D. Athanasii archiepiscopi Alexandrini, ... Opera omnia, quae hactenus apud Latinorum officinas reperiri potuerunt. Omnia vix aestimando labore & diligentia, multo quam antehac vnquam, elaboratius castigata, aucta, & in suum genuinum ordinem redacta.

261쪽

γ , D. 'ATHANASIIa ARCHIER ALEXAND.

dis, ne ue quodc m irritumr linquere, que eos qui vant apud insem Adedititios hosti delerere, designauit magnum quoddam S militare facinus.

Etenim quum videret eum qui fuerat udax uitantem ac trementem aco

fugientem, rursus ceu succumbentis imaginem adsumpsit, ut aggredient hostem prorsus subiugaret. Nam ille draco nolebat mori dominiim, nexi quidem quum penderet inligno sed volebat eum descendere de cruce, ne moreretur . Qu3dsi non descenderet,niam si simplieiter maneret in ligno ,- tum optabat nemoreretur. Metuebat enim ne illud quod scriptum est,eue reti Diritus domini super me,edquodvnxit me, ut euangelium adseram peribus misit me,in praedicarem pauperibi remissionem,ut ecisvisum. Eseque metuebat,ne luc esset inustias ille ae missus. ac deinceps per hunc omnes se herarentur.Exutus igitur hostis omnibus, optabat vel inferorum regnum nere. Nam rursus metuebat, ne hic esset qui tenebris lucem inserret, de quo

Verba

cruce.

seriptum eratiGalilaea gentium, populus sedens in tenebris, lucem vidit -- gnam. Audierat enim eum dicentem: Ego sum lux. Vnde metuebat sibi dia lusne landitus interiret, oc omnibus excuteretur. Caeterum dominus videnaeumsugientemine id fieret atque in exilium abiret hostis, voces aedidit hvm - i nas,ec voces infirmitatis,dicens:Eloi, eloi,lamasabachthani, hoc est, Deus inseu'Deus meus, quare me deseruisti.ldi faciebat,ut diabolus qui Deum ex uetat, hunc hominem esse aede stiam Post fugam rediret. His igitur voci

Sanguis

latere

bus pellectus ille pessimus, rursus ut hominem aggressus est, di manus co ruit. Persuasit enim Iudsis ut e m diposcerent ad occidendum.Factumque est quod non expectabat. Occisus enimvid On ex alia corporis parte quam ex laritere, unde fluxit sanguis ex aquλ:vt quoniam prius, per mulierem de lateret matam venerat deceptio, per lanu posterioris Adae, redemptio purgatio pr oris fieret lateris,redemptio quidem per sanguinem,purgatio vero per aquMM LId autem secus euenit quam di tholusexpectarat. Nam mortem quam me tuebat euenturam,dominus oppetiit,atque ille Boliatus est, quum, putaret stenere captum , ipse potius ostensus est mortuus:

CHRISTUM in morte tenere taptum,

quumet gloriaretur,quod hominem adortus e is effecit in innotesceret Dem. Mox enim ut mortuusest, creatura caruit sole, velum templi disruptum est.' ' ' terra commota est,peti ae seissae sensimilites una cum inferorum ianitoribusturhati,faeti sunt attoniti. Quibus ex rebus perspicere licebat eum non iam esse f . tantum hominem,sed verumOeuman humano corpore, quemadmodum di cebant qui spectarantiVere hic insilius Dei.Nam di monumenta multa aper ta sunt di excitata sunt horum cadauera. Vere caeca res est malitia. Q in . enim se putaret unum occidere , spoliatus est omnibus, quumet crederet sese praecipitaturum unum ad inferos ib inseris expulsus est,cunctisq; palam est D um,quod non ob infirmitatem naturi mortuus est dominus sed qudd in exi tium mortem ut eam aboleret, persequutus est, ct ab hac liberaret, quotmos metu mortis,dum semper cupiunt vivere, obnoxii tenebantur seruituti. Nee multum intercessimorue,ectariari dolores luit,&ali excitauit,dicenia segite,eamus hinc. Quin ec ipse surrexit ac reuixit a morte ilius audaciam vertis inludibrium,quemadmodum in hymnis ante praedixerat spiritust Qui ha -- tat in cellis irridebit eos, ec dominus subsannabit illos. Nam verὸ irridetuet ad hune desusus modum, dum res illi secus quam putarat,eueniunt. Quem ad modum insectum animalculum, Cui nomen vespa , cdm impetu petram, non

Mori . eam laedit incursu,sed potius perdit aculeum, se ec mors vehementer falciaeule . est incurrens in vitam, quae est Christus Iesus. Non enim potuit eum tenere

