장음표시 사용
201쪽
D. ATHANAS. ARCHIER A LEX AND.
Vbi vero serpentis consilio, amoto a Dei cogitatione animo, seipsum ccepit Imspicere,tunc iam etia in concupiscentiam corporis corruit. Et cognouerunt ii quit, quia nudi essent,oc cognoscentes erubuerunt.Non aut se nudos agnouiGsem, nisi diuinarum reru speculatione nudati,mente ad ea quae sunt adue satias tulissent. Recedentes em ab unius & veri Dei consideratione, affectum in illum unico,in varias iam reparticulares corporis concupiscentias prolapsi sunt. Deinde,ut solet fieri,cum in multa incidissem desideria,in eoru iam habitum sensm: transiere, adeo, ut deserere ipsa metueret. Hinc iam 5c formidines, di metus ecvoluptates in anima irrepsere,mortalia* sipere incoepit. Nolens citi concupiscetias relinquere,mortem metuit,ac separationem corporis horruit. Rursus eadE cupiens ut voti copos fieret,csdes exercere,at iura violare didicit. Quo autem modooista faciat attonabile videtur pro modo virium nostrarum explicare. Abutens igitur infelix anima corporalibus particulatim actionibus,corpori oblectata specie cvoluptate bonum suum esse arbitrans, falsa ac seducta hone to nomine abusa est,ipsumi erum bonum voluptatem esse putauit.Veluti siquis mente captus,gladium contra quos obuios expetat, id sinae mentis indicium putet. Volupta tis igitur amore detenta,varijs hanc modis operari coepit. Cum em sit per naturam mobilisn si honesta sponte sua relagit, non tamen amotu quieuit. Mouetur itaq; non iam quide ad virtute,nmi ad videndu Deum Meria es- sed quae non sunt versans,vires suas peruertit, butens his ad eas, quas excogita
carnis. Est ippe cadiri liber: potest bona vici india
sui ... i,, ueri r . Cum igitur quod bonum est refugit, necessario contraria costitat. ' si Mamptu Q'nino non praeuale um sit, ut dix naturaliter mobser lis Agnosces vectarbitrii sui libertate, spicit se posse in utraq; parte membris corporis Husiue ad ea quae sunt,siue ad ea quae non sunt. Sunt quippe bona non sunt aut mala .ETe quidem bona idcirco dixerim, quia ex Deo,qui verὸ est ex aoρδι E. empla ducunt. Non esse aute mala,quoniam in adinventionibus homina cimno ει datι non essent,effricta noscuntur. mcdm oculi idcirco dati sunt corpori viner 'nturamur creaturam c per huiusmodi mirabilem harmonia agnoscamus ditia . . opi ccm, ur itidem,Vt eloqui diuina 5 Dei Ieges audiamus. Manus item m. sed di, Vt eas ad necessaria quae in moueamus,M in creatioe supplices tedamus ad dii m.
. ἰ I Anim f bonorii specul-Πoe& agilitat adeo motus sui ad illa ia que sunt
osii 'ειν. moueri rerras. Deinde Vires suas iungens, ut dixi, eceis male ut anseus duri maduertit se etia ad contraria quςj mouere posse corporis membra.Atinides oculum ad videnda creatura sibi indultu,ad concupiscedum magis aperuitiora dens se istud etiam posse. rbitrans et si tantum moueatur,sua se seruare dignitatem, nee peccare,si quod praeualet faciat. Ignorans se non ut moueatur simpliciter conditam sed ut ad ea quae oportet noueatur.Quocirca apostolica quom admonet nos vox mnia licent, sed non omnia expediunt. At ver3 hominum se
I fp 2xe trit rion quid expediit, ut uecrat ed soldm quod possit inspicien
tioriis uia contra quammua fuera gere,omnia coepit,motuq contrario, manus armauit. ἱ gm ος*dς VP ur inobedientiam transtulit, &membra procreandis Iestitima
. a a. n. raxi Deo referendas conditam,blasphemiis,maledictis, ae periuriis polloquenter it,manus' rursus ad furandum,ac sui similes homines caedendum, atra olsaeia quidem ad percipiendam amatorii odoris variam suauitatem,pedes ard ad es fundendi sanguinisceleritatem,& ventrem ad ebrietatem, saturitatemchin plebilem mouit. Quae profect3 omnia animae vitium atq; peccatum sunt. Huiusmodi ver3 malorum causi,sola est bonorum auersio. Si cutem auriga in stidio. racensis equis, si colemirati diere ad destiarium locum,pasti Q prs cipito
202쪽
n cipitesquamn valet,agat equos. Potest autem quocun velisiae saepe in obulos quosl impetum faciat, saepe item per praecipitia impellat, agaturq; quo se currentilam equorum perni itas tulerit,ati sic currens, arbitretur se non excidisse destinatione proposita, tu quippe aspicit cursum,nec videt u loge a destinato ιoco temerarius se tulerit impetus. ita ecanima auersata viam,qus ad Deu ducit. ec membra corporis ad ea quae non decet impellens,im 3 ipsa quoq; cum subi ctis membris impulsa pecca malum v sibi ipsa effingit, non intuens quantum avia aberrauerit,& extra veritatis delimationem se deuius error abstulit. Ad qua Beatus Paulus qui Christu circunferebat,iugiter aspiciens dixin Secundu dest ratione persequor ad palmam supernae vocationis Christi Iesu. Eanum igitur aspiciens sancius, ac iuxta id currens malum nunci faciebat. Caeterum gentiles rida de via aberrantes,&Christiam dominum non agnoscentes,malum subsiere,ae seorsum subsilantiam esse definiunt, per duo ista peccantes,sive quod autorem omnium quae sunt,Ueum esse negant. Neq3 enim est et revi diis, siquidesecundum illos mesum haberet per se substantiam,&cssentiam suam. Sive rursus creatore illum omnium esse confitentes,necessario mali quoci; autorem sat . Buntur.Cum inter omnia, ut ipsi autumant, malum etiam sit. At istud quide indignum simulatet impossibile,nemo est qui ambigat. Nem enim ex hono m lum,nem in eo est,ne per seipsum octino subsistit. Alioqui bonum non esset,si
