Tractatus de Papa ubi et de Concilio Oecumenico

301쪽

Nean molns en avouant que pendant cinq sidcles les Papes ellos docleurs de l'Ecole induisaient les catholiques en erreur, in errorem indueebant ea tholi eos, et s'ecartalent de la veriti evangsilique et de la tradition primitive, evangelieae veritati elantiquissimae traditioni repugnasse, it ex pose les prolestant S ala tentation de conclure que t 'Egli se catholique peut errerpendant des fideles dans un cnseigne ment universet tolerst elapprouusi par elle. 0r celte lenialion en amene une a uire: celle de concitare qu'elle peul aussi errer dans ses dsicisions dogma liques. far, dans ses d sicisions, ello a coulume, dii Melchior cano, de prendre potar regie t 'ense igne ment universet des do leurs . Et, d'autre pari, po ur que les portes det enser ne prsivalent pas contre Ι'Egli se, ii est ii sicessa ire non- Seu lement qu'elle ne puisse pas errer dans ses dlicis tons dogmatiques, mais en ore qu'elle ne puisse pas lothrer elapprou Ver un enSeignem ent universet, qui renvstrsera it la verile evangelique ave e la tradition. et favorisera it une sinorme injustice. A corder aux proles lanis ce qui tes autorise a conclure qu'elle peut errer de la seconde maniere, c'est les e poser a conclure quelle peut errer aussi dans ses decreti de sol.

3 Trecentos abhine annos si quas peelesia haereses eondemnavit, si qua de fide et moribus decreta tulit, in utrisque seliolasticorum subsidio et diligentia Veh menter adjuta est l. VIII, c. iv, p. 1 II, edit. Bassani lΤJ6J.

302쪽

1' Textus Matthaei l6-18ὶ, Amen dieo vobis, quaecumque

alligaveritis, etc., per se includit omnia prorsus jura, quae a Christo Ecclesiae conferri potuerunt. Vox enim quaecumque nihil excipit. Ergo nisi probetur non potuisse aut debuisse a 'Christo conserri juq in rem temporalem statuum, jusve reges in certis casibus deponendi. e sacro textu colligendum est, hac quoque praerogativa Ecclesiam donatam fuisse. 2' Idem sequitur e verbis ad Petrum directis : Tibi dabo claPra . . . ouodcumque ligaveris ... Clures Supremam potestatem designa ut, prout salentur eruditi, etiam protestantes. Aliunde Vox quodcumque limitem excludit. 5' Idem evincunt Christi verba : Pasce agnos meos, paSceoyes meas. Sane oves sunt roges, et quaeli h0l societatis civilis membra : potest ergo Petrus eos regere prout pastor regit ovile; id ost, quoad omnes ovium actus; ac proinde quoadae lus etiam regiae potestalis ac aliorum civilium munerum. Dum enim dixit Christus pasee, non addidit quoad talem dum-

4' Quod autem is verus sit Scripturae sensus, non more prolestantico ex sola privata nostra ratione colligimus; at ex auctoritate patrum, conciliorum, romanorumque Ponlisii cum,ae omnium unanimiter scholae doctorum.

303쪽

SECTIO VI

ARGUΜENTA E RATIONIBUS THEOLOGICIS Ratio theologica dicitur conclusio legitime deducta e principiis, quorum alia certa sunt ex fide seu revelatione, alia evidenter vera percipiuntur.

1' Notionem praemittemus de triplici societate, religiosa nempe, domestica et civili, de proprio uniuscujus que sine eleorumdem finium subordinatione. 2' Expendemus quaestionem de possibili, videlicet an potuerit Deus ecclesiasticae po-leslati jus in rem temporalium societatum civilium tribuere. 5' Solvemus quaestionem facti, nimirum an de facto ecclesiastica polestas hocce jure donata sit.

8 l. - De societatis religiosae, domesticae ae civili proprio sine, et de eorumdem sinium subordinatione.

PROPONDO I'. - Non potuit Deus, homines creando, alium sinem ultimum sibi proponere, quam seipsum tanquam Summum bonum attingendum, per uniuscujusque hominis aeternum eognitionis et amoris aetum. - Nam sinis ultimus propter quem quis agit, est illud bonum quod appetit supra quaelibet alia hona, Diuit Corale