262쪽

rursus: Deuorauit mors inualescens. Et iterum: Abstulit Deus omnem lachry- In se . Iviam ab oculis omnium. Post haecexpulsus infelix ab inferis, sedens iuxta por- pug - . os conspicit fortitudine seruatoris educi vinctos omnes, ac mortuos quidem in reuiuiscentes,captiuos autem dimitti, ec sani hos primum occurrentes, in primis Abraham,cunctos applaudentes,iuxta id quod scriptum est: Peruenerunt princi es coniuncti psallentibus, in medio adolescentularum tympanistriarum. Videt eos qui liberantur, gaudentes, dicentesqr Dum conuerteret do minus captiuitatem Sion,iacti sumus sicut consolationem assequuti.Tum impletum est gaudio os nostrum,&lingua nostra exultatione. Nam ecangeli Neotus angelorum exercitus canebant hymnos,dicentes: Gloria in excelsis Deo, ec in terra in in hominibus bona voluntas. Occurrerunt liberatis adulescen u titulis videlicet animabus, ipsaecv animae una cum angelis concurrebant, ac patriarchae ridebant, omniare undique consonabant cum laetitia 5c psalmis superi victoria de morte relata. Et quemadmodum super David, ubi concidisset t. Goliath puellae ducentes choreas cum tympanis occurrebant, dicebantis: Peset eussit David in decem milibus suis. Tale quiddam ec in morte seruatoris sa Mim est. Nam posteaquam surrexisset, omnes iuerunt obuiam cum choris, re cantionibus tympanisl alternis inter sese dicentes t Venite exultemus do i mino,iubilemus Deo Iacob. Aliquero choros ducebant, dicentes t Ascendit ini altum,captiuam duxit captiuitatem,dedit dona in himinibus. Iam vel 3 non

nulli, imo omnes ad spe flaculum prouocabant, dicentes t lubilate Deo omnisi terra, psallite nomini eius. Ac rursus: Venite, videte opera domini. Terribis, lis inconsiliis supra filios hominum, sustollens bella usque ad extremum te 1 D rae. Non enim iam est inimicitia dc bellum, sed omnia pace fruuntur, hoste ia-ν cente mortuo, vinctoque eo manibus simul ac pedibus, qui prius tyrannidem exercebat. Alii vero rursum qui nouerant diaboli considentiam, atque ingeni tes insidias, cum nunc eum viderent mortuum, admirantes dicebant i Quo , modo cecidit ὸ coelo Lucifer, qui mane oriebatur, ec quomodo contritus est, i. eonfractust malleus uniuersae terne e Siquidem cum admiratione etiam ait i nitus stupor cunctos habuerat,mirabantur enim magnum illum tyrannum vi- vi dentes ade3 repente iacentem mortuum. ignorabant autem causam ruinae, praesertim quoniam non credebant mortem morte aboleri, neque cruce tam, tum serpentem de ici posse. Vnde rursum admirabantur, dicentest Quomo do capta est Babylon idebant etiam tartarum spoliatum. Caeter dira haeevset'. dens infelix δc haec audiens,iam insaniebat oc irritabatur plorans. Cum enim videret sese spoliari, plangebat seipsum, caeterum ca videret etia eos qui quon- dam fleuerant ipsi subditi,nunc psallentes in domino, dilacerauit semetipsum. Rursum cum videret etia subsannari sese ab illis,discerpsit vehemeter seipsum, i nee habens quid faceret, tantum stridebat dentibus, quemadmodum qui hoc viderat psalmorum cantor testatur,dices: Obseruabit peccator iustum di fremeti super eum dentibus suis,dominus autem deridebit eum. Ac rursum: Peccator, videbit ec irascetur,dentibus suis fremet, recontabescet. Fremebat autem poei nitens,qud domnino ausus fuisset aduersus seruatorem. Noverat seipsum oc. ante hac ausum fui sae contra iustos, ne quicquam tale passum fuisse. Si quidei tam insidiatus esset Abeli,cum patriarchas afflixisset, cum insidias struxisset mmi ae,iam Hieremiae intulisset contumelia,cum Iob tentasset,rursum vire e regnauit mors ab Adam usu ad Moysen.Nuc vero cum ausus suisset

263쪽

D. ATHAMAR ARCHlER A LEX AND.

ru 'aduersus dominum, videt seipsum sectum Irum, eiectumq; omnibus, ec ab AR ' pmnibus conculcari. Opus enim seruatoris sa ctum est non solum ut ipse mortem deluderet,verum etiam ut nos in illam inuaderemusavi non solum nos a seruitute liberaret,verum etiam eum qui nos in seruitutem adegerat,aboleret,ne

quando receptis viribus decipiat nos eie beneficium fiat irritum. Vnde ipse posteaquam delusiu et mortem, iam nobis eam dedititiam fecit, ut illam conculcaremus, dicens:Ecce dedi vobis potestatem calcandi super serpentes o scorpiones, ec super omnem potentiam inimici. Ac rursus: Conculcabitis leonem ec draconem. Nam olim quidem serpens calcauit Euam, huius inuidia mors in mundum ingressa est,nunc verδ conculcare cupiens ac decipere, audit i Abi post me Satanaelat quondam aduersarius noster diabolus tanquam leo rugbens circumibat siuens nostram animam,nunc uod conculcatur una cum dr cone ac posthac Deus velociter conteret satanam sub pedes nostros Adeo ac temptui est ac deluditur, ut etiam in foramen aspidum aliquis mittat manum, nec timeat. Haec enim Esaias praedixit, re sermo verax est. Nunc enim pueri virgines. Voluptatem,quae quondam senes etiam seducebat,derident, idiu nondum logitimam ingresIsi aetatem,pudicitiam quae supra legem est induunt, uliginescamanentes per verbum calcant serpentinae voluptatis fallacias, nihil metuentes Miri, is huius letales morsus. Iam vero nonnulli etiam ipsum diaboli aculeum concubeantes,non formidarunt mortem,sed vitam suam mdrte commutarunt, testea