vel permixtam haberes contrariam naturam,vel causa esset mali. Porro haeretici.qui ab ecclesiastica do strina exciderunt,ac circa fidem naufragium fecerunt, re ipsi mali substantiam esse desipiunt, fingentes sibi praeter verum Christi patrem, Deum altera, ec ipsum ingenitum autorem mali,5c malitiae principem, qui etia creaturae conditor sit.Vera hos facile,&ex diuinis literis, Rex ipsa humana ratione reuincere possumus,ex qua ista per summam insaniam finxere. πι Dominus enim Sc saluator noster Christus lesus,in suis Euagelijs Moysi .erba confirmans,ait: DnsDeus unissest. Eu fitebor tibi domine pater coeli oc te m.Si autem unus est Deus,iscs coeli oc terrs dns, quomodo praeter hune Deus alius est Vbi autem erit, qui ab illis fingitur Deus,cum unus ille, re verus omia impleat,qus coeli terrae v nomine coprehenduntur Quo ite pacto erit alius e cum conditor quorum iuxta saluatoris vocem Deus ipse, ec Christi pater est dominus is sera aequa lance, boni Dei creaturaria, malum quom potuisse fieri dominum dicant. Sed si hoc dixerint,vide in quaenam impietatis praerupta decidunt,nempe inter eos,quibus equa potestas est,maius aliquid aut excellentius,.quo alterutrum superent,non inuenitur. Nam si nolete altero,alteriam est, aequa horum virtus,oc infirmitasest.Virtus quide quod alterius,ut si inero,superat voluntatem.Infirmitas ver3,quod nolentibus eis,ac praeter voluntatem,ut in usque contingunt exitus rerum. iast enim di bonuspraeter voluntatem mali,et malus itidem prster sententiam boni. Et hoc preterea dicere ad illos possumus.
Si quae videsur opera,mali sunt Dei creaturae,boni quidnam opus est Apparet Ziippe nihil praeter sola coditoriscreaturam. Quodnam veri erit essentiae boni
ei documen tu,sin5 sint eius oper per que possctit agnosci Ex operibus enim opifex noscitur. Quo autem modo erunt duo contraria inuicem,aut quid hec dirimit ut seorsum ad inuicem sint Esse em utrunq; simul possibile non est, quod pluet se m utu 3 perimant.Nec alterum quidem es e in altero potest, u impermixta aedissimilis sit utriusq; natura. Tertiit igitur quoddam apparebit, quod eos diui dat, ec ipsum Deus. Sed cuius id naturae sit,bonian maii,incertu relinquitur. Naamborum illud esse possibile non est.Falca ergo illorum deprehensa sententia, veritas iam necessario sentetiae ecclesasticae per se elucescet. Mala sci et ne a
Dotidem ia deo lecti ab initio tuis vlum quidem ipsius mali est e substinun iiij am.
203쪽
am. Sed homines per priuationem boni sibi quae non sunt, & quc volut coepisse cconfingere. Sicut enim qui sole rutilante,cunctaq; radio suae lucis implerare,clausis oculis tenebras fingit: iamquesut in tenebris oberrans ambulat,di saepius cadit,ac per praecipitia incedit,non lucem esse,sed tenebras exstimans, nihil penitus videns, re se intueri videatur.lta di anima humana, obscurato .pcr quem Deum cernere poterat oculo,sibhpsi excogitauit mala, quibus dum assiduo motum urinatur,aliquid se sacere existimans, nihil se agerc, non videt. Ea quippe sibi fu git quae non sunt, aeq; talis permanet, qualis condita est, sed qualem se ipsa orare pcrrexi Creata em est,ut videret Deum, at ab ipso illusitaretur. Ipsa vera pro Deo mortalia qussiuit Oc tenebras. Sicuti & spiritus sandi us in scripturisast, Deus hominem secit rectum.Ipsi vero quaesierunt cogitationes plurimas. MM: Iniae ergo inuentio,& excogitatio huiusmodi hominibus, ita initio contingit, emctalest. Quonam vero pacto in idolorum insaniam delapsii sint,iam necessati histili rio dic o dum,ut sciant huiusmodi inuenta nequitis no a bono, sed a malo sui , inbis psiue principium. Quod aut pessimo initio nititur sen nullo unu censeri poterit sumpsit o- bonum,cum sit penitus malum. Itaq; non contenta inuentione mali infelix ani 'g'η maccepit paulatim se in deteriora porrigere.Nam cum didicisset voluptatu dis- .serentias, Deiq; sensim obliuione indutii et,corporis voIuptatibus assedita suauiter solam praesentia dc teporalem gloria intuens, nihil ultra ea,que obtutibu, subiacent esse putauit,temporalia solum & corporalia bona sua esse decernere.