304쪽

281p1R8 0ΓkRTA. et in quo appetendo quiescit, nihil ultra quaerens. Caetera nempe non appetuntur nisi tanquam media ad sinem ultimum. Iam vero repugnat p0Sse Deum aliquid amare ac appetere Supra Seipsum. Cum enim ipse sit honum infinitum si quid plus amaret seipso, prave ageret, ab infinita persectione deficeret, Deus esse desineret. Igitur angelos et homines creando, hunc finem ultimum sibi proposuit Deus, ut seipsum tanquam bonum Summum attingeret. Jam aulem ab aeterno, ante omnem creationem, Se ipsum immediale attingebat. Ergo creaturas condendo intelligentia et amore praeditas, voluit seipsum tanquam sinem ultimum attingere diverso modo, id est, per ipsarum cognitionis et amoris actum. Quae tamen diversitas non stat ex parte Dei, sed lota ex parte creaturarum. Nimirum finitus ille actus quo unusquisque homo et angelus Deum tanquam bonum Summum in aeternum cognoscet et appetet, est participatio quaedam infinili actus quo sibi pariter Deus summe adhaeret. Infinitus actuS, quatenuS in Deo, sint ius quatenus in creatura. Hinc colliges : 1' Transitorium esse, n0n autem desinitivum, praesentem hominis flatum, in quo possibile ac liberum ipsi est Deum non appetere Supra bona omnia, imo Deum summum bonum miseris delectationibus postponere. Repugnat enim posse Deum frustrari sine quem intendit, et ad quem ait ingendum agit. Cum ergo creaturam intelligentem condendo, sibi necessario sanquam snem ultimum proposuerit ab ipsa obtinere aeternum istum cognitionis et amoris Dei actum, necesse ess angel0S et homines omnes aliquando ad hunc actum devenire, ac in eo

in aeternum ita immolo consistere, ut jam ipsis impossibile sit quidquam aliud praeter Deum lan quam bonum summum appetere. - Colliges 2' ad dictum cognitionis et amoris Dei aeternum actum adducendos, non tantum beatos, sed etiam damnatos, licet diverso modo. Duplex quippe Dei tanquam summi boni amor. Amor fruens objecto suo, et hic est Summa selicitas, qua beati per visionem inlullivam in aeternum p0

305쪽

282 TRACT Td8 DE PAPA.tientur; et amor carens objecto Suo, id eSt, summo bono, seu Deo. Is autem , si careat simul omni bono sinito, et jam totis viribus Deum summum bonum unice appetat, absque ulla spe insinitum illud bonum unquam consequendi, est summa infelicitas, qua damnati in inferno cruciabuntur. Porro. ad Deum quod attinet, sinem quem sibi proposuit non minus per earentem quam per sinentem amorem attingit. 0uamvis enim aeternus ille amoris Dei actus, prout a damnato elicitur, sit eurens, prout lamen in Deo infinite completur et perficitur est summe fruens. Et quod sit carens in damnato, ipsius culpa est; quia in terrestri vita, Deum lan- quam summum bonum, prout jubebatur et facile poterat noluit prosequi; sed aliquod sinitum bonum, aut aliquam finitorum bonorum copiam, tanquam summum bonum et sinem

ultimum prosecutus est, et sibi Deum secti, in quo flai tota mortalis peccati ratio et malilia. - Colliges δ' post praesentem in terris vitam, damnatum qualibet vel minima boni particula necessario spoliandum esse. Si enim aliquod ipsi bonum superesset, licet finitum et valde limitatum, posset. sicut in praesenti vita illud anteferre summo bono, id est,

Deo, et sic renuere aeternam illam ad Deum tanquam summum bonum lendentiam, quam Psius sibi proposuit, et quaeum fraudari posse repugnat. Igitur damnatorum sensus et facultates omnes quolibet bono spoliari necesse est; seu necesse est damnatos in lolo ente suo dolorem perpetuo pati. Colliges 4' in damnatis non sese excludere amorem Summum et summum odium Dei; immo summi odii non aliam esse

causam quam amorem summum objecto suo carentem. Enimvero qui bonum aliquod amat, si eo privetur, necessario dolet. Quod si non doleret, dictum bonum non amaret, sed erga illud sese indisserentem haberet. Insuper odio habet personam quae ipsi bonum istud eripit. Hoc ipso enim quod quis

objectum aliquod amat. vult non exi tere ullam causam perquam bono isto spolietur. Si qua vero ejusmodi causa exis-

306쪽

285p1RS dbkRTA.tat, vult eam destrui, perimi et annihilari, in quo praecise odii essentia consistit. Insuper si nulla spes assulgeat ereptum bonum recuperandi, cum dicto dolore et odio aderit simul desperatio. Boni parum a mali privatio, parum camat doloris, odii ac desperationis. At si bonum aliquod summe, unice ac

necessario ametur et appetatur, illius privationem necessario consequitur dolor summus, odium summum personae bonum hoc eripientis, et summa desperatio. Ea porro damnatorum conditio. Iam seum agnoscunt tanquam summum bonum, et quatenus late ipsum lotis viribus unice, summe 'ac necessario appetunt: en Summus Dei amor. Simul autem cum omnimoda certitudine sciunt se nunquam bonum istud consecuturos : en desperatio summa. Et tandem quia persona

quae hoc eis bonum eripit est Deus ipse, sese ipsis denegans,

eum Summo, necessario ac in aeternum duraturo odio prosequuntur. Quae amoris Simul et odii quoad eamdem personam compossibilitas potest etiam e sequenti laeto colligi.

