostendo. Quid callidis uteris argumentis Ceterum de patre natu mi su mihi interim ad prs sens occurrere potuit. Ex patre vero scripto messe recolo, Ioanne apostolo dicente: Qui diligit patrem, diligit eum, qui natus est ex eo. ATH. Ergo nihil interesse putas, utrum ex ipso, an de ipso natus dicatur c ARRI. Si mihi demonstrare volueris, proprie positum filium de patre natum unc quid inde sentire debeam,aestimabo. Verum quia inplerisque exemplaribus varie positum esse non nescio, ut in ijsdem locis, quibus de ipso legitur, in at is codicibus ex ipso I gatur. Sed utrum hoc interpolantium fraude,an huius rei significatione,id est,ut hoc si lex ipso, quod etiam de ipso factast,non satis video. Nec hoc nostre fidei aliquod potest adferre prsiudicium.
vii ut d ATH. in hac tua prosecutione diligenti admodum cura exposta ratione aspatre nais uerti. Sed quod tantum nostrae dixeris, re non virorumque designaueris fidei. non posse praeiudicium in his verbis adferri satis miratus sum, Δ arbitror quoasdem tuam munire sestinans ita posueris, sperans me exinde leuiter sine ali quo documento posse transire. In Euangelio quom de patre dominus dixit Spiritus est. Et ut se de patre na tum ostenderet ait: Quod natum est de carne, caro
est, ct quod natum est de spiritu,spiritus cst,quia Deus spiritiis est. Ego de Deopa tre exivi Ecce filium de patre natum, ipso Mio docente , ostendi. ARRI. datis callidis εc suspiciosis uteris disputationibus, quo dicas quod ad fidei meae munitionem hoc dixerim. Sed vi de sensibus tuis omnis suspicionis ambolluitas auseratur,ut superius satus sinn,virorum v fidei.si ue ex ipso siue de psonat
180쪽
A natus dicatur,nullum potest penitus adferre in aliquo praesudicium. ATHA. Generans pater Deus ex se,id est,de scipso filium, hoc genuit quod est ipse, an aliud aliquid c A R RI. Hoc utique quod ipse est genuit, quia Deus Deum ge
nuit,lux lucem genuit, periectus perfectum genuit, omnipotens omnipote tem genuit. ATHAN A. Ergo non extrinsecus,neque ex nihilo, neque ex Piiqua praecedente aut subsequente materia, sed ex seipso genuiti Et non aliud, quam id quod ipse est, genuit. A R R. Alius alium genuit. ATH. Et nos confitemur quia alius alium genuit,id est,pater filium. Sed sic de seipso,id est,de eo, id est, quod ipse est,genuit,quiaalterius subitantiae, et diuersi generis filius esse non potest, ac scvnius atque eiusdem cum patre substantiae ost. A RRL Ss
nosses in quantos perfidiae errores, unius substantiae professio vergat, nunquam profecto inter patrem 6c filium huius nominis faceres mentionem. Nee disputationem tuam, quibusdam interrogationum gradibus incisam, tali eo
clusisses articulo, ut ad hunc impiae professionis deduceres finem. ATHA. Quod sit impium atque sacrilegum. diuersas patris, oc si a , ec spiritus sancti profiteri substantias, Ac quod pium sit atque religiosum unius eos, religiosae aepiae substantiae confiteri, scias me,d Arri, penitus ignorare non posse.Et hoc nonumana opinione collectum,nec coniecturis di argumentis inuentum, sed coelestis doctrinae magisterio traditum demonstrabo. PRO. Prius mihi vim qualitatemq; rerum adsignate,tum ymum poterit demonstrari,utrum patri,fili que conueniat. ATHA. Substantia quidem duobus appellationum gener, hiis distinguitur. Et est quidem unius generis qualitas hse, quae existentis nisturae essentiam indicet. Aliud ver/ est substantiae genus, quo ille, qui habet ab his, qui non habent, derivatur.Et ut planius fiat quod dico, manifesta expositione adsigno. Verbi gratia: Homo generis sui ac naturae substantia est. Ruris D sus si quid illi est,quod extrinsecus est, id est, in materia auri, vel argenti, aliarum specierum possidendarum,substantia eius dicitur. Eicdm eiusdem vocabuli viri videatur appellatio,duas tamen res significare videtur. Sed nos dei lo substantiae genere disputamus,qua unaquae* natura,ob id quod est .el subsistit,substantia nuncupatur. Et quicquid ex se de seipsa genuerit, non aliud esse potest,quam id quod ipsa est. Veni homo pater generans filium sui generis,id
est, suae substantiae hominem generat, quia homo hominem generat. Et rocte suae substantiae hominem generat, quia veritas nouitatis substantiarum diuersitatem non recipit. Diuersitas autem substantiae est, ut exempli gratia dixerim, si homo pecudem gignat, vel si cuiuslibet generis pecus, alterius generis pecudem generet , id est, si bos generet asinum , vel si iris generet capram , quae quoniam in diuersitatem generis pergit,monstruo si generatio erit, suae naturae proprietatem minime seruans. Rursum in ei mentorum qualitatibus, quae sit substantiarum diuersitas vel proprietas, oporaeprectum est aduertere. Verbi gratia i Vniuscuiusque ignis vel luminis natura, id ex se, quod ipsa est, ministrare videtur , ut lux fulgorem, ut ignis ince dium, di in hoc officii sui genere subsistens substantiae suae intemeratam vide t ur seruare naturam. Si ver3 lux ex se tenebras gignat,mutationi obnoxia Θrit, alterius a se generis materiam tribuensi quia in hoc immutabilitatis suae illibatam poterit seruare substantiam, si hoc quod ipsa est, ministret ex sese. Caeterum, si,ut dixi, id quod ex sese tribuit,aliud erit,qua m ipsum quod triboit,tunc alterius substantiae dici poterit,quod omnino naturarum omnium qualitas vel ordo,vel ratio non admittit. Age nunc,s videtur iam a terrenis ac visibilibus, in superiora mentis oculum erigamus , ut ex his , quae lacta sunt,
insectae virtutis substantiam cognoscimus,apostolicae autoritatis edocti magisteri