Sic aut auersa re oblita se ad boni dei imaginem condita, non iam per insita sibi vim Deuverbu per quod facta est cernit. Sed extra seposita, quae non sunt cogitatione confingicobducio em quod in ipsa erat,in ira dixerim, speculo,n quos solii poterit cernere patris imagine,corporaliumq voluptatum illecebris obsito non iam videt,quae intelligere oportet animam ,sed pallim huc, illu circunscrtur, eaq; sola intuetur, quae hauserit sensibus. Et eorum opinione turbata, iam DAia volu que in m ete oblita fuerat deu, hunc in rebus corporalibus ac sensi bilibus finetit, Lia i - h us sub aspectu cadunt, Dei tribuens nomen. Eaq; BIa glorificans,q uete ipsa adhi, h, . Vult, quorum ui delinitur aspectu. Praecedit igitur idololatriae causa maliti non videt Cum enim didicissent homines malum quod non erat sibi ipsis effingere,eos rhod ridem,qui non erant,deos sibi sui ere.Ac velutis quis profundo gurgite mecsus,non iam aspiciat lucem,nel ea quae cernuntur in lumine,quod eius oculis lferiora tantu mirentur, & aquarum illi vis immineat desuper, sola verδqin pro fundo sunt senties, prs ter illa nihil esse arbitretur,ipsas sibi cospicua ditari omμ sputet.Ita Sc prisci illi ac stolidi homines carnalibus concupiscentiis imagii se huset submersi 5c oblit vera de Deo cogitare at* opinari nequiuersi sed esca cogitatione ec irrationabili surore υisibilia qusq; diuinis honoribus prosecuti
sunt. creatura potius glorificantes,s oreatore,ato opera magis,q ipsorum aut re,opificcmet Deu venerantes. Sicut asit ut a proposita similitudine non reced mus, hi qui profundo merguntur,quanto ad inferiora descendunt,tanto vastis res profundior g tenebras offendunt, ita & mortalium genus. Non cin simpli
ei idololatria cotenti in eis perstiterunt st quibus inchoaverat, sed qud magis puoribus immorabantur,ed vaniores sibi sit persti tiones adinveniebant, neque pia oribus exaltati, sit alia rursus incidebant mala,in his qus sunt turpissima proficieres, impietate v suam in ulteriora propagantes.Hoc autem&scriptura diuina restitur, quae dicitiCdm venerit impius in profundum malorsi,cotemnit. Nox enim ut humanus animus a Deo exiluit,delapsi intelligentiis certis, re notion hus homines, primu coelo, Ii Ec lunae, atque sideribus diuinos honores tribu int. Illos rasotu deos arbitrates,veru dc subsequentiu autores est e autumates. Inde obscuris cogitationibus ad inseriora clauoluti stheraec eremici qus sunt iis
204쪽
t A aer deos appellarunt,at in malitia proficietes, elementa quoq;&initia corpoli, substantiae calida scilicet,frigidam,aridam, laumidami sub stantia, deos la
da verut.Vt asit qui omnino rueruliin morem terrestris cochles circa humu reis
punii ita 5c pessimi impiis simit mortaliu cum cecidissent 4 Dei cogitatio ne aeuotione delapsi,iam homines quoq; hominum d figuras, partim viventium a
hue, partim etiam vita fumstorum,ut deos col u erunt. Tu mverd deteriore consilio,aut cogitatu iam ad lapides usip ta ligna di repentis,aquatilia atm terrestria irrationabilesu, ac feras animantes,diuinam re sacratissim 1 Dei appellationem
transtulerunt,omnem illis honorem diuinitatis deferentes, Deumet verum,cis ius aeterna substantia est, patrem Christi aversantes. At ut hactenus tantum a metium audacia progressa esset,neq; vltra impieta ti suae adiecissent.Vs, ideo em plerim mente comi erunt,ati animo in tantum obcaecati sunt, ut ea etiam quae nulla omnino ratione erant,nem inter creaturas apparebant, sibi excogit cent,ac facerent deos. Quippe ratione praedita, irrationabili miscentes, ac prenaturam dissimilia iungentes, quas deos venerantur.Eiusmodi sunt apud A
gyptios Cynocephali, di Ophiocephali, ec Onocephali, at apud Libycos Crici
cephalus Ammo. Alij rursus corporis partes, caput, humeru, manu, pede seorsum diuidentes,singula in deos retulerunt,atq; ut de coluerunt,quasi non illis satis esset ex integro,ac toto corpore habere culturam. At 3 itide maiore impietatis furore causam adeo nefariae inuentionis,mλlitizel suae voluptatem, occoncupiscentiam secere deos,atque venerati sunt. Cuiusmodi est apud illos amor, requae Paphi colitur Venus. Alii quasi deterioribus ex industria studentes, ausi sunt principes suos aio illorum liberos in deos referre.Siue pro honore principatus,sive pro tyrannidis metu,sicuti Cretens apud illos opinatissimus Iupiter, ec apud Arcadas Mercurius,indoset Liber pater, Aegyptios item lsis&Osiris, E at Orus,recentiorisq; memoriae,Antinous Hadriam Romanorum regis delicatus puer. Quem licet homine nouerint, re hominem minime pudicum,metu: ramen imperantis colunt. Nam cstm Hadrianus in Aegyptum aliquando venisset,illic vita functum suae voluptatis ministrum coli Antinoum iuilit. Qua ex re licet post mortem quom adamasse puerum deprehendatur,certissimum tamen
contra se,atq; aduersus omnem idololatriae argumentum, ac documentum de
ditiqudu haec apud mortales haudquaquam aliter coeperit, inuental sit,si per concupiscentiam impatientiamq; fingentium , sicut re sapientia Dei protest cur,dicens:Initium fornicationis, idolorum inuentio. Nem si ne aliquid est,cur admireris,aut fidem excedere,quod dicimus,putes,quandoquidem oc n5 malo ante, im 3 nunc usque Romanorum senatus, quotquot illis ab initio fuerunt
reges,siue omnes siue quos ipsi voluerint atque decreuerint, intra deorum n merum censeri autumant,atque deos consecrant. Quos enim oderunt, eos ut hostes per naturam confitentur,atque homines vocant. Quos autem in desideriis habent, hos probitatis ac virtutis gratia, religiose coli iubent, quasi initi riim arbitrio ae potestate si sideos quos volunt facere,ac de concilio deorum de turbare quos volunt,quum ipsi homines sint, mortales , est e nemo ambigati Atqui oportebat, ut qui deos facerent, ipsi in primis dii essent, ae diuinitate praestarent. Quod enim facit,eo quod ab illo fit excellentius sit, necesse est, ecqui iudicat,ei qui iudicatur necesse imperat,&qui dat omnino quod habet,lalagitur. Sic deni rex omnis quod sui iuris est, prestat,accipientibus*praestatiorec maior est. Si igitur quos volunt ipsi, eos deos esse decernunt, operaprecisum erat, ipsos primum deos esse. Sed mirabili profect3 modo ipsi quum moriantur, ut homines,sallacem suisse sententia suam de his, quos deos fecerat, arguunt. Porro hic mos neque nouus est, neque a Romapo stoatru initiu coepit.