Anno 1826, juvenis quidam puellam, Parisiis via vulgo dicta

de Sδvres degentem, vehementer amabat et uxorem ducere postulabat. Monendum eum curavit puella, nolle se matrimonium inire; proinde ipsam invisere desineret. Quo audito, juvenis ipsam e domo egredientem, infixis cultri viginti septem vulneribus intersedit. Ibi vides in eamdem personam amorem simul et odium. Non alia de causa occidebat, quam quod vehementer amabat, et illa sese denegabat. Igitur quod docet fides de damnatorum conditione, nedum contradicat, prorsus econtra quadrat praesenti nostrae propositioni, nempe Dei homines condentis sinem ultimum fuisse dictum aeternum cognitionis et amoris actum, quo unusqui que homo ad Deum lanquam summum bonum tenderet. Quae caeteroquin doctrina tota implicite in hoc sacrae Scripturae verbo continetur : 0mnia propter semetipsum operatur Deus. ΡRoposiNo li'. - Deus voluit et instituit societatem eivilem tanquam medιum ad sinem societatis domestieae seu familiae:

307쪽

284791cT1Tύs re pΑΡΑ. foetetatem vero domesticam tanquam medium ad sinem societatis religiosae seu Delesiae; ipsam vicissim Ecclesiam tanquam medium ad finem ultimum, quem Sibi homine3 creando proposuit. - Finis societalis civilis est singulis hominibus et familiis securitatem ac temporalem pr0Speritatem procurare. Finis societatis domesticae seu familiae, hominum procreatio et apta educatio. Finis Ecclesiae, homines, sic per familiam procreatos et apte praeparatos, veram iidem edocere, divina gratia per Sacramentorum administrationem imbuere, aptis mediis et curis ad divinorum mandatorum observantiam impellere, et sic in vitam aeternam traducere . . Dicimus 1': societatem civilem non esse nisi medium ad finem societatis domesticae seu familiae. Nam si lamiliae singulae, absque ullo adinvicem Societatis vinculo Securae subsistere, sinemque suum humanum genus perpetuandi et homines apte educandi alii rigere possent, inutile prorsus soret civilem societalem constituere, cum suo rege imperatore eaut Senatu, cum exercitu, judicibus aliisque rei administra.

toriae appendicibus. Imo id noxium foret, cum fieri nequeat nisi cum notabili unuscujusque familiae detriminio: id est, quin familia quaelibet cogatur tributum solvere, filios ad militiam expetitos tradere, et quam plurimis auctoritatis civilis mandatis et prohibitionibus sese aptare ac subjicere. At cum ea sit, ob peccatum originale, praesens humani generis conditio, ut semper et ubique adsint homines nequam, pravisque cupiditatibus servientes, qui nisi sortiter coercerentur, in furta, caedes ac caetera flagitia sese converterent; cumque aliunde unaquaeque familia sejunctim sumpta imparsit arcendis ejusmodi malis, ideo prorsus necesse est familias multas simul in societatem coire, quam regal Suprema quaedam auctoritas, sicque singulorum securitali consulatur. Praeterea multa sunt bona, ad proprium familiae sinem utilia, vel etiam necessaria, quae singulae familiae sibi comparare non possent, nisi in unum sociale corpus adunarentur. Igitur, ci-

308쪽

PARS QU1RT1. 285vilis societas est revera necessarium medium ad societatis domesticae seu familiae sinem; ac proinde omnino censendus est Deus eam voluisse ac instituisse. At non est nisi medium

relativo ad familiam, cum, ex dictis, inutilis, nociva et stulta foret ejus institutio, si absque ulla societate civili quaelibet familia sinem sibi proprium apte posset allingere. Proinde omnino caecutiunt qui societatem civilem seu statum veluti quoddam idolum colentes, putant institutas familias propter societatem civilem, cum e contra institutus fuerit status propter familiam, id est, tanquam medium ad finem familiae proprium.

Dicimus 2': institutam a Deo societatem domesticam Seusamiliam tanquam medium ad sinem societalis religiosae seu Ecclesiae. Instituta quippe fuit Ecclesia ut homines, jam persamiliam procreatos et educatos, Supernaturali vita, Supernaturalibusque mediis ad aeternam beatitudinem disponat. Igitur liberorum procreatio et educatio, seu sinis societati Sdomesticae, est medium relative ad Ecclesiam. Dicimus 5': Ecclesiam esse medium relative ad finem ultimum quem Meus homines creando sibi proposuit. Enimvero iste sinis ultimus, prout propositione prima probaVimus, est aeternus amoris actus quo quilibet homo in Deum, tanquam summum bonum totis viribus sese seret, et per quem ipse Deus sese attingit, ipsum in sinite complendo. Cumque iste actus possit esse vel fruens objecto suo, id eSt, Summa beatitudo, vel objecto illo carens seu damnatio, voluit Deus alibero hominis arbitrio pendere utramque conditionem; et ideo instituit transeuntem ei necessario sinituram terrestrem vitam, in qua homo alterutrum eligeret; et simul instituit Ecclesiam; in qua et per quam unusquisque homo juvaretur et impelleretur ad eligendum dictum aclum fruentem, seu summam beatitudinem. Igitur ipsa etiam Ecclesia est medium relative ad finem ultimum quem Deus homines creando intendit.