notaeiis. Verbi. Propter hoc enim mortuus est dominus.Multi vero relictis his qui

sunt super terram,libero ingressu aerem penetrant,at in coelis habent conuerlationem,non amplius metuentes principem aeris,uerum etiam reprehendent

tesae si velit prohibere, dicentes: Abi post me satana, quoniam dominum De um meum festino adorare.Nam hac de causa in aere crucifixua est seruator. ηro via paradisi quondam per peccatum clausa, nunc volentibus patet, sicuti te statur Paulus raptus illuc,re abductus in coelos. Ideo enim delusit dominus sev pentem. Ac tartarus quidem in nihilum redactus est, non iam regna rite moi ter sed omnibus resurgentibus diabolus non amplius insurgit aduersus no . Concidit enim,ac deiecitus,vere super pristus 5c ventrem ingreditur. Propi .. c. i. .i siquidem surrerit dominus. Et homines quidem didicerunt contemnere corporales diuitias,diuites saccti verbo & cognitione. Caeterum draco qui iacti inrit se diuitem esse,nudatus est, di nunc nudus trus ec pauper est, omnibus iampridem spoliatus. Etenim qui erat in medio Cherubin, omni indutus lapide precioso, Sardis, Iaspide, Achate ,nunc iam super papyrum N arundis nem ae silicem dormit, quemadmodum in Iob de illo dicitur: Hanc enim

qb causam dominus pauper factus est, ut nos illius paupertate ditesceremus, ac diabolus nudatus est, illudi mirum ae magnum fractum est in creatu . Nam homines quidem festinam ad mortem, optantes praesentiam seruatoris contra, timidus diabolus, qui prius mortis habebat imperium, nunc metuit, venturum 3 iudicium pauescit. Nouit enim sibi paratum ignem ec angelis se psius. Propter hoc enim iudicatus est dominus meus,ut nos a iudicio liberaret, ec illum com demnaret. Nam de cognitio Dei,quae ubi v. ad Omnes Peruenit, quid attinet dicere,cu ipsa facia ex sese sui Me faciant. Non em potest praeterim dies,in qua non relinquant idola homines,suisVac patrihlegibu&abnegati a Deum confugiuKChristit legesaccipeo flagitant, incredibili miraculo credo

res in illum.Etenim cum adhuc colerent sinulacrχ, Christumo velut homine. calumniarentur, hunc postea Deum agnoscentes relinquunt simulacra,&quos. metuebant daemones in simulacris,nunc agnito domino, inceps deserunt, et,

-binis depellunt,ac voluptatem quam colentes simulacra metuebant, in Chim

264쪽

C sto contemnunt,ac peccatum quod tum illos vincebat, nunc signo crucis vince tes deridentaetenim qui non credebat omnino esse virginitatem, dicentes im- Cibile hanc virtutem inter homines inueniri,nunc posteaquam crediderunt uatori ex virgine nato,non solum agnoscunt, verum etiam ipsi hanc exerce tes,diffidunt idolorum culturis,quae sunt apud gentes. Ad haec autem cohibita est omnis veneficorum ars, omnisio magia sublata est, tota et Graecorum ins tuata est sapientia. in diuinis enim non verbis, sed factis opus est, neq; linguae platio,sed animi affectus prodest. Itam quae Graeci non comprehendunt rationi

bus, haec Christiani fide praestant,di quae verbis efficiunt magi, haec etiam tace tibus nobis crucis signo evanescunt, & quae ambigunt de immortalitate, haec martyres Christi non verbis, sed factis ostendunt, cum et dissentiant de virginistate magni Graecorum philosophi, hanc in Christo etiam mulieres praestant: et daemones quibus illi, Ut dijs vota faciunt, etiam pueri in Christo persequuntur. in summa,vir portas Christum veluti Deus eii super terram, erga homines quidem factus patiens, octib us vero, veluti cum sole se circumagens, ac coelestem ostendens vitam. Vide unum hoc crucis egregium facinus, vide, haec fecit mors seruatoris. Non enim hominis opus est,sed Dei, ideoq; passius est ut homo,ut hominibus diuina hominet maiora largiretur. Itaq; illius 1 iam que nunc sunt interhoimnes benefacta,quavis N Paulus dicat,quin potius Christus in ipso loquenetiam si magna oc admiranda faciat, tamen Christi gratiam esse quae hcc oper turiEt quanu ad omnes peruenit Dei cognitio, non tamen est hominum do strina ,sed ipsius verbi quod descedit, intercessoris inter Deum 8c hominem. Hoc enim scriptum est, quod Iudaei quondam tacebant, nunc ver3 impleri vident. Scriptum est enim:Erunt omnes dociles Dei, quemadmodum Sc Hieremias diciti Ecce dies venient dicit dom mustac subiicit,dicens: Et non docebit unusquis D que fratrem suum, dicens: gnosce domnum,quonia omnes scient mea Paruo usq; ad magnum ex ipsis,quoniam propitius ero peccatis illorum. Quis enim

. est qui in simulacris compungit nisi dominus Quis autem est qui abduxit eos illinc dum adhuc seruirent simulacris, nisi ipse C H RIS T V S qui ait:

Cum exaltatus suero, omnes traham ad meipsum. Nam hoc est admirabile, qu3d ijs qui adhuc seruiunt simuIacris aperitur intellectus,ut intelligant quos prius existimabant vetustos deos, eos esse ligna&lapidest Contra quem sum sannabant crucifixum, hunc non hominem , sed Deum agnoscunt. Mentis autem doetor non homo est, sed ille qui solus mentem inspicit Deus. O beatavere ac vivifica crux seruatoris,de morte triumphum retulisti, diabolum vero

qui hanc obtinebat,sustulisti. Odiuinum verbum veresti sapientia patris, tu ecscelerati illius faciem ostendisti, di complicaturam pectoris illius nudasti,

ut nos quoque diceremus t Non enim illius cogitationes ignoramus. Huma ne ac bone domine,tu nos quum essemus captiui redemisti, seruientes peccato propria morte domine liberasti. Scimus enim qu/d liberati sumus a peccato. Facificator fili Dei, tu nobis ec filiorum nomen per adoptionem dedisti, no-hisj reconcilia tis tuo patri,inimicitiam in carne dissoluisti. Opulente seruator

vocis rex,tu fustus es pauper, ut nos tua paupertate ditesceremus, tu nobis etiam regnum coelorum largitus es. Conditor di creator omnium, verbum Pa tris Tu enim nos denuo condidisti. Tuae sumus creaturae, creati ad opera ho-na. Lumen verum ac splendor patris. Tu siquidem nobis in tenebris illuxisti, mori; nihil videntes in lucem eduxisti. Forma oc imago re vera patris. Tu enim nos perditos formasti,ac denuo largitus es id quod erat factum iuxta tuam ima gin em. Deus verbum, ac vere vita. Tu enim nos emortuos vivificasti, corruptosin renoualti,induens nos incorruptibilitatem. Potestas vere brachium v ac dextera

265쪽

dextera patris.Tu enim dolores mortis soluisti, sores aereas di vectes ferreos Aconfregisti quemadmodum scriptura dicit,Tu etiam serpentem diabolum humano ha mo circumegisti in trophaeo crucis, Per tuam etiam diuinam virtut ῆomnes illum conculcant,omnes eum deludunt. Cum enim tu primus eum doluseris, deincepx factus est initium figmenti domini,quod factum est in hoc, ut deluderetur. Posteaqua tu eum comprehendisti, factus est omnibus prodigia, ut dicati Quomodo decidit de coelo Lucifer,qui mane oriebatur Et postem tu ab illo extorsisti chirographumAderat contra nos,idq; affixisti cruci,omnes ibit insultant dicetest Quomodo cohibitus est exactor & coercitus est ille qui imstabat. Contrivit Deus iugum peccatorum.Deinceps enim subter illum itemseitur putredo ec tegumentum illius factum est verinis,lami nullus omnium draconem metuit,sed te ae per te patrem adorant. Itaq; dominus resurgens velociter detulit mortem,ec nos ab ea liberauit.ludaei vero ne quum haec quidem vis derent reueriti sunt verum etiam sesellit eos,quod quum auderent aduersus seruatorem,aduersus seipsos haec molirentur.Non videbant enim quod quum imiderent dominum,prouocarent traditionem Hierosolymoru, dicente prophe- ta Hieremia:Traditione tradetur Hierusalem in manus Nabuchodonosor re gis Babylonis.Neq; eern ebant,quod quum nollet seruire domino seipsos in seruitutem subqcerent diabolo,eiq; subseruirent,ad struetas insidias aduersusseruatorem. ignorabant enim quum poscerent Barrabam, dominii occidentes, siduitam victuri est ent Barrabae,omnisi seditio ac caedes apud eos essent auge da:ca terum abi jcerent a seipsis lumen ac veritatem, di omnia quaecunq; est d

minus,quemadmodum dicit Esaias: Ecce ia dominator dominus Sabaoth a seret a ludaea Sab Hierusalem validum e valida, robur panis ec robur aquae, gigantem di robustum ac principem bellatoremΛ iudicem,prophetam dic lectorem seniorem ec quinquaginta viris praefectum, di admirandum consul- diorem,ac sapientem architectum,ec intelligentem auditorem. Et constituam adolescentes principes eorum,ec illusores dominabuntur eis. Illudebant enim infelices domino, nec videbant quod illud propheticum dictum aduersus eos impletum esset,dicens:Illusores dominabuntur eis. m hoc est ingens mira culum seruatoris quod mici fixus passus quidem est ex humana natura, delusit autem morte,&aduersus Iudeos completa sunt quae scripta fuerant quae uisdem etia lumen ablatum est ab illis. Scriptii est enim in Hieremia hune in m dum Sermo qui lactus est super Hieremia ad oem populum Iudae,deinde su iungit,dicens:Auferam ab eis vocem laetitiae &vocem gaudii, vocem sponsi ecvocem sponsie,odorem unguenti, di lumen lucernae. Nimirum tradiderant M'tibus diim,neq; videbat excaecati,quod ipsi paulo post polluedi essent interstes,quodq; in haereditate illora ingressure ei sen t adu ersus eos getes,sicut scripta est Deus ingressis sunt getes in haereditatem tua, polluerunt temptu sancta tua, posuerunt Hierusale in pomorum cu stodiam. Negates se diim habere regem,no intelligebat, quod honore Dauidico priuarentur. Na ipsi repositum erat regnum David, et usq; ad apparitionem seruatoris peruenit hoc testimonio lacob

dicentis Non deficiet princeps ex Iuda,nem dux delimoribus eius, donec vinnerit cui repositum est,et ipse erit expectatio gentili. Quum asst nudarent etiadominum verberarentet, non intelligebat quod ab ipso exuerentur, laborem. aduersus sese prouocaret. Dicit em dominus: Auseram vestes meas ac lintea ne possim tegere turpitudinem eius. Rursuml,ldeo planget ac lamentabitur, i cedet incalceata ac nuda,& iaciet planctum veluti draconum ac luctu si ii filia Sirenum. Quum sacerent ut illi iniiceretur clamys coccina, non videbant asuersus sese spiritus accusationem impleti. Manus vestrae sanguine plenae sunt. --