205쪽
Sed poria ante praecesserat, cogitatum v suerat ad inuenienda simulacrorum cultum. Nam qui dudum apud gentiles pro diis habiti praecipue sunt upiter scilicet,Neptunus, Apollo, ulcanus atm Mercurius, di ex setau scemineo, Iuno. Ceres,Minerua, Diana, Thesei illius,cuius inlii storijs gentium frequens me GDsς. si tio fit,decretis, vidit dicerentur, promeruerunt. Atq; illi quidem, qui eiusmodi .umihu Λ decreta promulgarunt, Vt homines morientes lugetur. Quos autem decreuere, Diea quasi dii adorantur.O incredibilem furoris amentiam, cum autorem eiuste docreti hominem nouerint,ei quos ipse deos dici instituit, praeierunt,a t utinam,
vel ad mares vim solum huiusmodi vesania, stultaq; licentia processisset, ec non
mulieres ad foeminas quoq; diuinam appellationem deiecissent. Nempe enim&muli R Publiςis res,quas nem consiliis publicis interesse tutum est,diuinis honoribus veneramgdab, ut turdi colunt, ut sunt quas a Theseo institutas diximus,& apud Aegyptiosae, ,
Ilia apud di puella,&adulescentula,&apud alios Venus. Aliarum enim nomina ne rese Aegypxi e renda quidem arbitror,cum sint plena turpitudinis. Complures deni non mois, p. lik do Veleres,Verumetiam aetatis nostrae cum amantissimos quosq; amisissent fracoieritur tres,cognatoS di uxores, Plurimae itidem orbatae inris, quos omnes natura pro
didit futile mortales,lios atq; laas per immodicum asse fium,at luctum pinxere. Flucr pictis seu fictis hostias immolaverunt. Quos secuta posteritas ob eleg tiam fletionis,artificis p Peritiam illos ut deos colueriit. Rem profecto minime naturalem patientes. Quos enim parentes quasi dij non essent, lamentati senti. Nem enim si deos illos nouissent, quasi pereuntes plangerent. Huius enim res gratia non solum deos non esse,verum nec subsistere quidem omnino arbitraeistes,eorum imagines finxere, ut quia iam non essent, illorum saltem simulacra, dum cernerent,consolarentur. His tamen stulti quasi diis supplicant,ac .cti Des
honorem imponunti Nanq; in Aegypto modo quom solennis amissi Osyris, αOri,ac Typhonis,caterorumhlamentatio agitur,ct Dodonea aeramenta, Crotenses* Corybantes, Iouem Deum non esse,sed hominem docent, ipsumst pa ne crudeli,ac filiorum necatore progenitum.Et quod omni admiratione dignissimum est,illeipse qui apud eos iapientiae gloria excelluit ceteris quippe de Deo veraciter plurima in suis libris prosecutus Plato cum Socrate descendit in 'rγ. um, efficiam hominis arte Dianam adoraturus.Hasadiati huiusmodi pluristio doli. mas inuentiones idolorum causas,iampridem scriptura prae docuit,dicensitati inuentis um fornicationis idolorum excogitatio. Porro illorum inuentio, maptio vitti P φ - Ne fuit ab initio,nem in aeternum erit, nitate quippe hominum veniein mundum,ain ideo breuis illorum finis excogitatus est. Acerbo enim ludia cum vexaretur pater,repente sublati fili j imaginem saciens, eum qui tunc erat mortuus hominem,nunc quasi vivum honorauit, di subditis tradidit mysteria ac sacriscia. inde processu temporis impia cosuetudo roborata seruatur, ut lex. Et praeceptis tyrannorum,sculptilia religiose colebantur,quos cum nequiret corim honorare, qudd longe habitarent onginquam figurantes emgiem,illustre fecere honorati regis imaginem,ut absentem quas praesentem adulatione mulcerent. In augmentu aut religionis ignaros quom homines artifices prouocauit industria. Ille enim imperanti placere cupiens,similitudinem arte superans mutauit in melius. At veia multitudo illecta artis pratia,eum qui paulo ante in honore fuit hominem,nunc Deum arbitrati sunt.Ex hoc sectum fuerat Viis ad insidias. Calamitati enim,aut tyrannidi seruientes homines unicum illii dat*nulli comunicabile Dei nomen,lignis,lapidibusn imposuerunt. Huiusmodi igitur initius idolotum inuentio, scriptura teste, pud homines coepit, hiq; illius fuere
prouectus. Iam vero aduersus eam argumenta tibi inferenda necessarid sunt.