309쪽

eietatis domesticae seu familiae, et tinis familiae subordinatur sini

Εαlesiae. - Nam sinis subodilinatur alteri sint hoc ipso quod sit medium relative ad istum alterum linein. Cum igitur, ex propositiune secunda, finis societatis dixilis sit medium relative ad finem societatis domesticae, et sinis societatis domesticae sit medium relative ad finem Ecelesiae, sequitur finem socii latis domesticae subordinari sint Eeclesiae, et finem societatis civilis subordinari tum sini societatis domesticae, tum fini Eccle Siae.

8 2. - duaestio de possibili. - Non repugnat, seu possibile fuit, a Deo datum Ecclesiae jus aliquod in rem temporalem societatum civilium.

Ρmposino Ι . - Potuit Deus ambas potestates, ecclesiastieam

scilieet et eis ilem, distinetas instituere, et simul velle eirilem alteri eerto modo subjectum . - Ιd non potuisset Deus, quia repugnaret ambas societates e Se distinctas, et simul unam alteri aliquo modo subesse. Nulla enim alia impossibilitatis ratio excogitari potest. Porro non pugnat vera distinctio cum aliqua unius sub eclione relative ad alteram. Sed, quod idem est, ut ambae potestates sint distinctae, necesse non est ut sint mutuo independentes in omnibus. Quod antequam probemus, praenotandum quid hae de re gallicanismus partamentarius, quid moderatus persuadere tentaverint. sterque gallicanismus allegat principium istud, i cael eroquincertissimum et traditione catholica nixumi, distinctas a Deo institutas fuisse ambas potestates, civilem scilicet et ecclesiasticam. Inde autem concludit gallicanismus partamenturius, civilem eSse in omnibus independentem ab ecclesiastica; ecclesiasticam autem dependere a civili quoad ea quae hujusce posterioris interesse quocumque modo tangunt, licet attingant etiam intereSse prioris. Cujus conclusionis patet error,

consor quae in probationem hujus propositionis diximus in Tractatu de jure liturgico parte II, secl. II, cap. m, Prop. 3j.

310쪽

28 pkRS QUARTA. nisi melius dixerim mala fides. Eccur enim, ex eo quod sint distinctae, concludunt civilem potius quam ecclesiasticam esse in omnibus ab altera prorSus independentem Τ Si distinctio non impediat quin una possit esse prorsus independens, altera autem aliquo modo subjecta, cur omnimodam independentiam civili, subjectionem Ecclesiasticae tribuendam colligunt Τ Non alia sane de causa, quam quod ejusmodi systematis Sequaces, terrenis principibuS palpare voluerunt, ut eos in evertenda Chri Sti EccleSia cooperatores efficerent. At gallicani sinus moderatus ex ambarum poti statum distinctione concludit mutuam et omnimodam ab invicem independentium. Ex ea Scilicet ratione quod qualibet unius quoad alteram subjectione tollatur distinctio. Porro praetensa haec distinctionis et alicujus dependentiae incompossibilitas error est manifestissimus. Quod sic probari poli'St: 1' Evanescit quidem seu non existit duarum potest alum distinctio, si totum quod habet una contineatur in altera, et

vice versa; tunc enim unaquaeque idem est ac altera; nec proinde extant duae, sed unica. - Item non existit proprie dieta distinctio, si una potestas excludat alteram quin lamen ab ipsa excludatur; seu quando exclusio non est bilateralis sed dumtaxat unitateralis. Tales Sunt, verbi gratia, regia potestas et potestas gubernatoris pro viticiae a rege constituti. Gubernatoris potestas toto continetur in potestate regis, dum e contra regis potestas non c0ntinetur in potestale gubernatoris, sed eam multum excedit. Unde gubernatoris potestas excludit regiam; non autem vicissim excluditur a regia, sed includitur. Quando ita se habent duae potestates. una est ministerialis relative ad alteram; et quamvis veram potestatem habeat minister, non tamen eam habet MelaSive proprium, Siquidem ea potestas Simul et potiori titulo, ei compelit cujus minister est. Porro quando agitur de proprie diesa duarum potestatum distinctione, non intelligitur casus e