266쪽

DE PASSIO. ET CRUCE DO M. LIB. L

Caeterum quum gauderent quod spinas imponerent seruatori, caecutientes no animaduertebant quod eas in suum inserum malum imponeret. Scriptum est enim obstupescite,moerete,quae persuasae estis,exuamini,nudae estote,cingite lumbos, di super ubera plangite, ab agro concupiscetiae,ec a vinea progenies. Terra populi mei spinas ec gramen germinabit,di ex omni domo laetitia tolle turiSubsannabat dominum ut filium Dei, nec videbat quod adoptionem ren-cerent,quemadmodum ipse testatur,dicens: Filios generaui exaltaviis, ipsi asitane reieceruntire ecce relinquitur vobis domus vestra deserta. Potauerunt illa aceto diselle,oc hic vehementer caecutientes in suum ipserum malum. Siquis dem Deusvineam ex Aegypto transtulerat,ac transplantaverat eam, expectauit Habeas ructum acciperet,uuam civinum. At illi dementes pro vino ac

tum, pro Uua set reddiderunt, insignum quod ipserum malitia iam squaret S domitas,quandoquidem illorum uua fel est,iuxta quod scriptum est in Deut ronomio: Propterea dominus ac seruator noster sciens eiusmodi fructum ab il- Iis rediturum,ante proposuerat eis similitudinem de vinea, dicensi Tolletur a vobis regnum coelorum,& dabitur genti facienti fructum illius. Praeterea diuisserunt vestimenta domini militibus, haud perspicientes, quo aduersus ipses inter gentes fieret diuisio. Ait enim propheta: Ecce dies domini veniunt, ecdseuidentur spolia tua in te,&congregabo omnes gentes in bellum super Hieri salem,occapietur ciuitas, diripientur domus, oe mulicres polluentur. Ac ruse sumi Nunc deuorabit rubigo haereditates illorum. Et quemadmodum ait cheas: In die illo adsumetur in te palabola, ct plangetur planctus cmmei,dicensi Miseria misera facta est diuisio populi mei, diuisus est funiculo. Non erat qui prohiberet eum ut auerteretur. Agri vestri diuisi sunt. At v vi compendio dica, ausi iacinus aduersus dominum,aduersus seipsos diem illum prouocarunt que praedixit propheta: Diem enim iudicii domini ac retributiones iudicii Sion revertentur valles eius in picem,& terra illius in sulphur,eritae terra eius veluti pix ardens nocte ac die,nec extinguetur in secula temporum. Et ascedet fumus eius sursam,in generationem desolabitur,& habitabunt in ea volucres, & erinacri, ec ibo, occo rui,& in acietur super eam laniculus geometriae deserti, re onoce'

tauri habitabunt in ea. Principes eius non erunt, re reges ac magnates eius

runt in perditionem, oc pullulabunt in ciuitatibus illorum ligna spini

munimentis illorum, Nerit stabulum Sirenum,ae mansio pati erum,ec occuse

rent monia monocentauris,&esamabunt alius ad alium. Et ibi requiencent onocentauri. Inuenerunt enim sibi requiem.Illic nidulatus est erinacius deseruauit terra Bbolem eius sine periculo. Haec accidebant ludaeis, dum existis inarent sese dominum interficere.Hec in sese prouocabant, quum vociferare tur aduersus seruatorem. In his condemnati sunt,dum student condemnare dominum. Ac mihi qui volet,accedat, fiat iudex, non ex rebus obscuris, sed ex insis quae gesta sunt veritatem ex dat, nsideretio quis sit dominicae mortis fructus uod contra lucrum Iudaicarum insidiarum. Mors enim seruatoris oris

mortuos uiui nouit,ludaeorum insidiae Iudaeos ipsos vita priuauerunt, &nunc sunt abs* domino mortui. Et erux seruatoris gentium Ecclesiam prius deseseram,reddidit habitatoribus frequentem, Iudaei contra sua ipsorum malitia sese ex orbe terrarum in solitudinem eiecerunt, nec hodierno die habent ciuitatem. Et rursus: mors seruatoris regnum coelorum ostendit, Iudaei ver3 per furorem etiam rege suos perdiderunt, suosq; magnates deiecerunt. Ad haec crux domini, gelos cum hominibus copulauit, oc inter viro conciliauit amicitia,

t Iudaei

267쪽

hadai ver 3 dnostruentes insidias, hoc lucri fecerunt,m cum daemonibus habeat Adomicilium. Mors Christi leuiorem reddidit hominum stultitiam, tua per peccatum priuati ratione contraxerant.ludaei ver 3 per iracundiam ratione priuati sunt, ac nunc cum Sirenibus,erinaciis, ac passeribus,morum similitudine conuiuunt,monstrosos habentes mores, qualis est onocentaurus. Etenim pro lege, etiam apud illos est legis transgressio, pro mansuetudine iracundia, in similitudinem serpentis,neq; prorsus quicquam est apud illos, ψ eis non adserat moset . An non igitur aequum et Ut mortem adoremus,ac discedamus a pliaris ἴ-orum concilio Annon par est,ut crucem adoremus potius a Iudaeorum naum

did lucrifaciamus amicitia Na m 8c ideo beatus Paulus scribiti Omia arbitratus lam detrimetum,ut lucrifaciam Christum. Ideo cruce ducit sibi gloriae, dicensi Mihi Qero absit gloriari nisi in cruce Gi nostri Iesu Christi,perque mihi mundus crucifixus est, ct ego mudo. Propterea ipse etia dominus dicebat: Quicunm non tulerit crucem sua,mel sequutus fuerit,n5 est me dignus,nec potest meus esse discipulus.Vera m hic multa cautioe nobis est opus,ne iuxta ludaeoru m re tollamus crucem ec non ad exempla Pauli.Nam Paulus quidem gestabat cruCjux quo cem .eluti trophaeu deuicti peccati, ludaei vero portant in signum Q dum occi- 'derint. cauendum est ac vigilandum,ne dum incusamus Iudaeos,eade quae hi, '' illi fecerunt faciamus aduersus dii m. Multi siquide adorantes diim,sed vita illo indigna viventes,no animaduertunt se reos este mortis seruatoris. isquisem

comederit panem,aut biberit cuicem dyi indigne, reu est corporis 5c sanguis nis dn Apostolus ita testis at iEt qui odit fratre suu non diligit dominum a id fecerunt Iudaei. Hoc ait S lomon: Qui despicit paupere afficit eum cotum lia qui fecit illum.Qui negligit pauperem esuriente aut stientem,aut nudum, similis est Iudaeis,qui diim exuerunt, qui ψ illi in potum dederat acetum ci secIte qui accipit munera aduersus innocentes,nihil differt ab eo qui vedi lii Om, Ut . uidelicet Iudaedia 5c hic iustitiam quae est Cluistus,vendit, quemadmodum die vendidit dominum. Et qui non iudicat pro orphano,neo ius reddit viduae,ide est cum his qui struxerunt insidias domino,quil salso criminati sunt eu.In sum

nia,qualiacunq; quis secerit erga proximum,ea perinde aestimantur quasi in do minum facta sint,qui nostra causa descendisinostra causa mortuus est. Na hunc in modum ipse dominus loquitur in euangelio: Quadiu feceritis uni ex pusillis his milii feceritis.Ac rursus tegis,quid operaeprectum est &scire oc obseruare. Qui scortatur,propriam quidem anima perdit,caeterd m idem cum Iudaeis contumelia afficit teplum,&corpus domini. Etenim qui Dei teplum corrumpita detur a domino,queadmodum scribit Paulus. Rursus in si regnat peccatum si hil di Fert a Iudaeis negantibus ac dicetibus se n5 habere rege dominum,nisi Ozsarem. Quisquis aute vict us tenetur a voluptatibus, i md potius qui se illis oblociat, ne nesciat,m ipse quo postulatnarraba, quemadmodum secerunt Iudaei, dominumet occidit.Similiter enim Iudaei improbos Barrabae mores amantes, virtutem repulerunt. Sciat aute qui fide robustus non est,se tale esse,quales erat illi diffidentes quum dicerent: Si filius est Dei, descenda i nunc de cruce, ec cre

demus ei, quandoquide 5c illi ob dissidentia loquebatur ista. Quid igitur de his

faciendum est Nihil aliud,sivi credamus Christo,& iuxta huius doctrinam vitam agamus quemadmodum 5c Paulus ait: imitatores mei estote, sicut& mochristi,Iudaeorumet fugiamus oc amicitiam 5c incredulitatem ec sannas re tini bulas, 5c genealogias interminatas,qtae quaestiones praebent potius quam scificationem Dei,quae est in fide, sed adhaeream us cruci,ac deinceps vita agamus illa dignam,ut iisdem vocibus utamur cum Paulo. Absit ut ego glorier, nisi in

cruce domitu lesu Christi.ciam si hoc modo vitam instituemus, si in Christomduciam

268쪽

DE PASSIO. ET CRUCE DOM. MB. L Mo.

c duciam collocabimus, cognoscemus eiusdem ascesum in coelos,&ad patris dexteram cum maiestate consessum,ta angelorum subiectionem videbimus, ecalterum illiusad nos cum gloria reditum,quem expectant anzeli,celebrant sancti, omnes autem videntes exultant, gaudentesin Christo Ieni,per quem patri otia di imperium in secula seculorum. Amen.

ARCHI ECPI SCOPI ALEXANDRINI,

- De hoc quod dictum est in Evangelio. Quicun* dixerie verbum aduersus filium homini remittetur ei. Qui . vero dixerit contra spiritum sancta, non remit ' tetur e nec in hoc seculo, nec in futuro.

Liber L

VOD literi stula mihi signistraras de docto euangelico, ignosce charissime, consese entiam habens bonam.Verebar enim prorsus ingredi quaestionis huius prosundum, ne si eo me demisissem cogitatione, exor sum inuestigare deficerent vires ad extra hendum illic abditam profundam intelli gentiam.De hoc igitur in totum silere volo ham,ac solis iis quae antehac scripta sunt co-tentus esse. Caeterum quoniam coniectabasore,ut rursus eadem de re pergeres ad me scribere,compuli meipsum,ut meam quale cunq; sententiam, quam super hoc didlai, perscriberem,conridens tuturum, ut si quidem scopum attigerimus, amplectaris propter eum qui docuit,sin minus,non culpes, sciens videlicet nostram s

cordiam & imbecillitatem.Dictum itaq; sic habet: Cum tam multa signa fieret in euangelio, pharisaei dicebanti Hic non eiicit daemonia nisi in Beelzebub Cincipe daemoniorum. minus autem scienscogitationes illorum, dixit illiniue regnum diuisum aduers semetipsum,desolatur: Cum4 dixisseti Q idas in spiritu Dei elicio daemonia profecto peruenit ad vosregnum DEI, mox

infert Propterea dico vobis Omne peccatum e blasphemia remittetur vobis hominibus.sed in spiritum blasphemia Mon remittetur.Et quicunq; dixerit vertium aduersus filium hominis remitteria rei, qui vero dixerit aduersus spiritum sanctum, non remittetur illi nem in hoc seculo, neque in suturo. Tuverd quaerebas quam tandem ob causam blasphemia in filium remitteretur, caeteri in inspiritum sanctum blasphemia non habeat remissionem, nec in praesenti seculo, nec in futuro eteroquidem videlicet Origenes undiquam doctus ec indu- astrius,neq; non Theognostus ille admirandus Nam in horum commentarios 'incidi cum tuas accepit semitteras ambo super hoc loco scribunt,dicentes hanc esse blasphemiam in spiritum sanctum, cum siquos Deus dignatus est dono &Theo sancti spiritars in baptismo, relabuntur in peccatum: eoq; negant illis reliquam gnosti spicae veniam,quemadmodum Paulusin epistola ad Hebraeos dicit: Impossibile ' φ

269쪽

sutatio Altera eGsitati

D. ATHANAS. ARCHIER A LEX AN

est enim eos qui semel illuminati sunt, degustau eruntq; bonum Dei verbum, Rac virtutes futuri seculi, ecprolapsi sunt, denuo renouare ad poenitentiam. Sse quidem Origenes de talium condemnatione loquitur hunc in modum: Dous quidem ecpater ad omnia peruenit, omniat contine animata pariter atque inanima rationalia simul oc rationis expertia. Filii vero virtus ad sola ratione praedita pertingit. Quo in ordine sunt catechum in ioc gentes, ius nondum crediderunt. Spiritus uod sanctus ad eos solos pertinet, qui ipsius in baptismatis dono barticipes facti sunt. Itaque cum peccant catechumen bc pagani in filium quidem peccant,ed quod in ipsis est, quemadmodum iam dictum est, possunt

tamen veniam consequi, si adepti suerim donum regenerationis. Verom ubi iam baptizati peccauerint, eiusmodi iniqui ratem ad spiritum sanctum aiunt pertingere, propterea quod peccauit is,qui iam erat in spiritu, eo et non tremitti poenam aduersus illum peccanti.Theognostiis autem addidit haec, qui semel atque iterum terminos praetergressus cst, minus seret supplicii, qui uod tertio contempserit, nullam veniam consequi potest. Primum autem secunda te minos appellat catechesin,hoc est,initiationem de patre Ec filio, tertium vero, qui est inconsummatione mysteriorum,ac sermone qui traditur incommuniscatione spiritus,idq; confirmare volens adducit illud quod dictum est a serii tore discipulis: Adhuc multa habeo vobis dicere, sed non potestis capere, sed tam venerit spiritus sanctus, docebit vos: post subinci tanquam iis qui nodum caperevalerent persecta, loquitur seruator accommodans sese ad illorum imbecillitatem. Persectis autem adest spiritus sanctus. Veram ex his nequaqua

aliquis dicere poterit,quod doctrina spiritus excellentior sit doctrina filii, sea 3d illius sese demittat ad imbecillitatem imperfectoruim Spiritus autem si gnaculum est eorum qui persecti sunt. Proinde non ideo irremissibilis ecin-

condonabilis est blasphemia in spiritum, iudd spiritus maior sit silio, sed quaa 'impersectis detur venia, tis vero qui gustaverunt coeleste donum, qui perseeu sunt nulla relinquatur ad veniam excusitio,aut poenae deprecatio. Haec quidem illi. Ego ver3 ex his quae didici, arbitror virtusque sentcntiam nonnulla egere

probatione consideratione Q, si forte in illorum verbis lateat aliquid sensus profundioris. Manifestum est enim,qudd filius cum sit in patre,in his est in quibus est oc pater. Nec abest spiritus sanctus. Indiuidua enim est, sancta 5c persecti, rebrata trinita, . Praeterea si cuncta per filiam facta sunt, cuncta per illum consistuli qui posssit esse extra ea quae condidit ' Quoniam autem illa non procul absunt ab eo,consequens fuerit oc illum esse in omnibus, ut necesse sit, quisquis In filium peccat,aut blasphemiam dicit, eum S in patrem.in spiritum sincta peccare. dd si sanctum lauacrum tantum datum esset in nomine spiritussaricti, probabiliter dicerentur baptizati peccare in solum spiritum sanctum. v id in quoniam datur in nomine patris, filii oc spiritus sancti, & hoc modo permcitur quisquis bapti sinum accipit,necessario consequitur,eos qui post baptisma transgrediuntur, in lanistam Scinseparabilem trinitatem committere blasph miam. Sed opera precium fuerit hoc quo perpendere & considerare. Si d minus liaec loquutus suisset ad eos,qui lauacrum per quod renascimur acceperant, nimirum pharisaeos,qui a participes fuerant facti doni spiritus sancti, erit probabilis haec istorum sententia, veluti dicantur haec in eos qui relapsi fuissent, re ob id peccassent in sanctum spiritum. Verdm si nec lauacrum acceperant sed in eos potius dictum est,qui Ioannis baptisma contemnebant, quo modo hos incusauit,tanquam blasphemos in spiritum sanctum cuius nondum erant facti participes Neque enim dominus haec in genere dicebat, neque post futuris poenam comminabatur, sed rorius accusens phari eos, tanquam iam

270쪽

DE VERU EVAM QUICUM DIXERIT LIB. I. iis

C tantae blastremiae factos obnoxios, loquutus est hoc dictum dominus. Pomiam pharisiet sic accusentur nondum accepto baptismate, non poterit hoc dis eum ad eos qui post lauacrum transgressi fuerint accommodari, praeserum tam eos non generaliter de peccato sed de blasphemia accusarit. Nam hoc iam pedea uniterest,qui peccat,legem transgreditur, qui blasphemiam dicit, aduersus ipsam ei blasphedeitatem impietatem committit. Itaque cdm seruator illos de multis peccatis mi quid ac uasset, veluti qu3d praeceptum Dei de honorandis parentibus pecuniae in β ει ' 'saviolarent,quod prophetarum monita repulissent,quo ex domo Dei fecissent domum negociationis, nihilo secius hortabatur illos ad poenitentiam. Veariam cum fidem dicerent,qudd praesidio Beelzebub eiiceret daemonia,non simpliciter hoc peccatum,sed blasphemiam dicebat esse tantam, ut nec condona

ri culpa, nec poena remitti posset iis qui talia fuissent ausi. Alioqui si iis qui

post lauacrum peccant veniae gratiam ademit hoc daeto, eosq; manet comminserum vitio nec euitabilis, nec remissibilis,quomodo Apostolus ei quidem qui Corinthi poenitentiam egerat, decernit eandem charitatem e Galatas autem

qui relapsi fuerat, parturii donec denuo formetur in eis C H RIS TV S.Nam

in hoc quod dicit denuo, declarat eos ante in spiritu suisse consummatos. Cur autem Nouatum in simus,quod tollat poenitentiam, docens,quod nullam ve- Nouatoniam adsequantur, qui post lauacrum peccauerint, si hoc diectum est ad eos,

qui post baptismum peccant e Nam illud dictum quod positum est in epistola

ad Hebraeos non excludit peccantium resipiscentiam. Veril in declarat unum esse baptisma catholicae Ecclesiae nec iterari posse. Hebraeis enim scribebat, aene putarent iuxta legis consuetudinem,occasione poenitentia esse multas quo- V . .

inrelligendum.

Dile est poenitere,sed impossile per occasionein poenitentiae renovari quen piampnobis. Plurimum autem interest. Nam cum poenitet homo, cessat quidem e peccando, sed habet vulneriam cicatrices. Caeteiam qui baptizatur, vel iem quidem hominem exuit,renouatur autem, viden o renatus, per spiritus Matiam. Haec sane perpendenti mihi, maior sese offert in hoc dicto seni uaprofunditas. Quapropter multis precibus prius inuocato, qui sedit superpoteum,quiei; super mareambulauit, domino, ad dispensationem quae pro n

his in eo facta est,revertor,si quem sorte ex hacqueam sensum in hae lectionei tentem adipisci: Tota *iidem igitur diuina scriptura hane dispensationeni annunciat praedicatque, sed per hoc maximὸ quod Iohannes praedirauit, discensi Verbum caro faetiam est, Θc habitauit in nobis. Deinde Paulus scri-hens di Qui in forma Dei cum esset, non rapinam existimabat esse aequalem A.

Deo,sed semetipsum exinaniusti ormam serui accipiens, 5c habitu repertus ut u . homo,humiliavit seipsum, ediens factus usq; ad morte ortem aut crucis. Propter hoc enim cῖm esset Deus, ictus homo. Vt Deus excitauit mortuos, cunctos sanauit verbo, re aquam vertit in vinum. Nec enim haec erant hominis tacta. Vt autem corpus gestans sit tit,fatigatus est, &passus est.Neque enim haec erant propria diuinae naturae. Etin Deus quidem dixit: Ego in patre,&D- in me. Velut autem corpus gestans arguebat Iudaeos. Quid me quaeri sis interficere,hominent quiveritatem loquutus sum vobis, quam audiui i patree Facta sunt autem haec non separatim,iuxta rerum quae gerebantur qualitatem, ut aliaessent corporis absci destate Iia rursus deitatis absque corpore, sed con iunctim fiebant omnia, oc unus erat dominus, qui haec omnia mirabiliter sua ipsi gratia operabatur. Expuit enim humano more, di sputum habebat vim

i sti diuitiam