Miu non tam a remoti quam ab his,quaeri de illis sentiunt, petenda. Na si quis
206쪽
CONTRA GENTILER LIB. i. MI eofum,qui dicuntur apud illos dii,ut primu ab his que sunt infima, initia sumet,
actus inspiciat, eos non mod3 deos non esse, Uerum homines nequiissimos, turpissimos fuisse coperiet.Quam turpe em, si scedum est cernere apud poetas amores,atis impudicitias Iouis,u impudicum audire ipsum nunc quidem rapie-cem Ganimedem furtiuacu aucupante adulteria. Nunc verd trepidantem, ac pacore solicitum,ne praeter sententiam suam Troiae pereat moenia.Quale,inqua, est .idere ipsum in morte Sarpedonis filii moerentem,volentem p illi ferre ope nec .alentem,& insidias perpessum a diis alii Minerua scilicet Iunone ac Neptuno opem sibi serentibus Thetide muliere,Centimanoq; Egeone euasisse, superatum a voluptatibus mulieribusq; seruientem, at et illarum gratia in bruta anse,nalia quadrupedia 5c volatilia saepe conuersum,ac per huiusmodi imagines poriclitantem,rursusq; hunc ipsum nunc quidem insidiarum patris metu occultaneem,n Unc vero Saturnii vincientem , patrem labscindentem. Hunccine igitur digne Deum qui sep suspicetur qui tanta & tam inaudita scelera perpetrasse insimulatur,quae comunes quo Romanorum leges,in quibuslibet hominibus acerrime puniunt.Vt igitur ex multis pauca commemorem. Quis illius in Seme em,& Ledam, Alam enam,Dianam atq; Latonam,Maia mi di Europam, Danaen re Antiopam, pra atq; flagitia audiens,qui in sororem suam audax facisnus di scelus,eadem quippe suit illi soror,oc coniunx, non eum irrideat, remo cis sententia mul standum censeat Nessi enim solum adulter improbus fuit, vexa m ex adulterio quoq; progenitos liberos in deos retulit, ut per huiusmodi honorificentiam nequitiae suae velamen obduceret. Ex his proseisio sunt Liber pater, Sc Hercules,ec Callor,Pollux,Mercurius, Perseus,& Soetera. Quis, inqua, intueris eorum,qui dicuntur dri,inexorabilem aduersum se apud Ilium contentionem Graecorum ac Troianorum gratia, non illoram arguat instrmitatem, mper huiusmodi controuersias homines quom aduersum se irritaverut Quis vel a Diomede,Marte 5c Venere,vel ab Hercule, lunone&Hypoctonium, quem deum Aidoneum vocant,vel Liberii patre,a Perseo vel ab Arcade Pallade vulneratos aspiciat,Vulcanum et proieetiam 5c claudicante, naturς imbecillitatem non intelligat, es reprehendat, erubescatq; ia illos deos dicerer Mortales quiaepe ac passibiles audiens,nihil eos aliud u homines infirmos fuisse cognoscet vulnerantest merito magis si vulneratos admirabitur. Quis item adulteria Maseris ec Veneris videns, Vulcanii contra utrunm concinnatu dolum, deosq; reliquos ab ipso ad spectaculi sceleris accitos ipsos4 vensentes, ac flagitium spectantesintuens non rideat,ipsorum improbitatem reprehendat: Quis itide risum tenere possit,cum Herculis aspicit ebiij Omphaleri; concubitum e Voluptatiseenim ipsorum foedos actus, oc irrationabiles illicitas cupidines. Atl aere, au- Argento,ebore,serro,iapide,ligno,expressas fictae ac salsς diuinitatis imagines examus im petrisquendas non arbitror,cdm sint res ipsis per se execrabiles, euilentissima erroris indicia praeserant...tibus in rebus idcirco maxi me aseriam illorum errores miserebitur, quod cum uxore sua petulanter abeunte ad-olierum oderint, eiuste flagitii magistros deos sacere non erubescun t. Cunque ipsi sororibussuis minime iungantur,tanti reos dedecoris adorant. Et cilmsa--antur puerorum violationem esse execrabilem huic sceleri obnoxios colunt. Atinea,quae ne hominibus quidem licere permittunt leges, diis suis applicare noti pudet. Postremd quum lignaec lapides diuinis prosequantur honoribus, mori animaduerint se si milia calcare pedibus, ignim consumere, quorum partes csiuina appellatione venerantur. Et quae paulo ante in usum habuere,ea a sum, nam stoliditatem sculpta colunt. Non videntes,neque prorsus intelligentes,no
deos s verum sculptoris artem adorare, Quamdiu enim impolitus est lapis,rudis p
Iouis vesana poematibus de in clarata a sancta theologia in culcantur
Adulteri nos filios suos Iusi ter in cor tum subri mauit. venes aneae suae nequi
207쪽
D. ATHANAS. ARCHIER A LEX ANU.
disi materia, pedibus calcant,ac ministeriis suis, di bus saepe etiam villat9
hus mancipat. Ubi ver dariis ex his peritiae suae rationes re ccmmensiones a diderii, S. viri sue mulieris figuram in materia venusta arte sormauerit itu agentes artifici gratias,cos iam ut deos coisit,precto a sculptore comparatos.
re vero ec ipse sculptor,quas oblitus operis sui , a se conditis vota persoluit, ecquae ante paululum expoliebat atq; tondebat, ea post impostam extremam artis manum,appellat deos. Atq; siquidem ista mirari oportebat, periti in primis opificis ars suspiciendas uti,nec fuerant qCaelibet opera aut ori suo praeserenda.
Non dilac enim arti m materia sed ars materiam potius ornauit. Longe igitur iustiusi dii, hi fuit artificem eos,quam Opiscium colere,quod'prior erat is, qui ex arte proteriam ex dierunt dijs,& eos,ut voluit, fecit. At nunc peruersa ra tione,ac iure violato peri-- R- tiam ato artem contemnentes,ea quae peritia di ars est icit,ueneramur.Et cum autor huiusmodi homo moriatur,qus ab ipso facta sunt,ea ut immortalia honorant. Que nisi quotidie curentur,tempore omnino per naturam deficium,& ola solescunt. Quis igitur in eo quoque non illorum miseretur amentiam,quod vissu ipsi prediti,non videntes adorant Et audientes non audientibus supplicante
Cunn sint ipsi animati di rationabiles eos qui prorsus non mouentur ec in ansemes sunt,appellant deos.Et quod mirum sit,quos ipsi custodiunt,&in potestate habent,eis quasi dominis seruiunt.Ac ne frustra me ista prosequi existimes,aut Gentilet mentiendo quis putet,datur haec haurire oculis,ato in promptu volentibus,estis. 2: quia huiusmodi cernere. Sed praestantius id testimonium est, quod ex diuina scriptudo ma ra,deliis mutuamus. Quae iampridem praemonuit,dicens: Simulacra gentium i ruis argentum 5caurum, opera manuum hominum. Os habent di non loquentur,
'μ oculos habent ec non videbunt. Aures habent di non audient, nares habent ecnon odorabunt. Manus habent di non palpabunt pedes habent ec non ambulahunt,non clamabunt in gutture suo. Similes illis fiant, qui faciunt ea, & omnes nqui confidunt in eis. Ne prophetica quidem nobis deest aduersus haec, Fc grauis uidcm insimulatio, dicente per prophetam spiritu sancto: Confundentur quinxerunt Deum,&culpunt omnia inania,& omnes unde facti fuerunt, exiccati sunt di surdi ab hominibus. Congregentur omnes & stent simul,& r uocantur di confundantur smul.Faber enim acuit serrum,& dolabra operatus
est illud ec statuit ipsum in brachio virtutis suae ,&esuriet 5c infirmabitur, ecnon bibet aquam. Lignum quippe eligens faber,statuit ipsum in mensura, ec in glutino compegit illud,& iacit ipsum in forma viri, & velut speciem hominis.
Statuit ipsum in domo,& quod excidit de stiua lignum, quodq; pla ni auit dominus, di pluuia porrexit in altitudinem,ut esset hominibus in combustionem,sumem illud ex eo calefieret. Succendentesm coxerunt in eo panes,&quod re
liquum fuit,ex eo secerunt deos, di adorauerunt, cuius dimidium igni succe derat,ec ita cuius dimidio assatis carnibus comedit, ec satura tus est recalefactus, ait Dulce mihi est quod calefactus sum,& ignem vidi & reliqud similiter a d
rabar,dicens: Erue me,quia Deus meus es tu. Nescierunt ut sint irent, quoniam, obscurati sunt,ne viderent oculis suis, Ac intelligerent corde. Nee reputatiit coede suo,neque recogitauit anima sua,neque agnouit sensu, quia dimidium eius combussit igne,5 super carbones eius coxit panes, Nassans carnes comedit aereliquum eius in abominationem fecit,&adorant illud. Scitote, quia cinis est cor eorum,S errant,&nemo potest eruere animas illorum.Videte di ne dixeistis,quia mendacium in dextera mea est. Quidni, ergo impii omnium tuaicis Iaabeantur,quos ec diuina scriptura impietatis accusat An ver A non summetu selices sunt.qui tam aperte arguuntur, inanimata pro veritate adoraret Quaena
autem his spes,vel quae erit venia,qui mutis di immobilibus fidunt, eίque pio
208쪽
ii vero Deo venerantur recolunt tinam enim Vel absque figura deos imis fingeretartificis manus, ne in sentibilitatis euidens haberent argumetum. Nam si inpliciore ita sortasse induxissent,ut idola sentire putarent, nisi indicia signa sensuum, ulos,aures, manus,nares,atque os haberen t,ociosa atque immobilia,adsentiendi usum, sensibilium et suffragium. At nunc ea habentes non habent, ecstantes non stant,sedentesque non sedent. Neque enim inest illis horum operatio. Sed ut artifici placuit,sic manent, nullums deitatis indicium prς se ferentes, stolidi atque inanimes iacent,id solum consecuti humanae artis industria, ut ali quid esse videantur. Vtinam θc huiuscemodi falsorum deorum praecones, poeiae, scriptoresque reliqui,deos illos simpliciter etiam scripsssen t, non etiam iselorum actus,quibus dii non esse arguantur, oc actam foediissime vita monumentis tradidissent. Potuissent quippe solo deitatis nomine veritatem quoque obrι rere,im 3 plurimos a veritate fallendo subducere.At nunc amores Iouis, impudicitiast narrantes,aliorumque flagitia, oc puerorum violationes, & zelotypias Demineas,voluptatis causas susceptas,niet usq; ac formidines,& perturbationes reteras. id in primis efficiunt, ut non mod3 de dris,sed ne de hominibus quidem
honestis prolecuti videantur,verum de turpissimis .ac longe ab honestate remo
tis,fabulosa finxisse. Sed fortassis impii ad poetica se figmenta conuertent,dicotes poetarum esse proprium, quae non sint fingere,falsa in sabellas ad volupta- - . . rem audientium scribere.Huiusque rei gratia,ista de dris illos finxisse conten latum modent. At haec plane futilis ratio omnium maxime illorum consutabit errores. ptium
Nam si poetae falsa oc ficta conscribunt,falsa prosectd erit & ipsa Io uis, Saturni,hinonis&Martis,caeterorums appellatio. Fortassis enim,ut ipsi aiunt, nomina quoque ipsa ficta sunt, neque omnino quicquam est Iupiter, Saturn us,& Mars. Sed eos quasi qui sint ad audientium voluptatem,sinxere poetae. Porro,si quae a non sunt, poetae confingunt,quo pacto isti deos, qui sint,ita veneramur An forte dicturi sunt nomina quidem ficta non esse, gesta ver3 fallaciter fuisse conis siripta At istud quoquenihilominus eos sye tuebitur, estque plane imbecillis ratio . Nam si gesta mentiti sunt,& nomina prorsus ipsa mentiuntur, quorum esse facta dixerunt. Si autem illorum tradendis nominibus veraces sunt, necessa io re operibus enunciandis veri fuerunt. Praeterea,qui deos hos esse fabulose finxerunt,sciunt profectd 5c quae deos conueniat agere,nec hominum gesta unquam diis applicarent: sicuti nec ignis opus, aquae quispia in adscriberet, quum hic adurat. illa liquidae substantiae sit. Si igitur digna sunt diis opera,dri utique,tari illa gessere sunt. Si autem hominum sunt,& hominum turpium adulteria, caetera quae praediximus opera, homines non deos esse, qui ea perpetrarunt, viis tam vecors ut non intelligat Quippe substantiis opera congruere necesse est,ut 8c ex opere,qui patrauit testinionium habeat,& opus ex substantia queat Gnosci.Sicut igitur, qui de ignis 5c aquae substantia disterit, aquam Urere, de se grvem refrigerare non dicit. Qui item de soli 5c humo disputat, humum illum, nare,solemi herbam fructusque serre non adserit, quod si diceret, stolidus ecdementissimus esset. Ita 5c Gentilium scriptores,ec ille in primis poeta. qui excellentisnmus omnium est,siquidem deos esse Iouem, ac reliquos sciuissent nu-
quam profectdeis huiusmodi plenos laeditatis actus impingerent, quae deos non esse conuincerent, sed fuiste homines, eosque parum pudicos adsererenti quod si te autore illi, ut poetae mentiti sunt, eur de de valentia heroum mentiti non sunt,ut pro sortitudine imbecillitatem: pro imbecillitate sortitudinem fingerentioportebat enim,scuti in Ioue 5 in lunone secerunt, ita ec Achillem se
matrum timidumque mentiri.Thersitae contra vires valentisimque admirari. Non aenis
VIyssu item excogitare in Prudentiant,o Nestoris insipientiam fingere. At a x x mu
209쪽
s gloria. Diomedis, & Hectoris muliebria facta,Hecubs veia sortia tuadere. Quippe, viii 4 b λς ipsi volunt,in omnibus poetae fictione di mendacio, uti debuerunt. An qui vo, oliata ' ra de hominibus scripsere,de his qui dicuntur dii mentiri non timuersi id quo-
e Achilis que adsere quidam ex his solent, poetas cum deorum flagitia dicunt,mentiri. ς ςοη in illorum vero laudibus,cum Iouem deorum patrem, di summum ec olympo
3 um,at. in coelo regnantem scribunt,n6 sngere, sed vera prosequi solitos. Hae
autem rationem aduersus eos in primis facere non ego solum,sed quilibet facio le intelligit.Nam rursus prioribus demonstrationibus scia contra eos veritas adseret.Nam actus quidem homines Sosiuit seconuincunt audes verδ humanae naturae excedunt modum,ad utrumlibet horum aduersum se dissidet. Neque
enim coelestium est proprium ista perpetrare, neq; qui talia gerunt,deos suppli caritas est. Quid ergo intelligendum restat, nisi laudes illas quidem salsas esue, at Q ad gratiam ficta sinctus aute ad illorum perpetuum dedecus, veraciter tri ditos. Atq; hoc verum esse facile consuetudo docet. Ad utrumlibet hora aduer sum se dii sidet. Neq; enim coelestia est propriὸ ista perpetrare,nem qui talia gerunt,deos supplicari fas est. Quid ergo intelligedum restat nisi laudes illas qui
dem latus este atq; ad gratiam filias. Actus autem ad illorum perpetuum dedeeus veraciter traditos,atq; hoc verum esse facile consuetudo docet. Nemo enim fere est,qui cum aliquos laudat,eorum vita ac mores insimulet. Sed potius quo rum sunt foedae actiones,lios occulendi probri gratia,extollunt laudibus,ut harum magnitudine seductis auditoribus, illorum obumbrent,operiant et nequμtiam. Veluti si quis laudare quempiam instituens, ne ex vitae bene actae merito,nem ex virtute animi occasionem laudum ullam inueniens, alio illum extoblat modo,ec ei, quae meritis suis maiora sunt, tribuati ita ec poetae apud illos asinirabiles,reueriti turpia illorum gesta,qui apud illos appellantur di Did nomen quod supra hominem est, illis applicuerunt,ignorantes fore, ut ex huiusmodi
velamentis,non tam obumbrantur illorum humana facta, si ex humanis des Gibus,diuinos illos honoribus non congruere,cunctis innotescat. Equidereor cis praeter sententiam contigisse,ut eorum perturbationes, 5c gesta turpia dic xent. cdm Dei appellationem nemini,ut scriptura ait,comunicabilem, hono; residiuinos his,qui non dii,sed mortales erant homines, deferre studerent, magnum profecto,atq; impiu facinus moliebantur.Quocirca inuiti etiam,veritate impellente, coaciti sunt illorum exponere vitia di perturbationes, ut omnibus posthac futuris ex eorum scriptis certum capere liceret argumentum,eos non este deos,qui huiu smodi patrassent scelera. Quaena ergo ratio, qus demostratio huiusce superstitionis smulis reliqua est,qua deos illos esse probari possint Ex his enim, quae pauid ante praediximus homines deos,ec quidem parum pud
cos fuisse probatum est.Sed forte se ab illa couerterat,eal tumidi proferet, quae ab illis ad vitae usum utiliter inuense leguntur, dicentes eorum gratia, ipsos et am deos extimari, quod hominibus utiles fuerint. Nam lupiter quida lautina inuenit arte,Ncptunus gubernatoria,Vulcanus fraria Minerva textoria, Aper inrtes a lo musica, Diana venatoria, luno stois confectione, atW agricultura Ceres,ec
. . has alii repetisse tradunt ab his,qui illorsi gesta scripsere. Atqui istas huiusmodo 'μ' psy non illis solis, sed comuni nature mortaliu homines assignare debuerat,ira
qua intendentes illas inuenisse reseruntur. ippe artem plurimi naturs imita quid, tionem esse diisniunt. Si igitur illarum quibus studuerunt artium periti euas xe,non ideo dii existimandi sunt, sed potius homines. n em ex eis artes em nauerunt,sed in artibus & ipsi natura imitati sunt.Nam cum essent homines st natura disciplinae capaces iuxta hominis dissinitionὰ quid mirum,si ec ipsi hi
niano animo in natura sua latuentes, huiusmodi excogit arsit artes: Porro si ob artium
210쪽
A arti si inuentionem ipsos appellatione diuina honorandos celent, quid prohibet aliarum quoq; inuciores artium deos appellarer Hac em ratione, Sc illi huiust modi promerent honores.Nempe emitteras inuenere Phoenices, Heroi casemes Homerus dialectica Zeno Eleates, rhetorica Syracusanus corax,Apum, alias. Aestas apiariam fructum Aristsus riptolemus semente frugum,Leg si Lycur Mio imgus Lacedcmonius Sc Solon Athenietis. At vero literara conitructionem n meros, mensuras atq; mometa Palamedes repperit. Et alii alia,& varia humanae vite comoda inuenere,sicut ipsi quo testantur. Si igitur artes ac discipline doos iacuit,atq; haru gratia sculpuntur dii,necesse est, ut qui post illos,aliam quominuetis claruerunt,&ipsi dii sint. Quod si istis diuinos honores detra hunt,eos' mortales recognoscsit,nec illario lupiter,etiata luno, & ceteri,dij appellandi nos uni,sed ipsi qumi homines luisse credane, qui, ut prediximus, ne honesti quidei uere. Ita ex ipsa quoq; sculptura signorum nihil aliud u homines fuisse conuiniscuntur. Quam eiu illispsis sculptores imponat forma,rusi viroru ac muliersi, ecquae his inferiora sunt, mutorii animaliu,volatiliu omni genu, quadruped tomentorum, beluarum,at serpentum: usq; terra, oc mare, omnisi aquara natura profert a m em ad vitioru ac voluptata stoliditate corruissent homines, nihili amplius aspicerent q voluptates,& concupiscentias carnis, quippe qui in irrationabilibus animis fixerant,in his diuinitatem quom inesse censebat ac pro varietate perturbationum numerosos sibi finxere deos. Quadrupedum enitii imagines,arcu serpentum,& volatilium apud eos honorari videas. Siculi ait diuinae ac vere pietatis di religionis interprest Euanuerunt in cogitationibus suis, ec obscuratum est insipiens cor eorum. Dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt ec mutauerunt gloria incorruptibilis Dei,in imaginem corruptibilis hominis, re volucrum & quadrupedum, di serpentum. ideo ec tradidit eos in passio D nes'iguominis Nam cum . ut praedixi, animam irrationabiliu Vol aptata pertur-hationibus subderent,ad huiusmodi sibi fingendos deos deuoluti sunt, lapsi m
iam alma veritatis soliditate deieeti, quod illis Deusaduersatus sit,in his volutatur miseri,uerbi et patre Deu in inserationabilibus fingunt. Qua in re,ec hi quι apud eos philosophi dicuntur,oc eruditi, cum urgeri a nobis coeperint,nihil negant hominii di mutorsi animalia formasset* effigies esse, qui apud eos video Ptur di j.Veru hanc adserunt ratione, idcirco se illas imagines fingere, ut per eas s- Di De res deat 5c reveletur: non posse em inuisibilem aliter nosse, u per hoiusmodi signa aur Metas. Alii sapietiora hi Aec altiora se dicere arbitrates, at sit, adeo lise fingi,atcs formari,ut per ea coelestes inuocetur ec appareat angeli, ato virtutes. Sicla apparetes,vera illis Dei insinuent notione. Esse emea hominibus veluti literas que relegentes possint per ea, quς ex illlis insinuatur coelestiu spiriscuum reuelatione, Dei intelligentia consequi Ita quide illi peru sane fabulosae, necn em logice dirutiNam proseisto si quis ea rationem diligenti examinatione
discutiat,animaduertet eorum opinionem nihilo minus habere salstratis,u quae supra demonstrata sunt. Na,ut eos percotemur sub iudicio verita tis,dicant quγει quo pacto per haec aut respondet, aut noscitur Deus. Vtru per circo sitam illis materia an perinductam materie formam tNam siquide ob materiam,qus
iam formae necessitas, ut non prius etiam, uista fingerentur, per omnem prorsus materiam apparuerit Deus,frustra verδ templa quo pisti fabricati sunt, inclu-
magis per ipsa vera animalia, quorum formae simulacra sunt,Deus renelatur.
Nam curius proiecto Dei gloria iuxta eorum quoque rationem iniuriescere: